AMERSFOORT SCH DAGBLAD
VLOOTSCHOUW VAN DE K.L.M.
Onderzeeër naar vijf werelddeelen
Maandag 8 October 1934
33 e Jaargang No. 85
Onze Postvliegers
onderweg
EEN MOOIE DAG OP
SCHIPHOL
Pof. Vening Meinesz
wéér aan boord
FELLE BRAND TE
LEEUWARDEN
INTREKKING
BANKBILJETTEN
4 10
4—10
5-10
G—IC
En een prachtige reclame voor
onze burgerluchtvaart en
haar maatschappij
Schiphol heeft gisteren weer in alle op
zichten in het centrum van de belangstel
ling gestaan, namelijk door de vlootschouw
die de K. L. M. op dezen dag heeft georga
niseerd ter gelegenheid van haar jubileum.
Het weer was niet erg aanlokkelijk om een
reis naar de Amsterdamsche vlieghaven te
maken, maar desondanks is de toeloop van
belangstellenden buitengewoon groot ge
weest. Reeds in de morgenuren was het
zeer druk op Schiphol, en dat is den hoo
ien dag zoo gebleven. Zelfs na driecn, toen
deze eerste wintertijd-dag al weer ten ein
de begon te n.eigen, kwamen er nog massa's
menschen uit de stad, hetzij per fiets, per
bus of per auto, om deze demonstratie van
het kunnen der K. L. M. te zien
Het is, meenen wij, voor den eersten keer,
dat onze Luchtvaartmaatschappij zulk een
vlootschouw heeft georganiseerd: wij ho
pen, dat het niet dc laatste maal is geweest,
want het schouwspel, dat op de betontu-
gels van Schiphol te zien was. was niet
alleen zeer interessant, maar gaf boven
dien een prachtig overzicht van den groei
der K. L. M. en van onze Nederlandsche
vcrkccrsvliegcrij. Van alle typen, waarmee
de K. L. M. in den loop der jaren haar lij
nen heeft bevlogen, was een exeemplaar
aanwezig. In een grooten driehoek stonden
de machines opgesteld, met den kop van
den driehoek n<aar het stationsgebouw. En 1
de basis werd gevormd door de modernste
machines, en de jongste aanwinsten van
de maatschappij: de Zilvermeeuw, de
Arend (F. 3G) en dc Uiver (Douglas) met
haar zilveren huid, cenige Koolhovcn-Iucht-
taxis, en de autogyro, die wel niet aan de
K. L. M. behoort, doch onderdeel vormde
van de vertegenwoordiging der Nationale
Luch-zaartschOol, die bovendien met een
paar „leskisten"' aanwezig was.
Het spreekt van<zelf, dat do rij van de
„azen'* dc gTootstc belangstelling had:
Arend, Zilvermeeuw en Uiver mochten zich
in een zeer druk bezoek verheugen, na
tuurlijk mede in verband met het feit, dat
de laatste ons land zal vertegenwoordigen
bij de race naar Melbourne. En de mach
tige Arend, Fokkers jongste schepping, de
F. 36, met vier motoren stak geweldig af
bij b.v. do F. 7 machina, vyaarvan do H. N
A. C. C. er een was, waarmee v. d. Hoop
voor het eerst naar Indië vloog. Men kan
bet zich haast niet oiecl* indenken en
het is nog maar tien jaar gel^dent dat
het bekende driemanschap het aandurfde
om met zoo'n éénmotorigc kist naar Indië
tet vliegen. Vandaag aan den dag zouden
de luchtvaart-deskundigen waarschijnlijk
bet risico niet meer nemen. Maar de Arend
is toch ook nog een geweldenaar, vergele
ken bij Holland's trots en glorie, de goeie
Pelikaan, die vlak voor hen stond, als j
grondlegger van ons vaderlandsche lucht
vaart-réveil.
Verder waren daar een F 7a cn 7b, een
F. 8 en een F. 9, het laatste tvpo vertegen
woordigd door do Adelaar, een var* do
meest gefotografeerde machines van do
K. L. M, welko soort nog geregeld de dien
sten op Parijs en Londen cn Berlijn onder
houdt. De andere types, tweo- en ccnmoto
rige, vliegen alleen nog op dc eilanden-lijn
naar Zeeland, en op de binn«enlandsche lij
nen. Alleen do dricmotorigo komen nog
Over de grenzen.
