Kadervergadering der S.D.A.P.
Bridge-drive voor
de bleekneusjes
R.K.Metaalbewerkers
bond jubileert
KUNSTENAARSGILDE EXPOSEERT
2c BLAD PAG. 1.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
MAANDAG 18 NOVEMBER IMS
STADSNIEUWS
PLAN VAN DE ARBEID
TOEGELICHT
De voorzitter van het N.V.V.
houdt een rede in De
Valk
In de zaal van „Dc Valk" had Zon
dag een bijeenkomst plaats van afge
vaardigden van instanties uit de mo
derne arbeidersbeweging van een aan
tal plaatsen uit de provincies Utrecht
en Gelderland. Op deze bijeenkomst wa
ren ruim 4UU nersonen aanwezig, ver
tegenwoordigende 00 vakbondsafdee-
lingen. De vergadering werd geleid
door den lieer J.v. cl. Wal, voorzitter
van de plaatselijke Plan Commissie (P.
P.C.).
Vóór de opening der vergadering had
de onthulling van een plan-vlag plaats.
Daarna werd deze vlag door den Heer
Van Hassel den vooiv.itter van dc S. D.
A. P., den heer Van Wijngaarden aan
geboden. Namens de S.D.A.P. bracht
spr. hartelijk dank voor deze plan-vlag
en beloofde, dut zij bij elke betooging
zal worden meegedragen.
De heer Van de Wal heette daarna
de aanwezigen hartelijk welkom en gaf
daarna het woord aan den heer E. Ku-
pers, voorzitter van het N.V.V., uit Am
sterdam.
De heer Kupers aan
het woord
De heer Kupers wees er na eeen kor
te inleiding op, dat bij de ontzettende
crisis, die ons land een aantal jaren
teistert, de fouten, die aan het kapita
listische stelsel kleven, sterker dan
ooit in het oog springen, volgens hem
heeft dit stelsel zijn zedelijk gezag in
diverse kringen verloren. Het feit, dat
er van alles te veel is en toch groot ge
brek geleden wordt, wordt steeds meer
als onhoudbaar beschouwd.
Dat het Nederlandsche „Plan van de
Arbeid" een vertaling is van het Bel
gische plan, werd door hem ontkend.
Het Nederlandsche Plan staat geheel
op Nederlandsche verhoudingen. Het
gaat echter lijnrecht in tegen de Neder
landsche regeeringspolitick. In tegen
stelling met dc loonsverlagingpolitiek
der huidige regeering, is spr. van mee
ning, dat de voortdurende loonsverla
ging de oplossing voor een doelmatige
werkloosheidsbestrijding niet heeft ge
bracht. Het cenige wat werd bereikt is,
dat de koopkracht in groote mate is
aangetast.
De exportmogelijkheden zijn voor een
groot deel verdwenen. Verschillende
landen trachten zich onafhankelijk te
maken van het buitenland. Met name
Duitschland en Italië hebben zich ge
worpen op den lanbouw, zij het dan
ook met militaire doeleinden. Deze lan
den hebben er vooral veel belang bij
om van het buitenland onafhankelijk te
zijn. Het systeem van het vrije ruil
verkeer komt niet meer terug. Daarom
moeten wij ons land anders instellen
dan vroeger. In dit verband is het noo-
dig dat meer aandacht wordt besteed
aan de binnenlandsche markt.
Een ernstige grief tegen de regeering
is, dat zij er steeds op uit is om de
koopkracht van het volk te vermin
deren. De heer Kupers wees er op, dat
deze defflatic-politiek schipbreuk heeft
geleden. In landen waar deze politiek
is losgelaten, is de werkloosheid afge
nomen. In dit verband weer spr. op
België, waar onder leiding van de re
geering-Van Zeeland het aantal werk-
loozen sterk is verminderd.
De werkverruiming is door de regee
ring met „een hoop drukte" aangekon
digd, maar tot opheden is daarvan wei
nig van terecht gekomen. Er zijn 2200
rnenschen te werk gesteld, waarmede
22 millioen gulden gemoeid zijn per
jaar.
