4000
DÉ EÊMLANDÉR
„Geef mij een Boveetje"
L. J. LUVOX ZOON
Dinsdag 30 October 1934
Uitgave: VALKHOFF Co. - Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
33e Jaargang No. 104
GEEN TERUGKEER NAAR
PARTIJPOLITIEK
HET KOFFERMYSTERIE
VAN BRIGHTON
MOLOTOF VERHEERLIJKT
DE SOVJET-UNIE
ITALIE'S VERHOUDING TOT
DUITSCHLAND
Tel. 1788
OLIEPOLITIEK EN
VLOOTBESPREKINGEN
Tokio houdt vast aan
vlootpariteit
DE KERKVERVOLGING
IN MEXICO
TAXI
TAXI
TEL. 1830 TEL. 1093
WEERVERWACHTING
5 uur 4 min.
BESPEELDE PIANO'S
Firma R. VAN DEN BURG.
AMERSFÖORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per
weck (met gratis verzekering tegeo ongelukken) f 0.171
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRI IS DER ADVERTENTIEN vao 1-^rcgcls 1.05 met inbegrip van een oewijsnAuner
elke regel meer f0 25 Llcfdadighcids-advcrtentiën v#or dc
helft van den prijs. Kleine Advcrtentiën „KEITJES bi) vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen t 1.— Bewijsnummer extra I 0.05
De staat tegen de kerk. Ver
volging der geestelijkheid in
Mexico.
In Mexico hebben kerk en slaat in den
loop der tijden meermalen fel tegenover el
kaar gestaan De laatste jaren is men her
haaldelijk getuige geweest van het opflak
keren van dezen strijd, doch sinds eenigen
tijd is hij ontbrand in al zijn hevigheid.
Op den keper beschouwd heeft men hier
3n hoofdzaak te doen met een conflict, waar
van de Katholieke kerk het slachtoffer is
geworden, daar van de bevolking niet min
der dan vijf-en-negentig procent den Katho
iioken godsdienst aanhangt.
In ons blad heeft men nochtans eveneens
kunnen lezen, dat sinds korten tijd ook do
Protestantscho geestelijken bij de vervolgin
gen worden betrokken. Wij herinneren bij
voorbeeld aan het bericht uit den staat Chi
huahua, volgens hetwelk aan de Protestaut
pchc geestelijken, dio daar wonen, de toe
stemming, om er hun ambt uit lo oefenen,
niet meer zal worden verleend. In den slaat
Sinaloa is de gouverneur er verleden Vrij
dag toe overgegaan om de godsdienstoefe
ningen van alle confessies zonder onder
scheid te verbieden.
Men ziet dus uit het bovenstaande, dat do
strijd tegen de kerk, zooals die thans in
Mexico wordt gevoerd, een treffende over
eenkomst vertoont met de vervolging, waar
aan het Christendom in de sovjetunie bloot
Staat.
De spanning tusschcn staat en kerk in
Mexico, waar oorspronkelijk, gelijk ook het
geval was in Spanje, do Katholieke kerk
staatskerk was, trad aan den dag sinds
1837, toen er een grondwet tot stand kwam.
In deze constitutie, alsmede in de additio-
ncclc artikelen, welke van 1873, 1878 en
1882 dateeren, kreeg de volledige scheiding
tusschen kerk en staat haar beslag, maar
evenals laier in Frankrijk op een anti
kerkelijke wijze.
De orden werden verdreven en het dragen
van geestelijke klceding in het openbaar
werd niet meer toegelaten. Het jaar 1917
Carranza was toen president der Mexicaan-
sehc republiek bracht een nieuwe grond
wet, waarvan een verscherping van den
'oestund het uitvloeisel was. Zoo mochten
cr geen godsdienstoefeningen meer worden
gehouden buiten besloten godshuizen; bo
vendien moest men zich nog controle van
den staat laten welgevallen. Het gcheelo
grondbezit van de kerk en allo rechten,
die daaraan vastzaten, gingen op den staat
over.
