EXTRA UITGAVE pAARGEBIED STEMDE PRO-DUITSCH DE EEMLANDEU MEERDERHEID VAN 90% Dinsdag 15 Januari 1935 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 33e Jaargang No. 167 Aangenomen kan dus worden, dat de Volkenbond het plebiscietgebied in zijn geheel aan Berlijn zal toewijzen VIJFTIEN JAREN SAAR- STATUUT SAARGEBIED WENSCHT HEREENIGING VERDERE LIQUIDATIE VAN DEN OORLOG AMERSFÖORTSCH DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS p" 3 ™aanc:,:n v0°' Amersfoort 2.10. per maand 0.75. per 1weck (mei graf la verzekering legen ongelukken) I 0.1V/r Binnenland franco per post per 3 maanden I 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING <7910 TELEFOON INTERC 513 PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—L regels J.05 met inbegrip van een bcwijsnummef elke regel mcex f0.25 Llcfdadlghclds-advcrtcntlcn voor de helft vin den prijs. Kleine AdvertentiCn „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels 50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen i 1.—Bewijsnummer extra i 0.05 Uit Saarbrückeu wordt geseind, dat de officieele uitslag der volksstem ming heden te 8 u. 15 is bekend gemaakt. Voor den status quo werden 46613, voor Frankrijk 2083 cn voor Duitschland 476089 geldige stemmen uitgebracht. Ongeldig waren 501 stemmen, terwijl 3256 stembiljetten blanco wer den ingeleverd. In totaal waren uitgebracht 528542 stemmen van de 539542 stemge rechtigden. Men ziet uit het bovenstaande, dat de meerderheid voor Duitsch land overweldigend is: n.l. ongeveer negentig procent. Status quo, herecniging met Duitschland of inlijving bij Frankrijk OP de vredesconferentie in 1919 na de beëindiging van den wereldoorlog in I'arijs gehouden, heeft men bij het vaststel len van de Fransch-Duitsche grens langdu rig beraadslaagd over liet toekomstig lot van het Saarbckken. Het betrof hier een ge bied, dat door zijn rijkdom aan kolenmij nen cn industriecentra uit economisch oogpunt van groot belang was en dat, hoe- ;Hvei het sinds 1S15 in zijn geheel tot Duitschland (77 van het gebied bij Prui sen cn 23 bij Beieren) had behoord, toch ook historische banden met Frankrijk be zat. Voor dit zoogenaamde Saargebied, dat op een oppervlakte van pl.m. 1900 km.' plrn. 830,000 inwoners telt (een dichtere be volking dan eenigc Europcesche staat), is tenslotte in het vredes/erdrag van Versail les een regiem vastgesteld, dat lot dusver ecnig in zijn soort is. Krachtens de des betreffende bepalingen van dit verdrag (artt. 4550 met bijlage), tezamen bekend onder den naam van Saarstatuut, heeft Duitschland, teneinde aan Frankrijk de onbelemmerde exploitatie van de mijnen te verzekeren, afstand gedaan van het be stuur van het Saargebied en is dit gebied gedurende 15 jaar bestuurd geworden door een regeeringscommissie, waarvan dc le den telkens voor 1 jaar door den Volken bondsraad werden benoemd, n.l. een Franschman, een niet-Franscho bewoner Van het Saargebied en drie leden, bchoo- rcnde tot andere landen dan Duitschland en Frankrijk. Het Saarstatuut bevat behalve bepalin gen omtrent dezen vijftienjarigen regee- ringsvorm nog twee andere regelingen: ten éerste met betrekking tot de mijnen en ten tweede betreffende hetgeen na afloop der 15 jaren zou moeten geschieden. I Over de mijnen wordt gezegd, dat als compensatie voor dc kolenmijnen in Noord- Frankrijk, Duitschland aan Frankrijk moet afstaan den volledigen eigendom, met uit sluitend recht tot exploitatie, van de kolen mijnen met bijbehooren, welke in het Saar gebied zijn gelegen. Indien im 15 jaar het Saargebied naar Duitschland zal terugkee- ren, dan zal zoo zegt het