Een krachtige welvaartspolitiok is
voor ons land van ontzaggelijke betee-
kenis, vooral in verband met dc dicht
heid van zijn bevolking. Jaarlijks
vraagt ons land voor 30 a 35 duizend
nieuwe arbeidskrachten werk. De land
verhuizing is vrijwel stopgezet. Het
aantal vreemde werkkrachten is in ons
land sterk toegenomen.
Vervolgens stelde de Heer Kupers de
vraag, wat het. plan beoogd. In de eer
ste plaats een directe aanval op de wer
keloosheid. De koopkracht moet ver
hoogd worden. Daarnaast beoogt het
plan bestaanszekerheid te brengen voor
de werkeloozcn niet alleen, maar ook
voor hen, die door de werkloosheid
worden bedreigd. Het plan richt zich
ook tot de boeren en de tuinders. Daar
naast wil het werken om den midden
stand omhoog te brengen, want bij een
verhoogde koopkracht heeft deze cate
gorie onder dc bevolking het meeste
belang.
Deze intellectucelen en de jongeren,
die het spoedigst vatbaar zijn voor ex-
trimistische stroomingen, moeten zich
plaatsen achter het Plan van de Ar
beid, omdat dit ook voor hen perspec
tieven opent.
Het plan van den Arbeid omvat ook
de yerlengine van de leerplicht, omdat
dit jonge rnenschen een jaar langer van
de arbeidsmarkt houdt. De 40-u. werk
week dient ook ingevoerd te worden.
Met eenige voorbeelden toonde spr. aan
dat. meerdere inkomsten in een arbei
dersgezin dadelijk worden omgezet in
de meest noodzakelijke levensbehoef
ten. waarbij de middenstand gebaat zal
zijn.
Voorts wees hij op den snellen ach
teruitgang van de uitvoering van open
bare werken. Jaarlijksche aanbestedin
gen door diverse gemeenten zijn reeds
van 50 millioen tot 11 a 14 millioen
gulden teruggeloopon. Een belangrijke
factor voor de uitvoering van liet Plan
is het financieele vraagstuk. De samen-
sjcllers hebben berekend, dat 000 mil
lioen gulden noodig is. Een leening
hiervoor achtte spr. in Nederland voor
slagen vatbaar. In den mobilisatietijd
is er voor een dubbel zoo groot bedrag
geleend.
In ons land moet krachtig gewerkt
worden aan de industrip. Hieraan zul
len industriehnnken steun moeten ver-
leenen. De Nederlandsche Bank moet
in gempenschapsheheer komen, waar
naast een scherp toezicht uitgeoefend
moet worden op de particuliere ban
ken. Het Plan van de Arbeid grijpt
diep in het particuliere bedrijfsleven.
De rationalisatie heeft veel werkloozcn
gekweekt, waarvan dc gemeenschap de
nadoelen heeft. Wil een werkgever over
gaan tot besparing van arbeidskrach
ten ten gevolge van mechanisatie,, dan
zal hij daarvoor een bedrag moeten
storten in een wachtgeldfonds.
Tenslotte wees dc lieer Kupers er op,
dat hét Plan van de Arbeid ordening
wenscht te brengen in het productie
proces. In R.K. en Christelijk Histori
sche kringen is het Plan met belang
stelling ontvangen. Tegenstanders ver
zetten zich uit hoofdzaak, omdat er een
odium opligt van de moderne arbei
dersbeweging. Maar het Plan van den
Arbeid dient te zijn voor geheel ons
volk. Het richt zich tot. allen, die be
last en beladen zijn door den nadeeli-
gen invloed van de crisis.
Het is nationaal omdat het gebaseerd
is op Nederlandsche verhoudingen.
Het zal verwezenlijkt moeten worden
door democratische middelen, of het
spoedig werkelijkheid zal .worden hangt
af van de machtsverhoudingen.
Het. doel is om het Plan te maken
tot gemeen goed van het volk. We moe
ten vooral dc middenstanders er mede
bereiken, omdat men daar in de mo
derne arbeidersbeweging veelal een vij
and ziet. Ook de kleine boeren, die dik
wijls worden opgevoed in haat tegen
de moderne arbeidersbeweging, zullen
beïnvloed moeten worden door de Plan
gedachte. Bij dc verkiezingen van 1037
zullen we aldus spreker een meer
derheid voor het Plan in het parle
ment moeten veroveren.
