„UITDAGING AAN ENGELAND"
Fokker's metalen vliegtuigen
DE POSITIE VAN DE VLIEGERS
BLIJDSCHAP VERMENGD
MET ONTSTELTENIS
DE STAND VAN DE RACE
JONES GAAT TERUG
VLIEGEN
SIERKUNST N.V.
DRAADLOOZE FILM
De K.L.M. Douglas
Aanvallen van de Rolhermere-pers
op de Brilsche regeering
(Van onzen correspondent.
Lon d e n, 24 Oct. Hot ïucccs van Scotl en
"Black in hun De Havilland Comet heeft
uiteraard een trilling van vervoering ge
jaagd door alle Britschc harten 111 do we
reld. Do zego van de groole wedvlucht is
aan de Britten. Maar reeds thans, midden
in dc geestdrift, wordt ruim beseft dat er
niet voet verschil is tusschon de prestatie
van Black en Scott on die van Parinohticr
en Moll. Wanneer men wat verder is zal
meer algemeen de ware hcleekenis van de
vlucht doordringen, zal men beseffen dat
de overwinning op het kanljc af is geweest
en dat do hlstorischo betcckoliis van het
geen de Nederlanders hobbcn volbracht
aanmerkelijk grooter is dan van heigeen de
Biitton hebben bereikt. Dc verantwoorde
lijke dagbladen matigen zich in de termen
der geestdrift doorspekt met die van hel
vurig nationaal gevoel waarin de populaire
bladen zich verliezen. Als men tot bezinning
komt zal men de feiten beter wegen, vast
stellen dat van do 12 Britschc machines en
pilotonparen er slechts een enkele is ge
weest, die Engeland van de nederlaag hcefi
kunnen redden, dat van do di'io speciaal
voor den wedstrijd gebouwde machines
(alle andere landen brachten oude machi
nes of standaardtoestellen uit) er twee vol
strekt tekort geschoten zijn en dat alleen
het derde dat ook tenslotte hachelijke
teekenen van verval vertoonde aviatisch
gesproken naar zijn einddoel moest strom
pelen. Black en Scolt hebben een grootsch
leit bestaar. Zij hebben opnieuw getoond
kranige, onverschrokken, wilskrachtige en
bovenal, zeer vaardige piloten te zijn. Zij
verdienden dat hun machine het uithield
'n de machine heeft het gedaan. Maar het
hacl geen haar geschoold of de „Uivcr" met
zijn drie passagiers, zijn bemanning van
vier en zijn 25.000 brieven was als eerste In
Melbourne aange' ;:ien.
Do prestatie Van dc ,,Uiyer" heeft in dit
!and evenveel bewondering als ontsteltenis
gewekt. Toen de toestellen op dien gedenk-
waardigen ochtend in Mildenhall opstegen,
had, afgescheiden van een paar ingewijden,
niemand coilig besef van het vlicgvermogen
van deze groote machine. Men bewonderde
de afvaart, dio zoo in allo opzichten zich on
derscheidde, door lichtheid cn snelheid van
luchtkiezen, van alle andore mededingers.
Maar indien men daarop dat oogonblik zou
hebben voorspeld dat do „Uivcr" binnen
vier maal 24 uur in Melbourne zou neerda
len, zou niemand er geloof aan hebben ge
hecht. De vlucht van dc Douglas-machine is
een les geweest voor de Britschc burgerlijke
luchtvaart cn heeft een moraal Ingehouden
voor do Britten, die zij hetzij terstond
erkend ook terstond hebben gevolgd. Ook
moot worden erkend, dat de Bngelsche pers,
voor zoover ze aanzien heeft, niet in ge
breke is gebleven in sportieve erkenning
van het historisch voorbeeld van lucht
transport, door de Nederlanders op deze
t lucht gegeven. Do bekende luchtvaart
medewerker van den „Manchester Guar
dian". majoor Robertson, verklaart volmon
dig, dat er geen verschil is tusSchen de lei-
i mm ulo piloten van de ruce. Weliswaar,
schrijft hij, verloren do Nederlanders hun
weg in Midden-Australié, maar dit gebied
Invert een moeilijk probleem voor piloten,
die het met kennen. Parmcntiei cn Moll
verrichtten schitterend werk op de gedeel
ten van de roulo die hur. gemeenzaam zijn,
maar boven Australië had Scolt het voor
deel op de Nederlanders, dat hij het terrein
kende als zijn zak, aangezien hij jaren lang
verkeerspiloot in Australië is geweest. Do
N'cderlandsche piloten verdienen daarom
volgens Robertson bijna evenveel lof als
tie winners.
