DÊ ÊÊMLANDEU
REPUBLIEK VAN EEN DAG
„GEEFMIJEEN 80VEEIJE"
4000 EXEMPLAREN
Maandag 8 October 1934
Uitgave: VALKHOFF Co. ^Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
33 e Jaargang No. 85
Catalonie scheidde
zich af
Tel. 1788
L. J.
TRÖ D0
L LET
SCHOOP
EEN BELANGRIJKE REDE VAN DEN DUCE
ONDERGANG VAN HET
KAPITALISME
TAXI
TAXI
TEL. 1830 TEL. 1093
jJxteehiruf,
5 uur 58 min.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand f 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17Vr
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-» Afzonderlijke nommers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 511
PRI 1^ (1PR ADVERTENTIES fegels f l.05 met Inbegrip van een bewijsnuramff
elke regel meer f0.25. Llefdadlgheldaadvertentlto voord#
helft van den prijs. Kleine Advertentitn „KEITJES" bi) voorultbetahng 15 regelt
50 cent. elke teoel meer 10 cent, driemaal olaatsen f I.—. Bewllcnummer extra f 0.05
Zondagmorgen gaf de regeering
zich echter weer ovc~
Aan Reuterberichlcn uit Madrid d.d. 6
Oct. is het volgende ontleend:
Er schijnt verbetering in den toestand te
komen. De winkels hebben bun deuren
i weer geopend. De trams, die door troepen
Morden begeleid, Meten een gedeeltelijken
dienst te handhaven. Ook vandaag zijn in
de Spaansche hoofdstad alleen de recht-
schc bladen verschenen. Bij de andere
kranlcnbedrijvcn duurt de staking nog
.voort.
De enkele ochtendbladen, die uitkwamen,
bespreken uitvoerig de gebeurtenissen van
Vrijdag. In bet algemeen is men van oor
deel, dat de algemcene staking der socia
listen, waaraan de syndicalisten niet mee
deden, reeds mislukt is.
In de volkswijken der hoofdstad hebben
de stakers getracht de winkels weer tc
doen sluiten. De politie greep terstond in.
Het kwam opnieuw tot bloedige gevechten,
waarbij dooden vielen en een tiental perso
nen werd gewond. Een kind van 13 jaar
werd door een verdwaalden kogel gedood;
verscheiden andere kinderen, die in gezel
schap hunner moeder op straat waren, wer
den gewond.
Mitrailleurs en infanterie-mortieren Mor
den rond Pucrta del Sol op de terrassen
Aan een aantal huizen in stelling gebracht.
De regeering heeft in den looj) van den
dag per radio oen oproep openhaar ge
maakt, waarin aan ambtenaren, die heden
het werk niet hervatten, ontslag wordt aan
gezegd.
Officieus wovdt intusschcn medegedeeld,
dat de openbare diensten bijna normaal
functionnceren.
In een heden gehouden ministerraad
bracht de minister van binncnlandschc za
ken verslag, uit over den toestand, dien hij
sinds gisteren verbeterd achtte.
Besloten Mcrd, dat ecnige wetsvoorstellen
Dinsdag aan het parlement zouden worden
voorgelegd, waarvan de strekking is de be
voegdheden van het gezag uit te breiden
en de regeering krachtiger middelen van
actie aan do hand to doen, teneinde een
pacificatie der geesten tc bespoedigen.
Nadat dc dag betrekkelijk rustig verloo-
pen Mas, begon Zaterdagavond tegen 8 uur
in het centrum van dc stad evenals in de
buitenwijken een buitengewoon hevig pis-
1ool- en geweervuur. Politio en militairen
beantwoordden de schoten der aanvallers,
die tengevolge van de gebrekkige verlich
ting zich gemakkelijk in dc stralen konden
verbergen.
In een oogenblik waren de straten als
Iceggevaagd. I-Ict publiek zocht een toe
vlucht in huizen en winkels. Er verluidt,
dat talrijke personen gewond zijn.
Dc gebeurtenissen dragen het karakter
van een voorbereiden aanval van dc link-
sche partijen. Deze schijnen vastbesloten
thans niet alle kracht op tc treden en daar
bij steun tc vinden bij anarchisten en syn
dicalisten.
Ook uit Noord-Spanjc komen berichten
over het oplaaien van den opstand. Een
socialistisch leider is daar doodgeschoten.
De president der generale junta
heeft Zaterdagavond de zelfstandig
heid van de Catalaansche Republiek
uitgeroepen en verklaard, dat Cata*
lonic zich volledig afscheidt van het
overige Spanje.
