ONZE VOETBALLERS POPULAIR
KEITJES
H.
M. KOENE Jzn.
3 x plaatsen
voor f I.-
Uitsluitend bij voor
uitbetaling.
SPOORWEGEN EN
POLITIEK
LETTERKUNDIGE KRONIEK
FILM NIEUWS
WONINGINRICHTING EN
KUNSTNIJVERHEIDSARTIKELEN
Waaronder ruim.- keuze:
AARDEWERK
GLASWERK
SMEEDWERK
SOLAMASSIVE
BYOUTERIEÊN
Kapstok, divan- en
l tafelkleeden Dres-
Handgeweven soir- en schoor
steenloopers, Kus-
sens
TORENSTRAAT 1 hoek Plantsoen W.
M
ZWITSERSCHE NOTITIES
Vleiend oordeel over de spon
liviteit van ons volk
in de pers
Onzichtbare etalageruiten
(Van onzen eigen correspondent)
Het grootste economische bedrijf van dit
land, de Zwitscrsche Hondsspoorwegen, be
vindt zich in een buitengewoon ernstige
crisis. Heeds sedert jaren worden telkens
nieuwe tekorten op elkaar gestapeld, waar
door momenteel een schuld van meer dan
een milliard francs aanwezig is. Iedere
week komt daar een millioen bijl
Een sanecring is dringend noodzakelijk
geworden. De reorganisatie van deze groote
en technisch op hoogen trap staande on
derneming moet onverwijld ter hand wor
den genomen. De toestand is d&ftrom zoo
gevaarlijk, omdat hij ook de Zwitsersche
staatsfinanciën op het hellend vlak kan
brengen.
Onder het motto „Snel handelen is nood
zakelijk" hebben zich thans overal in het
land comités gevormd, die de bevolking
opwekken om lijsten te teekenen. Zooals
men weet, kan in Zwitserland door ten
minste 50.000 stemgerechtigde inwoners
een initiatief voorstel worden ingediend.
Zulks wil men thans ook doen met het
doel de politiek uit de spoorwegen te ver
bannen, waarmede men reeds een heel eind
op den weg, die naar saneering leidt, hoopt
te komen.
In een oproep aan dc bevolking heet het:
„Het parlement heeft sedert jaren den hul
digen toestand werkloos aangezien. Poli
tieke overwegingen van allerlei aard ver
lamden een energiek ingrijpen. De aan
hangers van de „Entpolitisierung" der
Spoorwegen geven toe, dat dc concurrentie
van den automobiel en de economische
crisis den toestand van de Schweizorischc
Bundesbahnen verergerd hebben. Dit zijn
echter niet do eenigo en zeker niet den
doorslag gevende oorzaken van dc tegen
woordige situatie."
De verhouding tusschen de Spoorwegen
en den Staat en diens huishouding was
van het eerste begin af onbevredigend ge
regeld. Een duidelijk aangegeven verant
woordelijkheid was er niet. Vóór alles ont
brak een eigen kapitaal, dat gen maatstaf
voor de rentabiliteit van dc onderneming
had kunnen vormen. Een verbetering van
den huidigen stand van zaken is slechts
door een ingrijpende hervorming te berei
ken. De initialief-comité's achten deze
echter slechts mogelijk, wanneer de S. B. B.
aan de politiek onttrokken worden. Volgens
hun moet de medezeggenschap van de
spoorweg-vakverècniging in het bedrijf van
do Bondsspoorwegen ophouden. „Een eco
nomische onderneming van deze afmetin
gen zoo zeggen de initiatiefnemers
zal eerst dan rendabel kunnen worden, als
een duidelijke, scherpe scheiding tusschen
deze instelling ende politiek is doorge
voerd."
De oproep besluit aldus: „Slechts door
„Entpolitiseering" komen de Bondsspoor
wegen weer in werkelijkheid in het bezit
van het Zwitsersche volk. Alleen op deze
wijze is in de toekomst een verlaging der
tarieven en daardoor een wederopleving
van het spoorwegverkeer denkbaar."