De presidenten, die daarna aan het hoofd
van den staat kwamen te staan, Obregou
en Callcs zetten, tegelijk met do verwerke
lijking van hun sociaal hervormingspro
gram, ook den strijd tegen den invloed van
de kerk voort, totdat de bisschoppen in 1920
een rechtstreeksch verzet in liet leven rie
pen.
De strijd, dien de beide partijen voerden,
duurde een drietal jaren en cindigdo met
liet sluiten vau een soort wapenstilstand,
welke in 1929 tot stand kwam. De toestand
het echter hij voortduring veel te wenschcn
over en het duurde dan ook niet lang, of
de vervolgingen begonnen opnieuw.
Dc paus bemoeide zich uit den aard der
zaak eveneens met hetgeen zich in Mexico
afspeelde en in een encycliek werd dc Mexi-
caunschc regcering dan ook \oor de voeten
geworpen, dat zij de overeenkomst had ge
schonden. De Mcxicaansche regeering rea
geerde nog al nuchter op deze beschuldi
ging: zij liet den pausclijkcn nuntius uit
het land zetten.
Toen in het begin van deze maand de
Mcxicaansche Kamer haar goedkeuring
hcchtto aan een wet, waarin wordt bepaald,
dat op allo scholen het onderwijs in socia-
listischen geest moet worden gegeven, zetten
de kerkelijke kringen betoogingmi op touw.
Het onvermijdelijk gevolg hiervan was een
groot aantal botsingen en arrestaties, terwijl
op de scholen en universiteiten stakingen
uitbraken.
Sindsdien is dc strijd in al zijn scherpte
ontbrand. Zijn meest sprekende uitdrukking
vond hij tot dusver in liet besluit der Kamer
.van Afgevaardigden om alle bisschoppen
uit het land te zetten, een besluit, waaraan
echter de regecring nog niet haar goedkeu
ring heeft gehecht.
Naar do Kóln. Ztg. opmerkt, houden dc ge
beurtenissen in Mexico verband niet een so
ciale revolutie, die zich in Mexico ontwik
kelt, sinds met dc industiïaliseering van het
land on dc opheffing van 't grootgrondbezit
in liet eerste decennium dezer eeuw zich
een algeheelc sociale ommekeer voltrok, die
een nationaal georiënteerd communisme do
plaats wilde doen innemen van dc oude
geestelijke orden.
DUITSCH GEZANT TE BOEDAPEST
GEOPEREERD
Von Mackenscn, de Duitschc gezant te
Boedapest, heeft een ernstige operatie onder
gaan, die goed is afgeloopen. Tijdens den
maaltijd had hij per ongeluk een beentje in
geslikt, dat in de slokdarm was blijven stc
ken. Zijn toestand werd zoo ernstig, dat opc
ratief ingrijpen noodzakelijk was.
MACDONALD.
Toespraken van Macdonald,
Baldwin en Sir John
Simon
Londen, 29 Oct. (V.D.) Minister-presi
dent Macdonald, dc leider van dc conser
vatieve partij, Baldwin, en dc vertegen
woordiger der liberalen, minister Sir John
Simon, hebben tijdens een déjeuner, dat
heden aangeboden werd door het bestuur
van de National Labour Party aan de drie
leiders van do nationale regcering, redevoe
ringen gehouden over dc rcgccringspolitick.
Macdonald hield hier zijn eerste politieke
redevoering sedert zijn terugkeer uit ('.ana
da. Dc te Londen
aanwezige kabinets
ministers, do onder
staatssecretarissen
en dc leden van het
parlement waren
aanwezig.
In zijn rede zetto
Macdonald uiteen,
dat men niet kan
ontkennen, dat dc
nationale regcering
meer gedaan heeft
voor het Britscho
rijk, voor zijn eer en
zijn aanzien dan
ooit to voren. Men
heeft gezien, hoe in hot ccno volk na. het
andero in Europa dc vrijheid is verdwenen.
„Ik geloof in vrijheid", aldus Macdonald.
,,Eenigc lieden zeggen, dat ik orde en wet
ten heb overschreden om ze in stand to
houden. Wanneer liet noodig is zal ik dat
weer doen.
