DAGBLAD
DAGBLAD
15
AMERSFOORTSCH
15
AMERSFOORTSCH
Shirley Temple heeft succes
THANS
CENT PER WEEK
MET GRATIS
ONGEVALLENVERZEKERING
THANS
CENT PER WEEK
MET GRATIS
ONGEVALLENVERZEKERING
Sill- 4 0^£bL W' Tv.
1" M 1
LETTERKUNDIGE KRONIEK
DROGISTERIJ „DE GAPER"
DE PIANISTE
FILMNIEUWS
.k<
'-"IP
:s" J - -•
Haar nieuwste film zal weer
triomfen vieren. Dreigt
ook bij haar de routine?
DE sterrcncultus is voor vele
goede actrices on acteurs dc on
dergane geweest van een hoopvolle
carrière en wij hebben dan ook met
vreugde op dit punt een geringe
verbetering kunnen constateeren in
de laatste iaren. Natuurlijk zijn er
altijd acteurs, die de voorkeur zul
len hebben: namen als Greta Garbo,
Mariene Dietrich, Maurice Cheva
lier, Charles Boycr en vele anderen
zijn de beste reclamemiddelen der
film en aan deze reeds zouden wij
er talloozen toe kunnen voegen,
maar wij willen volstaan met Baby
Lo Roy cn Shirley Temple.
Het kind toch heeft zich in de film een
belangrijke plaats weten te veroveren, om
dat het daarmede makkelijk en moeilijk
filmen is. Deze schijnbare te
genstrijdigheid is gauw opge
lost als men bedenkt dat het
kind moeilijk een rol kan
leeren en zich niet wenscht
te gedragen naar den wil van
den regisseur, terwijl daar
entegen de beste acteurs kin
deren zijn, zooals de Fran-
sche regisseur Abel Ganco
het eens uitdrukte. Een kind
Is oorspronkelijk en natuur-
tuurlijk, een volwassen „star"
speelt gemaakt, hoe goed zij
dit dikwijls ook van verber
gen.
Als dus een film met een
belangrijke kinderrol wil sla
gen. dan moet de technische
staf zeer veel geduld hebben
om zich te schikken naar de
grillen van de kleine speel
ster. maar tevens moet het
scenario dusdanig gekozen
zijn. dat het kind in een vol
komen natuurlijk milieu komt te staan,
tegenover feiten en dingen die het begrijpen
en uitdrukken kan. Een goedgeslaagde kin
derfilm wil dan ook veelal zeggen, dat het
scenario goed gekozen is, zoodat het kind
in feite geen rol te spelen krijgt, doch
slechts uitbeelding moet geven van dat
gene, wat leeft binnen de enge grenzen van
een kinderbestaan.
Indien een film aan de door ons hierbo
ven gestelde eischen voldoet, dan kan men
ook verzekerd zijn van succes, want oud en
jong zal zich uitmuntend gestemd voelen
na het zien van zoo'n rolprent, want on
danks alle talent is men nergens zoo ge
voelig voor als voor het spel der kinderen.
Dit bleek wel weer overduidelijk bij de
vertooning van de nieuwste film van Shir
ley Pemple, II ar te dief, welke rolprent
zonder twijfel een uitmuntend succes zal
hebben in ons land. Het kleine Fox-sterre
tje mag zich in een buitengewone popula
riteit verheugen en wie haar eenmaal ge
zien heeft zal dit kunnen begrijpen. Zij
weet beurtelings een lach en een traan te
brengen de filmtoeschouwer is ook heden
ten dage nog o zoo gaarne een tikje sen
timenteel! en ook in deze film slaagt zij
hierin ten volle, cn schenkt tenslotte met
een happy end aan het bioscooppubliek een
rolprent, die ieder met genoegen aanschou
wen zal.
„Heldere kijkers" zouden wij de verta
ling willen noem cnvan den Amerikaan-
echen titel en inderdaad heeft do kleine
Shirley zulke kijkers. Zij heeft hiermede
en door haar vlotte omgangsvormen het
hart weten te veroveren van alle piloten
van het vliegveld, waar haar vader door
een ongeval het leven verloor. Haar moe
der raakte door den dood van den echtge
noot in moeilijkheden en moest voor zich
en het kind in het levensonderhoud voor
zien door jecn betrekking te aanvaarden bij
een parvenu-familie, bij wie men slechts
gouddorst, maar geen liefde moot zoeken.