In een hoofdartikel van hetzelfde blad
noemt do schrijver Black en Scolt inet
Parrnontier cn Moll in één adem. De ver
richtingen van dit viertal heeft van do Mac
Robertson-wcdvlucht iets aparts gemaakl,
iets nieuws cn ontzagwekkends, dat alle
vroegere recordvluchten onheteekenend
maakt. Zij hebben een voorbeeld gegeven,
dat waarschijnlijk voor \ele jaren in de toe
komst de beteckenis ontneemt aan nieuwe
recordvluchten, omdat het verschil in tijd
slechts onbeduidend kan zijn. Aangezien
een van do machines een standaard-lucht-
vaarder was in geregelden, zij het wat ver
snelden en verlengden dienst, kan liet niet
verbazen, dat de Manchester Guardian" aan
de prestatie der Nedcrlandsche piloten geen
geringere beteckenis kan geven dan aan die
van zijn landgenooten. „liet groote toestel,
met zijn zeven nienscheli aan boord, dat een
veel langere route koos en veel vaker land
de, rolde de mijlen af met onverbiddelijke
preciesheid, bijna als een klokwljzer zijn
uren En wat verder: „De Nederlanders
hebben bewezen, dat dit groote en snelle
vliegtuig veilig op den grond kan worden
gezet in cn weggevlogen kan worden uit
kleine tropische terreinen en dat het een
hooge gemiddelde snelheid Kan handhaven
ender de meest verscheiden weersgesteldhe
den. Wanneer hier aan wordt toegevoegd,
dat het is toegerust met het mcerchdeel van
het gerief dut passagiers op lange afstanden
verwachten cn dat het een van de rustigste
passagierstoestel len is in de wereld dan zal
men zien dat de Britsehe luehlvaartmaat
schappijen cn haar ontwerpers een formida
bele uitdaging hebben ontvangen."
Zelfs ecti blad als de ..Evening News", het
avondblad van dc „Daily Mail", dat ge
woonlijk (ts geestesgesteldheid van den ge
middelden Eivcelschrnan in het gevlei komt
pii liever zwijgt over bijzondere verricht in-
ger van andere naties, is Zoo zeer onder
den indruk co!"omen van de openbaring
van dc vlucht onzer landgenooten, dat het
niet aarzelt deze te noemen: het voornaam
>te feit van dezen grootschen vliegwedstrijd
van do wereld. Lord Rotherinerc doet hot
met een politieke bijbedoeling. Zijn bladen
ijn reeds lang bezig met een heftige cam
pagne tegen de regeering, omdat deze naar
zijn oordeel volstrekt in gebreke blijft in
nilitaire en burgerlijke luchtvaart de ver
ischto maatregelen te nemen en aanmoedi
ging te geven. Hoewel Scotl cn Black in
werkelijkheid vooraan hinkten, trekt Ro-
iherniere uit het verloop van dc race de
(onchuic, dat „het werkelijke wonder yin
te wedvlucht" werd verschaft door de
Uivcr" on haar piloten, die het overtui
gend, onherroepelijk en tragisch bewijs héb-
l en geleverd, dat Engeland mijlen achter
indcio landen aanhinkt in commercieel
ucht transport.
Van dit laatste zijn alle Engclschc bladen
overtuigd, en nu dit door dc vlucht der No-
derlandcrs aan de ganscho wereld lc ver
taan is gegeven, wordt dc vreugde over de
overwinning voor do gcvocligsto common
tutors overtroffen door ontsteltenis, die zich
hier en daur uit in nauw verholen woede
ever de achterlijkheid van Imperial Air
ways. Men herinnert er aan, dat de Neder
landers met een in hun eigen land gcniaak
te Fokker waarschijnlijk dezelfde of een
gelijksoortige prestatie zcuddcti hebben gc
teverd cn dat men zeker een „aII-Dutch"
onderneming zou hebben gekregen indien
Fokker er uit commcrcicele bedachtzaam-
r.cid niet de voorkeur aan had gegeven
zich van deelnemen aan de race le onthou
den.
