'AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DE CUNARD-REUS VAN STAPEL
Donderdag 27 September 1934
33 e Jaargang No. 76
DOOR INLANDERS
GEWURGD
ZWANEN BERG'S
SOEPEN
IN BLIK
STRIJD OM BLAUWE
WIMPEL
Dc nieuwe Oceaanreus van
de CunardsWhite StarsLine is
DE SCHROEVEN VAN DE 'W.
KONINGIN MARY.
Do idee van een vaste dienstregeling voor
een stoombootdienst over den Atlantischcn
Oceaan was zeker gedurfd, daar geleerden
uit dien tijd van meening waren, dat on
derweg veel meer kolen verbruikt zouden
moeten worden dan meegenomen konden
worden. Men beschouwde een overtocht
por stoomboot als volkomen onmogelijk.
En bovendien, wanneer men vrijwel kos
teloos vooruit kon komen door den wind
te benutten, waarom zou men dan kolen
gaan betalen?
Met zijn partners Burns en Mc. Ivcs
pakte Cunard de zaak goed aan. Er werden
vier stoombootcn besteld, waarvan de Bri
tannia het bekendst is geworden; dit was
een schip van goed 1000 ton. Een scheepje
dus dat zich in dc nieuwe „531" draaien
en keeren kan!
Het waren dan ook schepen die in onze
dagen misschien wel onzeewaardig ge
noemd zouden worden, van hout gebouwd,
met zwakke voortbewegingsmiddclen. Maar
hier is toch het begin gelegen van dc
Oceaanschecpvaart, die zich in den loop
van een eeuw zoo enorm ontwikkeld heeft.
Op 4 Juli 1S40 liep de Britannia dc haven
van Liverpool uit voor den eersten over
tocht en in een nog onverwacht korten
tijd werd Boston bereikt. De overtocht werd
volbracht in li dagen en S uur, waarhij 12
uur kolenbunkeren in Halifax. Samuel Cu
nard, die den tocht had meegemaakt, ont
ving 1S73 uitnoodigingen voor feestmaal
tijden te zijnor ecre.
Sindsdien heeft dc Cunardmaatschappij
haar werk voortgezet met durf cn energie.
Steeds werden nieuwe schecpstypes in ge
bruik genomen, zoo werden door de- Cu-
nard-Linc liet eerst turbines in Oceaan
schepen aangebracht. Nu nog bohoort dc
Mauritania, 28 jaar oud, tot de snelste
schepen van dc wereld.
Om den Blauwen WimpeL
Men heeft het 75.000 ton metende nieu-
wo schip van de Cunard-Line veroordeeld
als „to groot". Steeds, bij ieder nieuw
scheepstype, zijn van vele zijden dergelijke
bezwaren gekomen.
Het nieuwe schip zal, wanneer het in
gebruik genomen wordt in 1936, mot een
ontzaglijke tonnage in de vaart komen,
voorzien van machines met een capaciteit
van 180.000 paardenkrachten. Do overtocht
zal volbracht kunnen worden met een snel
heid van 30 knoopen, en een hcele stads
bevolking zal cr in Vervoerd worden.
De kosten bedragen rond 4.500.000 pond
sterling; zal deze enorme som goed be
steed blijken?
Voor een groot deel is de bouw van dit
schip tot stand gekomen, omdat men in
Engeland dc bekende Blauwe Wimpel terug
wilde hebben. Langen tijd was de Maurc-
tania dc snelste Oceaanstoomer, tot dc Duifc-
schers hun Bremen en Europa te water
lieten. Toen moest de Mauretania na 22 jaar
haar Blauwe Wimpel afstaan. Vanaf 1929
voeren Duitscho schepen dit cerclceken,
maar de eerste concurrenten kwamen al
kort na 1929 opdagen. In Italië bouwde men
dc Rcx en de Conté di Savoia. Dc Fran-
schcn bleven niet achter, ook door hen werd
een enorm schip op stapel gezet, do SO.OOO
ton metende Normandic.
Volledig afgebouwd zal echter de „534"
ook in tonnage nog grootcr zijn dan de Nor-
mandie.