Shirley groeit echter op temidden van de
vliegenierswereld cn nergens zit zij liever
dan in de cockpit cn in de hangars. Het
leven gaat ook voor een kind niet enkel
over rozen en door een noodlottig ongeval
verliest haar moeder liet leven, waardoor
do kleine wees zonder verzorging komt. Zij
treurt cn huilt, cn met haai* de stoere pilo
ten. dio weer en wind trotsecrcn om dc
post te vervoeren. Maar och. kinderleed
duurt niet lang en het zijn dc omstandig
heden waaronder do kleine Shierlev als
wees leeft, die haar er toe doen hesluiten
te vluchten van do familie waar zij onder
gebracht is, om zich te voegen bii dc pilo
ten. die zij allen lief gekregen heeft, inzon
derheid Loep Merritt.
Shirley heeft haar zorgen en verdrietig
heden, (loch met behulp van Loop. ziji*'
vroegere verloofde Adèle en „Oom" Ncd
wordt met een traan cn een lach het geluk
gevonden, zoowel voor de kleine als voor
Loop. die zich weer verzekerd weet van de
liefde van Adèle. Zooals reeds gezegd, liet
is een vlotte film met spannende en wisse
lende momenten, die wij zeker kunnen prij
zen. Shierlev is do groote ster, die het on
bewuste middelpunt moet zijn van alle an
deren. hoe goed deze ook rnogon zijn. Zij
is inderdaad het middelpunt, maar of dit
onbewust het geval is een cisch die ge
steld moet worden aan een actrice \an
dezen leeftijd, dat betwijfelen wij. Men
zij zeer voorzichtig met een talent als dat
van Shirley, daar men anders het kinder
lijk-natuurlijke daaruit zal verliezen, het
welk plaats zal maken voor een tooneelma-
lige routine. Voorbeelden hiervan levert de
filmhistorie, hoe weinig iaren die ook terug
kan gaan, reeds op cn het zou jammer zijn,
zoowel voor het kind als voor de filmin
dustrie als een dergelijk talent verloren
zou gaan. Het kind moet als kind gehand
haafd blijven en de keuze van scenario's en
medespelenden zij dan ook in do bijzondere
zorg van de regisseur aan te bevelen voor
e envoigende film. (Deze rolprent was nog
goed. doch het dreigende gevaar was voor
een scherp opmerker reeds waarneembaar).
Naast Shirley Temple vervullen belang
rijke rollen: James Dunn (Loop Merritt),
Judith Allen (Adèle) en Charles Sellon
lis i ii 5vJ
;>ïs
Onze bosschen in de Lentezon
ley Temple met haar grootsten
nd, James Dunn, in de Fox-film
„Hartedief"
(Oom Ned) waarbij ook vooral de, creatie
van laatstgenoemde uitstekend genoemd
mag worden. De regie is van David Butler,
voor welk werk hem zeker alle lof toekomt.
DE KLEINE ZANGER
JOSEPH SCHMIDT werd in 1906 geboren
in Schernowitz, dat destijds nog tot het
toenmalige Oostcnrijk-Hongarijc behoor
de, later echter aan Roemenie toegekend
werd, waardoor Schmidt dan ook Roc-
meensch onderdaan werd, ofschoon zijn
moedertaal Duilsch is.
Zijn groote muzikale begaafdheid, (mu
ziek was het ccnigc, waarvoor hij, tegen den
wil van zijn ouders, interesse toonde), deed
zijn te Berlijn wonenden oom in 1929 be
sluiten, hem naar Berlijn te laten komen om
hem in de gelegenheid te stellen, zang te
studeeren. Zijn oom introduceerde hem bij
particulieren, waar men eerst altijd meen
de, dat zijn oom de tenor was, die zoo prach
tig kon zingen, terwijl Schmidt, wiens voor
komen in het geheel niet aan een tenor doet
denken, voor den begeleider, misschien wel
voor den man, die de blaadjes omsloeg,
werd gehouden.
Op een van deze privé-concertcn bevond
zich ook de vrouw van een toenmaligen di
recteur van een omroepstation. De direc
teursvrouw was zoo in de wolken, dat zij
dadelijk haar man opbelde, die Schmidt di
rect naar het radio-station liet komen. Toen
in de aangrenzende kamer van het vertrek,
waar Schmidt stond voor te zingen, de heer
Bronskys, de eigenlijke leider van de Duit-
sclie radio, de stem van den kleinen tenor
hoorde, was hij zoo verrukt, dat hij opsprong
en het zangvertrek binnèn-ijldc. Direct werd
Schmidt geëngageerd Eenige weken later
gaf hij zijn eerste radio-concert, dat een sen
satie in de pers en in dc muziekwereld ver
oorzaakte.