Saarstatuut Duitschland de mijnen van Frankrijk moeten terugkoopen. Deze mogelijkheid van terugkeer naar Duitschland wordt in liet Saarstatuut na drukkelijk voorzien. Immers voorgeschre- \cn wordt, dat na 15 jaar dc bevolking van het Saargebied het zelfbeschikkingsrecht zal mogen uitoefenen; zij zal alsdan moe ten tc kennen geven, welke van de drie mogelijkheden zij a oor de toekomst ver kiest: (a) handhaving van liet stelsel als te Versailles vastgelegd; (b) verceniging met Frankrijk; of (c) verceniging met Duitschland. De nieuwe regeeringsvorin. die aldus op 10 Jan. 1920 ccn aanvang nam, wierp niet al het vroeger bestaande omver. In het al gemeen bleven dc bestaande wetten en re glementen, het belastingstelsel cn de recht spraak, zooals deze vroeger waren geweest. Slechts werd voor hooger beroep een nieuw gerechtshof ingesteld, bestaande ujt 11 bui- tcnlandsche rechters. De regeeringscom missie behoefde tegenover de bevolking geen verantwoording af te leggen, zoodat niet van een constitutioneclcn regeerings vorin kon worden gesproken; wèl bracht zij iedere 3 maanden een uitvoerig rapport uit aan den Volkcnbondsraad. In de eerste jaren vroeg dc rcgccrnigscommissic advies van den leden van gemeenteraden en Kreisradcn; aangezien deze regeling echter in dc practijk niet bleek te voldoen, werd in 1922 een adviseerendc raad (Landesrat) ingesteld van 30 leden, die krachtens alge meen kiesrecht werden gekozen. Dc bevol king heeft verder ruimschoots gebruik ge maakt van het haar toegekende recht om door tusschcnkomst van dc regeeringscom missie, petities tc richten tot den Volkcn bondsraad. In de 15 jaren, dat dc regeeringscomniis- sie haar taak heeft vervuld, had zij som tijds met ongunstige economische omstan digheden tc kampen; men denke aan dc depreciatie eerst van dc mark cn toen van den frank, den overgang naar een nieuw douanereglement en dc overal in Europa lieerschende crisis in de steenkolen. Zoo wel de Fransche als de Duitsche regccring namen intusschen uit politieke overwegin gen een welwillende houding aan. Krach tens het Saarstatuut behoorde bet Saar- Het spreekt vanzelf, dat dc uitslag van dc volksstemming in het Saargebied onder ver reweg de meerderheid der bevolking een ons gekende geestdrift heeft gewekt, nu de tijd, dat het land weer zijn vrijheid herkrijgt en bij het rijk wordt gevoegd, weldra aam breekt. Op de Saar* landsche bergen heeft men alom vreugdevu* ren ontstoken en ook de z.g. Hindenburgtos ren, dien onze foto in beeld brengt en die aan de Lotharingsche grens verrijst, werd door de vrijheidsvuren omlaaid Ook aan dc grens bij Zweibrücken bcrci ddo men zich al vroeg voor op de feeste lijkheden; de symbolen van het derde rijk werden in afwachting van den plc- biscictuitslag gereed gehouden bekken sinds 1925 tot hel Fransche douane gebied; sinds 1923 was de Franscho frank liet eenige wettige betaalmiddel. Maar ook in Duitschland stonden geen hoogc tarief- muren den uitvoer uit het Saargebied in den weg. Duitschland bleef een belang rijke markt voor de ijzer- cn staalindustrie van liet Saargebied. De kolen van de Saai en bet erts uit Lotharingen waren nu in één hand. De Sa<(? werd een grootc af nemer van de landbouwproducten uit de Elzas. Aan dc herstelbetalingen, die op Duitschland drukten, behoof den de bewo ners van het Saargebied niet bij tc dragen; militaire dienstplicht werd van hen niet gevorderd en kosten voor een weermacht behoefden niet tc worden opgebracht. Al dus slaagde dc regeeringscommissie erin, dc begrooting van het Saargebied in even wicht te houden cn was het Saargebied een betrekkelijk welvarend