Is het over verlaging der tarieven ge
sproken onzen lezers wel hekend, dat
do Zwitsersche spoorwegtarieven de hoog
ste ter wereld zijii?
Zwitsersche sportiviteit
ons land.
jegens
Ofschoon de voor ons zoo roemrijk ge-
eindigde wedstrijd, Zwitserland—Nederland
reeds eenigen tijd achter den rug is en be
langrijker zaken onze volle aandacht weer
opeischen, zoo wil ik U toch niet dc ver-
laling onthouden van een stukje uit een
der groote Zwitsersche dagbladen, dc Base-
Ier „National-Zeitung", dat opnieuw een
overtuigend bewijs is van de goede gezind
heid, die dit bergvolk ons toedraagt. Het
blad schrijft, als inleiding van het wed
strijdverslag, aldus:
„Pas een half uur voordat het spel een
aanvang gaat nemen, worden wij er ons
van bewust, wat de tegenpartij van heden
beteekent: geen tegenstander in den
letterlijken zin van het woord, doch een
goede, oude vriend Waarom mogen wij dat
niet zeggen'? Wij willen niemand krenken,
wij willen slechts uitdrukking geven aan
datgene, wat in ons hart leeft. Holland
het land vol uiterlijke tegenstellingen en
toch zoo harmonieus dat steeds een ze
kere overeenkomst met ons heeft gehad.
Wij, een bergvolk; Holland, het volk van
het vlakke land. Hoe krachtig en ontwik
keld is in Nederland het gevoel voor pro
perheid, orde en solidariteit! Dikwijls zou
men daar meencn, in Zwitserland te zijn
soms zelfs: in een heter Zwitserland!
En, zooals deze indrukken op dc mensche-
lijke en culturcelc gevoelens inwerken, zoo
is het allen gegaan, die door sportieve ge
beurtenissen met Holland in contact zijn
gekomen: ijverig, rechtschapen en altijd
fair! Waarachtig, wanneer wij aan dc
geestdrift denken, die vijfduizend Hollan
ders naar den match in Milaan bracht, ont
roert ons dat nóg! En als wij er aan den
ken, hoe dit legioen zich de zege zag ont
gaan, Itoe het ondanks den eindstand van
3—2 voor Zwitserland zijn liederen zong en
eerlijk spel hoven alles steldev dan moeten
wij deemoedig het hoofd buigen. Wanneer
wij tenslotte bedenken, dat vele honderden
van deze Nederlanders naar Turijn reis
den niet meer om hun Oranjehemden in
den strijd te zien, doch hun overwinnaars!
dan komen wij tot dc conclusie, dat dit
volk, ons in vele dingen zoo nauw ver
want, ons in sportief opzicht een generatie
vooruit is
Dit laatste kan ik niet met den schrijver
eens zijn. Alleen al het feit, dat een Zwit
ser op een dergelijke wijze over ons land
kan schrijven, bewijst reeds afdoende, dat
het sportieve gevóel in het Alpenland ze
ker niet minder, ontwikkeld is dan bij ons.
Vindt Gij ook niet^
Het
nen
wintersportseizoen begon-
Onzc Hollandsche ijssportliefhebbers zul
len watertanden hij het vernemen van dc
tijding, dat in *Ie eerste dagen van Novem
ber hier overal in de groote steden de
kunstijsbanen weer geopend zijn. Deze lig
gen meestal een eindje boven de stad op
een heuvel of berg, op een hoogte van
600 M., waar de temperatuur op het oogen-
blik reeds om de nul gr. schommelt.
Ook de ski-enthousiasten trekken er al
met hun latlen op uit, doch vooralsnog
moeten zij het een beetje „hoogerop zoe
ken", zoo in de buurt van 1500 ii 1800 M.
Etalages zonder glas?
