EXTRA UITGAVE
pAARGEBIED STEMDE PRO-DUITSCH
DE EEMLANDEU
MEERDERHEID VAN 90%
Dinsdag 15 Januari 1935
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
33e Jaargang No. 167
Aangenomen kan dus worden, dat de
Volkenbond het plebiscietgebied in zijn
geheel aan Berlijn zal toewijzen
VIJFTIEN JAREN SAAR-
STATUUT
SAARGEBIED WENSCHT HEREENIGING
VERDERE LIQUIDATIE VAN
DEN OORLOG
AMERSFÖORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS p" 3 ™aanc:,:n v0°' Amersfoort 2.10. per maand 0.75. per
1weck (mei graf la verzekering legen ongelukken) I 0.1V/r
Binnenland franco per post per 3 maanden I 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING <7910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—L regels J.05 met inbegrip van een bcwijsnummef
elke regel mcex f0.25 Llcfdadlghclds-advcrtcntlcn voor de
helft vin den prijs. Kleine AdvertentiCn „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen i 1.—Bewijsnummer extra i 0.05
Uit Saarbrückeu wordt geseind, dat de officieele uitslag der volksstem
ming heden te 8 u. 15 is bekend gemaakt.
Voor den status quo werden 46613, voor Frankrijk 2083 cn voor
Duitschland 476089 geldige stemmen uitgebracht.
Ongeldig waren 501 stemmen, terwijl 3256 stembiljetten blanco wer
den ingeleverd.
In totaal waren uitgebracht 528542 stemmen van de 539542 stemge
rechtigden.
Men ziet uit het bovenstaande, dat de meerderheid voor Duitsch
land overweldigend is: n.l. ongeveer negentig procent.
Status quo, herecniging met
Duitschland of inlijving
bij Frankrijk
OP de vredesconferentie in 1919 na de
beëindiging van den wereldoorlog in
I'arijs gehouden, heeft men bij het vaststel
len van de Fransch-Duitsche grens langdu
rig beraadslaagd over liet toekomstig lot
van het Saarbckken. Het betrof hier een ge
bied, dat door zijn rijkdom aan kolenmij
nen cn industriecentra uit economisch
oogpunt van groot belang was en dat, hoe-
;Hvei het sinds 1S15 in zijn geheel tot
Duitschland (77 van het gebied bij Prui
sen cn 23 bij Beieren) had behoord, toch
ook historische banden met Frankrijk be
zat. Voor dit zoogenaamde Saargebied, dat
op een oppervlakte van pl.m. 1900 km.'
plrn. 830,000 inwoners telt (een dichtere be
volking dan eenigc Europcesche staat), is
tenslotte in het vredes/erdrag van Versail
les een regiem vastgesteld, dat lot dusver
ecnig in zijn soort is. Krachtens de des
betreffende bepalingen van dit verdrag
(artt. 4550 met bijlage), tezamen bekend
onder den naam van Saarstatuut, heeft
Duitschland, teneinde aan Frankrijk de
onbelemmerde exploitatie van de mijnen
te verzekeren, afstand gedaan van het be
stuur van het Saargebied en is dit gebied
gedurende 15 jaar bestuurd geworden door
een regeeringscommissie, waarvan dc le
den telkens voor 1 jaar door den Volken
bondsraad werden benoemd, n.l. een
Franschman, een niet-Franscho bewoner
Van het Saargebied en drie leden, bchoo-
rcnde tot andere landen dan Duitschland
en Frankrijk.
Het Saarstatuut bevat behalve bepalin
gen omtrent dezen vijftienjarigen regee-
ringsvorm nog twee andere regelingen: ten
éerste met betrekking tot de mijnen en ten
tweede betreffende hetgeen na afloop der
15 jaren zou moeten geschieden.
I Over de mijnen wordt gezegd, dat als
compensatie voor dc kolenmijnen in Noord-
Frankrijk, Duitschland aan Frankrijk moet
afstaan den volledigen eigendom, met uit
sluitend recht tot exploitatie, van de kolen
mijnen met bijbehooren, welke in het Saar
gebied zijn gelegen. Indien im 15 jaar het
Saargebied naar Duitschland zal terugkee-
ren, dan zal zoo zegt het Saarstatuut
Duitschland de mijnen van Frankrijk
moeten terugkoopen.