Hoewel men voor de glorie van do Brit-
i-che piloten Black en Scott niet al te hevig
Kan betoogen, dat men de les van de wed
vlucht heeft geleerd, kan cr geen twijfel
aan bestaan, dat zij, wier oordeel heteekenis
heeft in dit land, het eens zijn met dr. Co
lijh, die aan dc Vlucht van do „Uivcr"
hoogcrc nuttige waarde toekende dan aan
die van de „Cornet".
Hewett cn Kay uit Eatavla ver
trokken.
Aneta meldt uit. Batavia dat Hewett en
Kay mot do Havilland Dragon óm 02.22
plaatsclijkcn tijd van Batavia zijn vertrok
ken naar Rambang.
Mac Gregor cn Walker gaan
verder.
Koepang, (Aneta). Mac Gregor cn Wal
ker zijn uit Koepang naar Port Darwin ver
trokken om 1.25 uur plaatsclijkcn tijd, na
reparatie van het lek in do olieleiding.
Australië weer bereikt.
Mac Gregor en Walker zijn om 22.10 uur
(A.T.) te Port Danvin geland.
Melrose is om 19.35 uur uit Rangoon ver
trokken.
Londen, 25 Oct. (V.D.). Volgens alhier
Uit Melbourne ontvangen berichten zullen
Calhcart Jones en Waller, die de reis van
Londen naar Melbourne hebben volbracht
binnen de vijf dagen, hetgeen ccn week ge
leden nog ccn record zou hebben gevormd,
trachten met nun D. H. Cornet een snel
hcidsvlucht naar Engeland terug te maken,
teneinde een nieuw record te vestigen voor
de hoen- cn terugreis.
Intusschen heeft Fitzmaurlee thans alle
Vereischto proeven afgelegd cn zal hij waar
schijnlijk morgen starten inet het doel het
record van Scott cn Black tc verbeteren.
UTRECHTSCHEWEG 90a
Volledige woninginrichting
Vloerbekleeding
Meubelen Lampen
Gordi|nstollen
Alle behangerswerkzaamheden
op eigen atelier
Handweefwerk
Serviezen
Glaswerk
INDE TOONZAAL TENTOONSTELLING
WERKFN PAUl CITROFN
Scott en Black's aankomst in
Melbourne reeds in de En:
gelsche bioscopen
Een nieuwe overwinning van de techniek
op ruimte en tijd kan worden geboekt nu
honderden Engclschc bioscopen in hun pro
gram van Woensdagmiddag een film konden
vertoonon van de aankomst der Engelsche
vliegers Scott cn Black le Melbourne. Do
film is langs draadloozcn weg van Australië
naar Engeland geseind cn daarna in groolen
getale vermenigvuldigd.
GEYSEIIDORFER'S VLIEGKUNST.
Batavia, 20 Oct. (Aneta.) De gezagvoer
der van de Oehoe den lieer Vccnchdaal, die
om 11.40 uur in Tjililitan landde, deelde
aan oen vertegenwoordiger Van Aneta
mede, dat hij ccn lekke vliegtank van de
Panderjager uit Allahabad had meegeno
men en naar Calcutta had gebracht. In deze
plaats ontmoette hij Geyscndorfer, die den
vorigen dog per trein was aangekomen
mot een beschadigde propeller. Doch den-
zelfden avond kon Geyscndorfcr naar Alla
habad te.rugkcoren mot een gerepareerde
propeller door Groszfeld, dc mecanicien van
de Oehoe in orde gemaakt, terwijl inmid
dels ook de olietank hersteld werd. Veo-
ncndaal kenschetste' de landing van Gey
scndorfcr, waarhij het landingsgcatcld naar
binnen sloeg als ech meesterstukje van
vliegkunst.
DE OMROEPER VAIJ ALBJRY.
S o o r a b a j a, 2G Oct. (Aneta.) Het alhier
opgerichte comité met hot doel de Uiverbc-
manning te huldigen stelde aan den verte
genwoordiger van clo K.N.I.L.M. voor den
omroópcr van Albiirv don tocht van dc
Uiver naar Java als huldigingsrcis tc laten
meemaken.