De nieuwe Cunard-liner is niet zonder
moeilijkheden tot do tewaterlating gereed
gekomen. Dc kostbaarheid van liet schip
stelde de Londensche assuradeuren voor een
te zware taak; dc rcgecring kwam echter te
hulp en nam een risico, dat verzekerings
maatschappijen niet konden op zich nemen.
Maar ernstiger was een finacieclo moei
lijkheid, ontstaan door de enorme kosten
van het schip.
Na 12 maanden bouwen werd liet. werk
stilgelegd en twee jaar bleef dc bouw ge
staakt; een groote werkloosheid werd daar
door veroorzaakt.
Eindelijk na twee jaar kwam de Engelsehe
regeering weer te hulp, maar op bijzondere
voorwaarden: dat de White Star Line, die
in financieele moeilijkheden was geraakt, in
de Cunard-Line zou worden opgelost. Aldus
geschiedde en deze jarenlange concurrenten
zijn tot één maatschappij geworden.
Na de gelukkige oplossing van alle hin
derpalen kon de nieuwe Cunard-White Ster-
combinatie de „543" doen afbouwen en denkt
men nu reeds aon het opstapel zetten van
een zustersqhip. Met de twee groote sche
pen zullen dan over enkele jaren ge
regelde wekelijksche diensten tusschen En
geland en Amerika worden onderhouden on
heeft de Cunard-Line haar eereplaats in het
trans-atlantisch verkeer weer heroverd.
Een herinnering, aan de torpedeering
van de Lusitania
De dag der tewaterlating van dc
„534", het nieuwe reusachtige 75.000
ton metende schip van de Cunard*
Line, behoort in dc geschiedenis van
de schecpvaartbouw tot de belang*
rijkste data.
De bouw van dezen reus onder de
zeeschepen is van meer dan natio*
naal*Engelsche betcekcnis, hetgeen
ook al blijkt uit de belangstelling van
de geheele wereld voor de gebeur*
tenis in Glasgow, waarbij het schip
door de koningin in tegenwoordig*
heid van den koning gedoopt wordt.
Voor Engeland is deze nieuwe aamvinst
van de Cunard-Line een uiting van het
streven de koopvaartdij-vaait verder te
brengen en vooral in het snelle Ocaanvcr-
keer de sinds lang verloren eerste plaats
te herwinnen.
Cunard Line.
liet Oceaanverkccr van Engeland naar
Amerika heen cn terug is nu reeds onge
veer een eeuw voor een zeer groot gcdeelto
verzorgd door de bekende Cunard Line,
wier vloot met de „534" versterkt zal
worden.
Gedurende al die Jaren' beeft de maat
schappij in vredestijd ondanks stormen en
ijsbergen geen enkel passagiers-leven door
ongevallen verloren. In oorlogstijd was dit
anders; tegen mijnen en torpedo's uit on
derzeebooten kon de beste stuurmanskunst
niet op, men denke slechts aan de Lusi
tania
Zoowel de materialen, gebruikt bij den
bouw van de schepen, als hun zeevaardig
heid én de qualiteitcn van dc bemanning
zijn de redenen van deze veiligheid der
Cunard-booten. Het is deze lijn nooit over
komen, in haar jarenlang bestaan, dat
door branden menschenlevens verloren gin
gen. Sinds den brand op dc Mono Castle
zijn echter nog bijzondere maatregelen ge
troffen om alle kans op brand te voor
komen.
Dc wereldoorlog is aansprakelijk voor dc
eenige grooto rarnp, die de Cunard-Line
ooit is overkomen: de ondergang van de
Lusitania, En toen kwamen juist de groote
qualiteiten der bemanning naar voren. In
tegenstelling met het „sauve qui peut", dat
bij do laatste groote branden op zeesche
pen de bemanning meermalen lot een or-
delooze troep maakte, heeft de bemanning
van de getorpedeerde Lusitania zich held
haftig geweerd. Kalm, zonder cenig spoor
van paniek, hoewel mot den dood voor
oogen, gehoorzaamden officieren cn ver
dere bemanning hun bevelen en brachten
zij hun taak ten uitvoer. Vanaf de brug
deelde even koelbloedig de kapitein zijn
orders uit., tot de laatste oogenblikken, en
zonk met het schip. Als door een wonder
werd hij, na drie uur -in zee gedreven te
hebben, gered.
Sir Samuel Cunard.