Deze mogelijkheid van terugkeer naar
Duitschland wordt in liet Saarstatuut na
drukkelijk voorzien. Immers voorgeschre-
\cn wordt, dat na 15 jaar dc bevolking van
het Saargebied het zelfbeschikkingsrecht
zal mogen uitoefenen; zij zal alsdan moe
ten tc kennen geven, welke van de drie
mogelijkheden zij a oor de toekomst ver
kiest: (a) handhaving van liet stelsel als
te Versailles vastgelegd; (b) verceniging
met Frankrijk; of (c) verceniging met
Duitschland.
De nieuwe regeeringsvorin. die aldus op
10 Jan. 1920 ccn aanvang nam, wierp niet
al het vroeger bestaande omver. In het al
gemeen bleven dc bestaande wetten en re
glementen, het belastingstelsel cn de recht
spraak, zooals deze vroeger waren geweest.
Slechts werd voor hooger beroep een nieuw
gerechtshof ingesteld, bestaande ujt 11 bui-
tcnlandsche rechters. De regeeringscom
missie behoefde tegenover de bevolking
geen verantwoording af te leggen, zoodat
niet van een constitutioneclcn regeerings
vorin kon worden gesproken; wèl bracht zij
iedere 3 maanden een uitvoerig rapport
uit aan den Volkcnbondsraad. In de eerste
jaren vroeg dc rcgccrnigscommissic advies
van den leden van gemeenteraden en
Kreisradcn; aangezien deze regeling echter
in dc practijk niet bleek te voldoen, werd
in 1922 een adviseerendc raad (Landesrat)
ingesteld van 30 leden, die krachtens alge
meen kiesrecht werden gekozen. Dc bevol
king heeft verder ruimschoots gebruik ge
maakt van het haar toegekende recht om
door tusschcnkomst van dc regeeringscom
missie, petities tc richten tot den Volkcn
bondsraad.
In de 15 jaren, dat dc regeeringscomniis-
sie haar taak heeft vervuld, had zij som
tijds met ongunstige economische omstan
digheden tc kampen; men denke aan dc
depreciatie eerst van dc mark cn toen van
den frank, den overgang naar een nieuw
douanereglement en dc overal in Europa
lieerschende crisis in de steenkolen. Zoo
wel de Fransche als de Duitsche regccring
namen intusschen uit politieke overwegin
gen een welwillende houding aan. Krach
tens het Saarstatuut behoorde bet Saar-
Het spreekt vanzelf,
dat dc uitslag van dc
volksstemming in het
Saargebied onder ver
reweg de meerderheid
der bevolking een ons
gekende geestdrift
heeft gewekt, nu de
tijd, dat het land weer
zijn vrijheid herkrijgt
en bij het rijk wordt
gevoegd, weldra aam
breekt. Op de Saar*
landsche bergen heeft
men alom vreugdevu*
ren ontstoken en ook
de z.g. Hindenburgtos
ren, dien onze foto in
beeld brengt en die
aan de Lotharingsche
grens verrijst, werd
door de vrijheidsvuren
omlaaid
Ook aan dc grens bij Zweibrücken bcrci ddo men zich al vroeg voor op de feeste
lijkheden; de symbolen van het derde rijk werden in afwachting van den plc-
biscictuitslag gereed gehouden
bekken sinds 1925 tot hel Fransche douane
gebied; sinds 1923 was de Franscho frank
liet eenige wettige betaalmiddel. Maar ook
in Duitschland stonden geen hoogc tarief-
muren den uitvoer uit het Saargebied in
den weg. Duitschland bleef een belang
rijke markt voor de ijzer- cn staalindustrie
van liet Saargebied. De kolen van de Saai
en bet erts uit Lotharingen waren nu in
één hand. De Sa<(? werd een grootc af
nemer van de landbouwproducten uit de
Elzas. Aan dc herstelbetalingen, die op
Duitschland drukten, behoof den de bewo
ners van het Saargebied niet bij tc dragen;
militaire dienstplicht werd van hen niet
gevorderd en kosten voor een weermacht
behoefden niet tc worden opgebracht. Al
dus slaagde dc regeeringscommissie erin,
dc begrooting van het Saargebied in even
wicht te houden cn was het Saargebied
een betrekkelijk welvarend plekje temid
den van bot door economische crisis ge
teisterde Europa.