Ilct technisch personeel van het
Dagblad heeft het volgend telegram
zonden aan de K.L.M. tc Den Haag:
Adrcssccrders,
Protest cerdcrs
Tegen Uivcr-„bod" of „koop",
Holland's „Ooievaar";
Zij geen handelswaar;
Blijve Neérland's trots en hoop.
Utr.
ver-
Scott cn Black (Eng.)
Parmcntier en Moll (Ned.)
Turner en Pangborn (Am.)
Jonea en Waller (Eng.)
Grcgsr en Walker (N\v. Zeeland)
Geysendorffer en Asjes (Ncd.)
Hewett cn Kay (Nw. Zeeland)
Hanson (Den.)
Stodart (Eng.)
Melrose (Austr.)
Moliison—Johnson f Eng i
Wright (Am.)
Davies en Mill
Shaw
Brook
Gilman (Eng.)
Miss Cochran en Smith (Al.
Woods cn Bennett (Austr.)
Parcr en Hemsvvorth (Nvv. Guir..
Stack cn Turner (Eng.)
eersten te Melbourne,
tweeden te Melbourne,
derden te Melbourne,
vierden tc Melbourno.
uit Port Danvin vertrokken,
bij Allahabud met pech.
in Koepang.
uit Rangoon vertrokken,
n Batavia.
lit Rangoon vertrokken,
n Allahabad opgegeven.
•n Boesjir.
in Nicosia.
heeft opgegeven, vliegt meo bulten mede
dinging, is in Boesjir.
in Athene.
in Z.-Italië verongelukt,
in Boekarest opgegeven,
in Aleppo over «len kop geslagen.
In T.e Bourgot opgegeven,
opgegeven.
IIet resultaat van langdurige experi*
inenten was een veilige record:
vlucht van Engeland naar
Australië
Wij bobben in do loop Van deze weck
veel geboord en gelezen over verschillende
vliegtuigen, wij hebben in het bijzonder
veel lof aangehoord over dc Douglas, waar
mede Parmcntier den geweldigen tocht
hoeft ondernomen, en hot is daarom wel
licht interessant thans nog eens ccnige
bijzonderheden omtrent de geschiedenis der
metaalvlicgtuigen en den bóüw van de Dou
glas in 't bijzonder te geven.
Het mag van algetneeno bekendheid wor
den geacht, dut Fokker ccn der eersten was
die do gemengde constructie (gelaschte sta
len buizen hout linnen) toepaste. Het
groole succes, dat hij gedurende 23 jaren
daarmede bereikt heeft cn ook het feit, (lat
zijn methode geleidelijk in alle vliegtuig-
houwende landen ter wereld navolging ge-
vonden heeft, mogen voorzeker als bewij
zen worden beschouwd, dat dit systeem op
een gezonde basis is opgebouwd. Het heeft
dan ook steeds in alle opzichten, zoowel
uit constructief oogpunt als uit commcr
cicele bruikhönrhcid (veiligheid, langen le
vensduur, geringe bedrijfskosten, onder
houd cn reparaties) volkomen bevrediging
geschonken.
In den loop der jaren zijn verscheidene
nieuwe richtingen in de vlicgtuigconstruc-
lie tot uiting gekomen, die deels uit nood
zaak, deels door den drang om \llcgtuigcn
ais een massaproduct tc kunnen fabrleec-
re.n, zijn ontstaan. De daarbij meest op den
voorgrond tredende methodes zijn die, waar
hij gebruik wordt gemaakt van hoogvastc
staalsoorten en van aluminium legeeringen
Hierbij hebben zich vele moeilijkheden
voorgedaan, doch op dit gebied zijn echter
ook geleidelijk belangrijke vorderingen ge
maakt cn zoo is Ihans Fokker er ook toege
komen, om naast de gemengde bouw
wijze, eveneens dc geliecle metaalconstruc
tie le gaan toepassen.
De geheel metalen vliegtuigen
In den loop der laatste zes jaren, toen men
allerwegen nicer cn meet* aandacht begon
te schenken aan het geheel metalen vlieg
tuig, heeft Fokker de ontwikkeling van
deze constructie-methode nauwlettend ge
volgd.
De fabricago-mcthodcn, die lieden ten da'
worden gevolgd, zoowel als de materialen
dlo daarbij worden verwerkt, zijn inmiddels
zoodanig ontwikkeld, dat de productie kos
ten belangrijk verminderd kunnen Worden.
