Het vraagstuk der minderheden
DE ZOMER VAN 1934
Donderdag 20 September 1934 AMERSFGORTSCH DAGBLAD 33e Jaargang No. 70
DERDE BLAD
SCHERPE CRITIEK OP
VERSAILLES
HANDEL IN BLANKE
SLAVINNEN
BOMMEN ONTPLOFFEN TE
HAVANNA
DREIGENDE STAKING IN
ZUID-WALES
Bethlen's verklaringen
gekritiseerd
MILITAIRE OPVOEDING
IN ITALIË
REVOLUTIE IN SPANJE
VOORKOMEN
CONCENTRATIEKAMP VOOR
TEXTIELSTAKERS
IN BOTSING MET EEN
ZEEMONSTER
GEWELDIGE BRAND
IN BULGARIJE
Een interview met Hearst
Eerlijn, IS Sept- (V.D.). Een vertegen
woordiger van de Nachtausgalic hcctl
Maandag in Bad Nauhcim een onderhoud
gehad met den Amcrikaanschen kranten-
koning Hearst, die inmiddels reeds weer
uit Duitschland is vertrokken. Hearst
praatte allereerst een weinig over de
schoonheden van landschappen en archi
lectuur, welke hij tijdens zijn vacantiercis
had genoten. Hij is voorts van meening,
dat Roosevelt Amerika door de depressio
zal heen brengen. Dit zou echter boter gaan
zonder de dwangmaatregelen van de NI RA.
Het verdrag van Versailles beschouwde
Hearst als écn der slechtste instrumenten,
die ooit geschapen zijn. Het verdrag is
evenzeer schuld aan de tegenwoordige toe
standen als de oorlog zelf. Het wordt in
Europa niet beter, voordat op zijn minst
een goede methode gevonden is om de on
rechtvaardigheden van het verdrag op te
heffen. Een kleine troost voor de medever
antwoordelijkheid van Amerika aan dit
verdrag is, dat thans in Amerika nog
slechts weinigen het verdrag goedkeuren.
Wederopbouw zonder voldoende uitbreiding
van handels- en industriebetrekkingen acht
Hearst onmogelijk. Met de leuze „prospe
rity" alleen komt men niet ver. Ieder stre
ven is echter veroordeeld, zoolang do na
ties zelf niet tot beter inzicht komen. Zon
der opruiming van het vernielingswerk
van Versailles kan Europa niet tot samen
werking komen.
Ontvoerd meisje op 't nippertje
ontsnapt
Boekarest, IS Sept. (Reuter). Een te
Calatz wonend meisje, Didina Olashanu
genaamd, is dezer dagen op klaarlichten
dag ontvoerd.
Op straat werd zij door een vrouw in een
gereedstaande auto geduwd, waarna haar
gezicht werd bedekt met een doek, die met
een bedwelmend middel was doordrenkt.
Tot geluk van het meisje viel de doek
korten tijd later van haar gezicht, waarna
zij het bewustzijn herkreeg. Gebruik ma
kend van het feit, dat haar ontvoerders
druk bezig waren hun plannen te bespre
ken, slaagde zij er daarna in uit den wagen
te springen en te ontsnappen.
De politie stelt thans alles in het werk
om de ontvoerders op te sporen, die, naar
men vermoedt, behooren tot een bende van
handelaars in blanke slavinnen.
Havanna, 19 Sept. (Reuter). De op
standelingen in Havanna zijn wederom
actief geworden. In verschillende districten
der stad zijn in den afgeloopen nacht niet
minder dan 35 bommen tot ontploffing ge
bracht. Soldaten met machinegeweren heb
ben op verscheidene gebouwen, die op stra
tegische punten liggen, zoomede op het dak
van het prcsidentieele gebouw posten be
trokken. Bij de botsingen in den afgeloopen
nacht zijn twee personen gewond. De mate-
rieele schade is onbelangrijk. Desondanks
acht men de stemming in de stad buitenge
woon dreigend. De redacteur van een dag
blad, die critiek had geoefend op de reorga
nisatie van het Cubaanscho leger, is ge
arresteerd en ongeveer 6 mijl buiten de
6tad gebracht. Daar werd hem een grooto
hoeveelheid ricinusolie ingegeven, waarbij
hem aan het versland werd gebracht, dat
hij zijn aanvallen achterwege moest laten.