Maar al is het torpcdceren van de Lu
sitania dc zwaarste slag, die de Cunard-
Line getroffen heeft, wij mogen er, nu een
nieuwo reus dc vloot komt versterken,
niet te lang aan terugdenken. De maat
schappij kan rnet haar bijna over een
eeuw zich uitstrekkende geschiedenis een
toets op betrouwbaarheid glansrijk door
staan.
Stichter van de maatschappij is Sir Sa
muel Cunard, die er ook zijn naam aan
gegeven heeft. Hij was een Canadees, ge
boren in 17S7, een kalme, kleine man met
gedurfde denkbeelden. In zijn tijd werden
do eerste tochten over den Oceaan vol
bracht door zeilschepen met stoommachi-
Nadat hij zich tot een der aanzienlijkste
nes.
reeders van zijn geboorteplaats Halifax had
opgewerkt, ging Cunard omstreeks 1840
tot dc uitvoering van zijn denkbeelden
over: een vaste stoombootdienst tusschen
Engeland en Australië. Hij wist een con
tract met de Engclschc regeering te slui
ten, die hem bij het lot stand komen van
den door hem voorgcsteldcn vasten dienst
tusschen Engeland en Amerika de som
van 65.000 pond sterling garandeerde, in de
eerste plaats voor postvervoer.
Woensdagmiddag door dc ko=
ningin van Engeland, voordat het
schip van de helling liep, gedoopt
met den naam „Queen Mary".
Dc tewaterlating van de „534",
die voortaan dus dc naam
„Queen Mary" zal voeren, is
zeer goed geslaagd, waarbij het
schip verrassend goed bchecrscht
werd toen het in het water kwam.
Het was een wonder van tcchs
nischc kunde.
De „534", waarvan de bouw 4 jaar ge
leden begonnen is, zou voor dc tewater
lating gedoopt worden door dc koningin
j van Engeland. De nieuwe naam was zorg-
j vuldig geheim gehouden, zoodat dc enorme
menschcnincnigte in groote spanning
wachtte, een spanning, welke nog vermeer
derd werd doordat men zich afvroeg of bij
het van stapel loopen geen ongelukken zou
den gebeuren.
De toeschouwers begonnen reeds vroeg in
den morgen samen te stroomen. Het was
een echte Schotsche Clyde-dag, met een
grijze hemel, laag hangende wolken cn een
stroomendo regen. Desondanks verzamelde
zich een enorme mcnschcnmeniglc rond dc
werf aan de oevers van de Clyde.
Voor de tewaterlating was het weer ech
ter zeer gunstige omdat het volkomen
windstil was. Zonder vertraging en precies
op het vastgestelde oogenblik was dan ook
alles voor dc groote gebeurtenis gereed.
De koning en do koningin, die met een
extra-trein van hun verblijf te Balmoral
naar Glasgow waren gekomen, arriveerden
om kwart voor drie uur op het terrein, lui
de toegejuicht door het publiek.
Onder het spelen van het Engelsehe
volkslied betrad het koninklijk echtpaar,
«lat vergezeld werd door den prins van
Wales, de scheepswerf van de firma John
Brown en Co., bouwers van den Oceaan-
reus, die met zijn machtig lichaam den ge-
heelcn omtrek behecrschte. Do koning cn
dc prins van Wales waren heiden in mari
ne-uniform; dc koningin was in het don
kerblauw gekleed.
Bij de aankomst op het platform, opge
richt voor den boeg van dc „534", werd de
koninklijko familie \erwelkomd door Sir
Percy Bates, de voorzitter van dc Cunard-
White Star-Line.
Koning George hield daarna een korte
toespraak, waarin hij zijn groote bewonde
ring uitspraak voor den ondernemings
geest, die dc Cunard-Line heeft geloond, en
het een bijzondere gcpocgen noemde, dat
hij dc tewaterlating kan bijwonen.
Dc nieuwe 75.000 Ions Cuuardliner „534" op dc werf.
Licht in de moordzaak Born
KONING GEORGE V.
Hij herinnerde daarbij aan de ellende
door werkloosheid, die het stilliggen van
een scheepswerf met zich brengt. Gelukkig
was de afhouw met rogeeringshulp moge
lijk. Nu de hoop op verbetering van den
economischen toestand weer levendiger is
geworden, mag men met vertrouwen in dc
toekomst zien.