De groote regisseur Erik Charell enga
geerde hem voor het tooheelstuk „De drie
musketiers", waarin mon twee extra scènes
voor Schmidt inlaschte. Daarna stroomden
de filmaanbiedingen binnen. Van zijn suc
cessen in Ein Lied gehtum die Welt
en W e n n du j u n g b s t heeft een ieder
hier te lande kunnen getuigen en thans
draait in ons land ook zijn nieuwste Lurni-
na-film EinSter n fiilltvom Him mei.
Dc kleine Shirley Temple begrijpt nog
lang niet alles van het leven. Hierboven
ziet men haar in dc nieuwste film
„Hartedief"
S. Vestdijk. De Dood betrapt.
(Nijgh en van Ditmar, Rotter*
dam)
IK begin deze kroniek, met een kort
citaat, dat ik aan ..de Stem" ontleen, en
dat mij een feilloozc formuleering lijkt
te geven van Vestdijk's kunst. „Een gekweld
gemoed, bestreden met een fel verstand,
dat is dc poëzie van Vestdijk. Men wordt
er een hvpcrgevoelige sensibiliteit in ge
waar en een wilde, onrustige fantasie, die
met een uiterste behcersching plastisch ge
objectiveerd worden. Zoo zijn zijn gedich
ten ondanks hun hardheid en kilheid toch
uiterst persoonlijk, ondanks hun zelfbeheer-
sching zeer nerveus, ondanks hun onaan
doenlijkheid diep verontrust".
Deze kenschetsing werd geschreven naar
aanleiding van Vestduks bundel poëzie, ge
titeld „Vrouwendienst", maar ze is ook op
zijn proza toepasselijk. En in dc bundel
verbalen, die voor mii ligt. en die tot titel
draagt: „Dc Dood betrapt" zijn de vermelde
eigenschappen sterker dan ooit tc voren in
zijn werk het geval was. geobjectiveerd.
Er is geen verschil in psvchische gericht
heid tusschen Vestdijk en de andere belang
rijke figuren der thans jongste Nederland-
sche schrijversgeneratie, die een positie
heeft ingenomen in onze literatuur. Hun
allen is gemeen, een psychisch radicalisme,
een zin voor uiterste bepeinzingen en bele
vingen. een excentriciteit. Men begrijpe dat
woord in ziin letterlijke betcekenis. Deze
schrijvers. of zij nu Terbraak heetcn, of
du Perron, of Helman of Vestdijk, zij
wijken af van een harmonische levenscon
ceptie. De adem van hun kunstenaarswezen
draagt den geur eener vermenging van ro
mantiek en cynisme.
Laten wij elkaar goed verstaan: het
naturalisme een figuur als Zola is
nooit ontstaan uit deze geestesgesteldheid.
Het naturalisme schrok niet terug van de
weergave van het stuitende, maar het aan
vaardde het stuitende alleen omdat dat
noodzakelijk levenselement is. Het ging
niet uit van het stuitende en weerzinwek
kende.
In ons land. zonder dramatische levens
bedding, waarin vanzelve groote. harmoni
sche literatuur ontstaat, kreeg het natura
lisme nimmer ziin eigenlijke kans. Geïso
leerd van het leven, ontaardde het in het
zeer subjectief gezind impressionisme, in
sensitivisme der tachtigers. Maar nu de
ontwikkeling van don tijd en van het let
terkundig inzicht een dergelijk individu
alistische literatuur onmogelijk heeft ge
maakt, nu de schrijvers gedwongen
worden den dienst der uitgevezelde impres
sie achter zich te loten, en tot de behande
ling van omvangrijker en samengestelder
motieven over te gaan, nu wordt het de
grillige, buiten de gewone doening des
levens gelegen stof. die den cultus van
de Impressie vervangt, nu ontstaat er een
voorkeur tot menschen die geen mcnschen
meer ziin, omdat bepaalde eigenschappen
van hun wezen tot alles overwoe keren de
gezwellen zijn uitgegroeid (Terbraak, Hel
man) of een voorkeur tot het obiectc (Vest
dijk). liet is allemaal sociologisch te verkla
ren. Het literair sentiment cischt spanning
en men vindt weinig spanning in de vale
gauwen, en hot, ebbend leven, waarvan wij
hier oniringd ziin. Zoo rekt het literair ta
lent zich uit, zoo wordt het krampachtig,
maar het biedt ons daarbij gevallen, die
wij alleen als uitzonderingen op het nor
male leven of als uitersten van het leven
kunnen aanvaarden.