Zooals gezegd, het was zeer druk op
Schiphol, den ganschcn dag dopr. Het was
dan ook sen prachtig© gelegenheid om voor
weinig geld een gezellige dag in de lucht
haven door te brengen. Vooral de jeugd
was sterk vertegenwoordigd, in wier han
den toch de toekomst van onze luchtvaart
ligt. En er zijn zeker honderden fototoestel
len op de machines gericht, al was het
licht erg slecht. Er hing vrijwel den heelen
dag een vrij lage bewolking, die mede oor
zaak was, dat er geen pleziervluchten wer
den gemaakt, want het uitzicht was nihil.
Doch het gewone internationale verkeer
ging door.
In de midaguren, zoo omstreeks het uur
yan tweeën, concentreerde de belangstel-
De Uiver (Douglas) trok veler belangstelling
ling zich rondom dc toestellen, die naar
Parijs cn Londen zouden vertrekken, resp.
de Leeuwerik cn de Ibis. Dc eerste had
onzen Utrechtscho vlieger van Vccnendaal
als gezagvoerder, na Viruly dc tweede vlie
ger-schrijver, wiens boek „Cockpit" juist
van do pers is. Vlak na elkaar vertrokken
de twee Fokkcrvogels met geweldig iriotor-
gedaver naar Zuid cn West, cn in een mini
mum van tijd waren zc in de laaghangende
wolken verdwenen, dc Parijzcnaar met niet
minder dan 15 passagiers, dc Ibis naar Lon
den met 10. Door middel van dc luidspreker
installatie werd dit dc menigte medege
deeld.
Ilei was overigens gezellig op Schiphol,
al was er de temperatuur niet bepaald aan
genaam. Er stond een vrij sterke cn voch
tige Westenwind, die het verblijf op dc te
gels op den duur niet plezierig maakte,
maar binnen, bij dc muziek, was liet leuk
en gezellig, cn honderden hebben er een
fijnen Zondagnamiddag doorgebracht, dio
meer interessant weid doordat tegen nall
vijf cenigc machines landden met behulp*
van rlc landingsverlichting, wat voor velen
weer een geheel nieuwe ervaring was.
Amsterdam
Boedapest
Belgrado
Athene
Mersainatruh
Cairo
Gaza
Rutbawclss
Bagdad
Bocsliir
Djask
Karachi
Jodpoer
Allahabad
Calcutta
Akyab
Rangoon
Bangkok t
Singapore'
Medan
Batavia
7-10
G 10
5-10
4-10
3 10
3-10
Vertrek
vliegtuig
van liet eerstvolgende post-
van Amsterdam 11 October.
Het auicgirovlicgtuig van dcu neer rdoes.
Vermelding verdient nog, dat de K.L.M.-
dircctie gezorgd had voor een staf van per
soneel ter voorlichting van het publiek. Be
kende vliegers, werktuigkundigen en mar
conisten waren overal te vinden om Mie
gewenschte informaties te verstrekken, of
om te vertellen van bizondere reizen, die de
machines in den loop der jaren hebben ge
maakt. Bovendien was aan elk vliegtuig
een grootc kaart bevestigd, waarop dc voor
naamste bizonderheden stonden vermeld.
Het was een mooie dag voor onze burger
luchtvaart en voor dc K.L.M.
Wij vermelden nog, dat des morgens dc
directeur der K.L.M., de heer Plcsman, do
vlootschouw op Schiphol heeft geopend
met een recle, waarin hij een overzicht gaf
van het bedrijf en woorden van dank sprak
namens de regeering, P.T.T., dc raad der
Commissarissen cn personeel.
Toekomslplan van de K.L.M.
In aansdluiting aan het bovenstaande kan
het volgende worden medegedeeld over dc
toekomstplannen onzer luchtvaart-maat
schappij
*n het volgende jaar zal naar alle waar
schijnlijkhcid in samenwerking met do
Tsjechische luchtvaartmaatschappij een ge
regelde dienst op Praag worden geopend.
erder is een geregelde dienst op Milan
(dc eerste lijn van dc K.L.M. over do
Alpen) in voorbereiding cn cvenzoo ee..
dienst ParijsMarseille in aansluiting op
den maildienst per boot naar Indië. Waren
cr voldoende toestellen beschikbaar ge
weest, dan zou er dit jaar niet 1 November
leeds overgegaan zijn lot verdubbeling van
den dienst op Indië, wat ook voor de pas
sagiers (die onderweg een paar dagen zou
den kunnen overblijven) een belangrijke
verbetering zou zijn. Dit zal nu waarschijn
lijk pas in 193G kunnen gebeuren, als men
voldoende toestellen (S) van liet type F. 36
in voorraad heeft.