Bovendien is in Catalonië een
voorloopige Spaansche Centrale res
geering gevormd, die de hervorming
van Spanje tot een federatieve re*
publiek tot stand wil brengen.
De verbindingen met Catalonië
zijn in den loop van den avond vers
broken.
Dc regeering van Madrid is in het
ministerie van binncnlandsche zas
ken bijeengekomen en tracht door
middel van verreschrijvers contact
te krijgen met Barcelona.
Slaat van beleg in geheel Spanje.
Over het uitroepen der Catalaansche on
afhankelijkheid wordt nog gemeld:
Zaterdagavond verscheen president Com-
panvs op het balkon van het paleis der
generaliteit en las hij onder de bijvalsbe
tuigingen van dc 'menigte den volgenden
oproep voor:
„Catalanen! De monarchie, en haar vrien
den hebben de regeering op zich genomen
om de republiek te vernietigen. Alle goede
rcpublikleinen zijn opgestaan om de ver
nietiging der republiek te verhinderen. Ca-
lalonië kan het geheele Spaansche volk,
dat vecht voor zijn vrijheid, zijn solidariteit
niet ontzeggen. Catalonie breekt alle be
trekkingen met dc Spaansche regeerings-
instantics af". Dc oproep besluit met de
aanmaning, de strengste discipline tc be
waren.
Later op den avond werd door den pre
sident de staat van beleg afgekondigd over
geheel Spanje. Ilct gezag is daardoor over
gegaan op do militaire autoriteiten.
Catalonie was toen geheel van de rest
van Spanje afgesloten. De daar gevormde
regeering scheen onder leiding tc staan
van den vroegeren Spaansclien minister
president Azana.
De ministerpresident Lcrroux deelde door
middel van de radio mede, dat de rcvolu-
tionnaire beweging met de uitroeping van
den Catalaanschen staat haar hoogtepunt
had bereikt. Do rcgccring, aldus Lcrroux,
is vast besloten, het staatsgezag te herstel
len met alle ter beschikking staande mid
delen en fru/it to maken tegen het Cata
laansche verraad.
Uit de garnizoenen van Madrid zijn af-
dcelingcn cavallcric, en machinegeweren
onder weg. Te Madrid duurden dc schiet
partijen voort. Op een der ministers werd
bij het verlaten van zijn huis een homaan
slag gepleegd. De minister bleef echter on
gedeerd. Het totale aantal gewonden slaat
nog niet vast.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
werden oorlogsschepen naar Baicelona ge
dirigeerd.
Te middernacht riepen de Catalaansche
autoriteiten alle Catalanen op, zich te ver
weren tegen de federale troepen. Deze troe
pen omsingelden het „ministerie" van bin
ncnlandschc zaken en deelden dc regeering
te Madrid mede, dat hij het aanbreken van
den dag hot. gebouw zou worden bezel.
Te Madrid eindigden de vijandelijkheden
Zondagnacht te half twee. Verwacht werd
evenwel, dat zij des morgens zouden her
leven.
Rcgcering te Barcelona geeft
zich over.
Madri d, 7 October. (Y.D.).
Voor zoover de toestand op het
oogcriblik is te overzien, moet ge;
constateerd worden, dat liet de re.
tleering.-Lerroux gelukt is, z.ich te
handhaven tegen de opstandige bc.
wegingen in Spanje. Terwijl dc toe.
stand te Madrid nog niet duidelijk is,
is dc separatistische opstand in Ca.
talonië volkomen onderdrukt.
Te 6.15 uur Zondagmorgen heeft
de Catalaansche regeering zich over»
LERROUX.
gegeven aan de regceringstrocpcn
onder bevel van generaal Batct. De
geheele regeering, dc burgemeester
van Barcelona, de leden van het ge.
mcentebestuur cn de opperbevelhcb.
ber der Catalaansche strijdkrachten
zijn gearresteerd.
Dc regecringsl roepen hadden in dc
ochtendschemering een algcmcencn aanval
ondernomen op het gebouw der- generali
teit en liet gebouw met mortieren bescho
ten.' waarna de Catalaansche regeering
zich overgaf om onnut bloedvergieten tc
vermijden.
In verschillende wijken van Barcelona
vonden in dc morgenuren nog levendige
schietpartijen plaats lusschcn de legale
troepen cn ~do gewapende opstandelingen.