In de middagbijeeenkomst zette de
heer Boekman de actie voor het plan
uiteen. Op beide inleidingen volgde dis-
Batig saldo van 100.
De bridgeclub „Amersfoort" heeft Za
terdagavond een drive gehouden ten
bate van liet Centraal genootschap voor
Kinderherstellings- en vacantieoord.
Daartoe warer. de beide zalen van Mo-
nopole tot één verccnigd. Liefdadig
bridge spelend Amersfoort was met en
kele uitzonderingen aanwezig, zoodat
aan 21 tafels gespeeld kon worden.
De voorzitter van de bridgeclub
„Amersfoort." sprak een kort welkomst
woord, waarna de strijd een aanvang
nam.
Vinnig is er ditmaal inderdaad gestre
den. Naast groot slem, enkele klein-
slems werd menig gewaagd manchebod
afgegeven. Forcings-doubles, zelfs twee
klaveren-conventie werden in den prac-
tijk gebracht. Maar ook de dorons ble
ven niet uit. Zoo zagen wij een bekend
speler na een bieding van drie sans-è
tout, gedoubleerd 8, zegge acht down
gaan.
De rondes volgden elkaar snel op,
zoodat te ruim twaalf uur, de eindstand
der twee en veertig paren bekend was.
Dr. Kamerling deelde met. enkele toe
passelijke woorden de prijzen uit.
1e prijs Mevrouw Salomons en de beer
Levie met 5885 punten.
2e prijs de heer J. de Vries en Erke-
lens.
3e prijs de heer v. Driel en Brüsewitz;
4e prijs Mevr. Rintel-de Jong en de
heer Citroen.
5e prijs de heeren v. Haseler en Schou
ten.
Onder luid applaus deelde mevrouw
Dik tenslotte mede, dat een bedrag van
honderd gulden voor de Bleekneusjes
kan worden afgedragen.
Bridgeclub „Amersfoort" kan weer op
een mooien avond terugzien.
POTTENBAKKERSKUNST
De heer Hobbel uit Laren geeft
in „Sierkunst" een belang*
wekkende lezing over
zijn ambacht
Hoe hij te werk gaat
Zaterdagmiddag heeft de bekende La-
rensche pottenbakker Hobbel voor be
langstellenden in „Sierkunst" alhier een
lezing gehouden over pottenlmkkers-
kunst.
Dc lieer Hobbel, die zich slechts theo
retisch kon verklaren, ving zijn lezing
aan met uiteen te zetten, wat voor den
pottenbakker hoofdzaak is.
Welnu, dit komt hierop neer, dat hij
persoonlijk, met eigpn handen, de voor
werpen maakt, zonder dat iemand an
ders daaraan te pas komt. Dan alleen
lean het gemaakte, het ontstane bekoren.
In de fabriek daarentegen werken vele
arbeiders aan één voorwerp, geen van
hen kan uit de klei een pot of vaas kant
en klaar maken: iedere arbeider is aan
gewezen op onderdeden.
Groot is in het pottenbakkersvak liet
verschil tusschcn kunstnijverheidsvoor-
werpen en ambachtskunst. In het eerste
geval toch is er de kunstenaar, die het
voorwerp teekent. De fabrikant accep
teert het ontwerp, de gipswerker maakt
daar niet de draaischijf een vorm uit op,
die volgegoten wordt met klei. Deze re
productie brengt de fabrikant bij tien
tallen tegelijk in omloop.
Bij het zien daarvan merkt de kunst
zinnige mcnsch onmiddellijk hot ver
schil op met ambachtskunst. De laatste
is zuiver unicum, de ander massapro
duct, dat geen kunstvoorwerp is, niets
met kunst te maken heeft en altijd mas
saproduct blijft.