Zoolang spreker en zijn medewerkers wet
ten kunnen maken, die geen man en geen
vrouw verhinderen dc vrijheid te verdedi
gen, zouden zij niet uit den weg gaan en
zich er van laten afhouden die stappen te
doen, die zij noodzakelijk achten om dc
vrijheid van het geheel te beschermen.
Het land kan op hot oogenblik een terug-
koeren lot de partijpolitiek niet verdragen.
Macdonald deed vooral een beroep op de
jonge generatie tot medewerking. Zij moet
in de nationale regecring dc uitdrukking
zien van socialen vooruitgang. Organische
evolutie is do eenige politiek, die regecring
en natie verder brengt.
Na Macdonald sprak Baldwin, die om.
zei de. Wat ook do reputatie van dc natio
nale regcering in het binnenland moge zijn,
in het buitenland
staat zij in hoog aan
zien wegens den op
dracht. die baar
door het Engelsclio
volk is gegeven en
wegens dc gemeen
schap, die achter
haar staat Voor zoo
ver Engeland en
zijn betrekkingen in
dc wereld betreft is
dc veiligste waar
borging van den
vredo dc sociale en
lemocratischc be
stendigheid en het
,'oorthestaan van
BALDWIN.
regecring op broeden grondslag, die man
nen met inzicht in ziel) vereenigt. Ik zie in
do naaste toekomst geen kans voor een
terugkeer lot den partijstrijd van vroeger.
Alles moet gedaan worden om dc eenheid
in stand te houden, welke op dit oogenblik
in dc nationale regcering bestaat. Het Engcl-
schc volk moet opnieuw overreed worden
om dc nationale regecring een nieuwe pe
riode van bewind toe te kennen.
Ook Sir John Simon verklaarde, dat het
systeem der politieke samenwerking moet
voortduren. In het buitenland bestaat er
geen twijfel aan, dat de nationale regecring
voor Engeland goed is geweest. Dc tegen
woordige periode is een tijdperk van samen
werking, niet van twist.
Londen, 29 Oct. (V.D.) De politie zoo
wel te Londen als aan do Engclschc Zuid
kust heeft Zaterdag en Zondag opnieuw een
uitvoerig onderzoek ingesteld naar het zoo
genaamde koffer-mysterie no. 1 van Brigh
ton, dc zaak van do geheimzinnige koffer
met een verminkt vrouwenlijk, naar aanlei
ding van twee inlichtingen, die haar dezer
dagen bereikten. In het eerste geval betrof
het de mededeeling van een man uit De
vonshire, die vertelde, dat een vriendin, «lie
in 1932 te Weymouth werkte, daarna be
vriend was gerarkt met een buitenlander
en dat zij sedertdien spoorloos verdwenen
was.
Het tweede geval betrof een vrouw, die
in do omgeving van Brighton had gewoond
en herhaaldelijk gezien was met een rnan,
die den indruk maakte een buitenlander te
zijn. In Mei verdween zij echter plotseling
zonder sporen achter te laten.
Dank zij een geducht leger is zij
\<olgens hem in staat alle aam
vallen te weerstaan
Dc sovjetpers publiceert een artikel van
den voorzitter van den raad van volkscom
missarissen, Molotof, over dc komende sov-
jetverkiezingen.
Molotof schrijft, dat bet sovjetregime
reeds bewijst, dat het een basis \oor het
socialisme vormt. Men mag trotsch zijn op
dc groote successen van do sovjetmacht.
Thans beginnen zich voor do volken der
sovjetunie dc mogelijkheden te openen van
een groote materieelc en cultureele ontwik
keling, aangezien het regime allo rijkdom
men, vormen en kleuren der nationaliteiten
beeft gehandhaafd. Het probleem van het
volledig gebruik van het productie-appa
raat, van do nieuwe fabrieken, electrische
centrales en mijnon doet zich in al zijn
grootheid voor en er valt op dit gebied nog
veel te doen. Molotof schrijft:
„Wij waren genoodzaakt, vooral op het
platteland, een zekere studicpcriode door te
maken om de nieuwe techniek meester te
worden. Wij hebben vele mogelijkheden van
onze economie niet gebruikt; onze reserves
zijn ontzaglijk en wij moeten den strijd, om
do nieuwe techniek meester te worden,
slechts beter organiseeren en de 4 groote
massa op een nieuw cultureel peil bren
gen, waardoor de tot gedisciplineerde ar
beiders geworden massa tevens een grooter
verantwoordelijkheidsgevoel krijgt voor de
taak, die zij heeft te verrichten. Ook het in-
tellcclucelo kader, neemt toe. Deze groei
wordt voornamelijk veroorzaakt doof de
sovjeljcugd en is een nieuw bewijs van
succes, liet sovjetregime is een vruchtbaar
terrein, waardoor de groei van deze nieu
we krachten wordt bevorderd.
