KEITJES
Nu de Zuiderzee geen zee meer is
H. M. KOENE Jzn
3 x plaatsen
voor f 1."
Jitsluitend bij voor-
uitbetaling.
Hoe de visschers zich
aanpassen
BOSCHGEHEIMEN
WOKINQINRSCHTING EN
KUKSTNIJÏE3HEI0SARTISELEN
Waaronder ruime keuze:
AARDEWERK
GLASWERK
SMEEDWERK
SOLAMASSIVE
EYOUTERIEEN
Kapstok, divan- en
tafplklecden. Drcs-
Handgewevcn soir- en schoor
I steenloopers. Kus-
sens
TORENSTRAAT 1 hosk Plantsoen W
De knoopennndustrie te
BunschotenSpakenburg
Wat moet er voor de visschers gedaan
worden die eertijds hun kost verdienden op
de Zuiderzee? Mcnschen, die dikwijls goede
bedragen, besommingen maakten voor liet
geen die Zuiderzee hun bij do visclivangst
opleverde, doch die nu voor totaal andere
omstandigheden zijn komen te staan?
I)it zijn vragen, die van a tot z maar ook
van z tot a besproken en onderzocht zijn:
in den breede is het vraagstuk bekeken en
elk geval werd en wordt nóg steeds nauw
keurig, tot in de kleinste bizonderheden na
gegaan. Dat er evenwel een enkelen keer
nog klachten gehoord worden, behoeft geen
verwondering, want hoeveel honderden ge
vallen moeten niet onderzocht worden?
Doch in het algemeen mag gezegd worden,
dat de gedupeerde Zuiderzee-visschers niet
vergeten zijn! Bij dit alles doet zich echter
nog een zeer belangrijke factor gelden, n.l..
wat moeten deze mcnschen eigenlijk aan
vangen, nu de Zuiderzee tot IJsselmeer is
geworden, de Afsluitdijk de verbinding met
de Noordzee verbrak? M.a.vv., nu hun hun
broodwinning voor een groot deel (zoo niet
geheel) ontnomen werd, tegen hun zin?
Want het is overbekend, dat dc vischstand
thans een geheel andere is dan destijds,
toen er nog geen Afsluitdijk bestond, Tli.uis
is het in hoofdzaak de vangst op aal.
Dit alles nu, zijn vraagstukken geweest
waarmee velen zich bezig gehouden hebben:
een onderwerp, dat zeer veel hoofdbrekens
kostte en ongetwijfeld ook nog kosten zal.
Voor een belangrijk deel moeten deze en
nog veel meer moeilijkheden opgclos'
worden door de betreffende Zuidei zeege
meenten zélf. Bij de vele gemeentelijke be
slommeringen, die de Nederlandsche ge
meenten thans reeds hebben, komen er voor
die plaatsen nog ongekend groote bij. Zor
gen, die aan vele colleges van B. en W. ont
zettende lasten opleggen. Maar waaraan
aanstonds ook weer dient te worden toege
voegd, dat zij op grooten steun kunnen reke
nen van den Rijksdienst ter Uitvoering van
de Zuiderzeestounwet.
Intussclicn hebben enkele dier gemeente
besturen tijdig de handen ineen geslagen,
maatregelen genomen waardoor de zonder-
werk-komende-visschcrs toch niet werkloos
blijven maar anderen arbeid krijgen.
Een uitnemend voorbeeld hiervan levert
de 5200 zielen tellende gemeente Spaken
burg cn Bunschoten waar onder de krachti
ge leiding van den burgemeester den heer
Jac. de Vries Sr. ernstige pogingen in het
werk gesteld werden om aan een en ander
het hoofd tc bieden. Burgemeester de Vries
heeft aanstonds begrepen dat de droogleg
ging de afsluiting dringend noodzakelijk
oiuakte, dat er voor de Spakcnburgsclie
visschers (en heel Spakenburg is eigenlijk
„visscher") bijtijds maatregelen genomen
moesten worden „Gouverner c'est próvoir",
zoo ving deze gemeentelijke autoriteit het
onderhoud aan, toen hij mij voor een bespre
king over deze aangelegenheden in zijn
gastvrije woning ontving. Als dat gezegde
ooit bewaarheid is, dan is het hier wei ter
plaatse!