Londen, 19 Sept. (Reuter). Dinsdag is
te Cardiff de eerste conferentie gehouden
tusschen eigenaren en de mijnwerkers van
Zuid-Wales. Uit verklaringen, die later van
beide zijden werden afgelegd, blijkt, dat $o
kansen op een bijlegging van het conflict
cr niet goed voor staan. De mijneigenaren
vorklaren zich bereid het conflict voor to
leggen aan een volkomen onpartijdig
scheidsgerecht, dat bestaat uit vaklieden,
welks leden practische kennis hebben van
de steenkoolindustrie en den kolenhandel.
Do toestand blijft ongewijzigd, hetgeen in
de dagbladen eenige ongerustheid veroor-
laakt, aangezien de opzegging van de
130.000 mijnwerkers op 30 Sept van kracht
wordt, zoodat eventueel over 12 dagen een
volledige beëindiging der werkzaamheden
In de steenkolenmijnen van Zuid-Wales
verwacht kan worden.
DE STERRENHEMEL 19-26 SEPT. 1934, 22 h MT. (23 h ST.)
Ster v/d 3* grootte, olkJtlnt/
Ster */a 2* grootte.
Ster yd 1* gr.
Ii Melkweg
Wettelijk ingeschreven bij bet
Bureau */d Industrieel ca
d onder No.
6 4 2 2 3
Ceedsiekv.
VOLLE H1LH
Cb LAATSTE IMEI1EK
©1ÏIEUVEMMH
ZUID
VENUS©
LUES©
JUPrTEE Q
SATURNUS©
Sterrelijd 20 h 52 min.
In drukletters vermeld zijn de namen van
do sterrcbecldcn: do eigennamen van een
aantal der helderste sterren zijn in schrijf
letters geteekend. De wassende maan v. d.
19o staat in den Steenbok; de volle
maan v. tl. 22e in do Vissch en, den
25en nabij het zwakke stcrrcbeeld Drie
hoek, juist in den Ram.
Tsjecho:Slo\vaaksche politici
bepalen hun standpunt
Praag, 19 Sept. (V. D.) De laatste ver
klaringen van graaf Bethlen inzake de Iion-
gaarsche buitenlandsche politiek hebben in
Tsjecho-Slovvakije zeer de aandacht getrok
ken. Reeds hebben drie leidende Tsjechi
sche politici in dit verband redevoeringen
gehouden. Do minister van justitie Dercr
sprak als zijn meening uit, dat de revisie-
gedachte in verband met den tegenwoordi-
gen Europeesclicn toestand niet actueel was.
Er is een ontnuchtering ontstaan door het
inzicht, dat een wijziging der vredesverdra
gen noodzakelijkerwijze een chaos tenge
volgc moet hebben. Er bestaat dan ook geen
reden het voorstel van graaf Bethlen te over
wegen, dat beoogde besprekingen te voeren
over dc vraag hoe het nationale bestaan van
de van Hongarije afgescheiden Hongaarsche
minderheid verzekerd kan worden.
Minder intransigent is een redevoering
van den minister van landbouw Hodza, die
toegeeft, dat Hongarije, wanneer het de
revisie, gelijk graaf Bethlen dit heeft aange
duid, op langen termijn uitstelt, iedere hin
dernis zal overwinnen, welke tot dusverre
bestaan heeft op den weg van een politieke
en economische toenadering tusschen Hon
garije en Tsjecho-Slowakije. Tegenover do
eisch van graaf Bethlen inzake versterking
van do nationale waarborging der Hongaar
sche minderheden, stelt Hodza denzclfden
eisch met betrekking tot dc Slowaaksche
minderheden in Hongarije. Naar zijn mea
ning moet Hongarije nog veel inhalen om in
zijn minderhedcnpolitick hot peil to berei
ken, dat Tsjecho-Slowakije reeds lang be
reikt heeft.
