De opvolger van Ir. Wellenstein
KEITJES
H. M. KOENE Jzn.
WONINGINRICHTING EN
KUNSTNIJVERHEIDSARTIKELEN
3 x plaatsen
voor f 1."
ditsluitend bij voor
uitbetaling.
Wederom geen
ambtenaar
Nog allerlei Japansche gevaren
LETTERKUNDIGE KRONIEK
RADIO-VARIA
Waaronder ruime kcuze:
AARDEWERK
GLASWERK
SMEEDWERK
SOLAMASSIVE
BYOUTERIEËN
(Kapstok, divan- cn
tafelkleeden Drcs*
uauugeweven soir- en schoor
steenloopers. Kus-
sens
TORENSTRAAT1 hoek Plantsoen W
INDISCHE KRONIEK
Over drie soorten van geheime
stukken" die vroeger bestonden
Batavia, 2 October 1931.
Toen ir. Wellenstein in Holland overleed,
is mr. Hart in zijn plaats tot directeur van
het departement van Economische Zaken
ijenoemd en dit is binnen betrekkelijk kor
ten tijd voor de tweede maal, dat een niet-
ambtenaar tot een directeurspost wordt ver
heven. De voorganger van ir. Wellenstein,
dr. Bernard, stapte als directeur van 't thee
proefstation de ambtelijke bureaux binnen
ep do ondervinding met hem opgedaan,
staat nu niet bepaald met gulden letters in
het hoek van do Indische bestuurswereld
opgeteekend. Dr. Bernard geloofde graag,
wat zijn hoofdambtenaren hem vertelden en
dit ging goed, zoolang de afdeeling land
bouw van hot departement domineprde doch
toen handel en nijverheid in de allereerste
plaats om behartiging van hun belangen
gingen vragen, dreef de aandacht van den
directeur steeds meer naar zaken buiten
het departement. Daarbij heeft dr. Bernard.
Zwitser van geboorte, nimmer het Hol-
landsch volkomen bohcerscht, hij werd
na zijn benoeming genaturaliseerd cn dit
heeft in den Volksraad tot moeilijkheden
aanleiding gegeven, als hij notities van zijn
hoofdambtenaren, die op de gereserveerde
tribune zaten niet begreep of ze verkeerd
voorlas.
Enfin dr. Bernard diende zijn tijd uit, en
na zijn heengaan is do naam van het depar
tement van Landbouw veranderd in dat
voor Economische Zaken, wat de bedoeling
volkomen juist weergeeft. Ir. Wellenstein
schoot dadelijk in dio richting en veel van
hetgeen op zijn opvolger geboekt zal komen
staan, is aan hem te danken. Hij heeft de
basis gelegd en aanwijzingen voor de uit
voering gegeven.
Ir. Wellenstein heeft Indië in zijn direc-
toursfunctie slechts zeer kort kunnen die
nen. Iemand van zijn capaciteiten en in
zicht kon juist in deze tijden slechts noode
in Indië worden gemist en als zijn opvolger
kwamen slechts twen menschen in aanmer
king, prof. van Gelderen en mr. Hart Do
eerste moet terug naar Holland en zoo bleef
mr. Hart over. Hij werd dan ook benoemd
Mr. Hart is uitgekomen als secretaris van
hel Suikersyndicaat en heeft in die functie
uitnemend organisatorisch werk verricht.
Daarna volgde zijn benoeming tot voor
zitter van het Land hou wsyndicaat en ver
volgens werd hij voorzitter van den Onder-
nemersbond. In dezo functie heeft hij na
tuurlijk veel met de ambtenarij te maken
gehad en als lid van den Volksraad ge
leerd, wat een directeur heeft te doen en
wat hij heeft to laten.
Het departement ondervond dadelijk, dat
een niet-ambtenaar aan l.ct hoofd stond
Een van do menschen, die een zeer gedegen
rapport over een kwestie had geschreven,
kreeg dat terug met de kantteekening „Tot
dn helft inkorten cn over twee dagen
klaar."
Maar dt is niet het ergste.
De nieuwe directeur heeft tevens een van
de fundamenten, mogelijk zelfs het funda
ment van de ambtenarij aangetast. Hij
bracht verandering in dc geheime stukken.
Nu st«oat of valt een departement hier met
die geheime stukken.