Is het eigenlijk geen anachronisme,
dat de ambachtsrkunstenaar nu nog
voortgaat met zijn handenwerk? Som
migen zeggen wel, dat het handwerk zal
verdwijnen, wat spreker niet hoopt,
echter ook niet gelooft. Juist wanneer
de techniek alles voor de rnenschen kan
doen, zal daarnaast toch plaats blijven
voor het handwerk: immers een am
bachtsman legt iets in zijn werk, wat dc
machine niet kan. Meestal is dat heel
simpel, maar de toeschouwer wordt er
door getroffen. Het voorwerp „doet" ons
iets, zonder dat men er zich rekenschap
van geeft, wat. dat „iets" eigenlijk is,
zooals in de natuur een boom of plant
ons kan treffen, liet is een gewaarwor
ding van vreugde, misschien wel het
voornaamste wat de kunst geven kan.
Heeft de kunstenaar die vreugde met
zijn voorwerp bij ons gewekt, dan heeft
hij wat bereikt, kan tevreden zijn. Dc
beer Hobbel geeft hierbij weer, dat vele
rnenschen nog moeten loeren wat niet
en wél mooi is en dat men juist in een
voudige woningen zulke mooie interiou-
ren kan waarnemen, die .hun stemming
danken aan enkele kunst-voorwerpen.
De pottenbakker gaat als volgt tewerk.
Uit dc klei, op de draaischijf gebracht,
schept hij zich snel een pot of een vaas.
In dit snel handelen ligt. hot. spontane,
dat afhankelijk is van schcpper's inspi
ratie. Wordt hij voor een oogenblik of
dagen niet geïnspireerd, dan is er
heusch nog wel ander werk in dien tijd
te doen, als b.v. glazuren! Het product
moet vervolgens drogen, gaat dan in een
oven en komt er als steenen voorwerp
uit Daarop wordt glazuur aangebracht.
Naar eigen inzicht kan men bij het be
reiden van glazuur uitgaan van eenige
grondstoffen, die in water opgelost wor
den en in welk mengsel bet tot steen ge
bakken voorwerp gedompeld wordt.
Een klein laagje blijft kleven, wat in
den oven, bij een temperatuur van
1200°. verbrand wordt tot een dun
glaslaagjc.
Dan moet de kunstenaar afwachten
hoe liet voorwerp uit den oven gebaald,
er uit zal zien, hoewel hij natuurlijk het
wel ongeveer weet. Want bij dit proces
treedt vooral bij gekleurde voorwer
pen dc werking van rookgassen op.
hoewel de ingebrachte voorwerpen eeni-
germate daartegen beschermd kunnen
NIEUWE BALLETTEN
VAN KURT JOOSS
Donderdag opvoering in
het Grand Théatre
Voor degenen, die Donderdag in het
Grand Theatre in de gelegenheid komen
o:n dc nieuwe balletten van Kurt Jooss
te gaan zien, zal het interessant zijn,
om van te vorén iets naders te verne
men omtrent de bedoelingen en het ont
staan van deze nalletten.
Wat het Weenscho dansspel „H e-
denJohann Strauss" betreft,
het gegeven hiervan behoeft geen na
dere verklaring, daar het hier een luch
tig v rooi ijk kijkspel in 6 tafereelen be
treft. Het brengt ..Een liefde met hin
dernissen" in beeld.
De choreografie van het Ballet „Bal-
1 a «1 e" is gebouwd op vóór-klassieke
danspassen van middeleeuwsche hof
dansen in hoofdzaak: Gaillardc, Volte
en Branie.
Kurt Jooss vond in een oude kroniek
uit het jaar 1100 de volgende zin en
hierop bouwde hij zijn ballet: „Koningin
Mathilde echter schonk de jonge mar
kiezen een vergiftigde bloem, aangezien
de koning haar te zeer het hof maakte/
Het dansdrama „De Spiegel" is
een ballet in 8 tafereelen, waarin een
modern tijdbeeld van na-oorl ogee lie toe
standen verwerkt wordt.
Het eerste tafereel „C a t a s t r o p h e"
toont ons het leven der mcnschheid in
oorlogstijd, wij zien de soldaten aan het
front, vluchtende volksscharen en bet
grootstndseh leven in snel tempo elkaar
afwisselen.
Het volgende tafereel brengt ons «le
terugkeer van drie kameraden, drie
soldaten uit drie verschillende sociale
klassen.
liet zijn: «Ie werkman, «Ie midden
stander. de ..fijne" meneer.