U kunt niet gelooven, aldus de heer de
Vries, hoe ontzettend veel moeite ik heb go-
had, om dit vraagstuk cenigszins onder de
knie te krijgen cn tc houden. Allereerst is
daar als de belangrijkste factor dc bevolking
laat ik 't duidelijker, maar misschien
minder juist zeggen dn slachtoffers
zelve. De mcnschen hebben nimmer iels an
ders dan de Zuiderzee gekend. an ouder
op kind was bet de zee. die hun een bestaan
opleverde, destijds zelfs een vrij behoorlijk
inkomen voor hun meestal groote gezinnen
Die bestaansmogelijkheid w erd hun door tic
drooglegging praktisch grootendccls ontno
men. Indertijd, toen men nog met den
Afsluitdijk bezig was licb ik daarvoor reeds
gewaarschuwd. Er waren gemeentenaren,
die het met mij eens waren, maar velen
zeiden: „die dijk komt er toch niet!, en als
hij er is, dan houdt hij het niet hij een l.evi-
gen storm, dan nezwijkt hij wel Zij, die
aldus redeneeren, hebben ongelijk gekre
gen. Dc dijk is bestand tegen dc hevigste
stormen. Ik moest dus iets doen, om «leze
menschen geregeld werk tc geven. Mijn
plannen ondervonden allen steun van den
gemeenteraad, van Gedeputeerde Staten
van Utrecht en van de destijds bestaande
Generale Commissie voor dc Zuiderzee
stounwet. Met erkentelijkheid maak ik hier
van gewag.
Nu bestond .er vijf jaar geleden in hot na
bije Nijkerk een knoopenfabriek, Een direc
teur dezer fabriek, de heer S. Frankfort,
kwam bij ons Gemeentebestuur voor onder
handelingen om een dergelijk bedrijf, waar
van hij dc oprichting overwoog, 1c Spaken
burg te vestigen. Er waren tal van moeilijk
heden tc overwinnen, doch dank zij dc me
dewerking van dc Generale Commissie voor
de Zuiderzecsteunwet cn het Gemeentebe
stuur, werd de X.V. Hollandschc Knoopenfa-
briek, waarvan de heer Frankfort directeur,
en do heer I. M. Manassen, eveneens vroe
ger in Nijkerk werkzaam, onderdirecteur is,
to Spakenburg gevestigd.
liet bedrijf werd in 1929 met ongeveer
vijftig Spakcnburgsclie arbeiders begonnen
en wel met z.g. belanghebbenden of kinde
ren van belanghebbenden. Onder belanghcb
benden verstaat de wet, gelijk bekend,
iemand, die werkzaam was als visscher op
23 Juli 1918 (art. 1 van do Zuiderzecsteun
wet.
Dc geschetste moeilijkheden waren ook
daarom zoo lastig te ovenvinnen, omdat dc
vischvangst in 1930 enorm was, hetgeen tot
gevolg had, dat do bevolking uitermate
sceptisch tegenover mijn plannen stond.
Bij den aanvang werden echter niet alleen
belanghebbenden, doch ook nog 20 fi 30 an
dere werkkrachten aangenomen. Ik mag
thans succes boeken, verklaart do burge
meester met recht matigen trots, want op 't
oogenblik werken op deze fabriek ongeveer
tweehonderd arbeiders, hoofdzakelijk jonge
ren van 18 tot 22 jaar, meerendecls van het
mannelijk geslacht.
Voor oudere mcnschen brengt een tewerk
stelling in deze fabriek verschillende moei
lijkheden met zich mee. Daar is in de eerste
plaats het gevoel van orde, tucht, stiptheid
en regelmaat. Dc visscher, innig verbonden
met zijn zee kent nu eenmaal begrijpelijker
wijze een groot gevoel van vrijheid. Op 2ec
is hij als 't ware zijn eigen haas:
wil hij werken, hij werkt. Wil hij slapen of
eten, hij doet dit. Orde, tucht en regelmaat
dienen de jongeren dus te leeren. En het zal
dan ook wel niet verwonderen, dat men
in den beginne niet wennen kon. Maar
thans? Thans melden ze zich bij drommen
aan om te kunnen werken.