Op het oogenblik hebben wij voorname
lijk behoeften op cultureel gebied. Daaruit
ontstaat deze dorst naar cultureele waarden
bij de massa, die wij zoo goed kennen. Deze
dorst zoekt cn vihdt bevrediging. Dc nieu
we verkiezingon zijn daarom van het groot
ste belang voor het werk der sovjets na
hun vernieuwing, dio bet gevolg der ver
kiezingen zal zijn. F;- zal geen sprake van
zijn, dat welke groep ook, die vijandig te
genover bet sovjetbewind staat, dc stout
moedigheid zal hebben zich openlijk tij
dens dc verkiezingen te toonen. Dit ontlast
ons niet van den plicht de anti-sovjetaan-
vallcn af te slaan en pogingen, om vreemde
elementen in het sovjetleven te brengen,
door liberale of welke andere opportunisli-
scho frases ook, openlijk aan te toonen.
De sovjets zijn noodzakelijk als strijdorga-
nen der arbeiders tegen de klassevijanden.
De vijanden zullen moeten capituleeren cn
hun intrigues tegen dc sovjets en tegen dc
colchozen opgeven."
Molotof verklaarde tenslotte nog, dat dc
internationale beteekenis der sovjetrepu
bliek, in dc eerste plaats als vrodesfactor,
in de oogen van iedereen was toegenomen.
De wijziging van de sovjetunie in een staat,
die bij machte is, dank zij zijn geducht le
ger, alle imperialistische aanvallen tc weer
staan, heelt ook in bourgcoi^kringcn groo-
teu indruk gemaakt.
Hitler's politiek minder
juist geacht
W c c n e ïi, 29 Oct. (V.D*.) De pers-attaché
van het Italiaansclic gezantschap tc Wce-
nen, Kugcnio Morenle, publiceert in bet
tijdschrift Volksvvohl een artikel over dc
buitenlandschc politiek van Italië, waarin
hij zich grootcndccls bezig houdt mot dc
verhouding tusschcn Italië cn Duilschland.
Hij spreekt daarbij ook over de bijeenkomst,
die indertijd tc Stra heeft plaats gehad tus
schcn Mussolini cn Hit Ier cn zegt daarvan:
„Het is wellicht geoorloofd aan te nemen,
dat Mussolini in Juni te Stra den Duit-
schen rijkskanselier cr op vriendelijke wijze
op gewezen heeft, dat het xvcnschelijk zou
zijn, dat Hitler zekere buitenland politieke
inzichten opgaf, die op den duur dc Euro-
peesche groote mogendheden van Duilsch
land zouden vervreemden cn die een sa
menwerking steeds moeilijker zouden ma
ken. Anderzijds is het vermoeden gerecht
vaardigd, dat Hitler niet buiten den koelen
toon van zijn officieele taal is getreden en
ook in dit particuliere onderhoud voor
waarden beeft gesteld, die een ontoelaat
bare inmenging van Duilschland in dc
binnenlandsche aangelegenheden van Oos
tenrijk bevatten. De Italiaanse!)© buiten-
Jandsche politiek heeft het Duitsche volk
in zijn rechtmatige verlangens gesteund,
ook toen het door Stresemann geleid werd.