Er zijn 3 soorten: gewoon geheim, zeer
geheim en eigenhandig geheim cn liet ligt
voor de hand, dat in den loop der jaren,
zoowat alles eigenhandig geheim is gewor
den. Een klein voorbeeld daarvan.
Ik zat eens bij een hoofdambtenaar thuis
toen *n stuk gebracht werd waarvoor hij zelf
moest teekenen; het droeg in groote roode
letters de woorden „Eigenhandig geheim"
De man gooide het onverschillig op zij.
Zoo weinig belangstelling? vroeg ik.
Maak maar open. was het antwoord
Zoo'n kans komt niet alle dag voor. Ken
nis te mogen nomen van een eigenhandig
geheim 6tuk.
Ik sneed de enveloppe open en vond als
Inhoud de mededeeling, dat de vergadering
van een commissie, waarvan dc ambtenaar
lid was, was uitgesteld.
Wist ik reeds, zei de hij, en gisteravond
leeft het trouwens in alle couranten ge
staan.
li het te begrijpon, dat een verandering
in do afdeeling geheim een paleisrevolutie
nabij komt?
Mr. Hart hoeft laten weten, dat hij van
geheim in welken toonaard dan ook niet
meer wil weten. Dc gewone stukken worden
op gewoon wit papier getikt cn die, waar
van het niet gewenscht is, dat de inhoud
naar buiten doordringt op geel papier en
van alle laatsto moet hij een doorslag
hebben.
Het is de tweede maal in de ambtelijke
geschiedenis in Indië, dat een kleur ge
bruikt wordt om den aard van een stuk aan
to geven.
Wijlen gouverneur-generaal Rooseboom,
die naar Indië gezonden was om als buiten
staander vereenvoudiging in de admini
stratie aan te brengen, l.eeft het wat dit be
treft tot één regecringsdaad gebracht. Hij
bepaalde, dat geheime stukken voorzien
moesten zijn van een roze zijden lint. Oogen-
blikkolijk werden kilometers van dat roze
lint aangeschaft en hoewel heden ten dage
de stempel liet lint beeft vervangen, moeten
in tal van bureaux nog heele rollen rond
zwerven, hoewel in den loop der jaren do
dessous van de echtgenooten, dochters en
vrouwelijke relaties van hoofdambtenaren,
met ambtelijk roze zijden lint versierd zijn
geweest.
Vanwege het eigenhandig geheim na
tuurlijk.
Het zou niet vreemd zijn, indien binnen
betrekkelijk korten tijd weer protesten van
Japansche zijde zullen komen, omdat het
voornemen bestaat tot verdere conti ngen-
teeringen over te gaan.
Zooals bekend, was de Indische regeering
dit reeds lang van plan en begin April zou
den verschillende artikelen hierin betrokken
worden, om zoodoende sterker te staan bij
de handelsbesprekingen met Japan, omdat
dan alleen gepraat behoefde te worden over
de artikelen welke nog „vrij" waren.
Dit heeft Nederland voorkomen. Een be
vel uit den Haag wierp het plan van ir.
Wellenstein omver en de toezegging werd
gegeven, dat gedurende zes maanden der
gelijke maatregelen achterwege zouden
blijven. Die termijn van 6 maanden is met
1 Octoher afgeloopen en het is werkelijk
meer dan tijd, dat de invoer van tal van
artikelen wordt geremd. Die, welke een spe
ciaal punt van onderhandelen bij de han
delsbesprekingen uitmaken, zullen echter
buiten bet geding blijven, om den voortgang,
welke de delegaties thans juist maken, niet
te niet te doen
Dat toch protesten zullen opgaan, ligt voor
de hand, doch aan de Japansche zijde moet
niet vergeten worden, dat de lange duur
van de onderhandelingen dc Nederlandsche
importeurs steeds meer in het nadeel brengt
Contingenteeringsonderwerpen liggen daar
om bij dozijnen gereed. Zij behoeven slechts
even tot den dag van uitgifte te worden bij
gewerkt, omdat de handelstoestand met den
dag veranderen kan, waarna de handteeke-
ning van den G.G. liet ontwerp van kracht
doet worden.
Ook zal de licentieering van importeurs
eindelijk worden doorgezet1). Hierbij zal al
leen vergunning worden uitgereikt aan hen,
die zich sedert geruimen tijd als importeur
gevestigd hebben, tenzij blijkt, dat hun werk
van speciaal belang voor Indië is. De Volks
raad zal hier echter over worden gehoord,
zoodat het nog wel enkele maanden zal aan-
loopen, voordat de eerste licentie wordt ver
strekt. De groote moeilijkheid is welk jaar
als basis moet worden aangenomen.