Dc leider der aulonomisten, Hlinka, staat,
naar het schijnt, gunstig tegenover het
voorstel van graaf Bethlen. In een redevoe
ring verklaarde hij, dat de Slowaken ten
opzichte der Hongaren geen haat gevoelen.
Daarom willen zij ook verdraagzaam om
gaan met de Hongaarsche minderheid in
Tsjecho-Slowakije.. Wanneer deze zich te
genover den Tsjecho-Slowaakschen staat
loyaal gedraagt, zal zij van de Slowaken
meer rechten krijgen dan «ie- Slowaaksche
minderheid in Hongarijegeniet.
In dit verhand kan ook een uitlating ver
meld worden van het blad Lidovc Noviny,
dat in nauw contact staaf tnct den minister
van buitenlandsche zaken, Bencsj. Het blad
schrijft, dat, wanneer Hpngarije zijn eischen
inzake minderheidsrechten hij den Volken
bond wil doorzetten, liet den staten der
Kleine Entente niet moeilijk zal vallen mot
Hongarije van gedachten te wisselen. Bij
een aanvullende vredesconferentie over
de uitvoering der verplichtingen met be
trekking tot de minderheden zou Hongarije
zijn wenschen concreet, kunnen maken. Het
zelfde recht echter bezit ook Tsjecho-Slo
wakije ten opzichte van zijn minderheden
in Hongarije. Iedere beslissing in dit op
zicht moet ook voor Hongarije bindend zijn.
Op deze wijze zou in ieder geval een nieuwe
basis gevonden worden voor onderhandelin
gen met Hongarije.
Rome, 18 September. (V.D.) De Ita-
liaansche ministerraad, die Zaterdag j.l.
wegens afwezigheid van Mussolini moest
worden uitgesteld, heeft heden onder zijn
voorzitterschap plaats gevonden.
Op het program stonden ditmaal de mi
litaire vooropleiding en herhalingsoefenin
gen. Op voorste] van Mussolini keurde de
ministerraad de volgende wetsontwerpen
goed:
Een wetsontwerp inzake de militaire
vooropleiding, die de Italiaansche jeugd
van het achtste tot het eenentwintigste le
vensjaar door de jeugdorganisaties gees
telijk, lichamelijk en militair moet opvoe
den en een wetsontwerp inzake de herha
lingsoefeningen dat ten doel heeft orga
nisaties in het leven te roepen, die op mi
litaire wijze invloed uitoefenen op haar
leden en kameraadschappelijke verhoudin
gen moet handhaven, welke de soldaten
berinneren aan hun militaire en soldaten-
plichten en die verder de leden op de
hoogte moet houden van den militairen en
tebhnischen vooruitgang. Deze militaire
oefeningen moeten gedurende 16 jaar na
den gewonen diensttijd worden gehouden.
Verder is een wetsontwerp aangenomen,
dat betrekking heeft op militaire oplei
dingscursussen aan dc middelbare en hoo-
gescholen.
TEWATERLATING VAN EEN
REUSACHTIG SCHIP.
Glasgow, 19 Sept. (V. D.) Met het oog
op de geweldige zwaarte van het nieuwe
reuzenschip der Cunard, de 534, hebben de
deskundigen, die de leiding hebben over de
tewaterlating, regelingen getroffen, opdat
het schip in niet korter tijd dan vier minu
ten het water zal hebben bereikt. Men ver
wacht, dat do volgende week, wanneer de
tewaterlating zal plaats hebben, omstreeks
een K milliocn belangstellenden aanwezig
zullen zijn.
Opzienbarende onthullingei
Madrid, 19 Sept. (Reuter). Over de on
langs ontdekte wapensmokkelarij der
Spaansche Marxisten en hun revolution
na ire plannen publiceert het Spaansche blad
Informaciones opzienbarende berichten.