Sedert enkele weken staan voor een groot
hecienmodemagazijn in Zurich's voor-
naamstc winkelstraat, de Bahnhofstrasse,
cle voorbijgangers in groepjes te praten
over, te vragen en Ie zoeken naar de ver
klaring van een wonderlijk verschijnsel,
dat zich voor hun oogen vertoont: étalages
zonder glas, zooals liet schijnt. Dc heéren-
mode-arlikelen liggen in cle uitstalkast on
beschermd legen de weersinvloeden en ge
reed, om door ieder willekeurig persoon te
worden weggenomen. Schijnbaarwant
de twijfelende toeschouwer, die zijn hand
uitsteekt om de proef op de som tc ne
men, stoot tot zijn verrassing tegen een
werkelijke, stevige glasruit, zooals iedere
étalage die heeft. Onzichtbare glasrui
ten dus! Een merkwaardig verschijnsel,
als men denkt aan cle gewone étalagerui-
tcn, waarin zich bij helder weer dc geheele
straat weerspiegelt, zoodat men slechts met
moeite de waren ziet, die er achter liggen
uitgestald.
Men heeft reeds lang getracht de weer
spiegeling door een bijzondere opstelling
van dc verlichting, door het aanbrengen
van donkere bekleeding. het scheef plaat
sen der ruiten enz. te verminderen of ge
heel weg te nemen doch cle resultaten
waren altijd onvoldoende.
Een Engelsch ingenieur komt de eer
toe, de beslissende en volkomen bevredi
gende oplossing van dit brandende pro
bleem gevonden te hebben. Het nict-spiege-
lende étalagcraam bestaat uit twee naar
binnen gebogen ruiten, welker snijvlakken
elkander op dc gemiddelde ooghoogte van
den kijker in een metalen band raken. Zijn
eigenschap berust op de afleiding van de
invallende lichtstralen naar zwarte 1 iclit-
absorbeerende vlakken, die zich hoven,
naast en onder het étalageraam bevinden
en waardoor bereikt wordt, dat de kijker
op iedcrcn willekeurigen afstand door de
ruit kan zien, zonder dat zijn oogen door
hinderlijke spiegelende stralen getroffen
worden. Het effect is verrassend: dc glas
ruit is onzichtbaar geworden en rnen
krijgt volkomen de illusie, dót er in het
geheel geen ruit is. Dc oude droom van den
winkelier, het niet-spiegelendc étalage-
raam, is vervuld!
De contructie is niet zoo eenvoudig want
PW
i,' li
tl
•Tip? **^3
TT
W
DE ZENUWEN DER WERELD
Kenr uit dc beste vertellingen
van Samuel Falkland. (Quérido,
Amsterdam)., Jan Klaassen en
zijn Narrenvolk. door Mie
Schuddebol. (Holkcma en Wa-
lendorff).
Er liggen twee boeken op mijn talel, die
ik uit den toren van rccensicboeken heb
uitgezocht. I-Iet is de „Keur" uit de beste
vertellingciTvan Samuel Falkland, samenge-
zocht en van een voorwöord voorzien door
Henri Dekking en Frans Mijnssen,'en het
is „Jan Klaassen en zijn Narrenvolk", door
Mie Schuddebol.
Ik had er reden voor. j.uist deze boeken
te kiezen. Want op 22 November a.s. is het
tien jaar geleden, dat Herman Heyermans
(Samuel Falkland) ons door den dood ont
viel, en ik zou het bijna plichtsverzaking
achten, wanneer ik verzuimde, in- deze da
gen van Heyermans-herdcnking mijn le
zerskring te wijzen op dit voortreffelijke
boek, enMie Schuddebol: welaan le
zer, zóó zelden beijvert zich tegenwoordig
een Noord-Xederlandsch auteur tot hel
schrijven van een humoristisch hoek, dat
ik, nu Mie Schuddebol, dc voortreffelijke
Henriètte van Eyk, dc schrijfster van „dc
Kleine Parade" gaat opvolgen, zeer gaar
ne de aandacht wilde vragen voor dat ver
heugend verschijnsel.