plekje temid den van bot door economische crisis ge teisterde Europa. De kansen op een ver zoening tusschen Frank rijk en Duitschland zijn nu aanmerkelijk geslegen OFSCHOON den laatslcn tijd ettelijke telegrammen cn artikelen in ons blad zich hebben bezig gehouden niet het Snarproblccm, ten aanzien waarvan Zondag j.l. dc beslissing is gevallen, zoodat mag worden aangenomen, dat dc meeste lezers te dezer zake georiënteerd zijn, veroorloven wij ons nochtans in herinnering tc brengen, dat cr met betrekking tot het plebisciet, het welk op 13 Januari 1935 is gehouden, drie oplossingen mogelijk waren. De stemgerech tigden toch konden zich uitspreken ten gun ste van aansluiting bij Frankrijk, zij konden blijk geven van hun wcnsch om weer tot het Duitsche rijk terug te kecren cn ten derde bood het stembiljet bun dc gelegenheid zich voor den status quo te verklaren, met an dere woorden: voor bestendiging van liet Volkenbondsrégime, dat thans \ijftien jaren lang is uitgeoefend. Vóór wij aan het resultaat van dc volks stemming zelf enkele woorden wijden, heeft het ongetwijfeld zin nog even ccn terugblik tc werpen op het jaar 1931, toen de Saai- strijd, in verband mei dc naderende decisie, feller nog dan dc voorafgaande jaren werd gevoerd. En dan denken wij wel in dc eerste plaats aan dc grootschc manifestatie, die in Mei 1934 te Zweibrücken plaats vond ten gunste van dc herecniging der plebiscietdis- tricten met Duitschland. Het was ter gele genheid van deze betooging, dat dr. Goeb- bels, dc rijksminister voor de propaganda, een beschouwing ten beste gaf. waarin luj niet slechts te kennen moet hebhe.n gegeven, dat Duitschland, sinds de partijen en klas sen een stuk verleden waren geworden, als ccn vast aaneengesloten en eensgezinde na- tic moest worden bcschnuwd, maar tevens de opmerking rnoct hebben gemaakt, dat tic tijden voorbij waren, dat Duitschland slechts object der wereldpolitiek was. Het nieu we Duitschland, aldus de strekking zijner aanvullende mcdedcelingen, zou desnoods zoowel Frankrijk als den Volkenbond weer stand kunnen bieden. Deze nog al sensatio- neele lezing van hetgeen dr. Gocbbels op eenigszins uitdagende wijze tc berde, bracht, werd ook overgenomen door de JYansche bladen, die gretig de conclusie trokken, dat wanheer Duitschland niet via het recht zijn zin zou krijgen met betrekking tot liet Saar gebied, het desnoods met geweld, (lus in strijd met het verdrag van Versailles, zijn aanspraken zou trachten te verwezenlijken. liet ongeluk wilde, dat ongeveer tezelfder tijd Knox, de Engelsche voorzitter der regee ringscommissie voor het Saargebied, die volgens de Duitschers steeds een partijdige, pro-Franschc politiek beeft gevoerd, in een brief aan het Volkenhondssecretariaat repte van geruchten nopens een voorgenomen staatsgreep van de zijde der Duitschers. Vooral liet Knox zich lakend uit over hel Saarlandsch politiepersoneel, waarmee hij in de kaart speelde der Franschen, die bij voortduring erop wezen, dat cr in het Saar gebied geen voldoende veiligheidswaarbor gen bestonden ten aanzien van een ordelijk verloop cencr onbeïnvloede stemming, wes halve zij voor den zooveelsten keer hel zen den cener internationale politiemacht naar het plebiscietgebied bepleitten. Tegen dit denkbeeld hebben de Duitschers zich steeds hardnekkig verzet, daar zij dc verwerkelij king ervan beschouwden als een vermomde bezetting. Bovendien lieten dc Duitschers uitkomen, dat Knox geen enkel steekhou dend bewijs voor zijn beweringen kon aan voeren, terwijl omtrent Goebbcls' rede werd gezegd, dat deze moedwillig was „verdraaid". Betooging te