Wij zien de commissie van ontvangst,
de ietwat lachwekkende huldiging der
helden. Dc soldatenuniformen worden
afgelegd. Een ieder keert terug tot zijn
eigen kring en vrienden; de „fijne" me
neer is alweer in rok en gaat het mon
daine leven tegemoet. Dc middenstan
der wordt afgehaald door zijnsgelijken,
de kleine luiden met hun keurige dop
hoed j es.
Tenslotte de werkmandaar is zijn
vrouw, daur zijn zijn kameraden, voor
hem begint onmiddellijk het werken en
zwoegen, terwijl in tusschen anderen
zich bezighouden met sport, flirt en
dans.
Een nieuwe ramp bedreigt het lot van
de arbeiders, geen werk. Handen die
zoeken, een gedwongen nietsdoen, dat
den arbeider dwingt te zoeken naar af
leidingongeoorloofde, liefde. Een
gebroken huwelijk, een vrouw, die als
laatste toevlucht „haar geluk" op straat
beproeft.
Het vierde beeld toont ons de T fl e a-
1 i s t. liet is de middenstander, de jon
ge student, die redeneert en praat, de
theoreticus die niet woorden de ma
laise tracht te bezweren. Telkens weer
duikt hij op. temidden der klassen. Hij
probeert burger en arbeiders te vereeni
gen, zonder succes. Daarna agiteert hij
hij den arbeider, doch men gelooft hem
niet.
Tafereel 5 toont ons al «leze Con
trasten. Wij zien de speeltafel, wij
zien beursspeculanten» het eene moment
rijk, een seconde later geruïneerd. De
toestand is onhoudbaar geworden, de
politieke redenaar belegt een samen
zwering van ontevredenen uit alle
klassen, bnrieades worden gebouwd, de
revolutie breekt uit. brengt een algo-
meeno vernietiging, het e i n d e is na
bij. Dan met hot aanbreken van tie
nieuwe dageraad keert de liezintiing
weer. Een vrouw, en moederhart is het
die een gewonde tegenstander opbeurt,
ondersteunt. Het voorbeeld is gegeven,
verzoening volgt, en het zijn weer de
drie kameraden van lief front, die el
kaar terugvinden, de hand reiken, thans
in de burgermaatschappij, weer in ge
zamenlijke tred voortschrijden het zon
nelirht en een nieuw begin tege
moet.
worden. Door deze gassen kan men
soms een mooi, maar vaak ook een
slecht resultaat verkrijgen. Men mag
daarop echter niet spcculccrcn. Is dn
werking nadeelig gebleken, dun blijft
niets anders over dan-vernietiging van
het voorwerp. Alles hangt af van vele
factoren, maar één ding is zeker: het
product moet ineens in orde zijn en kan
niet, zooals bij een schilderij, later nog
bijgewerkt worden. Een vercischto is
dan ook jarenlange routine. Er zijn be
paalde dingen, die de pottenbakker niet
maken kan, hoe graag hij ook zou wil
len. Gelukkig, aldus spreker, is dat ook
in andere ambachten. Lukt het echter
om een bepaald rood of ander gekleurd
voorwerp te scheppen, dan ondervindt
de kunstenaar daarvan het genot en do
voldoening: ondanks het vermoeiende
werk, als men nagaat, dat hij soms
meer dan 24 uren onafgebroken hij zijn
oven blijft!
Als iets van deze vreugde op dc rnen
schen overgedragen kan worden, dan
mag en kan de kunstenaar tevreden
zijn, als zijnde de voornaamste voldoe
ning. Van het materieeolc wil de heer
Hobbel niet spreken, het heeft met dc
knust op zichzelf niets te maken.
Het 35*jarig bestaan gisteren
in gebouw St. Joseph
gevierd
Gisteren was er in liet gebouw St.
Joseph, Lievevrouwestraat weder viering
van een vereenigingsjubilcum. De recep
tie had een buitengewoon druk bezoek en
tal van bloemstukken kwamen binnen
o.a. van de afd. R. K. Werknemersver-
bond.
Namens de R.K. Wcrkliedenvcrceni-
ging, de standsorganisatie, ook voor deze
vakgroep, werd gesproken door den hr.
J. van der Linden, voorzitter van deze
vcrceniging in afdeeling I (de gemeente
uitgezonderd het Soesterkwarticr).