Volgens dit blad hadden de Marxisten een
volledig uitgewerkt plan gereed om de
revolutie te doen uitbreken op den dag, dat
het stoffelijk overschot van de tijdens de
monarchie in 1930 doodgeschoten revolu-
tionnaire officieren Galan en Hernandez
naar Madrid zouden worden overgebracht.
De opstand zou uitbreken tijdens do open
bare rouwplechtigheid, waaraan werd deel
genomen door den president der republiek
eri dc goheclc regeering zou worden dood
geschoten. Dit zou het teeken geweest zijn
voor een openlijken opstand der aanwezige
arbeiders, die den leider „der algemeeno ar-
beidcrsunic", den voormaligen soc.-dem.
minister Largo Caballero, die den bijnaam
heeft van Spaanschcn Lenin, tot hun leider
zouden hebben uitgeroepen. Dan zou ter
stond de dictatuur van het proletariaat in
geheel Spanje uitgeroepen zijn. Do Infor
maciones schrijft verder, dat de regeering
van deze plannen op de hoogte is' geweest,
weshalve zij het overbrengen naar Madrid
van het stoffelijk overschot der heide „mar
telaren" der revolutie aanvankelijk uitge
steld en later definitief verboden heeft. Als
gevolg van het gerechtelijk onderzoek naar
de wapensraokkelarij zijn twee Portugee-
schc staatsburgers gearresteerd.
Madrid, 19 Sept. (Reuter). De rechtei
van instructie, die de wapcnmokkelaffairo
behandeldt, verklaarde, dat vier Portugee-
zen hierbij betrokken zijn, van wie thans
twee gevangen zitten.
Langs de kust van Asturic wordt thans
gezocht naar de schuilplaats, waar de wa
pens, welke door het schip Turguesa wer
den vervoerd, zijn verborgen.
Feiten en cijfers voor eene objectieve beoordeeling
Nu de zomer 1934 ten eindo loopt (dc bui
tengewoon mooie dagen van den Jaatsten
tijd behooren er wel toe maar elk oogenblik
kan het daarmede afgeloopen zijn) is dc
tijd gekomen de weerkundigo balans op te
maken. Komen er dan nog mooie, zomer*
sche dagen bij, dan behoeven wij deze
slechts bij het batig saldo aan warmte en
zonneschijn toe te voegen om tot het slot
der rekening te komen.
Het antwoord op do vraag of dc zomer
mooi of ongunstig is geweest hangt altijd
min of meer af van subjectieve opvattingen.
In een verslag van dc Expl. Maalsch. Schc-
veningen b.v. werd onlangs do zomer 1934
minder gunstig genoemd, maar den door
slag bij dc beoordeeling daarbij geelt of het
weer over het algemeen gunstig was om
veel bezoekers naar do zee te lokken. Het
is een feit, dat de meeste mcnschcn naar dc
zee gaan als het zeer warm is en wegblijven
als de lucht bewolkt is en do wind uit zee
waait, in het algemeen wanneer liet weer
Gemidd. temperatuur in 1934
Normaal gemidd. temp.
Aantal koele dagen
Aantal warme dagen
Aantal dagen met max. temp.
Normaal aantal
Hoogste temperatuur
De cijfers gcv.en te kennen, dat de gemid-
deldo temperatuur van den zomer ongeveer
normaal was, doch aan den hoogen kant.
De maand Mei was iets te koel.
Bij het aantal koele cn warme dagen
moet worden vermeld, dat onder koele da
gen die dagen worden verstaan, waarop de
gemiddelde temperatuur lager was dan dc
normale. Normaal is, dat in den zomer dit
aantal groot er is dan het aantal te warme
dagen (gem. teinp. boven de normale) en
dat de gemiddelde negatieve afwijking klei
ner is dan de gemiddelde positieve. Dc bo
venstaande cijfers leeren dus dat wij te
weinig koele en te veel warme dagen had
den en daar dc aantallen (behalve in Mei),
koel is. En zoo zal een ieder de kwaliteit
van het weer bcoordeelcn naar den invloed
op do dingen, dio zijn beroep raken.