Voor 1935 staat in verhand met de ten
toonstelling een extra-fréquete dienst op
11 russel op het programma.
liet hinncnlandscbe luchtverkeer (in dit
jaar reeds tusschen -de 20 en 30.000 passa
giers) is zeker ook nog voor groote ontwik
keling vatbaar. Men denkc aan dc moge-
I lijk heden van een yerbindipg per Douglas,
die den afstand AmsterdamGroningen in
35 min. aflegt. En dit zal nog beter tot zijn
ïccht komen als in liet volgende jaar do
aansluiting tusschen Schiphol en de stad
Amsterdam door liet gereed komen van de
nieuwe wegen enz. zooveel sneller zal kun
nen worden.
Op een verbinding wachtten nog Texel
I en Limburg. Aan verbetering van bel
vfiegveld-Eeldc (Groningen) wordt gewerkt
I Wat de vloot betreft kan worden meege
deeld, dat de K. I.. M. wacht op de afleve
ring van drie toestellen van het type F 22.
dat er 3 taxi-vliegtuigen, fabrikaat-Kool
hoven in bestelling zijn cn dat dc K.L.M
nog met Fokker in onderhandeling is over
ren tweede eenigszins gewijzigde F 36. De
heer Plesman voorziet voor de naaste toe
komst dc noodzakelijkheid van een groote
bestelling aan toestellen van het type F 36
en, bij verder gebleken geschiktheid, van
Douglassen.
VERKEERSONGEVAL MET
DOODELIJKEN AFLOOP.
Tilburg, 5 Oct. Hedenavond omstreeks
kwart over acht heeft op den Bosscheweg
onder dc gemeente Bcrkcl Enschot een
ernstig ongeluk plaats gehad. Een auto,
bestuurd door een chauffeur van de direc
tie van een leerfabriek uit Oistervvijk reed
door nog onopgehelderde oorzaak tegen
een handwagen aan, welke werd voortge
duwd door een jongeman van omstreeks
18 jaar. Deze werd gegrepen en zeer ern
stig gewond. Hij overleed enkele oogcnblik-
ken na liet. gebeurde. Het lijk is naar het
ziekenhuis te Tilburg overgebracht. De
identiteit van* het slachtoffer kon nog niet
worden vastgesteld. De marechaussee heeft
de zaak in onderzoek.
In hel begin ra;i November /.al onze
nieuwste onderzeeboot uil
den llelder ï-ertrekken
Vermoeiende trajecten
Op 2? Mei 1926 vertrok uit de Marineha
ven fc den Helder de Onderzeeboot „K NNI"
om ecu reis naar Uost-ïndió te aanvaarden.
Zij zou zicli evenwel niet langs de gewone
scheepvaartroute via het Kanaal van
Suez -- naar het verre Oosten begeven,
maar haar weg kiezen door liet Panama
kanaal, via San Francisco, Honolulu cn
Manila enz. Immers de reis werd meege
maakt door den bekenden wetcnschappelij
ken onderzoeker prof. clr. F. A. Veiling
Meinesz cn dc ongewone route was geko
zen, om den geleerde in dc gelegenheid te
stellen, zijn reeds in 1922 aangevangen
zwaartckrachtsmctingcn op zee, aan boord
van Nederlandsche onderzeeboote»,
nieuwe zeegebieden voort ie zetten.
Talrijk zijn de reizen, welke Vening Mei
nesz met ondcrzccbootcn ondernomen heeft.
Ilun wetenschappelijke bctcckenis is zoo
algemeen erkend, dat later door de Rcgcc-
ringen van de Vereenigdc Staten van
Noord-Amerika, Frankrijk en Italië onder-
zeebooten ter beschikking werden gesteld,
waardoor Vening Meinesz of zijn buiten-
landsche collega's het onderzoek in speci
ale gebieden kon \oorlzcttcn.