Samuel Cunard, aldus besloot koning
George, bouwde schepen, bestemd vooral
voor liet postvervoer tusschen Engeland en
Canada. Dit schip is gebouwd om duizen
den van do landen aan weerskanten van
den Oceaan naar den overkant te brengen
en de volkeren te leeren elkaar beter te be
grijpen.
Moge dit schip, tc water ge*
laten met dc beste wenschcn van
de geheele natie, tijdens zijn
leven op zee ten goede komen
aan dc vriendschap tusschen de
volkeren.
Toen liet applaus, dat op de rede van den
Koning volgde, verstomd was, sprak ko
ningin Mary, terwijl zij op de knop drukte,
die dc traditioneele flesch champagne te
gen de boeg deed stukslaan, de met span
ning tegemoet geziene woorden, die het
geheim van den naam zouden onthullen:
„Ik doop dit schip „Queen Mary" en
wensch het veel succes."
Onder geloei van de sirenes en gejuich
van het publiek gleed het gevaarte gierend
van de helling. De gereed gehouden brand
spuiten behoefden geen dienst te doen, rin
kelend vielen de ankerkettingen en binnen
twee minuten lag het schip stil in het
midden van de rivier, terwijl de sleepboo-
tcn snel toeschoten om vast te maken en
de „Quecn Marv" naar de montage-haven
naast de werf U slepen.
Scin ara ng, 26 Sept. (Aneta). Naar aan<
leiding van het onderzoek door de politic is
do moordzaak-Born, waarbij een. gepension
ncerd machinist van het Baggerwczon werd
gewurgd, thans tot klaarheid gekomen.
De vrouw van Born (uit. vorige berichten
blijkt dut dit ccn inlandschc is; was door
allerlei transacties in ge ld verlegen beid ge
komen. Teneinde hier uit tc geraken had zij
haar kostbare sieraden verpand en daarvan
imitaties laten maken om dc verdwijning
van de echte stukken niet aan wijlen Born
tc laten blijken.
Door tusschcnkomsl van den pleegvader
der vrouw werd een doekoen (Inlandschc
waarzegger cn raadgever; opgezocht, die van
dc vrouw do opdracht kreeg om mannen
aan tc werven voor het plegen van den
moord op Born. Dc doekoen nam hiervoor
drie mannen aan, terwijl dc vrouw voor den
moord een belooning van 400 toezegde.
Op den avond van den moord-nacht wer
den de bewuste mannen door Born's vrouw
in een zijvertrek verborgen, totdat haar man
sliep. Toen deze in rust was, kwam dc vrouw
naar buiten en liet dc mannen in de slaap
kamer. Hierop bedreven deze den moord
door wurging.
Dc vrouw keerde onmiddellijk na den
moord 100 voorschot uit. Twee van de aan
vallers bonden hierop dc vrouw vast om het
te doen voorkomen alsof ook tegen haar
geweld gebruikt was. Daarna ging dc baboe
naar do politie om deze tc waarschuwen.
Born's vrouw bekende en is thans in
preventieve hechtenis gesteld. Dc daders van
den moord zijn gearresteerd.
Dr. WOLFF ALS LID VAN DE VAD. CLUB
GEROYEERD
Behartiging van eigen belangen.
Batavia, 25 Sept. (Aneta). Het Hoofd
bestuur \an dc Vaderlandschc Club deelde
Dr. Wolff, die heden te Genua arriveert, tc
legrafisch mede, dat hij geroyeerd is als lid
van de Vaderlandschc Club naar aanleiding
van behartiging van eigen belangen in den
Volksraad.
Dr. Wolff had voor dc Vaderlandschc
Club zitting in dit college cn is in dc laat
ste maanden hierin sjjceiaal op den voor
grond getreden als bestrijder van do. kina-
politiek der regecring en in het bijzonder
van de handelingen van het Kinabureau.
De Volksraadzetel door Dr. Wolff ingeno
men wordt thans door de Vaderlandschc
Club opgevorderd.
Het Hoofdbestuur van dc Vaderlandsche
Club had naar aanleiding van de eerste pu
blicatie over misbruik van rechten door Dr.