Verwacht wordt echter, dat dc geregelde
troepen, die gesteund worden door mili
taire vliegtuigen, 111 den loop van den dag
het terrein meester zullen worden.
Azana gearresteerd.
Nader meldt men ons:
Volgens een onbevestigd bericht is Anza-
11a met nog twee andoren gearresteerd toen
hij zich to Barcelona Milde inschepen op
een schip naar Frankrijk.
Volgens een qpgave van dc ziekenhuizen
zouden 50 a CO personen gedood. .130 a 200
personen gewond en 500 personen gearre
steerd zijn. In Catalonië wordt volgens de
officieele berichten nog steeds hier en daar
gevochten.
Tot nader orde zijn alle scholen gesloten
Naar gemeld wordt is dc regeering de toe
Binnen- en
buitenland
6 ct. per K.M. Tel. 1788
Vraagt prijs vod onze 6 A 7 pars. wagens.
Vaste standplaats naast hel Tramstation.
stand meester. In Gcrona zijn 5 personen pc-
dood. In het begin van den nacht is er ge
scholen op de woning van Lerroux.
Er werd ecliter niemand gelrolfen.
Drie honderd dooden.
Ilct aantal dooden in geheel Spanje sinds
het begin van den opstand wordt geschal
op 000, het aantal gewonden op 700.
Nieuwe geveohtcn in Madrid.
Zondagavond hebben Jong-Socialisten en
Anarchisten in verschillende cleeten van Ma
drid politic-patrouilles overvallen. Er ont
stonden daarbij hevige Vuurgevechten, waar
bij opnieuw dooden vielen. Ook in Catalo
nie vonden botsingen plaats (nsschcn politic
en opstandelingen. Geprobeerd werd in Ga-
liciö een republiek uit te roepen.
In dc haven van Barcelona werd aan
boord van een schip krijgsraad gehouden,
waarbij werd onderzocht of do leden van de
vroegere Catalaansche regeering schuldig
waren. Hoewel de doodstraf afgeschaft is,
maken dc krijgsartikelen liet mogelijk dc
raddraaiers met den dood to straiten.
LANGESTRAAT 49-51
CS
- TELEFOON 190
Hoewel wij een enorme voorraad
hebben, ontvangen we dagelijks
nieuwe zendingen in alle afdee-
lingen.
SCHOUWBURG AMICïTïA
AMERSFOORT
WOENSDAG 10 OCTOBER 8 UUR
fllar-enochtend 10 uur aanvang
des* plaatsbespreking
„Het dwaze en wreede schouws
spel van ellende temidden
van overvloed mag niet
worden herhaald"
M i 1 a a n, G October. (V D.) Op het Dom
plein cn in dc omliggende straten hebben
naar schatting een half milliocn mcnschcn
hedenmiddag geluisterd naar dc redevoe
ring van Mussolini, welke rede met behulp
van luidsprekers over grooten afstand ten
gehoórc werd gebracht.
Mussolini ving zijn rede aan met te wijzen
op de rijke oogstgavcn, die tor gelegenheid
van zijn bezoek aan Milaan door de boeren
geschonken zijn cn die er toe zullen hijdra-
gen, den nood van vele gezinnen te ver
lichten. De hem in Milaan bereide ont
vangst heeft hem niet verrast, maar ont
roerd. Voortgaande zeide Mussolini o.m.:
Voor vijf jaren is de liberale kapitalisti
sche economie ineengestort. Thans komt dc
economie, die nietmeer den nadruk legt op
de winst van het individu, maar die zich
bezighoudt met het algemeen welzijn.
Tegenover dezen onafwendbaren onder
gang van het kapitalisme bestaan slechts
twee oplossingen voor de noodzakelijke re
geling der productie.
De eerste oplossing zou in nationalisee
ring van het geheele bedrijfsleven van de
natie bestaan. Deze oplossing Mijzen wij
van de hand, aangezien wij het toch reeds
groote aantal staatsambtenaren niet willen
vertienvoudigen.
Dc tweede oplossing is door dc logica der
dingen en dc ontwikkeling van dc historie
geboden, n.l. dc corporatieve cn fascistische
oplossing van dc productie door do voort
brengers, waarmede niet alleen de indu-
strieelcn, maar ook dc arbeiders worden be
doeld.
Het fascisme vormt dc waarachtige gelijk
heid van alle enkelingen tegenover den ar
beid en de natie. Het onderscheid ligt
slechts in de hierachie van de afzonderlijke
verantwoordelijkheden.