-
Dc alinea welke zich boven deze driestar
bevindt handelt over do algemeene gericht
heid. Maar en ik voltooi nu den volzin,
waaruit die uitweidende alinea geboren
werd tusschen Vestdijk en zijn collega's
en leeftiidgeuooten bestaat bii die richtings-
eemeenschap een kardinaal verschil.
Het verschil is. dat. bii voorbeeld du Per
ron in ziin laatsten roman, waaraan ik mijn
vorige kroniek wijdde, telkens terugvalt in
essayismc. terwijl Vestdijk zijn stof heeft.
Hij is een van de weinigen die het alge
meen sentiment weet te obiectiveeren.
Maar het zijn afgrijselijke verhalen, die hij
ons biedt. Verhalen, die men verre moet
houden van de opgroeiende jeugd, en waar
van dc bijsmaak bitter is. Verhalen, die
handelen over den tijd der middeleeuwen,
waarin de Zwarte Dood. de Pest heerscht,
over dood. verschrikking, wellust en jacht
in de TroDen, over kasteelbestormingen,
over de zonden cn angsten van de perverse,
logge en tegelijk geraffineerde figuur, die
koning Lodewijk XV van Frankrijk was.
De schets, getiteld: Pare aux Cerfs, waarin
dit. weerzinwekkende koningslevcn wordt
verbeeld, is wel de machtigste, de meest
suggestieve uit dezen bundel. Niet alleen
door de meesterlijke psychologie van den
koning zelf. maar vooral ook door de on
overtroffen schildering van do sfeer der
lSe eeuw en in liet bizonder van het park
van Versailles, dat wij vo.v onze oogen
zien herleven. Een citaat, waarin do tocht
van den koning met zijn jachtstoet, door
dat nark van Versailles wordt weergegeven:
„Zij buigen een nieuwe laan in, die hen
als een voorspel van den avond fluweelig
omsluit. Links beginnen witte beelden en
schemeren. Gazon na gazon, voorplein na
voorplein doemen op achter die doolhof
van geschoren taxishagen, die, elkaar krui
send, bedekkend, overstelpend, ontkennend,
iedere denkbare richting schijnen in te
slaan. Met het afwisselend gezag hunner
klaterende fonteinen en bernineske steen-
trofeeën, met hun balustraden, kolonnades,
dwergboomen en mvthologieën, hun kana
len en bassins, machtig als zeearmen, schij
nen ze elkaar, ondanks het door hun ma
kei's beoogde koel rechtlijnig rationalisme,
tegen te spreken, verwarrender dan de
sluippaden eener tropische wildernis. In
den blinde wentelen zij zoo rond, horizon
na horizon onthullend van verschuivend
groen en marmerwit, nutteloos betwist, nut
teloos weer opgegeven, totdat eindelijk
dan toch het griize centrum benaderd
wordt: het ontzaglnkste brok eener van
staatswege onderhouden verveling, ooit
door menschenhanden gewrocht, en die
hier als afgod aanbeden wordt."
In dit citaat vindt de lezer meteen een
uitgangspunt om den zin van Vestdijk's
boek tc begrijpen. Het is de verveling, de
levensonvrede. bet losgelaten ziin door bin
ding. waarachter de Dood grijnst, de Ont
binding. die door den cvnischen en obiecti-
veerenden schrijver in zijn bedoelingen
wordt betrapt. De dood, die voor den lezer
de eenige verlossing en oplossing schijnt
van dc avonturen eener ethisch gezonken,
waanzinnig met het leven spelende, gerle-
praveerde wereld. Ilct proza van Vestdijk
wordt biina overal gekenmerkt door een
verbijsterende schoonheid en expressiviteit.
Het ziin de bedwelmende kleuren, deze
schitterende volzinnen, die men aantreft
op de huiden van sommige giftige slangen.
Dr. P. II. RITTER Jr.
JULIANAPLEIN 3. Auicrsloort
EEN UITKOMST VOOR IEDERE
VROUW.
Oriënt Henna Shampooing.
Verft door gewoon wasschen elk haai
in elke gcwenschte tint.
Onschadelijk f 0.60.
Schoorvoetend volgde de studente in dc
muziek, Irma Albrecht, het dienstmeis
je, dat do deur van een kamer voor
haar opende: „Een oogenblik, juffrouw, dc
dokter komt dadelijk bij u!" Irma Albrecht,
een boonenstakerig meisje, met hongerige
oogen, in een goedkoop iurkio gekleed, had
nauwelijks tijd de met voornamen smaak en
uit ruime beurs ingerichte kamer op to
nemen, toen reeds dr. Slata, een breedge
schouderd heer met forscho gelaatstrekken,
voor haar stond.