Spreker, wees op liet moeilijke maar
noodzakelijke voor een bestuur om de
leden te. moeten voorhonden, het. nood
wendige in dezen tijd van de verslechte
ring der arbeidstoestanden. Het zou veel
gemakkelijker zijn te zeggen: Het moet
anders. Daarmee komt men echte!* ver
keerd uit; het zou struisvogelpolitiek
wezen; volgen van eenzelfde lijn door
allo bestuursleden is vooral thans een
eerste cisch.
De geestelijke adviseur, kupelann de
Jong wees op den rustigen gang der ju-
hiloerendc vcrceniging. Ondanks allen
tegenslag van heden is daar nooit van
moeilijkheden te spreken in het verceni-
gingslevcn. Moge het principieel Katho
liek zijn, het principieel organisatieman
zijn steeds voorop staan.
Bij bet openingswoord van den feest
avond wees de heer van Tilburg als
voorzitter der rcgelingcommissic op de
besturen van voorheen. De lieer Buys
had indertijd de drie functies van voor
zitter, secretaris en penningmeester ge
lijktijdig waar te nemen.
Zulke rnenschen met zooveel overgave
voor dc vcrceniging zijn dc groote krach
ten, zoo ving de feestredenaar aan, de
heer II. van Tongeren, penningmeester
van het Hoofdbestuur. Spreker schetste
wat na jaren van offer on strijd was be
reikt en waarheen het in dc toekomst
dient gericht te wezen.
Ook hier zorgde het duo Pijpen voor
een echt prettigen feestavond, daarbij
gesteund door goede muziek.
AMERSF. RADIOCENTRALE
Moreen geeft de Amersfoortsche Ru-
diocentralc. behalve de programma's
der heide Hollandsche zenders, die der
volgende buitenlandschc zendstations
door:
11.0512.20 Londen Regional.
12.202.20 Brussel Vlaamsch.
2.20— 5.35 Londen Regional.
5.350.20 Droitwich.
0.20. 0.50 Keulen.
7.008.Gram. t'itz. A.R.C.
8.009.20 Londen Regional.
9.20—12.Wcencn.
HANDELSINSTITUUT
„AMERSFOORT"
Voor het alhier gehouden examen
voor de Koninklijke A.S.B. zijn ge
slaagd voor Machineschriiven diplo
ma A: Mej. T. van Diggclc ep de heer
A. C. M. Pullens.
Geslaagd voer machineschriiven di
ploma B: de dames C. G. Los. M. Se-
venhuysen. Soesterberg: A. J. v. d. Wit
te. Soest: W. van Soeren en de heeren
A. J. van Dam, G. Jonker. J. A. van
Mourik en J. van tie Vnigt.
Geslaagd voor kantoor-stenograaf
Duitsch: Mei. J. Overwiik.
Geslaagd voor kantoor-stenograaf
Nederlandsch: de heer J. H. Kisner,
Hoogland.
UTR. STEDELIJK ORKEST
Woensdagavond heeft in Tivoli
te Utrecht het vijfde abonncmcnts cou
rt floor liet U. S. O. plaats.
liet programma luidt als volgt:
1. Ouverture tot de opera „II Bar-
hiere di Sevigla" van Rossini.
2. Symphonic in D, K. V. 385 van Mo
zart.
3. Ouverture „Leo no re" no. 3, op. 72
A, van L, v. Beethoven.
4. Symphonic no. 4 in c, op. 98 van
Brahms.
EXAMENS
Aan dc Vrije Universiteit tc Amster
dam slaagde voor het examen Theologie
dc heer D. C. Lonkhuyzen, alhier.
NAJAARSTENTOONSTEL
LING IN DE POTH
De kunst in veel vormen
hier te aanschouwen
Het zal nog nooit gebeurd zijn, dat
kunstenaars en kunstliefhebbers zich
opmaakten voor het bijwonen van de
opening van een tentoonstelling in do
Poth, terwijl het carillon van den O.L.
Vrouwetoren liederen over dc stad liet
liooren. De Nijkerksclio beiaardier dc
lieer Joh. H. Mcyll was Zaterdagmiddag
dc kunstenaar, die velen aan zich ver
plichtte door zijn gaaf en melodieus
spel. Over het carillon zelf was hij best
te spreken in een onderhoud, dat wij
niet hem hadden. Maar het mechanisme
kan nog wel verbeterdworden, zoodat
men dc handen niet behoeft stuk te
slaan.