Om u nog te illustreercn, hoe dc bevol
king hier ter plaatse zich wel wil aanpas
sen, wil ik u terloops iets vertellen, dat met
een cn ander geen verband houdt, althans
niet met dc drooglegging. In Bunschoten
staan bij dc meeste huizen groote hooiber
gen, die, als er brand komt, tengevolge kun
nen hebben, dat het gehcele dorp in de
asch gelegd zou worden. Toen ik hier in
1930 als burgemeester kwam, had men
slechts een uitermate primitieve brandweer;
u kent zooicts op een dorp: 'n gewone hand
spuit. Op mijn voorstel is toen besloten tot
dcu aankoop van twee groote motorspuiten,
die bekostigd werden (er werd renteloos ge
leend) uit het Onderlingo Brandweerfonds,
dat hier bestond, 't Was een uitgave van
tienduizend gulden, maar men zag in, dut
het een goede uitgavo was.
Weer terugkomende op de knoopenin-
duslrie, blijkt, dat er steeds meer aanmel
dingen van personeel komen; men werkt er
op stukloon. Er zijn mannen, die een loon
hebben, dat varieert van achttien tot twee
en twintig gulden per week. De jongeren
natuurlijk minder.
Op mijn vraag, welke knoopen gemaakt
worden cn waar dc debouché's liggen, ant
woordde de burgemeester, dat dc producten
bestaan uit knoopen voor mantels, alle
soorten luxe knoopen, gespen en clips. Dc
afzetgebieden liggen over dc geheelc we
reld. Het doet goed. in dezen tijd van alge-
mCene verarming cn achteruitgang alom, te
hooren, dat men hier betrekkelijk weinig
van dc malaise merkt. Dc mannen en vrou
wen, die op deze fabriek werken, (slechts
enkele vrouwen, die o.a. dc knoopen op het
carton naaien, enz.) zijn tevreden niet hun
arbeid. Dc mannen zien in, dat dc zee hun
geen bestaan meer geeft; zij hebben zich
weten aan tc passen aan den nicuwontsla-
nen toestand cn omstandigheden: zes dagen
werken in de week met een vrijen Zaterdag
middag.
Alvorens wij nu deze knoopen fabriek zou
den gaan bezichtigen, vroeg ik Bunschoten's
burgemeester nog iets anders. In Augustus
van dit jaar is ter plaatse dc eerste steen
gelegd voor een fabriek, waar zeer binnen
kort kameelharen pantoffels vervaardigd
zullen worden, juister gezegd, waar deze
pantoffels gevlochten zullen worden, pc
officieelc opening dezer fabriek zal in No
vember a.s. geschieden. Reeds aanstonds
kunnen daar vijftig man in dienst genomen
worden, in hoofdzaak ouderen, boven de 30
jaar. Deze fabriek, de N.V. „IJsselmeer",
even buiten Spakenburg gelegen, die eenige
„voorwerkers" uit het zuiden des lands laat
komen, wordt ingesteld op honderd arbei
ders. Dc Rijksdienst zal een toeslag op dc
loonen geven, voor een aantal jaren, afloo
pend. Ik ben ervan overtuigd, aldus de bur
gemeester, dat ook dit slagen zal, cn dat
men voor deze producten afzetgebieden zal
vinden, waarbij men speciaal Duitschland
op het oog heeft.
Deze plannen, al of niet uitgevoerd, dra
gen dus weer bij tot vermindering der
werkloosheid in Uw gemeente, merk ik op.