Wolff een „zuivcringsvergadcring" belegd,
waar ook Dr. Wolff aanwezig was. Hij bleef
daar echter in gebreke verschillende feiten
mede te deelen welke later aan den dag tra
den, o.a„ de omstandigheid dat hij in dc ver-
eeniging van vrije Kinaplanters zitting
heeft als commissaris.
DE REIS VAN DEN GOUVERNEUR-
GENERAAL
Pa re-P are, 25 Sept. (Aneta). Op zijn
doorreis van Makale naar Pare-Paro bracht
de Gouverneur-Generaal een bezoek aan
Enrekang, alwaar de fungecrend controleur,
kapitein Scheffelaar, vijf Zelf bestuurders
aan den Gouverneur-Generaal voorstelde.
Volkomen gelijk aon versch
n de keuken bereide soepen.
Verscheidene soorten.
De Zelfbestuurder van Enrekang bood Zijne
Excellentie, namens dc Zelf bestuurders, hls
geschenk ccn schitterende gouden kris aan
van 400 jaar oud. De landvoogd dankte voor
dc aanbieding.
Dank zij de uitnemende zorgen van dc"
Zelfbcstuurdcrs en den fungecrend contro
leur was dc weg van Mukalc naar Bappuji^
die kortgeleden door een bandjir was ver
nield, in vóorlreffclijkcn toestand. Aan de
zen weg maakte de Zclfbestuurstcr vun
Rappang haar opwachting bij den Gouver
neur-Generaal.
De mannelijke bevolking van dit Zelfbe
stuursschap stond over een lengte van cir
ca 10 K.M. langs den weg opgesteld.
Te 4 uur in den namiddag vertrok het
hooge gezelschap, onder het lossen van sa
luutschoten,, van Parc-Parc naar Soomba.
De reis van den Gouverneur-Generaal door
(\e .To rad ja-lande n die nog nimmer door een
Gouverneur-Generaal zijn bezocht, wordt
door do plaatselijke w&ardigïicidbeklccders
op zeer hoogen prijs gesteld.
HERDENKING LOMBOK-EXPEDITIE.
Bandoeng, 25 Sept. (Aneta). Op 29 Sep
tember a.s., op welken datum do Lombok-
expeditie officieel zal worden herdacht, zui
len dc corpsen geheel of gedeeltelijk aan
deze herdenking deelnemen. In de garni
zoensplaatsen zal parade worden gehou
den, terwijl deze dag voor dc geheele Ned.-
fndische landmacht een feestdag zal zijn.-
Door ccn deputatie van het Nect-Indische
leger en van de Barisans uit Bangkalan zal
op plechtige wijze een krans worden gelegd
bij het gedenktecken.
TOENAME VAN PEST.
Bandoeng, 25 Sept. (Ancta). 1 n deri
Preanger is een sterke toename van het
aantal pestgevallen geconstateerd. Hierdoor
zal dc verwachting als zou 1933 het jaar
zijn van liet grootste aantal gevallen niet
worden verwezenlijkt, daar 1934 dit nog zal
overtreffen.
Naar de „Java-Bode" meedeelt, komen
thans geen bezwaren tegen miltpunctie
meer naar voren.
BEVORDERD TOT KOLONEL.
Buitenzorg, 26 Sept. (Ancta) Met in
gang van 3 October a.s. is bevorderd tot
kolonel de luitenant-kolonel der infanterie
G. A. Ilgen.
DE CONFERENTIE TE BATAVIA
Batavia, 25 Sept. (Aneta). De bespre"
kingen 'tusschen dc Nedcrlandscho cu Ja-
pauschc delegaties maken thans voortdu
rend voortgang. In behandeling is thans do
kwestie van dc vcrdccling van den import
tusschen de importeurs.
Dc Nederlandschc cn Japansche delega
ties benevens dc toegevoegde experts zullen
op 27 September op uitnoodiging \an den
heer Meyer Ranneft ccn boottocht maken
per gouvornemontsstQomer „Bellat rk" langs
de eilandjes die voor Tandjong Priok gelo
gen zijn.
DE VALSCHE MUNTERSZAAK
Batavia, 25 Sept. (Aneta). Politie en
Justitie gaan dag en nacht voort, met het
onderzoek in zake de ontdekte valschemun-
terij. Hierdoor zal deze affaire reeds binnen
een week voor den Baad van Justitie kun
nen dienen.