Maar Italië kan bet Duifscho volk niet steu
nen in verlangens, die door dc geheel e we
reld onrechtmatig worden verklaard, alleen
op den grond, dat bet Duitsche volk door
Hitler geregeerd wordt
Hierbij worde aangeteekend, dat Morcalc
als vertrouwensman van Mussolini in dc
Italiaansclic politiek jegens Duilschland een
voorname rol spoelt.
buitenland
Binnen- en
6 ct. per K.M. Tel. 1788
Vraagt prijs van onze 6 7 pers. wagens
Vaste standplaats naast het Tramstation.
Tokio, 2S October. (V.D.). In een com-
«nentuar op do Engoisch-Amciikaansche
protesten, in Japan ingediend met betrek
king lot do oliecontrölo in Mandsjocwko,
schrijft do Tsjitsji, dat, afgescheiden van
dc motieven, die ten grondslag liggen aan
no publicatie van dezo protesten te Londen
n Washington, het niet bestreden kan wor
den, dat voor deze publicatie tijdens de
vloot besprekingen en ondanks liet zoo duf-
lelijke Japanschc antwoord geen ongeluk
kiger gelegenheid had kunnen worden ge-
Kozcn. Het Japanschc departement van bui-
enlandsche zaken zal echter zonder twijfel
een tegenverklaring afleggen, teneinde tc
voorkomen, dat deze aangelegenheid de
vlootonderhandelingen beïnvloedt. In ieder
geval ontstaat dit misverstand tengevolge
van het feit, dat de groote mogendheden
nog steeds den werkelijken toestand in
\landsjocwko niet begrijpen en aarzelen dit
land tc erkennen. De mogendheden, die te
enstander zijn van het erkennen van
iMandsjoowko, moeten, wanneer hun belan
den daar bedreigd worden, onderhandelen
met China, aangezien protesten bij Japan
aan bet verkeerde adres zijn cn Japan al
leen kan herhalen, dat het niets met de
aangelegenheid heeft uit te staan. Derge
lijke moeilijkheden zijn hot noodzakelijke
gevolg van niet-erkennen van Mandsjock-
\vo, gelijk dio mogendheden van den aan-
ang af hadden moeten weten. Dergelijke
incidenten moeten een les zijn voor deze
mogendheden, waaruit zij, wanneer zij ver
standig zijn, de consequenties zullen trek
ken.
Tokio, 2S October. (V.D.). In een hoofd-
irtikel onder liet opschrift „Een woord aan
Amerika" schrijft dc Nirsji N'itsji, dat dc
grootste zorg van Amerika met betrekking
lot dc vlootbcsprekingen tc Londen is, dat
dc Japanschc vloot in verhouding tot de
Amcrikaanschc kleiner moet zijn. Wanneer
Amerika spreekt over concessies, stemt liet
alleen toe in het toekennen van een klci-
r.ei* verschil in dc verhouding. Het Japan
schc volk echter kan inferioriteit op vloot-
gebied niet langer duiden, aangezien het
van mecning is een peil bereikt to hebben,
waarop internationale rechtvaardigheid kan
worden gccischt. Het is derhalve wel mo
gelijk, dat Japan concessies doet op tech
nische onderdeden, maar op liet princi-
pieclc punt kan het geen voetbreed wijken.
Japan cischt een „ja" of „neen" op zijn
isch inzake afschaffing van het systeem
anvloot» erhoudingen. Japan aanvaardt
echter niet dc onvermijdelijkheid van ccn
wedstrijd in vlootbcwapcning, daar bet
verscheidene omstandigheden kont, die een
vrees daarvoor kunnen verdrijven. Het vast
houden van Amerika aan verouderde for
mules is onverstandig.
Vlootdag in de Ver. Staten.
Versterking der marine bepleit.
Washinghon, 27 October. (V.D.). Naai
aanleiding van den jaarlijkschen vlootdag
heeft admiraal Tutssig een radiorede ge
houden, waarin hij cr den nadruk op legde,
dat dc oorlogsvloot niet alleen noodig zal
zijn voor dc verdediging van de landsgren
zen cn van het Panama-kanaal, doch ook
voor dc beveiliging van den buitenland-
schen' handel en tot liet steunen van dc
Amerikaanscbo builenlandsch-politieko be
langen. Zonder een sterke vloot kunnen die
uelangen niet goed genoeg verdedigd wor
den. Ook voor een luchtoorlog is een groote
vloot, dc beste verdediging, want do vijan
delijke vliegtuigen kunnen met bun zwa-
ren bommcnlast geen grootcn afstand afleg
gen, zonder drijvende landingsstations.