Inderdaad, dat doen zij, maar hier moet
ik U op iets bizonders wijzen, wat de werk
loosheid in mijn gemeente betreft. Als l.
het goed beschouwt, dan zijn er in Spa
kenburg en Bunschoten eigenlijk twee soor
ten werkloozen: de niet visschers on de
visschers. Tot do eerste categorie behaoren
een kleine honderd arbeiders, maar ander
zijds zijn er feitelijk drieduizend visschers
zonder werk (Spakenburg heeft 200 bot
ters). Als er geen visch is, dan zijn dc
vischvontcrs ook zonder werk, en cv oneens
die personen, vlic deze mcnschen naar dc
plaatsen brengen, waar zij hun waar ver
koopen. En ook nog zoovele anderen: zij,
die zijdelings in dc vangst betrokken wa-
r, o.a. scheepstimmerwerven, smeden, tim
rnerlieden, taandcrijen, nctlcnboeters, enz.
U ziet dus, dc werkloosheid in mijn ge
nicente is voor mij oen aangelegenheid,
waarop ik voortdurend ingesteld hen. In
dit opzicht lijden wij wel heel erg van de
crisis, en vanzelfsprekend natuurlijk ook
van dc drooglegging! Maar, zooals gezegd,
we houden er den moed in!
Na voren vermelde uiteenzettingen van
den burgemeester, begaven wij ons naar de
Knoopen fabriek, in liet dorp Spakenburg
gelegen, waar wij door den directeur ont
vangen werden.
De ccrslt indruk, dien we krijgen, is. dat
rnen een dergelijk gebouw, het geheel
heeft een totaal oppervlakte van ongeveer
3000 vierkante meter zeker niet in dit
visschcrsdorp verwacht zou hebben aan tc
treffen. De heer Frankfort ziet mijn ver
bazing, en in zijn privé-kantoor toont hij
mij glimlachend dc ochtendpost, die post
zegels bevat, die menige philatelist gaarne
voor z'n buiienlandsch bezit zou willen
hebben! n
Het doet prettig aan dezen directeur; die
met een dergelijke fabriek in Nijkerk reeds
groote ervaring opdeed, over het bedrijf te
hooren spreken. De N.V. Hollandschc Knoo-
penfabriek te Spakenburg heeft een goeden
naam, men doet er gaarne zaken mee. „U
komt nog juist op tijd, want vanmiddag
moet ik voor /.aken naar het buitenland",
vervolgt dc heer Frankfort, die me een uit
eenzetting geeft van de onderneming, cn
daarna als gids fungeert hij de rondgang
door de gebouwen.
„U heeft uitsluitend inwoners van Spa
kenburg in dienst?" informeer ik.
„Vrijwel uitsluitend", luidt het antwoord.
„Tweehonderd, die praktisch alleen op
stukloon werken, 't Zijn kinderen van vis
schers of visschers zelf tot 30 jaar (geen
ouderen). De jongens van li tot 15 jaar
verdienen 4 tot 6 gulden pér week."
Ik vraag naar dc arbeidsprestatie dezer
mcnschen, die toch in 'n geheel andere
omgeving terecht kwamen, dan waarin zij
gewend waren tc verkceren. „Heeft U re
den tot klagen?"
Op deze vragen had ik niet aanstonds
een rechtstreeks antwoord verwacht, doch
de heer Frankfort aarzelt lieelcmaal niet.
„Uit den aard der zaak, stond men in den
beginne wat onwennig er tegenover. Maar
last met dc mcnschen heb ik zoo goed als
niet. Zeker, er komen wel eens gevallen
voor, die niet getolereerd kunnen worden.
En U moet ook niet vergeten, dat vooral
de ongehuwden wel eens minder prestoe
ren dan waartoe zij in staat zijn. Zij heb
ben 't dan „makkelijker", maarhot
ouderlijk gezin is er in de meeste gevallen
dc dupe van. Dat is een factor, die wc wel
degelijk in 't oog moeten houden. Wc wij
zen er den hetreffenden dan op, en dit moet
ik zegben, de mcnschen zijn meestal voor
rede gaarne vatbaar. De ouderen gaan niet
weg, maar onder de jongeren is meer ver
loop."
„En dc loonen, hoe zijn die?"