De kansen op een ver
zoening tusschen Frank
rijk en Duitschland zijn
nu aanmerkelijk geslegen
OFSCHOON den laatslcn tijd ettelijke
telegrammen cn artikelen in ons blad
zich hebben bezig gehouden niet het
Snarproblccm, ten aanzien waarvan Zondag
j.l. dc beslissing is gevallen, zoodat mag
worden aangenomen, dat dc meeste lezers
te dezer zake georiënteerd zijn, veroorloven
wij ons nochtans in herinnering tc brengen,
dat cr met betrekking tot het plebisciet, het
welk op 13 Januari 1935 is gehouden, drie
oplossingen mogelijk waren. De stemgerech
tigden toch konden zich uitspreken ten gun
ste van aansluiting bij Frankrijk, zij konden
blijk geven van hun wcnsch om weer tot het
Duitsche rijk terug te kecren cn ten derde
bood het stembiljet bun dc gelegenheid zich
voor den status quo te verklaren, met an
dere woorden: voor bestendiging van liet
Volkenbondsrégime, dat thans \ijftien jaren
lang is uitgeoefend.
Vóór wij aan het resultaat van dc volks
stemming zelf enkele woorden wijden, heeft
het ongetwijfeld zin nog even ccn terugblik
tc werpen op het jaar 1931, toen de Saai-
strijd, in verband mei dc naderende decisie,
feller nog dan dc voorafgaande jaren werd
gevoerd. En dan denken wij wel in dc eerste
plaats aan dc grootschc manifestatie, die
in Mei 1934 te Zweibrücken plaats vond ten
gunste van dc herecniging der plebiscietdis-
tricten met Duitschland. Het was ter gele
genheid van deze betooging, dat dr. Goeb-
bels, dc rijksminister voor de propaganda,
een beschouwing ten beste gaf. waarin luj
niet slechts te kennen moet hebhe.n gegeven,
dat Duitschland, sinds de partijen en klas
sen een stuk verleden waren geworden, als
ccn vast aaneengesloten en eensgezinde na-
tic moest worden bcschnuwd, maar tevens
de opmerking rnoct hebben gemaakt, dat tic
tijden voorbij waren, dat Duitschland slechts
object der wereldpolitiek was. Het nieu
we Duitschland, aldus de strekking zijner
aanvullende mcdedcelingen, zou desnoods
zoowel Frankrijk als den Volkenbond weer
stand kunnen bieden. Deze nog al sensatio-
neele lezing van hetgeen dr. Gocbbels op
eenigszins uitdagende wijze tc berde, bracht,
werd ook overgenomen door de JYansche
bladen, die gretig de conclusie trokken, dat
wanheer Duitschland niet via het recht zijn
zin zou krijgen met betrekking tot liet Saar
gebied, het desnoods met geweld, (lus in
strijd met het verdrag van Versailles, zijn
aanspraken zou trachten te verwezenlijken.
liet ongeluk wilde, dat ongeveer tezelfder
tijd Knox, de Engelsche voorzitter der regee
ringscommissie voor het Saargebied, die
volgens de Duitschers steeds een partijdige,
pro-Franschc politiek beeft gevoerd, in een
brief aan het Volkenhondssecretariaat repte
van geruchten nopens een voorgenomen
staatsgreep van de zijde der Duitschers.
Vooral liet Knox zich lakend uit over hel
Saarlandsch politiepersoneel, waarmee hij
in de kaart speelde der Franschen, die bij
voortduring erop wezen, dat cr in het Saar
gebied geen voldoende veiligheidswaarbor
gen bestonden ten aanzien van een ordelijk
verloop cencr onbeïnvloede stemming, wes
halve zij voor den zooveelsten keer hel zen
den cener internationale politiemacht naar
het plebiscietgebied bepleitten. Tegen dit
denkbeeld hebben de Duitschers zich steeds
hardnekkig verzet, daar zij dc verwerkelij
king ervan beschouwden als een vermomde
bezetting. Bovendien lieten dc Duitschers
uitkomen, dat Knox geen enkel steekhou
dend bewijs voor zijn beweringen kon aan
voeren, terwijl omtrent Goebbcls' rede werd
gezegd, dat deze moedwillig was „verdraaid".