lleeds sedert 1020 is onze Koninklijke Ma
rine ertoe overgegegaan, om haar nieuwe
ondcrzccbootcn, die voor den dienst in Ne
derlandsche Indië bestemd zijn, op eigen
kracht cn ongcconvoyecrd daarheen te Ja-
ten vertrekken, via dc route door liet Suez-
Knnnai. Deze tochten trokken reeds dade
lijk dc bijzondere belangstelling van dc
buitenlandsche bewondering, liet duurde
nog jaren alvorens dc Engclsche Marine
een soortgelijke reis door één barer ondcr
zccbootcn liet ondernemen. In September
1933 eerst vertrokken twee Italiaansche on-
clerzeeboolon vanuit Spczzia voor een 5
maanden lange reis rond Afrika. Zij deden
daarbij 21 havenplaatsen aan, en voeren
langs dc Afi ikaanschc kust, zonder echter
oceanen 1c moeten oversteken, zooals dat
door dc Nederlandsche onderzeebootcn ge
schiedt. Dc totaal afgelegde afstand bedroeg
nog geen 4/5 doel van dc reis, die in No
vember a.s. door Ilr. Ms. „K XVIir* zal wor
den aangevangen en is wel duidelijk geble
ken bij den terugkeer dezer onderzeeboo
ten op hun vlootbasis, hoe deze ItaliaaD-
sche reis nog in 1931 werd beschouwd als
een belangrijke gebeurtenis op onderzee-»
bootgebied.
1 Ir. Ms. „K XVI IP is de nieuwste onder
zeeboot van dc Koninklijke Marine cn zij
werd op de moderne scheepswerf van Wil-
ton-Fcycnoord to Schiedam gebouwd, naar
het project van den inmiddels overleden
Hoofdingenieur van de Marine J. van der
Struyï.
Van het feit, dat deze nieuwste boot be
stemd is voor den dienst in Nederlandsche-
Indië heeft dc Nederlandsche Iiegccring
gébruik gemaakt om prof. dr. Vening Mei
nesz de gelegenheid te bieden, dc gegevens
voor zijn wetenschappelijk werk in belang
rijke male uit te breiden. Daarvoor is ech
ter noodig, dal dc boot langs een zeer
bijzondere route haar reis naar Socrabaja
maakt.
In liet begin van November vertrekt IIr.
Ms. „K XVIII" uit den Helder, ten einde
via Funchal cn St. Vincent naar Dakar aan
de Afrikaanschc kust tc gaan. Vandaar
maakt zij dc eerste oversteek naar Pcrnam-
buco in Brazilië, om vervolgens naar Rio
de Janeiro en Buenos-Aires tc stoomen. Na
vertrek uit dc/.c laatste plaats steekt zij
wederom de oceaan over, via het eilandje
Tristan da Cunha naar Kaapstad. Als bij
zonderheid zij vermeld, dat tc Tristan da
Cunha, waar een nederzetting van Engcl
sche gezinnen leeft, bestaande uit nog geen
209 personen, die hoofdzakelijk in lnm
levensonderhoud voorzien -door vischvangst
cn geitenfokkerij, de mail wordt afgegeven,
omdat dit eilandje slechts een of tweemaal
per jaar door een schip wordt bezocht. Van
Kaapstad gaat het verder, na eerst ccn
slag naar hoogcro Zuidelijke breedte ge
maakt te hebben, waarbij dc ijsgrens be
langrijk overschreden wordt, naar Durban
on Mauritius. Ten einde de hier voorko
mende tropischo cyclonen zooveel mogelijk
tc ontloopcn, wordt op deze derde over
steek eerst in Zuidelijke koers gevaren, om
daarna dc steven weer naar het Oosten tc
wenden en de haven van Frcmantlc in
Australië aan tc loopen. Van hieruit wordt
koers gezet naar Socrabaja, waar llr. Ms.
„K XVIII" na een reis van ruim 7 maan
den in Juni 1935 behouden hoopt aan te
kernen.
Dc boot, die ccn lengte heeft van ongc-
veer 75 meter, heeft boven water ccn vvatcr-
verpiaatsing van 850 ton. Met inbegrip van
prof. Vening Meinesz en den commandant,
Luitenant ter Zee lc klasse D. C. M. Ilct-
tcrschij, zal dc bemanning uit 35 officie
ren, onderofficieren en manschappen be
staan. Dc meest vermoeiende trajecten' van
deze vijf-wercld'dcclcnreis zullen waar
schijnlijk dc oversteek van Bucnos-Aircs
naar Kaapstad cn die van Mauritius naar
Fremantle zijn, die resp. 25 cn 20 dagen in
beslag zullen nemen.
Oude gevel uit de lSe eeuw
verloren
Lcc-u warden, 6 Oct. Vanmiddag le
half vijf brak plotseling brand uit in per
ceel 121 aan de stille zijde van de Nieuwe
Slad, eigendom van en bewoond door den
heer Simon Landstra. In het perceel is een
zaak in kinderwagens en rietmeubelen ge
vestigd. De brand greep in liet. zeer bran 1-
baar materiaal zeer snel orn zich heen, ge
weldige rookwolken sloegen naar boven, d
vlammen laaiden hoog op. De heer Land
stra zat rustig in zijn kantoor boven den
winkel te werken toen bij gewaarschuwd
werd door een voorbijganger. Onmiddellijk
werd de brandweer gewaarschuwd, dc po
litieslangcnwagcn was echter reeds eerder
aanwezig.