Voordat de Japanners zich hier als impor
teurs vestigden, liep de gchcele invoer uit
Japan over de Europeesche importeurs en
indien in een eventueel resultaat van de
handelsbesprekingen niet staat opgenomen,
dat licentieering van Japanners achterwege
zal blijven, hetgeen zeer onwaarschijnlijk
is, aangezien het met den aard van do
onderhandelingen niets te maken heeft, zou
het contingent van .Tapansch goed weer
langs Europeesche kanalen Indië binnen ko
men. Doch er zal nog heel wat water door
de Tjiliwoeng loopen, voor het zoover is.
Over de scheepvaart tusschen Japan en
Indië, een punt waar dc onderhandelingen
bijkans op gestrand waren, wordt niets meer
vernomen. Op het oogenblik vraagt de Ja
pansche kustvaart de aandacht, waartegen
de Paket vaart sedert gcruimes tijd een hef
tige concurrentie voert en als gevolg daar
van kon een Japansche kustboot te CJheri-
bon niet laden, omdat het prauwenveer wei
gerde de waren van den wal naar het op
de reede liggende schip te brengen. De boot
is tenslotte zonder bijladen vertrokken en
de Japanners in Cherihon hebben het voor
nemen opgevat een eigen prauwenveer te
vormen. In hoever de vrijheid daartoe be
staat, is op liet oog-inblik niet bekend, doch
formaliteiten zijn voor de instelling natuur
lijk wel noodig en wat dit betreft, kan de
overheid wel of niet medewerken. Indien
zij het laatste deed, zou zij slechts liet voor
beeld volgen van Japan, waar Ilollandsche
schepen dikwijls dagen moeten wachten,
om de noodige papieren te krijgen, terwijl
die voor Japansche schepen dadelijk gereed
komen.
De Japansche kustvaart vormt een niet
geringe bedreiging voor Indië. Zou zij ge
heel buiten Nederlandsche handen geraken,
dan kan bij de eerste beste moeilijkheid
tusschen de regeeringen van beide landen,
de verbinding tusschen tal van plaatsen in
eens stop gezet worden, zonder dat het mate
liaal aanwezig is, om den dienst dadelijk
over te nemen.
Japansche scheepjes krijgen wij hier in
toenemende mate. Thans heeft te Pnok ccn
.Tapansch bootje gelegen, dat padvinder*
vervoerde, die een bezoek zouden brengen
aan dc eilanden van de Zuidzeewaar
het van padvinders krioelt, zij het ook, dat
die daar beslist in Adams costuum moeten
rondloopen.
De 25 padvinders hadden niet minder dan
/.cs leiders en het scheepje was voorzien van
een radio-installatie, grooter dan bijv. die
van de Baloeran of de .Tohan van 01 den-
barnevelt. De marconist sprak, naar de ka
nitein meedeelde, uitsluitend Jnpansch
Er kon op dit „verschijnsel" veel zeil wor
den gezet en als „reserve" was een diesel
motor aan boord dio een onevenredig getal
paardekrachten telde in verhouding tot de
tormenmaat van het drijvende onderdak van
zeepadvinders.
Dezen zijn intusscben bier op grootsche
wijze onthaald, de hoogste regeeringsperso-
non hebben daaraan medegewerkt Het ma
ken van een gebaar tegenover de Japansche
handelsdelegatie zal daar wel de bedoeling
van zijn geweest.
Toen dit reeds geschreven was, is do
ordonnantie bij den Volksraad ingediend
Gerard van Eckcren, Dc Oogen
in den Spiegel. (Nijgh en van
Ditmar, Rotterdam 193-i).
Gerard van Eckcren heeft vele jaren ge
zwegen, en zulk een literair zwijgen kan
alleen ten bate komen aan de ontwikke
ling van een literair talent. Inderdaad, dc
nieuwe roman, waarmede de zeer verdien
stelijke schrijver die Gerard van Eckeren is
onze literatuur heeft verrijkt, is een boeiend
en interessant werkstuk, een kranige ver
richting, waarvoor ieder die weet wat „een
roman schrijven" betcckent, zijn hoed zal
afnemen. Dit boek is niet alleen drama
tisch voortreffelijk geconcipieerd, het ge
tuigt ook van een breede cn diepe cultuur
kennis bij den schrijver, en van een aan
leg, om ingewikkelde levensproblemen tot
in dc kern te doorgronden. Het kardinale
bezwaar dat ik tegen dit boek heb, ontrooft
den schrijver zijn lauwerkrans niet.