Ik bevestig, dat het fascisme op econo
misch gebied een hoogerc, sociale recht
vaardigheid nastreeft cn zal deze verplich
ting nakomen.
Dpzc beteokent veiligen arbeid, rechtvaar
digo Jooncn cn een waardig leven, d w z. de
mogelijkheid van een algemeen betere posi
tie. Wanneer de laatste eeuw die van het
kapitaal is geweest, dan zal deze eeuw van
dc macht cn den roem van den arbeid zijn.
Ik verklaar, dat het de. moderne welen-
schap gelukt is dc mogelijkheid van den
rijkdom te verveelvoudigen. Door. den staat
ondersteund cn gecontroleerd, moet de we
tenschap het andere probleem oplossen, da',
van dc verdecling van den rijkdom,opdat
het dwaze cn wreede schouwspel van de el
lende, temidden van den overvloed niet her
haald worde.
Voor deze schoone schepping zijn allo
krachten en dc wil van allen noodig. Zij
heeft Italië tof voorhoede van alle landen
der wereld gemaakt cn het is daarom ook
noodzakelijk, dat Italië, van internationaal
standpunt uit gezien, met rust wordt gela
ten, daar deze dingen bijeen hooren.
Mussolini over de verhouding
tot andere staten: zij moet er
een zijn van vijandschap cf
vriendschap.
Mussolini gaf vervolgens een overzicht
van de landen, die aan Italië grenzen en
m'aartcgenover men ccn houding moet aan
nemen, die niet onverschillig kan zijn, doch
die cr een moet zijn van vijandschap of
vriendschap.
Laten wij met liet eerste beginnen. Het
ligt voor dc hand, dat het groote moeilijk
heden oplevert onze betrekkingen met onze
naburen aan gene zijde van de Istrischc Al
pen en dc Adriatische Zee (d.w.z. Zuid-Sla-
vië) te verbeteren, wanneer zij voortgaan in
hun dagbladen razende polemieken te pu-
bliceeren, die ons innerlijk wonden.
De eerste voorwaardè voor een politiek
van vriendschap, die niet in diplomatieke
protocollen verstard is, maar doordringt in
liet hart der menschen, is, dat men de dap
perheid van het Italiaansclie leger niet in
liet minst betwijfelt, het leger, dat zijn bloed
heeft vergoten in dc loopgraven van Mace
donië en van Bligny, dat voor de gemeen
schappelijke overwinning ruim G00.Ö00 doo
den heeft geofferd.
Toch kunnen Mij, die ons sterk voelen en
het ook zijn, 0i mc^c' jklicid bestudeeren
van ccn verzr ning.
Wij bobben de onafhankelijkheid van de
Oostcni ijkschc republiek verdedigd cn zul
len die blijven verdedigen, ccn onafhankc-
\dit blad heeft een dagelijkscuê
gecontroleerde oplaag van
lijkhcid, die gewijd is door het bloed van
een bondskanselier, die klein van gestalte,
maar groot van karakter en van hart was.
Wie beweert, dat Italië veroveringsplannen
heeft, of de republiek een soort protectoraat
wil opleggen, is ofwel niet op dc hoogte van
de feiten, ofwel hij liegt bewust.
Dit geeft mij gelegenheid er den nadruk
op te leggen, dat de ontwikkeling van (Ie
Europeeschc historie zonder Puitschland
niet denkbaar is, maar dat liet noodzakelijk
is, dat ecnige Duilschc stroomingen niet den
indruk wokken, dat het Duitschland is. dat
zich wil onttrekken aan den loop van de
F.uropecsche historie.
Onze betrekkingen niet Zwitserland zijn
uitstekend en zullen zoo blijven, naar ik ge
loof, voor oen nog veel langoren tijd. Wij
willen slechts, dat het Ilaliaansche karak
ter van het kanton Tcssino bewaard cn ver
sterkt wordt cn dat niet alleen in ons be
lang, maar vooral in het belang en ten nut
te van dc Zwitsersche republiek
Er is geen twijfel aan, dat sedert minstens
een jaar onze betrekkingen met. Frankrijk
aanzienlijk zijn verbeterd. En wanneer wij
door overeenkomsten bereiken, M at wij wen
schcn, dan zal dat .de nuttigste en meest
vruchtdragende overwinning zijn, zoowel
voor dc beide landen, als ook voer het alge
meen belang van Europa. Dat alles zat ns
schcn het eind van October en het ueg.n
van November blijken.
„Dc Lazarus dor ontwapeningsconferentie
kan niet meer uit den dood worden opge
wekt."