Betooging te Ehrenbreiisiein
Terfcijl dc Franschen cn Duitschers ble
ven pplemisecren, zetten laatstgenoemden
in 't laatst van Augustus opnieuw ccn groot
schc en meesterlijk geënsceneerde betooging
in dc aloude vesting Ehrcnbreitstein op
touw, oni opnieuw getuigenis af tc leggen
van dc trouw cn gehechtheid aan het Saar
gebied. Dc rede, die Hitler bij deze gelegen
heid hield cn die. de laatste fase van dc ple-
biscietcampagnc inluidde, droeg over bet al
gemeen een conciliant karakter; o.m. liet dc
Führcr erin uitkomen, dat de Saarkwestie
de ccnigc territoriale aangelegenheid was,
die dc Duitschers nog van dc Franschen
scheidde. Hij voegde er nog aan toe, dat,
wanneer dit probleem eenmaal zou zijn op
gelost, er geen redelijk motief meer zou be
staan, dat dc beide grootc volkeren zich
in dc toekomst niet met elkaar zouden ver
zoenen. Zijn uiteenzettingen ademden dus
dcnzclfdcn geest als de beschouwinigen, die
zijn plaatsvervanger, Budolf Hess, een aan
tal weken eerder in Oost-Pruisen ten beste
gaf en waarin dc/.c niet alleen repte van
een Fransch-Duitsche verzoening, maar zelfs
van oen Fransch-Duitsche samenwerking.
Ondertusschen karakteriseerde Hitler in zijn
rede degenen, die met het régime der nazi's
niet al tc zeer dweepten en daarom propa
ganda maakten voor den status quo socia
listen, communisten, maar ook ccn deel der
Katholieken als „verraders".
Toenemende spanning
Naarmate dc verkiezingsdatum 13 Ja
nuari 1935 naderde, nam in 't Saargebied
dc spanning begrijpelijkerwijze loc, terwijl
de actie der verschillende groepen, die belang
hadden bij den verkiezingsuitslag, aldoor
feller werd. Het was tegen November, dat
dc Putschgeruchten in 't Saargebied voort
durend talrijker werden, terwijl aan den an
deren kant de nervositeit en opgewonden
heid in Duitschland haar hoogtepunt be
reikten, toen berichten werden gelanceerd,
hierop neerkomende, dat dc Fransche mili
taire autoriteiten voorzorgsmaatregelen had
den genomen en troepen hij dc grens had
den geconcentreerd in verband met de mo
gelijkheid, dat de nationaal-socialistische
agitatoren in 't Saargebied zoo'n activiteit
zouden ontplooien, dat Knox' politie het mis
schien tegen een vijandige overmacht niet
zou kunnen bolwerken. De Fransche solda
ten zouden dan moeten dienen om Knox in
geval van nood dc vcreischtc strijdmacht te
bezorgen.
De Duitschers hebben tegen de evontucele
verwerkelijking van deze voornemens, waar
voor volgens hen niet dc minste aanleiding
was, met zeer grooten nadruk verzet aange-
teekend en vooral als bezwaar aangevoerd,
dat zoowel tegen den geest van 't plebisciet
als tegen het vredesverdrag zou worden ge
handeld, wanneer een staat, die bij den uit
slag der volksstemming belang had, van
den trustee den Volkenbond of één zijner
organen de opdracht zou ontvangen tot
een militaire actie in 't Saargebied over te
gaan. Te Berlijn heeft men steeds als zijn
opvatting tc kennen gegeven, dat het zenden
van vreemde troepen naar het Saargebied
als ccn overbodigheid diende te worden be
schouwd, aangezien de Saarbevolking. hoe
zeer de emigranten ook mochten provocec-
ren, steeds een door discipline gekenmerkte
houding zou blijven aannemen.