Ik heb ook bezwaren aan den buiten
kant. Waarom moeten dc Nederlanders, die
ons in dezen nicuwsten roman van Van
Eckcren worden uitgebeeld, telkens gedeel
ten van hunne gesprekken voeren in het
Fransch, Duitsch, Engelsch? De roman
literatuur heeft een nationalcn plicht, dien
van Eckeren heeft verzaakt. Den plicht om,
door zuiver Nederlandsche gesprekken te
geven, ons volk af te brengen van de ver
derfelijke gewoonte, hun eigen taal zelfs te
schuwen in het dagelijkscli onderhoud. En
dan vraag ik mij af, waarom moet van
Eckeren telkens zijn waarlijk groote kennis
en belezenheid op do bladzijden van zijn
roman uitstallen. Een man als hij, dio
waarachtigen inhoud bezit, heeft dat niet
noodig. Hij geeft zelfs Latijnsche citaten.
Dikdoen is noodig voor iemand die mager
is, niet voor iemand die, door het wezen
van zijn roman bewijst een persoonlijkheid
te zijn van een omvangrijke cultuurkcnnis
cn een rijpe levenservaring.
Hetgeen hierboven aangctcekend werd,
is eene opsomming van kwade eigenschap
pen, die dc schrijver zich had kunnen af
wennen. Wat hij niet zal kunnen veran
deren is zijn stijl. Over den stijl in romans
een kleine uitweiding. Ik behoor niet tót
degenen, die uitsluitend een stijl kunnen
bewonderen, die strak cn gaaf is als een
wiskundige figuur. In literair werk is de
eenige eisch, dat de stijl de persoonlijk
heid openbaart. Ik zou „stylistisch" iets
kunnen afkeuren, dat ik literair zou kun
nen goedkeuren. En zoo duid ik het Van
Eckeren niet euvel, dat hij een ietwat in-
gewikkelden, logisch niet sluitenden stijl
bezit; dat hij meer op het beeld werkt
dan op de gedachte. Het behoort bij zijn al
tijd wikkende en overwegende persoonlijk
heid die (dit is de keerzijde van de me
daille) een psychologisch indringingsver-
mogen cn een wijsgeerige bezinning heeft,
die vele jongeren hem kunnen benijden.
Ik kom thans vanzelf op den binnen
kant van dit merkwaardige boek. Het ver
telt ons, in hoofdzaak, de geschiedenis van
twee mannen cn ééno vrouw. Do mannen
zijn Rudolf de Ncuville, een vermogend
Ovcrijsselsch landedelman en romanschrij
ver, en zijn vriend de dorpspredikant, Ds.
Jan Henkes. Het vrouwtje is Ada, een
Bloemendaalsch meisje, dat in haar prille
jeugd een bundel versjes publiceert, zooals
zoovele meisjes doen, cn dat via dc Maat
schappij der Nederlandsche letterkunde
mot de Ncuville in aanraking komt. Er is
niet veel voorbereiding toe noodig, om eene
verloving tusschen die beide ionge men
schen tot stand te brengen. Maar als de
verloving cr eenmaal door is, beginnen dc
moeilijkheden. De oude mevrouw de Ncu
ville, een verdorrendo douairière die stil
letjes aan den pimpel is, en die ons voor
namelijk geleokend wordt, om een zekere
wils-zwakto in het karakter erfelijk to ver
klaren, verwekt die moeilijkheden niet, al
verzet zij zich aanvankelijk tegen de ver
loving, die met haar maatschappelijk voor
oordeel botst. Neen, de moeilijkheden zijn
van dicperen aard. Rudolf do Neuvillo is,
als afstammeling van een oud-adellijk ge
slacht, weinig levenskrachtig. De dominé
uit een rijk geworden smids-familie^ lijkt
een krachtige man. Hij is vooral verzekerd
van zijn theologische waarheden, hij geeft
„houvast". En Ada glijdt, hoeveel bekoor
lijks zij in den verfijnden kunstenaar de
Neuville mag vinden, langzaam maar zeker
van de vrouwelijke natuur, den droomer de
Neuville naar den man, ik zou haast
schrijven den man-man Henkes af. Hij
geeft dc vastigheid, die haar zoekende ziel
behoeft. En dan zien wij het gebeuren, dat
Ada hoe langer zoo meer verliefd wordt op
den daad-mcnsch Henkes, die niet zoo'n
levenskrachtige kerel zou zijn, als hij zij
nerzijds voor de liefde van het frissche,
blonde kind onaandoenlijk blcof. De Neu
ville bespeurt het, aan kleinigheden, en
zonder dat er iets onbehoorlijks gebeurt,
zonder dat er zelfs een onschuldigen kus
wordt gewisseld tusschen Ada en Henkes,
geraak» de Neuville overtuigd, dat hij het
spel tegen den sterken, overtuigden mede
minnaar verloren heeft.