De verbetering van «Ie betrekkingen lus
schcn dc volkeren van Europa is des te nat
tiger, daar de ontwapeningsconferentie mis
lukt is. Er is geen twijfel aan, dat het Hen
derson, die als een waar man taai is, op
geen enkele Mijze gelukken zal den Lazarus
der ontwapeningsconferentie Meer uit den
dood op tc Mekken, terwijl hij onder den last
van schepen cn geschut begraven ligt.
Waar dc zaken zoo staan, zult gij niet
verwonderd zijn, dat wij thans vastbesloten
vasthouden aan de volledige militaire oplei
ding van het volk. Dat is dc verdere taak
van het corporatieve systeem. Opdat dc
stemming van dc arbeidersmassa's goed
blijft, hebben Mij den cisch gesteld van een
hoogerc sociale gerechtigheid, voor het Ila
liaansche volk. Een volk, dat onmoderne op
vattingen heeft, zal, als het er op aankomt,
niet in staat zijn tot dc noodzakelijke pre
tatics. Dit kan niet worden opgesteld als
een spoorboekje. Men mag geen hypotheken
07 langen termijm op nemen.
Wij herhalen met overtuiging en nadruk,
dat het fascisme hot voorbeeld zal zijn van
dc Eiiropceschc cn Italiaansclie beschaving
van deze eeuw.
Betrouwbare Onderneming
WAGENS GOEDGEKEURD DOOR
GEIÏIEENTE-POLITIE.
PASSAGIERS VERZEKERD.
Naar buiten 6 cent p. K.M.
STANDPLAATS STATIONSPLEIN
(RECHTERZIJDE HOTEL M0N0P0LE)
Hoofdkantoor KAMP 41.
SPORTNIEUWS.
De Amersf. Boys winnen dc plaatselijke
ontmoeting tegen Amsvorde (30).
(Tweede Blad, pag. 1).
II.V.C. wint van Watergraafsmeer met'
21. (Tweede Blad, pag. 2).
Quick en E.A.C. doelen de punten (22).
(Tweede Blad, pag. 2).
A.P.W.C. maakt Woerden een punt af
handig (ii).
(Tweede Blad, pag. 2),.
De korfbalontmoeting Amersfoort IO.T.
O. I eindigt in een 11 gelijk spel.
(Tweede Blad, pag. 2)«
UIT DEN OMTREK.
Vergadering der Vrij/. Dem. Jongeren Or
ganisatie te Soestcrberg.
(Eerste Blad, pag. 2).
STADSNIEUWS.
Studieconferentie over liet vraagstuk van
vrouwenarbeid en werkloosheid.
(Eerste Blad, pag. 3).
Tentoonstelling van den Kunstkring in
„Dc Pom."
(Eerste Blad, pag. 2).
WE E EVE RW AC HTIN G
Meest zwakke, veranderlijke wind,
afnemende bewolking, m'einig of geen
regen, kouder des nachts, overdag
iets warmer.
Geseind Nan do Bilt. S Oct. 9.20 uur aan
dc posten Van Delfzijl tot Hoek van Hol
land: „Attcntiesein neer".
De depressie, die Zaterdagmorgen ten
Westen van Ierland is gelegen, heeft zich
ongeveer in Noord-Oostelijke richting ver
plaatst en bevindt zich thans nabij Jan
Mavcn. Over IJsland is de barometer stij
gende, eveneens over de Brilsche eilanden,
terwijl de kern van het hööge drukgebied,
dat Zaterdag over Zuid-Frankrijk was ge
legen, naar Oosl-Duilschland cn dc Oost-
zoestnlcn is getrokken.
Over dc Zuid- en Oostzijde van dc depres
sie Maait het flink van West lol Zuid; ove
rigens is iict rustig m'oer. Een secundaire
over dc Duilschc bocht veroorzaakt een
sombere m'ecrsloestand ten onzent. Opkla
ring is echter tc wachten. Deze zelfde se
cundaire heeft gisteren over dc Britschc
eilanden buitengewoon hoogc temperatuur
gebracht. In den afgcloopcn nacht volgde
echter ccn flinke afkoeling. Over ons land
cu Scandinavië is het thans ook nog warm,
doch dc opklaring zal in den nacht hij ons
wel flinke afkoeling brengen. Over Frank
rijk en Duitschland werd het Mat kouder.
Regen van beteckenis viel slechts .over
Scandinavië cn de Britschc eilanden.