Wie dc Ncdcrlandscho literatuur kent,
kent Samuel Falkland. Ik behoef mij niet
meer bezig tc houden met een uitvoerige
karakterschets, tenzij dan dal ik zoo aan
stonds een vergelijking zal wagen tusschen
dezen meester van het korte verhaal en de
auteur van Jan Klaassen en zijn Narren-
volk. Er is in de journalistiek iets dergelijks
gebeurd als in de reclame. Sedert C. en A.
hun voortreffelijke reclame uitgedacht heb
ben van „C. en A." is toch voordeeliger", be
ijvert ierler die in Nederland reclame wil
maken zich, de aanprijzing zijner waren
lo doen geschieden in den vergrootenden
trap. Maar het is ontleende wijsheid, die
hel onmogelijk zóó goed kan doen als de
oorspronkelijke leuze.
Zoo werd Herman Heyermans dc schep
per van liet kleine verhaal. Zoo gaf liij het
aanzijn aan een geheel nieuw genre van
journalistiek. En na zijn geslaagde poging,
begeeren thans* alle couranten „kleine ver
halen", maar nog geen enkel maker van
die soort is er in geslaagd, Samuel Falk
land maar cenigszins nabij te komen.
Evenwel, het lag waarschijnlijk buiten
de bedoeling van de samenstellers dezer
Falkland-bloemlezing, om dit. vermaan te
richten tot onze dagblad-redacties. Het was
hun bedoeling Heyermans, den gevoeligsten
en onmiddellijksten uitbeelder van het da-
gelijksch leven onder de aandacht te bren
gen van een publiek, dat nog altijd geen
nieuwen Heyermans voor zich zag oprijzen.
Met de bedoelingen der uitgevers heeft een
letterkundig kritikus zich niet tc bemoeien,
tenzijdie bedoelingen een letterkundig
zij vordert voor iedere étalage een aparte,
ingewikkelde optische berekening, waar
door zij natuurlijk een vrij kostbare ge
schiedenis wordt. Maar dat is dan ook
cn éénige reden, waarom dc „étalagezonder-
glas" niet binnen korten tijd „allemans-
goed" zal zijn geworden!
Zurich, 8 Nov. '34.
F. R.
karakter dragen. En nu „het Vaderland"
nog maar steeds dc lintworm zijner en
quête voor overschatte en onderschatte boe
ken niet ten einde heeft, mag er wel eens
even in het openhaar ccn pluim op den
hoed gestoken worden van die uitgevers,
die niet theoretiseeren, maar die door daden
toonen, dat ze letterkundige reputaties van
beteekenis willen ontrukken aan de verge
telheid. De firma Quéiido is een van hen;
reeds door haar Salamander-serie heeft zij
getoond tusschen dc vele nieuwo snufjes,
die iedere nieuwe voorjaars- cn najaarsuit-
gave brengt in overstelpende hoeveelheid,
plaats te willen geven aan bekende en ver
kwikkende Nederlandsche auteurs van vroe
ger, die bedolven dreigen tc worden onder
dc actualiteit, thans zegt. ze: „alles goed en
wel, maar wij mogen den ouden Heyer
mans niet vergeten!"
Dc keuze der bloemlezers was uitmun
tend. Wie zoude beter den populairen
Heyermans kunnen waardeeren dan de po
pulaire voordrager Henri Dekking Wie
zoude beter den gcvoeligcn, fijnzinnigen
Heyermans kunnen begrijpen dan Frans
Mijnssen, dc auteur cn de „lettré", die een
heel leven lang zich geoefend heeft in liet
zuiver houden van zijn oordcel en zijn let
terkundig instinct, zoozeer dat hij zichzelf
het offer heeft opgelegd, van zich Ie be
perken tot dc publicatie van een uitermate
beknopt oeuvre, maar waarin dan ook geen
enkele verschrijving voorkomt.