Dc moeilijkheden, veroorzaakt door dc
corrosie van hoogvastc staalsoorten en aln-
ininiumlegèeringen, liet lasschen van deze
metalen enz. zijn met succes opgelost.
De moderne methodes, die bij do vervaar
diging cn de warmte behandeling der me
talen gevolgd worden, hebben de sterkte en
de levensduur van liet materiaal in belang
rijke mate opgevoerd, waarbij ook liet ge
wicht van dc constructie verminderd kon
Worden.
Na een jarenlange grondige bcstudcering
van alle in die richting gedane pogingen
en van de daarmede bereikte resultaten,
achtte Fokker sinds korten tijd geleden de
tijd rijp om de bouw van geheel metalen
vliegtuigen ter hand te nemen.
Hoewel Fokker dus thans zijn arbeids
veld uitbreidt en ook de geheel metalen
constructie is gaan toepassen, wil dit ech
ter geenszins zeggen, dat hij van zijn oude
svstcem afstapt.
In plaats van een geheel metalen machine
van eigen ontwerp te gaan ontwikkelen, of
een reeds bestaand ontwerp min of meer
na te te houwen, zonder een volledige erva-
ring in hot ontworpen en fabriccoren van
zulk een type te bezitten, meende Fokker,
dat het uit een oogpunt van economie en
vooral ook om tijdverlies to voorkomen, ra-
tionceler is, de ervaring van anderen te
kciopen.
Met het oog op het feit, dat geen andere
constructeur ter wereld zooveel licenties
voor den houw van zijn ontwerpen in het
buitenland verkocht als Fokker (ook zon
der licentie worden zijn machines veelvul
dig gccopicerd), meent hij terecht, dat aan
zijn naam en reputatie niets wordt afge
daan, indien hij do ervaring koopt, welke
tot op dn huidigen dag met hot ontwerpen
en bouwen vuil geheel motalen vliegtuigen
door anderen is opgedaan cn, daarop voort
bouwende, zijn eigen ontwerpen verder ont
wikkelt.
Ook do Fokker-vliegtuigen, welke vol
gons het nieuwe constructies), steein wor
den gebouwd, zullen con even prominente
plaats in dc wcrcldluchtvaart innemen als
zijn machines van gemengde constructie tot
dusver hebben gedaan.
Het door Fokker gekozen
systeem.
Het systeem, waarop Fokker na verschel
done jaren van studie tenslotte zijn keuze
liet vallen, is do constructie mot dragende
huid, volgens welke do Douglas wordt ge
bouwd.
Fokker heeft de bouw- cn verkooplicentie
voor de tweo-motorige Douglas verworven
voor geheel Europa, .met uitzondering van
Rusland, dóch kan ook in deze landen sub
licenties voor het bovengenoemdo type af
geven.
Het Douglas-systeem is gebaseerd op hot
gebruik van dnraluniininm en niet van
hoogvastc staalsoorten. Fokker koos dit
svstcem. Gezien zijn ervaring als vliegtuig
bouwer gedurende bijna een kwart eeuw,
mag deze beoordceling als bij uitstek des
kundig worden geacht..
Het Douglas-systccm is voorgebouwd op
resultaten, die met vele expcrimentecle
Northrop machines warén verkrogen. Voor
dat Douglas de controle over dc Northrop1
fabriek verkreeg en do verdere ontwikke
ling dezer constructie financierde, waren
reeds zeer groote bedragen door anderen
daaraan ten kostö gelegd. Talrijke proeven
werden hier voor dc twee motorigo Dou
glas gemaakL
Het Douglas-onlwerp is up-todatc, zoo
wel wat dc aërodynamische vorm als do
constructie zolt betreft cn deze hij uitstek
goede combinatie hoeft een vlicgluigtype
doen ontstaan, dal schitterende prestaties
paart aan gemakkelijk onderhoud, en door
iedere fabriek gebouwd kan worden.