Knox anti-nationaal-
socialistisch
Van Fransche zijde heeft men indertijd
geloochend, dat Parijs voornemens zou zijn
af to wijken van de loyale toepassing der
plebiscictproccdurc, zooals dezo is voorzien
in 't verdrag van Versailles cn eraan toe
gevoegd, dat geen haar op het hoofd van
welken Franschen minister ook eraan dacht
om de volkstcmniing to beïnvloeden. Naar
van Franscho zijde uiteen werd gezet, zou
tot politiemaatregelen, die liet gebruik van
Fransche strijdkrachten noodig maakten, al
leen kunnen worden overgegaan, wanneer
inlcrnationalo verplichtingen ten uitvoer
zouden moeten worden gelegd, dio voor
Frankrijk zouden voortvloeien uit de reso
luties, in 1925 cn 1920 door den Volkcnbonds
raad aangenomen. Bovendien, zoo werd ter
completeering meegedeeld, zou Frankrijk
alleen bereid zijn troepen tc zenden, wan
neer dc regccring to Parijs een desbetref
fend verzoek zou ontvangen van dc regee
ringscommissie van het Saargebied.
De Duitschers hebben tegenover do deugd
zaamheid der Franschen in dozen zeer kri
tisch gestaan, aangezien do president van
diezelfde regeeringscommissie, Knox, meer
dan eens blijk heeft gegeven een fel tegen
stander to zijn van het nationaal-socialisme,
dus van het tegenwoordige bewind in
Duitschland. M. u. w.: de Duitschers koes
terden de, geenszins onbegrijpelijke vrees,
dat Knox bij de eerste dc beste gelegenheid
een beroep om lnilp op Parijs zou doen,
waardoor Frankrijk op „wettige" wijze zijn
plannen zou kunnen realiseercn. Ongetwij
feld bestonden cr Fransche kringen, die
gaarne op deze wijze het Saargebied zouden
willen bezetten, doch de regccring zelf, be
seffende, dat een dergelijke occupatie
Frankrijks goeden naam in opspraak zou
brengen, deinsde voor de verantwoordelijk
heid terug en liet te Londen polsen, of mis
schien Engeland, door oveneens troepen ter
waarborging cener rustige volksstemming
naar 't Saargebied tc zenden, bereid was het
risico tc declcn.
Accoord te Rome bereikt
Inmiddels is er, gelijk men zich herinnert,
van ccn Fransch-Engelscho „militaire sa-
Do Warlburg, dc historische plaats te
Saarbrückeu, waar dc lelling heeft
plaats gehad van de stemmen, uitge
bracht hij liet Saarplebiscict
menwerking" in het Saargebied niets ge
komen. De gebeurtenissen namen in 't be
gin van December een uiterst verrassenden
loop: niet alleen wist dc z.g. commissie van
drie, ingesteld door den Volkenbond, tc
Rome ccn Fransch-Duilsch vergelijk tot
stand to brengen, waarvan o.a. een finan-
cieclc regeling deel uitmaakte, waarbij men
merkwaardigerwijze uitging van de veron
derstelling, dat het Saargebied weer met
Duitschland zal worden vereenigd, maar bo
vendien was het uitvloeisel der bemoedi
gende Duitsch-Franschc toenadering, die al
gemeen werd beschouwd als het begin cener
belangrijke politieke ontspanning in Euro
pa, dat Frankrijk voorgoed zijn denkbeeld
inzake het zenden van Fransche troepen
naar liet Saargebied liet varen. Bovendien
kon het cr zich mee vcrccnigen, «lat bij dc
samenstelling der internationale politie
macht, belast met bet handhaven der orde
in het plebiscietgebied, geen contingenten
werden betrokken uit landen, waarmee
Frankrijk al tc innige relaties, belichaamd
in bondgenootschappelijke verdragen, onder
hield. Naar men weet, waren het Zweden,
Engeland, Italië en Nederland, die dc uit-
noodiging, orn legereenheden af te staan Ier
handhaving van dc orde in 't Saargebied,
aanvaardden; dc grootc belangstelling, die
men in Nederland aan den dag legt voor
liet Saarplebiscict, is dan ook mede te ver
klaren door dc omstandigheid, dat onze. ma
riniers thans een rol spelen bij dc liquidatie
van den in 1914 begonnen wereldoorlog,
waarvan bet plebisciet een zeer belangrijke
phase is. Bovendien viel Nederland dc on
derscheiding te beurt, dal vele tientallen
zijner staatsburgers werden benoemd lot
voorzitters van stembureuux.
Het Saargebied en de
status quo
Na dit beknopt overzicht van den strijd,
die zich in verband met liet toekomstig lol
(Zie verder pag. 2).