In de tentoonstellingszaal waren tal
rijke kunstliefhebbers aanwezig, toen de
heer Hendriks, voorzitter van het
kunstenaarsgilde, een welkomstwoord
sprak, waarin hij wees op het zeer bij
zondere, dat «lit Gildcfeest is ingeluid
vanaf den hoogen trans van den O. L.
Vrouwetoren. Er is nog een andere re
den tot blijdschap, zoo vervolgde spre
ker, want cenige dagen geleden heeft
ten paleize 't Loo het II. M. de Koningin
behaagd, haar koninklijke goedkeuring
te hechten aan de statuten van het
gilde. Nu zijn wij volwassen en nu zul
len onze woorden en werken krachtiger
kunnen spreken naar buiten. Spreker
hoopte, dat de algemeenc vergadering
van a.s. Woensdag de bestuursvoorstel
len zal aannemen, Onze eerste claad zal
dan zijn, het eeren van onze hoogc auto
riteiten. Verder zullen wc trachten de
kunstenaars in deze moeilijke tijden te
steunen, terwijl we ten slotte U allen,
vervolgt spreker tot de aanwezigen, wil
len betrekken in de belangen van ons
gilde. Hij is verheugd over de aanwezig
heid van zoovelen en dankt den burge
meester voor zijn aanwezigheid en zijn
belangstelling. Ook de gastheeren, dc
regenten van de Poth, is dc heer Hen
driks dankbaar en erkentelijk voor hun
hernieuwde gastvrijheid, want het blijft
steeds' een groot voorrecht te kunnen
exposeoren in deze stemmige „camcre".
Spreker dankt nog het gemocntehestuui
voor de welwillendheid, dat de beiaard
bespeeld mocht worden en den heer
Mcyll brengt hij hulde en lof voor zijn
betoovcrend spel.
Met initiatief van liet. Gilde, om aller
aandacht tc vestigen op de kostelijke
klokken van Hemony en dc noodige
aanvulling en verbetering, zal wel
ieders instemming hebben.
Daarna sprak mejuffrouw N.
Posthumus Meyj.es uit Heem
stede. die allereerst wees op het, vele
ernstige van dezen tijd, dat een begin
vormt van verblijdende dingen. In de
eerste plaats, dat er in een kleine stnd
nis Amersfoort een kring van jongo
rnenschen zich vormt tot een gilde en
zich aldus manifesteert. Hun werk ver
tegenwoordigt het zich bezighouden mei
hef geven van vorm aan den inhoud
van den tijd. Nog is die inhoud zonder
traditie; en daarom steil do twintigste
eeuw de kunstenaars voor een groote
taak, want dc Inhoud toetst zich direct
aan liet leven. Spreekster prijst de or
ganisatie als den vorm van het elkan
der toonen van liet werk en het leveren
van critiok. Zulk een tentoonstelling is
niet alleen een uiterlijk succesje, maar
hij het houtvuur en het kaarslicht in
deze historische omgeving voelen wc
den plicht, tegenover elkander, om te
steunen. Produceerende kunstenaars
hebben liet zwaar. We zien hier het re
sultaat van vele gebieden der kunst:
weefwerk, smeedkunst, houwkunst, pot
tenbakken. beeldhouwen. Met den
wensch, dat deze expositie succes zal
hebben, besloot spreekster haar rede.
De tentoonstelling
Het is een verblijdend verschijnsel,
dat het Amerfoortschc Kunstcnaarsgil-
die zich gestadig uitbreidt en bezig Is
van de stad een cultureel centrum te
maken, waarheen schilders, musici en
anderen uit wijden omtrek zich voelen
aangetrokken. De plechtstatigheid die
zoo gemakkelijk binnendringt waar
Hollanders zich tot iets vereenigen dat
met cultuur te maken heeft, is in dit
milieu zooveel mogelijk gebannen en
de gemoedlijkheid, die den schilder
van oudsher eigen mag zijn, is hier ge
lukkig nog niet verdrongen door een
al te strakken^intcllectucclcn ernst.