Er is echter ook een zuiver meteorologi
sche maatstaf van beoordccling van het ka
rakter van den zomer cn deze berust op een
aantal volkomen objectief beoordeelde
weerkundige feiten, die door instrumenteelo
waarnemingen kunnen worden vastgesteld.
Temperatuur, neerslag en zonneschijn (dezo
laatste als een maatstaf voor do bewolkt
heid van do lucht) zijn naast don wind do
voornaamste meteorologische factoren, die
het karakter van het weer bepalen. Do
klimatologen hebben een aantal factoren cn
hunno normaal-gemiddelde waarden uitge
zocht om al9 kenmerken van den gemiddel
den vveertoestand te dienen. Zij zijn hier
onder aangegeven en geven dc gelegenheid
in grooto trekken liet karakter van het weer
in do maanden Mci-Augustus te bcoordee-
len.
Wat dc temperatuur betreft dc volgende;
Mei
Juni
Juli
Augustus Mci-Aug
13.2
17.0
19.2
18.1
16.9
13.9
16.2
18.7
18.0
16.7
23
15
16
15
69
8
15
15
16
54
25
4
8
3
15
o
O
3
3
10
24.4
.28.0
32.7
28.4
32.7
Regensom
Normale regensom
Aantal regendagen
Normaal aantal regendagen
Mei
40
46
0
12
Levert de totale regensom een tekort van
ongeveer 35 procent der normale (in andere
streken kan dit heel anders zijn geweest),
liet aantal regendagen, dat over het gcheele
land wel ongeveer even groot is geweest,
bleef aanzienlijk beneden het normaio aan
tal. De zomer van 1934 sloot zich dan ook
geheel aan bij liet algemeen in Centr. Euro
pa heerschend droogte verschijnsel.
Aansluitend moet worden vermeld, dat in
Z. Holland slechts op 7 dagen onweders van
hetcokenis voorkwamen, dat is nog niet dc
helft van het normale aantal. Enkele onwe
ders waren echter ongewoon zwaar.
De zonneschijn kan beoordeeld worden
naar de volgende cijfers: Mei 193, Juni 235,
Juli 241, Augustus 177, totaal 845 uren, wolk
aantal iets groot er was dan het normale
aantal 826 (217+209+208+192).
ongeveer even groot waren, volgt hieiuit,
dat het op do koelo dagen te weinig koel en
op de warme dagen niot warm genoeg was.
Dit wordt wel min of meer bevestigd door
het feit, dat er maar èèn z.g. tropische dag
voorkwam en dat do absolute maxima in
alle maanden betrekkelijk laag waren.
M.a.w. er waren weinig hcctc dagen (pre
cies wat Scheveningen miste). Toch is het
aantal dagen met een max. temp. boven
25° grooter geweest dan het normale aantal.
Mei was een zeer koele maand, Juli was
verreweg dc warmste, hetgeen ook normaal
is.
Wat de regenval betreft gelden de volgen
de cijfers voor Den Haag en omstreken:
Juni Juli Augustus Mci-Augustus
32 39 51 108 m.M.
5G G7 83 252 mAL
8 8 12 32
10 12 15 49
Van den zomer 1934 kan d^s gezegd wor
den dat hij (behalve in Mei) iets warmer is
geweest dan normaal, doch weinig heete
dagen telde, dat hij zeer droog was en dat
er meer zonneschijn was dan normaal.
September heeft nog eenige mooie, warme
dagen aan den zomer toegevoegd. 7 en 8 en
1117 waren prachtige nazomerdagen met
hoogo temperaturen overdag. Op 5 dagen
steeg do thermometer boven 25 C. en do
meeste dagen hadden een gemiddelde tem
peratuur boven de normale. Enkele malen
verstoorden onweders, o.a. een zwaar on
weer in den nacht van 8 op 9 September,
het mooie weer, maar dit hersteldo zich
spoedig.
CHR. NELL.
(Nadruk verboden).