Terwijl dit alles aan het geschieden is,
verkeert de Neuville in zware worsteling
mot zichzelf. Ilij beseft al pijnlijker, dat er
alleen maar droom cn geen daad in zijn
leven is, en hij besluit een daad te stellen,
door Ada aan Henkes te offeren. Het huwe
lijk tusschen Ada en Henkes en de geboor
te van een flinken stamhouder Henkes be
zegelen het offer.
De Neuville vlucht naar het buitenland.
Hij maakt reizen in de Vereenigde Staten
en in Spanje, en strijkt ten slotte duur
zaam neer te Parijs. Maar nu begint de
tragedie. Henkes kan nimmer geheel van
zijn wroeging afkomen, dat hij het offer
van de Neuville heeft aanvaard, en in de
Neuville rijpt, met een tergende zekerheid
het bewustzijn, dat het offer, misschien een
schijnoffer is geweest. Het is een vrouw,
een Oostenrijksch meisje, dat hij in Parijs
ontmoet, die dit bewustzijn van tastend
zoeken tot vast-wetcn zich doet ontwikke
len. Zij maakt het hem duidelijk, dat hij
geen „man" geweest is, wanneer hij een
geliefde vrouw kon prijsgeven. Het gevolg
van deze les is katastrofaal. Hij tracht de
vrouw (en in haar het zielebceld van Ada)
tc wurgen, en geraakt door dien moord
aanslag in de gevangenis. Maar deze uiter
ste ellende, waarin het leven van de Neu
ville ondergaat, plant ook do wanhoop in
Henkes. Henkes snelt naar Parijs, oin zijn
vriend te bezoeken, maar hij is zoo gebro
ken door diens lot, dat hij zijn vastheid,
zijn dogmatisch religieus geloof verliest.
Zoo zakt ook „de sterke man", aan het
eind van het bock voor het leven ineen.
Het hierboven kortelijk geschetste ziel
kundig probleem heeft van Eckeren met
meesterschap doorgrond en beschreven.
Geen boek heeft mij er ooit zoozeer van
overtuigd, dat do schijn, de geforceerde
levensconstructie in scherven moet vallen,
als dit boek van Van Eckeren. En zijn fili-
granc, misschien al tc zeer afgewerkte be
schrijvingskunst, schept een sfeer, die de
idecele waarheid van zijn conclusie de
kracht geeft van doorleefde werkelijkheid.
Misschien is tegen den schrijver het ver
wijt in te brengen, dat hij den aanvang van
het liefdesconflict tusschen Ada—Henkes
de Neuville tc schetsmatig heeft ontwor
pen, dat wij wellicht in gesprekken, ont
moetingen tusschen deze drie figuren het
pijnlijke der situatie nog duidelijker had
den gevoeld, dan thans, in het enkelvou
dige gedachtenleven van de Neuville. Maar
dc ontwikkeling van het motief is zoo
krachtig en zoo nauwkeurig, dat dit ver
zuim later rijkelijk wordt hersteld.
Aldus hebben wij, indien wij tevreden
zijn met realistische kunst in den aller-
hoogsten vorm,! waartoe die kunst kan stij-
Plannen in Amerika.
In dc Vereenigde Staten bestaan momen
teel plannen tot het oprichten van verschil
lende nieuwe krachtzenders met ccn an
tenne vennogen van 500 kW. Het s'.ation
KNX, Los Angeles, heeft een conccssio aan
gevraagd om zijn energio van 50 op 500
kW. te mogen brengen. Men meent, dat de
concessie zal worden verstrekt. De geheelo
Pacific-kust zal dan bij een naar het Noor
den gerichte antcnnestraling den zender
ontvangen kunnen. Het cenigo station, dat
in Amerika reeds met een dergelijk vermo
gen zendt, is WLW, Cincinnati. Er zal nog
voo'* drie andere 500 kW. stations een con
cessie worden aangevraagd. Waar zij even
tueel zullen worden opgericht is nog niet be
kend. De toestemming van dc „Fodernl
Communication Commission" zal echter
voor een groot deel van een juist uitgekozen
geografisch punt afhangen.