„Dc normale loonen voor de menschen
hoven 21 jaar verloopcn negentien a twin
tig gulden per week, doch er worden ook
veel hooger loonen verdiend.
Dat is voor een plaats als Spakenburg
zeker niet gering, gezien het feit, dat de
levensomstandigheden nu eenmaal niet ver
geleken kunnen worden niet die in een
stad. Men werkt graag op de fabriek, on
zooals de burgemeester U al vertelde, ik
heb voldoende aanvragen."
„Waarmee werkt U in 't algemeen? Met
Ncderlandsch Fabrikaat?"
„Ons fabrikaat dc knoopen, gespen
worden van kunsthoorn van hoofdzakelijk
Ncderlandsch fabrikaat gemaakt. Ook
wordt er kunsthars en hout verwerkt. Over
den afzet mogen wc gezien do tijdsom
standigheden niet al 1c zeer klagen. In
den eersten tijd is er veel geld verloren,
en toen 't wat heter ging, kwam dc daling
van het Pond. Doch we hebben volgehou
den, en nu mag ik gerust verklaren, dat
het artikel goed is en gewild, zelfs in de
verst-afgelegen landen.
In de fabriek zult U vrijwel geen meis
jes aantreffen; alleen voor verpakking cn
't opnaaien van de knoopen op de karton
nen kaarten zoo wordt het artikel im
mers in den liandel gebracht hebben we
vrouwelijk personeel, 't Werk wordt door
mannen verricht. Al pratende, brengt een
jeugdige Spakcnburgsclie schoono een enor
me collectie staalkaarten binnen, waarop
knoopen genaaid zijn van allerlei vorm en
kleur. Deze modellen, aldus de beer F.,
worden hier ontworpen, tot dc meest mo
derne toe. Er wordt gebracht, wat anderen
niet brengen! En liet mag ronduit gezegd
worden, de modellen zijn zeer artistiek.
Aldus het oordeel van onze afnemers.
Het materiaal, tientallen duizenden kilo's
dat we ervoor gebruiken, komt meest ge
kleurd aan. 't Kunsthars lijkt zeer veel op
glas en voor enkele soorten gespen wordt
ook nieuw zilver gebruikt. Voor langwer
pige knoopen hebben wc de beschikking
over staven in galalict; on in dc fabriek
zult U verschillende fijne houtsoorten zien
palisander, coromandcl, endcrgelijko."
Het voorgaande blijkt geheel juist te zijn,
als dc directeur mij door de fabriek (clcc-
trische drijfkracht) rondleidt. Vrijwel alles
geschiedt machinaal. l)e meeste dames, die
de mooie knoopen op mantel en japon dra
gen, zullen weinig kunnen vermoeden, dat
deze talloozc bewerkingen ondergaan heb
ben eer ze zoover waren, dat zo het klee-
dingstuk konden sieren.
Dc meest eenvoudige bewerking is wel,
dat dc knoopen -op verschillende ware
grootte- door een machine als het ware ge
sneden worden uit de stukken kunsthoorn,
Is dit geschied, dan komen zij in trommels
met polijstmiddelen; deze trommels loopen
dag en nacht. Na deze bewerking worden
dc gaatjes erin gemaakt, nadat de knoopen
eerst electrisch geperst (uitgeslagen) zijn.
Deze gaatjes worden, als het ronde knoop
jes betreft, machinaal erin gemaakt; voor
1c nict-ronde geschiedt het niet do hand.
Vervolgens worden ze geslepen, en daarna
stuk voor stuk gecontroleerd of er geen
fouten aan kleven of wel verkeerde exem
plaren hij zijn. Ten slotte verhuizen ze naar
een verdieping hooger, waar ze o.a. in han
den van liet vrouwelijk personeel -komen.
Dit zijn, in 't kort, de verschillende pha-
sen, die liet product ondergaat. Men ziet
dus, dat er verschillende bewerkingen noo-
dig zijn, vóór een knoop een knoop is! En
dit zijn dan nog de allereenvoudigste mo
dellen.
„Maar hoe komt U eigenlijk aan liet mo
del voor zoo n knoop?" vraag ik. „U heeft
toch tientallen soorten?"