Do heer Fokker, die zelf sedert 1911 een
uil muntend en ervaren vlieger is, heeft de
Douglas-machine aan zoor uitvoerige vlieg-
pioeven onderworpen en niet, nadat hij go-
consiateerd had, dat dit toestel, ook wat
vliegeigenschappcn betreft, in alle opzich
ten aan de hoogste cischen voldoet, heeft
hij zijn keuze bepaald.
inmiddels hobbeltook andere vliegers
van naam uit alle doelen van Europa deze
machine gevlogen en allen zijn zij zonder
uitzondering vol lof over de bijzondere
eigenschappen van de tweemotorige Dou
glas. En wij kennen thans uit dc bladen
cn van de radio reportages nu eveneens het
oordeel van Parmcntier cn zijn mannen
over de „UIver".
De Douglas is een luxueus, snello ver-
ktforsmachine voor den langen ufstand, be
stemd voor do vervoer van 14 passagiers.
De cabine is zeer ruim on geriefelijk in
gedeeld. De lengte bedraagt ruim 8 M. hij
1.0S M. breedte en 2 M. hoogto. Het geheel
biedt een maximum aan comfort. Het is
de „Voegende Pullman" voor luchtvaart
maatschappijen, die hun cliënten in ieder
opzicht liet allerbeste willen bieden.
Do romp van de Douglas is als volgt in
gedeeld:
1. Pilotencockpit in de neus.
2. Ruimte voor post cn vracht.
3. Cabine met buffet cn toilet.
4. Bagageruim.
Tenslotte nog iets over de prachtige iso
latie, waardoor het geluid van motoren en
schroeven in de cabine tot oen minimum
Wordt beperkt.
Vanzelf sprekend werden hiervoor tal-
rij ko proeven genomen.
De vloeren van vliegtuigcabines bloken
in vele gevallen een bron van geluid te zijn.
De vloer wordt namelijk veelvuldig als con-
structicdeel gebezigd en neemt dus krach
ten op. Aangezien de belasting in vliegtui-
constructies steeds wisselend is, zh! iedere
vloer, die zulke wisselende krachten op
neemt, constant vihrecren, afgezien aan hot
lawaai, dat daardoor vcroorzuakt wordt,
zullen de passagiers deze trillingen in hun
voeten bemerken en daarvan spoedig hin
der ondervinden.
De vloer van de Douglas noemt geen
krachten op cn derhalve kon deze geheel
van do overige constructie geïsoleerd wor
den, hetgeen niet mogelijk geweest ware,
indien do vloer als verspanning dienst zou
doen.
Ook de deuren zijn zoodanig geconstru
eerd, dat zij geen geluid veroorzaken door
vibratie. Zoo is liet mogelijk in de Douglas-
enbine normale gesprekken zonder stem
verheffing te voeren.
WAT ETEN WIJ MORGEN?
VOOR DE KOFFIETAFEL.
Gebakken bloedworst.
VOOR DE MIDDAGTAF51*
.stamppot van zuurkool.
Aardappelen en rookspek.
Engelsche vla.
Bereiding: Schil een citroen zóó dun af,
dat er geen spoortje wit aan de schil blijft.
Laat 3 d.L. water met een citroenschil, y%
pijp kancel en eenige kruidnugels op heel
zacht vuur trekken (vooral niet koken!).
Zeef vervolgens het vocht. Maak er nu mot
3 geklopte eieren, het sap van de citroen,
wat suiker, sago cn een scheutje rooden
wijn een gebonden vla van.
HET MENU VOOR ZONDAG
VOOR DE KOFFIETAFEL.
Oestertjcs van zwezerik.
Bereiding: 1 zwezerik (lange), 70 gr. bo
ter, 7 stioedjes oud wittebrood zonder korst,
zout, peper, bloem,
Zet de zwezerik in koud wuter tot hij ge
kookt wordt. Zet hem vervolgens op met
versch water en neem den zwezerik uil het
wal. r zoodrao h«". kóuiU.
Orrtdoc hem zorgvuldig van vel en vellen
en snijd hem aan dunne schijven. Wrijf
dezo in met een mengseltje van zout en
wat peper en haal ze door do bloem.
Fruit het brood licht bruin in wat boter
en bak eveneens de zwezerikschijven in de
boter langzaam lichtbruin en gaar. Bedek
cr de broodjes mee en dien ze warm op.
VOOR DE MIDDAGTAFEL.
Kerrysocp.
Kalfsoesters.
Doperwten.
Appelmoes.
Riz üi l'Impcratrlce.