Berlijn, 18 Sept. (V.D.). De New-York-
sche correspondent van den Lokal Anzciger
meldt aan zijn blad, dat de goeverneur van
Georgia, teneinde de arbeiders te weerhou
den van verdere, daden van terreur, bevel
gegeven heeft stakingsleiders en stakende
opruiers onder te brengen in het concen
tratiekamp Atlanta, waar tot dusverre nog
slechts kleurlingen waren opgesloten. Dit
concentratiekamp zou hetzelfde zijn, waar
tijdens den wereldoorlog een interneerings-
kamp voor Duitsche krijgsgevangenen was
ingericht.
Uit Saylesville wordt gemeld, dat de
werkgevers voornemens zijn, heden hun
fabrieken te openen, daar zij er overtuigd
zijn, dat de stakers terrein verliezen. Wat
dit betreft, verklaarde Gorman echter, dat
de stakingsbeweging sterker staat dan Za
terdag j.l. In dc drie Zuidelijke staten is
gisteren de orde op krachtige wijze door
dc nationale garde gehandhaafd, welke do
werkwilligen in bescherming nam, toen
nog eenige fabrieken geopend werden. In
Georgia hebben vier fabrieken haar poorten
geopend, in Noord-Carolina tien.
Washington, 19 Sept. (V.D.). De exe
cutieve raad van do vereenigde textielar
beiders heeft gisteren het stakingscomitó
gemachtigd alle arbeiders van de aanver-
vvanto bedrijven tot staking op te roepon,
wanneer een zoodanige drastische acric
noodzakelijk wordt, teneinde de overwin
ning in dc staking te behalen. Do stakings
leider Gorman verklaarde, dat tegen het
einde van deze week waarschijnlijk het
stakingsparoal zal worden uitgegeven voor
nog 120.000 textielarbeiders, tenzij de werk
gevers accoord gaan met arbitrage. Hiervan
schijnt men thans echter verder dan ooit
te zijn verwijderd.
ZUID-SLAVISCHE KROONPRINS
NAAR EEN ENGELSCHE SCHOOL.
Belgrado, 19 Sept (V. D.) Ter vol
tooiing van zijn studies zal de kroonprins
van Zuid-Slavië geplaatst worden op een
public school in Engeland. Hij is reeds naar
Engeland vertrokken. Koning Alexander is
speciaal naar Bied gekomen, teneinde af
scheid te nemen van zijn zoon.
Wellington, IS Sept. (Reuter). Het
s.s. Maunganui, dat gisteren alhier aan
kwam, is tweemaal, zoowel op de uit- als
op de thuisreis, in aanvaring geweest met
een zeemonster.
Op do heenreis voer het schip tusschen
Papeete en San Francisco op een „zeemon*
ster in, waarvan de lengte volgens den be
kenden schrijver Zane Grey, die zich toe
vallig onder de passagiers bevond, op 15
meter geschat werd. Merkwaardigerwijze
stootte het schip op dc thuisreis op onge
veer dezelfde hoogte, wederom op een zee
monster. Het schip trilde, toen de boeg in
het dier drong en het moest achteruit va
ren, teneindo van het monster vrij te ko
men. Het dier zonk daarna in do diepte
weg. Een passagier heeft het vreemde ge
beuren op de film vastgelegd.
Reuter meldt d.d. 19 Sept., dat in de
grooto materiaaldepots der spoorwegen van
Bulgarije sedert Dinsdagavond een gewel
dige brand woedt, die tot dusver niet ge-
bluscht kon worden. De aangerichte schade
is reeds zeer aanzienlijk.
Sofia, 19 Sept. (Reuter). Omtrent den
brand in het depot van spoorwcgmateriaal
kan nader worden gemeld, dat het garni
zoen van Sofia bevel heeft gekregen zich
gereed te houden, daar men vermoedt, dat
het hier geen normalen brand betreft. Ver
scheidene leden van het kabinet zijn ter
plaatse. Het vuur is nog steeds niet ge-
bluscht
RADIUM IN CHILL
Volgens een bericht uit Santiago Is Ir.
Osvaldo Urrutia cr in geslaagd na uitvoe
rige proefnemingen de aanwezigheid aan te
toonen van radium in zekere mineralen lil
de streek nabij Vallenar in ChilL