Ehrenbreiisiein Terfcijl dc Franschen cn Duitschers ble ven pplemisecren, zetten laatstgenoemden in 't laatst van Augustus opnieuw ccn groot schc en meesterlijk geënsceneerde betooging in dc aloude vesting Ehrcnbreitstein op touw, oni opnieuw getuigenis af tc leggen van dc trouw cn gehechtheid aan het Saar gebied. Dc rede, die Hitler bij deze gelegen heid hield cn die. de laatste fase van dc ple- biscietcampagnc inluidde, droeg over bet al gemeen een conciliant karakter; o.m. liet dc Führcr erin uitkomen, dat de Saarkwestie de ccnigc territoriale aangelegenheid was, die dc Duitschers nog van dc Franschen scheidde. Hij voegde er nog aan toe, dat, wanneer dit probleem eenmaal zou zijn op gelost, er geen redelijk motief meer zou be staan, dat dc beide grootc volkeren zich in dc toekomst niet met elkaar zouden ver zoenen. Zijn uiteenzettingen ademden dus dcnzclfdcn geest als de beschouwinigen, die zijn plaatsvervanger, Budolf Hess, een aan tal weken eerder in Oost-Pruisen ten beste gaf en waarin dc/.c niet alleen repte van een Fransch-Duitsche verzoening, maar zelfs van oen Fransch-Duitsche samenwerking. Ondertusschen karakteriseerde Hitler in zijn rede degenen, die met het régime der nazi's niet al tc zeer dweepten en daarom propa ganda maakten voor den status quo socia listen, communisten, maar ook ccn deel der Katholieken als „verraders". Toenemende spanning Naarmate dc verkiezingsdatum 13 Ja nuari 1935 naderde, nam in 't Saargebied dc spanning begrijpelijkerwijze loc, terwijl de actie der verschillende groepen, die belang hadden bij den verkiezingsuitslag, aldoor feller werd. Het was tegen November, dat dc Putschgeruchten in 't Saargebied voort durend talrijker werden, terwijl aan den an deren kant de nervositeit en opgewonden heid in Duitschland haar hoogtepunt be reikten, toen berichten werden gelanceerd, hierop neerkomende, dat dc Fransche mili taire autoriteiten voorzorgsmaatregelen had den genomen en troepen hij dc grens had den geconcentreerd in verband met de mo gelijkheid, dat de nationaal-socialistische agitatoren in 't Saargebied zoo'n activiteit zouden ontplooien, dat Knox' politie het mis schien tegen een vijandige overmacht niet zou kunnen bolwerken. De Fransche solda ten zouden dan moeten dienen om Knox in geval van nood dc vcreischtc strijdmacht te bezorgen. De Duitschers hebben tegen de evontucele verwerkelijking van deze voornemens, waar voor volgens hen niet dc minste aanleiding was, met zeer grooten nadruk verzet aange- teekend en vooral als bezwaar aangevoerd, dat zoowel tegen den geest van 't plebisciet als tegen het vredesverdrag zou worden ge handeld, wanneer een staat, die bij den uit slag der volksstemming belang had, van den trustee den Volkenbond of één zijner organen de opdracht zou ontvangen tot een militaire actie in 't Saargebied over te gaan. Te Berlijn heeft men steeds als zijn opvatting tc kennen gegeven, dat het zenden van vreemde troepen naar het Saargebied als ccn overbodigheid diende te worden be schouwd, aangezien de Saarbevolking. hoe zeer de emigranten ook mochten provocec- ren, steeds een door discipline gekenmerkte houding zou blijven aannemen. Knox anti-nationaal- socialistisch Van Fransche zijde heeft men indertijd geloochend, dat Parijs voornemens zou zijn af to wijken van de loyale toepassing der plebiscictproccdurc, zooals dezo is voorzien in 't verdrag van Versailles cn eraan toe gevoegd, dat geen haar op het hoofd van welken Franschen minister ook eraan dacht om de volkstcmniing to beïnvloeden. Naar van Franscho zijde uiteen werd gezet, zou tot politiemaatregelen, die liet gebruik