,Wij ontwerpen alle modellen zelf. De
matrijzen voor dc geperste knoopen wor
den door ons zelf gevijld, d.w.z. het model
voor den knoop wordt in staal gegrift, dc
stempels zelf zijn van ijzer. In een soort
smederij maken we allerlei vormen van
stempels (ovaal, vierkant, enz.). Wc moeten
wel een ruime keuze hebben, hetgeen in
houdt, dat we op dergelijk werk ook inge
richt dienen to zijn, omdat we voor alles
rekening tc houden hebben met den smaak
en de distinctie van bet publick."
Ik heb nog gelegenheid, om een aantal
menschen tc vragen, hoe hun dit werk nu
eigenlijk wel bevalt. Ouderen, zoowel als
jongeren doen blijken dat ze geen reden tot
klagen hebben, en een enkele maakt dc op
merking, „dat de zee toch niks meer is".
Bij het verlaten van de fabriek verneem
ik nog, dat zij geheel voorzien is van een
automatische brandbluschinrichting.
Rcsumccrende, dient men onbevooroor
deeld le erkennen, dat dit bedrijf, dat klopt
als 'n bus, een zegen voor deze gemeente
is. Talloozcn verdienen er hun brood, „aan
gepast" aan de nieuwe omstandigheden,
en wat dit voor een visschersgemeente als
Spakenburg—Bunschoten beteekent, kan
men zelf nagaan. Men moet daartegenover
het geval stellen, dat deze fabriek er eens
niet zou zijn.
In dit dorp, waarvan een zeer groot deel
der bevolking „slachtoffer" van de droog
legging is, dus goeddeels op steun is aan
gewezen, vindt men een zeer markant voor
beeld, boe getracht is, dc menschen tc doen
aanpassen". Dc groote eer komt daarvan
ongetwijfeld toe aan het Gemeentebestuur.
De burgemeester noodigdc mij bij het af
scheid uit, bij de officieelc opening van dc
„schocnenfabrike") zooals zij algemeen ge
noemd wordt) aanwezig tc willen zijn. Met
zekeren trots kan deze burgervader bogen
op de bereikte resultaten. Want lang niet
alle „Zuidcrzee-gcniecntenzijn er in ge
slaagd, om voor dc vissehersbevolking dat
gene te bereiken, wat SpakenburgBun
schoten laat zien.
Nogmaals: een prachtig voorbeeld van te
werkstelling!
Wat niet iedereen weet.
Koeken met honing gebakken, blijven
veel langer vcrsch.
De laatste wervelstorm, die de Amcri-
kaansche Oostkust teisterde, ontwikkelde
een energie van ten naastebij twee honderd
millioen paardenkrachten.
Op eenzame zwerftochten. Op herten uit.
Langs dicrcnpaden in liet hoogc Noorden.
Zonder geweer op jacht. Zoo luiden do ti
tels van den Amerikaanschen natuursclirij-
ver William Long. Veelbelovende titels, die
inderdaad den weg wijzen naar een boeien
de wereld, waar in dc sneeuwvelden liet
spoor van schuwe dieren is 1c volgen,
waar dc wind geheimzinnig door donkere
pijnboomwouden ruischt en waar langs den
rand van wijde blinkende meren en groot-
sche ongerepte natuur wcidschc cn intieme
wonderen ontvouwt.
„Boschgeheimen" heeft ook een van deze
boeken. En de schrijver voert ons daarin
inderdaad langs eenzame paden van het
wilde woud, waar menschen nooit of weinig
komen cn het ongerepte mysterie van plant
cn dier den ontvankelijke, die er als pio
nier weet door tc dringen, ongemeen boeit
en bekoort. Want ja, wij menschen, wij we
len het zelf wel cn Long vertelt het ons
ten overvloede nog eciic heel duidelijk, wij
menschen, wij jagen door onze luidruchti
ge aanwezigheid dc boschgehcimcn maar
al te vaak op dc vlucht. Do ware oorzauk,
zegt hij, waardoor wij vaak zoo weinig in
dc bosschcn zien, schuilt vaak in dc wijze,
waarop wij er ons gedragen. Wij praten,
lachen, ritsolen, trappen takjes kapot, ver
storen don vrede der eenzaamheid door
wat de kleine wilde wezens wonderlijke cn
barbaarsche geluiden moeten toeschijnen.