Met vijf slangen werd liet vuur van alle
kanten aangetast. Spoedig was vnen den
brand meester. De schade de St. Ni co-
laas voorraad was juist ingeslagen is
aanzienlijk, terwijl ook veel waterschade is
geleden. Dg twee bovenste verdiepingen
zijn geheel uitgebrand, liicr waren slaap
kamers en magazijnen gevestigd. Ifct huis
is verzekerd evenals dc inboedel. De oor
aak van den brand ligt waarschijnlijk in
het in brand geraken van vensterkozijnen,
een schilder had deze afgebrand, daar het
pand geverfd moet worden. Om half een
was hij naar huis gegaan. Het pand bezit
een mooie oude gevel, die men zal trach
ten lc behouden.
Een overrioht op SeWphoL
RUZIE OM HUURBETALING.
Heerlen, 5 Oct. Alhier is gearres
teerd cn naar Maastricht overgebracht M.
K., ciic de mede-bewoner van zijn huis O.
(weemaal beschoot uit een met scherp ge
laden revolver, omdat O. nog huurschuld
had. Dc revolver, waarop nog 4 scherpe
patronen, v.crd in beslag genomen.
ALBERT SANDLER GAST VAN DE
A. V. R. O.
Radio en gramofoon zorgden er reeds ja
ren voor, dat zoowel in Engeland nis cr
daarbuiten dc aandacht werd gevestigd op
den dirigent-violist Albert Sandler. Thans
verschijnt hij met zijn orkest in levende lijve
in ons land, waar liij Zondag, Maandag en
Dinsdagavond a.s. voor rlc A.Y.R.O.-micro
foon zal concertccrcn.
Van 25.40.en 60.
Door dc Nederlandsche Bank zullen
cenige bankbiljetten van 25, 10 cn 60
worden ingetrokken. Binnen den tijd van
een jaar moeten deze bankbiljetten ter be
taling bij de hoofdbank, bijbank, agent
schappen en correspondentschappen van
dc Ned. Bank worden aangeboden.
Dc bedoelde bankbiljetten zijn:
1c. Dc bankbiljetten van 25, waarvan
dc uitgifte werd bekend gemaakt in de
Staatscourant van 13 October 1921, no. 199,
die op dc in ïoode kleur gedrukte voor
zijde met medaillon-portret van Prins
Willem I van Oranje (Willem den Zwij
ger) dragen cn waarvan dc keerzijde een
afbeelding van dc Nederlandsche Bank lc
Amsterdam vertoont.
2c. De bankbiljetten van 40, waarvan
de. uitgifte werd bekend gemaakt in de
Staatscourant van 17 October 1023, no. 201.
Deze biljetten, waarvan de voorzijde in
groene kleur is gedrukt, dragen het me
daillon-portret van Prins Maurits, doch
zijn overigens van dezelfde tcekening als
het bovenbedoeld bankbiljet van 25.
3c. Dc bankbiljetten van GO, waarvan
de uitgifte werd bekend gemaakt in do
Staatscourant van G October 1924, no. 194.
Deze biljetten, waarvan de voorzijde in
paarse kleur is gedrukt, dragen liet me
daillon portret van Prins Frcdcrik Hen
drik, doch zijn overigens eveneens van de
zelfde teekeninsj als dc hierboven bedoelde
biljetten van 25.
DE MOORDAANSLAG TE ZWOLLE.
Zwol i e, 8 Oct. Naar wij vernemen heeft
het politic onderzoek naar den moordaan
slag op den danslccraar tc Zwolle tot laat in
den nacht voortgeduurd.
Dc dader bleek te zijn (1c 17-jarige A. G.
uit dc Yinkestraat, die na ccn langdurig
verhoor heeft bekend.
Ilij was met de andere jongens wegge
hold. Den stce.lv had hij toegebracht met, een
soort knip-dqlk, die vastgezet kon worden.
Rij den buitenkant had hij het wapen in do
gracht gegooid.
G. blijkt deel uit te maken van ccn bende
baldadige jongens, die reeds geruimen tijd
op verschillende manieren Zwolle onveilig
maakt.
Dc toestand van den lieer N. was heden
morgen naar omstandigheden redelijk wel.