„Ik kom hier naar aanleiding van uwo
advertentie, waarbij u een piano beschik
baar stelt om erop te oefen," begon Irma.
„Kosteloos, juffrouw," antvvoorddo do
dokter, „en wat meer zegt, het is een vleu
gel, een uitmuntend instrument, waarvan
u zich terstond kun overtuigen!" En met
ziin hand wees hij naar een schitterend ge-
politoerdo vlcugelniano, die bij liet raam
stond.
„Maar de advertenlio spreekt van
oefenen," zei Irma onzeker, „en dit is ccn
nog bijna nieuwe vleugel?"
„Zeker, om op te oefenen," verzekerde
dokter Slata, „kunt u al goed spelen?"
„Ik ben nu in mijn tweede jaar op het
Conservatorium cn speel zelfs al de études
van Moschcles en Chopin: ik studeer thans
het pianoconcert No. 18 in."
Dr. Slata wenkte met do hand cn zei;
„Uitstekend, juffrouw, dat is volmaakt be
vredigend!" En dan ging liii voort: „Maar
één voorwaarde moet ik stellen: u moet
onafgebroken spelen, laten wc zeggen twee,
drie uur lang. Zou dat gaan?"
„Het zal wel moeilijk zijn, dokter."
„Maar zou het gaan?"
„Het moet gaan!" antwoordde Irma,
want deze gelegenheid mocht zij niet on
benut laten voorbij gaan.
„Ik zal u 's avonds een licht souper ge
reed laten zetten maar dan moet u toch
terwijl u eet. blijven doorspelen, al is het
maar met één hand."
„Dan zou ik Czernv's oefeningen voor
één hand kunnen spelen."
„Uitstekend, juffrouw, uitmuntend; ik
geloof, dat ik met u wel tevreden zal zijn."
Het meisje wierp een vorschcndcn blik
op den man: „Het zal wel kunnen, want ik
ben gewoonlijk om vier uur vrij van het
Conservatorium. Maar ik weet niet..."
Dr. Slata lachte: „Heb maar geen zorg,
juffrouw, ik zal gedurende de avonduren
niet thuis zijn. want... ik haat pianomu
ziek: ik kan heclemaal geen muziek meer
velen."
Dit antwoord stelde het jonge meisio wel
eenigszins gerust, maar toch vroeg zij den
dokter:
„U kunt geen pianomuziek verdragen en
toch stelt, u uw vleugel disponibel om er
op te studeeren?"
„Dét begrijpt u niet, dat ik iels niet kan
uitstaan en het toch. om zoo to zeggon,
cisch?"
„Zoo is het. want in de advertentie noemt
u zich een vriend van muziek!"
„Mijn redenen kunnen u onverschillig
zijn, maar ik wil ze u toch wel verklappen.
Ik heb altijd gaarne muziek gehoord, maar
in dit huis is er te veel van. De kinderen
krijgen pianoles, mijn vrouw en haar zus
ter zingen en dan is er nog de radio. En
daarbij moet ik overdag werken, hier. in
huis. Aan mijn herhaald verzoek om wat
minder te musiceeren, werd tot dusver ab
soluut geen gevolg gegeven."
„Aha, een kleine wraak dus." lachte
Irma. „O, nu begin ik u te begrijpen!"
„Niet zulke harde woorden, juffrouw,"
bracht de dokter daar tegen in, „slechts
een practische, zii hef dan ook een eenigs
zins strenge peadagogische maatregel!"
Hij lachte luid en gul cn de kleine juf
frouw, door ziin vroolijkheid aangestoken,
lachte mee.
..En kunt u morgen beginnen?"
„Zeker, dokter."
Zij scheidden in de beste verstandhou
ding.
En zoo studeerde Irma Albrecht dag aan
dag op den wondervollen vleugel en was
gelukkig, tot. ia tot zii op een kwaden
lag voor een hoofdinspecteur van politio
stond, om hem aannemelijk te maken, dat
zii niet medeplichtig was aan het maken
en in ornloon brengen van valsch geld. met
andere woorden: dat zij niet tot een bende
valscho munters behoorde.
De fameuse dokter had haar geëngageerd,
om met haar pianospel het geluid, door het
slaan van valsche guldens en rijksdaalders,
veroorzaakt, te overstemmen. Tiet was voor
uiffrouw Albrecht evenwel slechts een kor
te schrik, want dc hoofdinspecteur was
spoedig van haar volkomen onschuld over
tuigd.
Maar Irma heeft sedert haar eigen ge
dachten over kunstbeschermers van onzen
tijd.
(W. G. SWARTZ).