Roportagc van een koninklijk
huwelijk.
Naar wij vernemen, heeft do B.B.C. toe
stemming gekregen een reportage uit tc zen
den van de plechtigheden bij het koninklijk
huwelijk tusschen den prins van Kent, do
derde zoon van den Engelschen koning, en
prinses Marina van Griekenland, hetwelk
einde November zal plaats hebben.
Een telegram van de „Uiver"-
bemanning aan Philips.
Philips-Sydney heeft van den gezagvoer
der van de „Uiver" na zijn succcsvollen
tocht naar Melbourne het volgende telegram
ontvangen: „Wij danken u voor uwe geluk-
wcnschen. Kunnen u tot ons genoegen me-
dedeelen, dat de radio-installatie \'R 5 uit
stekend heeft gewerkt, volmaakt zooals wij
dat gewoon zijn. Parmentier."
Een radio-tentoonstelling te Tunis.
In November a.s. zal tc Tunis een radio
tentoonstelling worden gehouden.
Programma-uitwisseling Japan-
Duitschland.
Op Dinsdag 30 October heeft een pro
gramma-uitwisseling tusschen Japan cn
Duitschland plaats gehad. Zoowel in Tokio
als Berlijn werden werken van Richard
Strauss ten gehoorc gebracht.
Congres van de N.A.B.
Te Cincinnatie (Ohio) is dc „National
Association of Broadcasters", een verconi-
ging van alle omroepmaatschappijen in
Amerika, bijeengekomen. Gedurende het
congres van het vorige jaar werd uitslui
tend door dc N.B.C. en C.B.S. het woord
gevoerd en alleen met dc belangen van
deze maatschappijen rekening gehouden.
In do nieuw gekozen bestuurscommissie
hebben dit jaar echter dc onafhankelijke
zendermaatschappijen dc meerderheid gekre
gen, hetgeen een belangrijke wijziging in
de tot nu toe gevolgde omroeppolitiek in
Amerika tengevolge zal hebben. Ook de ge
nomen besluiten van het congres wijzen op
do nieuwe groepeering. Zoo zal o.a. ccn op
gramofoonplatcn opgenomen programma
niet meer als zoodanig behoeven tc worden
aangekondigd.
De namen der Fransche Staat-
zenders.
Naar Engelsch voorbeeld zal binnenkort
„Radio-Paris" den naam krijgen van „Pa
ris-National" en de zender „Paris-P.T.T." van
„Paris-Regional".
In verband hiermede meent dc Fransche
radio-pers cr op tc mogen wijzen, hoe in
Frankrijk een decentraliseering van het om
roepbedrijf ccn eerste vereischtc is. Even
als in andere landen zullen de „provinciale
zenders een eigen programma moeten kun
nen uitzenden, aangepast aan dc bchocflo
van hun eigen gebied.
gen, aan Gerard van Eckeren alleen maar
den cijns onzer bewondering te betalen.
In het licht eener moderne levensopvat
ting, die synthetische menschenwaarde
verlangt, ook in dc kunst, verschijnt het
kardinale bezwaar, waarvan ik sprak in
den aanvang dezer kroniek. Dc mensch als
actief wezen, als persoon, wordt in dezen
roman onthalsd. Alles glijdt weg in den af
grond van ccn tragisch levensbewustzijn,
dat in den verdwenen tijd der hoogcon
junctuur, als een voorgevoel van naderend
onheil in dc literatuur zich openbaarde.
Wij, in deze dagen van ellende, cn door
deze dagen van ellende, hebben dc macht
herwonnen, primitiever en krachtiger men-
schelijkheid in romankunst te kenschetsen.
Van den geest, die de voor-oorlocschc li
teratuur vervulde, is dit boek echter een
schitterende openbaring, cn wij hebben ons
te verheugen over dc nieuwe verrichting
van een schrijver, die wij te lang in dc rij
der bezige prozaïsten hebben gemist.
F. H. RITTER Jr.