Dc samenstelling van deze Falkland-
bloemlezing draagt duidelijk dc sporen van
dc groote zorgvuldigheid die Frans Mijns
sen boven all.e Nederlandsche letterkundigen
eigen is, dc zorgvuldigheid, die niet in over-
zorgvuldigheid kon overslaan, omdat Ilenri
Dekking de uitgezochte mcnsch moet ge
weest zijn om hem met tact over zijn aar
zelingen heen te helpen. De samenstelling
van deze bloemlezing is voortreffelijk! Ik
moet het alleen betreuren, dat de inleiding,
waarin ik ten minste een korte, diepgaande
kenschetsing van Falkland's literaire figuur
verwacht had, mij heeft teleurgesteld.
Maai toen ik, na mij verdiept tc hebben
in deze bloemlezing, „Jan Klaassen en zijn
Narren volk" van Mie Schuddebol ter hand
nam, werd ik, zonder het te willen, gedwon
gen lot een vergelijking. Is zij onbillijk?
Wij weten het allen, en het blijkt ook uit
dc bloemlezing, dat het humoristische ccn
element is van Heyermans Kunst, dat
bij Heyermans humor en tragiek door el
kander geweven zijn, dat zij elkaar weder
zijds ondersteunen, om het effect, van het
\ollc mcnschcnleven te verwekken. Terwijl
dan Mie Schuddebol in haar boek, ui!
sluitend op den humor is afgestemd. Maar
Mie Schuddebol heeft over het hoofd gezien,
dat er in den humor altijd iets van hei"
tragische ligt verborgen, dat dc humor
nooit als iets afzonderlijks, los van hel
leven slaat, maar mede het leven samen
stelt. Terwijl Falkland geenszins over liet
hoofd heeft gezien, dat dc humor noodza
kelijk instrument is, om het tragische tot
zijn recht te brengen. Zoo is bijvoorbeeld,
in de schets getiteld: „Bartjc", die dc Falk
land-bloemlezing opent en waarin ons ver
haald wordt wat aan Bartje, de negen en
zeventig-jarige overkwam, den dag vóór zc
stierf, dc bedoeling tragisch. Hot oude
vrouwtje is naar Amsterdam gereisd, om
haar zoon te ontmoeten, maar als ze in de
groote stad is aangekomen, is zij het adres
kwijt. Met hulpbehoevende naiviteit, denkt
zij, aan kleiner omgevingen gewoon, waar
ieder elkaar ként, dat men haar op den
naam van haar zoon het adres wel zal kun
nen wijzen. Maar de pogingen daartoe mis
lukken jammerlijk, en aan het eind van den
dag zit ze aan het Station, zonder haar zoon
tc hebben gevonden.
Er ligt iets tragisch, maar tegelijk iets
humoristisch in deze geschiedenis. Want
het humoristische wordt altijd gevórmd
door dc contrastwerking tusschen dc spon
tane bewegelijkheid van liet leven, cn de
strakke eenzijdigheid van ccn automatische,
gedachteloos-doorgevoerde logica. Dc logica
iu dit geval van dc gedachte: als ik den
naam van mijn zoon zeg. dan zullen ze cr
mij wel brengen, net nis in ons dorp. Maar
dc stad is hot spontane leven, waar het.
conscqucnt-tobbcndc vrouwtje tusschcnin
komt.