Zij, aan den anderen kant, glippen met ge-
ruischloozcn gang door do dichte dekking,
waar ze thuis zijn, schuw, zwijgend, luiste
rend, er meer op uit om te hooren dan ge
hoord te worden, zij houden van dc stilte
en haten gerucht. Wie stil cn voorzichtig
hun weg bespiedt, zal hun geheimen kun
nen nagaan, zooals Long het deed en zoo;
als hij boeiend en prettig vertelt van de
boschmuis en den otter, de beukenpatrijs
cn den ijsvogel, den adelaar en den bever
en zooveel andere gestalten van liet Ante-
nkaansclie boschlevcn meer.
Wij zullen in onze bosschen cn in en
langs onze boschvijvers den bever en den
arend niet vinden en dc otter zal voor ons
een heel, heel zeldzame verschijning zijn.
Maar de prachtige bonte ijsvogel behoeft
ook ons niet onbekend to blijven cn dc
patrijs of de schuwe ree evenmin.
Juist nu, in den laten herfst, juist nu is
er kans dc boschgclicimeii nader tc komen
dan in den zomer. Dc drukto van men
schen, die trouwens behalve langs dc hoofd
wegen genoeg meevalt, is er nu niet inecr
cn do storende geruchten zijn dus verstild.
En nu het dichte blad van boom cn struik
gewas al meer ,s verdord, gevallen cn ge
storven, nu is het uitzicht, het doorzicht,
het vergezicht veel ruimer geworden. Daar
staat tegenover dat een deel van het schu
we boschvolkjo nu vertrokken is, maar wio
bleven of kwamen en komen zullen uit an
dere oorden, do vinken en do sijsjes, dc ko
perwieken en de honlo kraaien, dc goud
haantjes cn de ijsvogels, dc boonikruipers
cn dc roodborstjes, zij alle zijn nu veel be
ter to zien dan, voorzoovcr zij er toen in
waren, dan in den vollen zomer cn in don
voorherfst mogelijk was.
En andere boschgeheimcn, wondcro
droomgestalten van liet woud zijn versche
nen en tooneu zich op den vochten bodem.
Ik bedoel do paddestoelen, geheimzinnige
verschijningen in den stillen goudglans van
het najaarsmiddaguur, mysterieuze verte
genwoordigers van een werkwaardig na
tuurgebied.
Boschgeheimen. Wie stil gaat speuren cn
zwerven langs verlaten wegen en ccnzamo
paden, zal in roep en kleur, in welkend
blad fluitende vogelstem, in geruisch van
herfstwind en in zonncspcl in beek cn vij
ver, in ranke gestalten van aarzelende
herten cn vlugge vlucht van voorbijtrek
kende vogels veel van de zo geheimen vin
den. En bij en in dat alles zal hém iets
openbaar worden var liet groote bosclige-
heiin, dat het groote levensmysterie is. het
ecuwig goddelijk wonder van worden en
vergaan, van in schoonheid sterven cu in
't licht herboren worden, liet mysterie waar
het herfstbosch vol van is, en dat op een
stillen, zondoorzongen of ook op een wilden
stormbcwogcn najaarsdag diep ontroeren
kan.
A. L. B.
In normale tijden kan de armoede in
20 pet. van alle gevallen op chronische ziek
ten teruggebracht worden.
Een New-Yorkschc wijnhandel kocht on
langs den gcheelen voorraad van dc groot
ste wijnfirma te Warschau op. Daaronder
bevonden zich 7.000 flesschcn Ilongaarscl.c
wijn, die twee honderd jaar oud was.
Het manuscript der Amerikaanschp na
tionale hymne „The Star Spangled Ban
ner" werd in New York voor 24.000 ge
veild.