van Fransche strijdkrachten noodig maakten, al leen kunnen worden overgegaan, wanneer inlcrnationalo verplichtingen ten uitvoer zouden moeten worden gelegd, dio voor Frankrijk zouden voortvloeien uit de reso luties, in 1925 cn 1920 door den Volkcnbonds raad aangenomen. Bovendien, zoo werd ter completeering meegedeeld, zou Frankrijk alleen bereid zijn troepen tc zenden, wan neer dc regccring to Parijs een desbetref fend verzoek zou ontvangen van dc regee ringscommissie van het Saargebied. De Duitschers hebben tegenover do deugd zaamheid der Franschen in dozen zeer kri tisch gestaan, aangezien do president van diezelfde regeeringscommissie, Knox, meer dan eens blijk heeft gegeven een fel tegen stander to zijn van het nationaal-socialisme, dus van het tegenwoordige bewind in Duitschland. M. u. w.: de Duitschers koes terden de, geenszins onbegrijpelijke vrees, dat Knox bij de eerste dc beste gelegenheid een beroep om lnilp op Parijs zou doen, waardoor Frankrijk op „wettige" wijze zijn plannen zou kunnen realiseercn. Ongetwij feld bestonden cr Fransche kringen, die gaarne op deze wijze het Saargebied zouden willen bezetten, doch de regccring zelf, be seffende, dat een dergelijke occupatie Frankrijks goeden naam in opspraak zou brengen, deinsde voor de verantwoordelijk heid terug en liet te Londen polsen, of mis schien Engeland, door oveneens troepen ter waarborging cener rustige volksstemming naar 't Saargebied tc zenden, bereid was het risico tc declcn. Accoord te Rome bereikt Inmiddels is er, gelijk men zich herinnert, van ccn Fransch-Engelscho „militaire sa- Do Warlburg, dc historische plaats te Saarbrückeu, waar dc lelling heeft plaats gehad van de stemmen, uitge bracht hij liet Saarplebiscict menwerking" in het Saargebied niets ge komen. De gebeurtenissen namen in 't be gin van December een uiterst verrassenden loop: niet alleen wist dc z.g. commissie van drie, ingesteld door den Volkenbond, tc Rome ccn Fransch-Duilsch vergelijk tot stand to brengen, waarvan o.a. een finan- cieclc regeling deel uitmaakte, waarbij men merkwaardigerwijze uitging van de veron derstelling, dat het Saargebied weer met Duitschland zal worden vereenigd, maar bo vendien was het uitvloeisel der bemoedi gende Duitsch-Franschc toenadering, die al gemeen werd beschouwd als het begin cener belangrijke politieke ontspanning in Euro pa, dat Frankrijk voorgoed zijn denkbeeld inzake het zenden van Fransche troepen naar liet Saargebied liet varen. Bovendien kon het cr zich mee vcrccnigen, «lat bij dc samenstelling der internationale politie macht, belast met bet handhaven der orde in het plebiscietgebied, geen contingenten werden betrokken uit landen, waarmee Frankrijk al tc innige relaties, belichaamd in bondgenootschappelijke verdragen, onder hield. Naar men weet, waren het Zweden, Engeland, Italië en Nederland, die dc uit- noodiging, orn legereenheden af te staan Ier handhaving van dc orde in 't Saargebied, aanvaardden; dc grootc belangstelling, die men in Nederland aan den dag legt voor liet Saarplebiscict, is dan ook mede te ver klaren door dc omstandigheid, dat onze. ma riniers thans een rol spelen bij dc liquidatie van den in 1914 begonnen wereldoorlog, waarvan bet plebisciet een zeer belangrijke phase is. Bovendien viel Nederland dc on derscheiding te beurt, dal vele tientallen zijner staatsburgers werden benoemd lot voorzitters van stembureuux. Het Saargebied en de status quo Na dit beknopt overzicht van den strijd, die zich in verband met liet toekomstig lol (Zie verder pag. 2).

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1935 | | pagina 11