Jan Klaassen van Mie Schuddebol is een
ledcpop, een eenzijdig gehouden verbeel
ding, evenals Katrijn en vrouw Bazuin en
dc Blikke, haar plotselinge echtgenoot en
de schoenmaker „de Puffel". Zulk eenzijdige
parodieën van bepaalde mcnschelijke eigen
schappen passen volkomen in een humo-
ristischen opzet. Het automatisch clement
in den humor is dus bij Mie Schuddebol
volkomen in orde. Maar wat ontbreekt? Het
leven er tegenover. Dc humoristische situa
tie, welke Mio Schuddebol wil scheppen,
is niet ontsproten aan noodzakelijke gebeur
tenissen, waaraan dc humoristische figuren
zich moeten onderwerpen. Mie Schuddebol
wil haar lezers aan liet lachen krijgen,
maar zonder dat het belachelijke iets van
de kleinheid der menschelijkc natuur of.de
bcklagelijkheid of hulpbevoevcndhcid dier
natuur vertegenwoordigt. Zij bedenkt
verhalen. Zij laat dc poppen, die ze in
haar poppenkast reeft, ccn oud kasteel be-
7^3ken, cn daar allerlei wederwaardigheden
beleven; ze laat ze op dc jacht gaan, cn
duizenderlei andere pikante gevallen hole-
ven, maar die pikanterie is volkomen toe
vallig, zc vloeit niet voort uit liet wezen
der gehekelde personen. Wanneer Henriëtle
van Eijk haar aristocraten in „do Kleine
Parade" allerlei malligheden laat doen op
een vveldadighcidsfcstijn, dan heeft cftu zm,
want een vvelcladigheidsfestijn behoort bij
de aristocratie. Maar Mie Schuddebol had
haar mcnschen even goed in een schip kun
nen laten varen of in een mijn kunnen
laten afdalen, als dat ze hen een oud kas
teel had laten bezoeken. Zij begaat ook dc
fout, dat ze folkloristische eigenaardighe
den, dat ze dc volkstaal b.v. in zich zelf
als een humoristisch wezen ziet, terwijl die
volkstaal alleen maar hulpmiddel mag zijn
om een door andere omstandigheden humo
ristisch wordend effect te weeg tc brengen.
Zij verwart folklore en humor.
Hetgeen niet wegneemt, dat wij ook in
dit, in zijn bedoeling mislukt proza een
vaardig en vlot schrijfster van veel talent
terugvinden. Maar van liet wezen van den
humor gaf zij zich tc weinig rekenschap.
De illustratie is meer dan voortreffelijk
cn vol van humoristisch begrip.
P. II. HITTER Jr.
DE ROODE PIMPERNEL
Binnenkort brengt Loet C. Barnstijn de
nieuwe Londonfilin D c lloodo Pimper-
n c 1. Het gegeven van deze film is geba
seerd op liet bekende boek van Barones
Orczy. De regie werd gevoerd dooi* Alexan
der Korda, die na films als Hendrik
VIII, Catharina de Groote en dc
binnenkort uit te brengen film Don
Ju an, hiermede zijn vierde rolprent voor
London Film Prod, vervaardigde. De hoofd
rollen worden vervuld door Mcrlc Oberon,
dc meer en meer op den vooigrond tre
dende Engelsche actrice, die wij ons her
inneren uit Hendrik VIII, en Leslie Ho
ward, den Engclschman, die m tal van
Amerikaanschc rolprenten naam wist te
maken.
WAT NIET IEDER WEET
Japan bezit op het oogenblik on
geveer 1520 bioscoop-theaters. Duitschland
lelt er 4500, waarvan er 500 noodlijdend zijn.
Dc Rijksfilmkamer voor Duitschland heeft
daarom besloten, dat er vóór 31 Maart 1935
geen nieuwe bioscopen mogen worden ge
opend.
Tot voor korten tijd werden de vol-.
geilde bedragen (in dollars) door verwoede
verzamelaars betaald voor dc handteeke-
ning van beroemde filmsterren: Mariene
Dietrich, Greta Garbo en Mao West 25; Mau
rice Chevalier 20; Johr Barrymorc, Wallace
Beery, II. Marshall, Charles Laughton, Bing
Crosby, Frederic March en Claudettc Col
bert alien 17.50; dc vier Max Brothers elk
10, doch een blad met hun gezamelijke auto
grammen SO; van den regisseur Joseph von
Sternberg kost. een handteekening slechts 1
dollar, terwijl kort geleden voor een auto
gram van Rudolph Valentino 70 dollar ge
geven werd.