Slechts de vloot is in staat om deze stations
•p vernietigen en daarvoor zijn linieschepen
en vliegtuig-moederschepen noodig, aldus
Tatssig.
Dc plaatsvervangende minister van ma
rine, Henry Roosevelt, eischic eveneens in
een radiorede uitbreiding van dc vloot tot
•Ie geoorloofde limiet.
Mexico City, 29 Oct. (Reuter). Presi
dent Rodriguez heeft Zondagmiddag ceri
défilé gadegeslagen van 100.000 arbeiders,
beambten cn onderwijzers. Talrijke doeken
en transparanten werden meegevoerd met
opschriften: „Voor dc socialistische school",
te>*w;jl door anderen protest werd aange
teekend tegen dc houding der katholieke
geestelijkheid.
Te Mazatlol zijn alle kerken gesloten en
de geestelijken per vliegtuig weggevoerd.
DIT BLAD HEEFT EEN DAGELUKSCHM
GECONTROLEERDE OPLAAG VAN
EXEMPLAREN
Betrouwbare Onderneming
WAGENS GOEDGEKEURD DOOR
GEMEENTE-POLITIE.
PASSAGIERS VERZEKERD
Naar buiten 6 cent p. K.M.
STANDPLAATS STATIONSPLEIN
(Rechterzijde Hotel Monopole)
Hoofdkantoor KAMP 41.
BUITENLAND.
De politiek der Engclschc regeering.
(Eerste Blad, pag. 1.)
BINNENLAND.
Minister Merchant: do laatste ronde.
(Tweede Blad, pag. 1.)
Brutale roofoverval in oen Dc Gruytcr-
winkel tc Rotterdam.
(Tweede Blad, pag. 2.)
STADSNIEUWS.
Dc begroolingsdebatten van onzen ge
meenteraad aangevangen.
(Tweede Blad, pag. 3 cn 4).
Lezing over Madeira voor dc Vereen. Van
Huisvrouwen.
(Eerste Blad, pag. 3).
1 Medegedeeld door het K.N.M.I. to
Do Bilt: y
Verwachting: Meest matige winden v
uit West el ij ko richtingen, verander-
v lijkc bewolking, waarschijnlijk nog
2 regen of hagelbuien, weinig vcrando-
i ring in temperatuur.
Hoogste barometerstand 771.8 tc Reykja
vik.
Laagste barometerstand 7-14.9 tc SUagcn.
Buiig weer waarschijnlijk.
Dc depressie heeft zich vooral in Noord-
Scandinavië opgevuld, maar over Zuid-
Scandinavië bleef nog ccn vrij diepe kern
achter met uitloopcrs aan dc Noordzee cn
Icrscho zee, die den wind hier in het Zuid
westen houdt. Dc aanvoer van lucht is
eclilcr geheel uit het Noorden, waar op IJs
land dc vorst tot 5° Celsius toenam, terwijl
ook in Scandinavië de vorst begint loe tc
nemen. In verband met do nog vrij hoogc
zectcmpcraturcn is er nog voortduring van
het buiig weer in onze omgeving to wach
ten. De daling van temperatuur heeft zich
ook op het vaste land voortgezet en bijna
overal viel neerslag. Aan de Noorsche kust
waait nog krachtige tot sformachtigo
Noord-Oostclijko wind. in Ierland cn Schot
land krachtige Noordelijke, in de. Oostzee
stormachtige Westelijke lot Zuid-West, cJijko
winden. Elders is de luchtbeweging matig
of zwak.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
UNI WOLLEN STOFFEN
130 c.m. breed
f 1,35, 1,45, 1,65 per meter.
Diagonaal, Zandcrêpe.
I'll gebreide collectie bespeelde piano's*
Ibach Forst er Adam enz
Vraagt onze prijslijsten aan
ARNH.STRAAT.