Onder gemoedelijkheid versta ik niet
flat iedereen het met iedereen eens is.
Ik kan me voorstellen dat er in tie sa
menkomsten van het Gilde lustig ge
discussieerd wordt, flat velen liet met
velen oneens zijn, en dat toch «1c ge
moedelijke stemming niet verstoord
wordt. Zelfs is het denkbaar, dat de zoo
vredig uitziende tentoonstellingen een
allerminst paisibel vóór- of naspel be
leven. Een jury moet immers vaak be
slissingen nemen die voor den betrok
kene allerminst aangenaam zijn. liet
weigeren van een aangeboden werk
wekt onwrikbaar eenigen wrok. omdat
de maker alleen al door liet in tc zen
den, zijn werk een voorkeur schenkt,
die hemdoor een „eigenwijze" jury
rauwelijks wordt „afgestreden". On-
cenigheid is derhalve bij iedere expo
sitie onvermijdelijk, maar de tijd heelt
alle wonden en wanneer blijkt «lat de
jury strikt gewetensvol heeft gewerkt,
dan is die wetenschap een extra ver
zoenende factor.
liet Gilde vereenigt niet alleen beel
dende kunstenaars onder zijn vaandel,
maar ook musici en anderen, en het
was daarom een uitmuntend idee om
Zaterdagmiddag aan de opening van
de expositie een bespeling van het to-
rencarillon door het Gilde-lid den heer
Meyll vooraf te laten gaan. Zoo werd
het niet alleen ..het Gilde exposeert",
maar ook „Dc Gilde viert", en wellicht
is de tijd niet ver meer, fiat de flames
en heeren exposanten flit ook zingend
bevestigen!.
De tentoonstelling zelf heeft een ga
ver en harmonischer aanzien dan vo
rige exposities van het Gilde. De nor
men waaraan het ingezonden werk
wordt getoetst, konden blijkbaar hon
ger en strenger zijn, cn wie door de
beide zalen van De Poth rondwandelt
ziet menig werk dat hii ongedwongen
mooi kan vinden en menig ander werk
dat hij op zijn minst sympathiek of
curieus mag achten. Heusch. lezer het
is de moeite waard
Voor een criticus is het niet zoo een
voudig om vun de ruim 80 inzendingen
die dc catalogus rijk is, een berede
neerd exposé te geven. Men verwacht
van mij derhalve geen volledigheid;
menigeen zul ik slechts kunnen aan
stippen.
Wie het fijne, reine en onpretentieuze
maar zeer verzorgde liefheeft kan al
tijd bij Jan Wittenberg terecht. Hij is
hier vertegenwoordigd in een baby-por
tretje en een riviergezicht, beide met
een liefde voor het détail gedaan, die te
gelijkertijd styleerend en keurend te
werk gaat. In het haar van de zuigeling
is waarlijk iets van een Japansche ver-
lijning, en het gezicht op de Lek is in
zijn blanke tonen toch nog zeer gevari
eerd van kleur.
Wie wil zien welk een kunde hier
achter zit kan dit vergelijkenderwijze
vaststellen door onmiddellijk daarna
liet stilleven van een leerlinge Helena
Takes (gezel vun het gilde) te bezich
tigen, en toch is ook dit sympathiek cn
aangenaam werk.
Wanneer men van kunde spreekt, is
het niet zoo gek, aan dc „Breinmer-
groep" to denken, ik bedoel dr. J. Nie-
weg, Jhr. A. W. den Beer Poortugael
mevr. S. Tutein Noltlicnius-van Heuke-
lom, die niet louter toevallig eikaars na
bijheid op deze tentoonstelling hebben
gevonden. Hun schilderijen spreken een
gedempte, beschaafde en gekunde taal.
Öin even bij dit beeld tc blijven: de arti
culatie is scherp en zuiver, de klank
muzikaal en de spraakkunst verstaan
ze allo drie tot, op den grond. Noch op
de opgezette vogels van Nieweg, noch
op het stilleven van Sara van 1 leuke-
lom. noch op de befaamde tinnen kan
netjes van don Beer Poort ugael raakt
men spoedig uitgekeken. Er is op ge
vochten om de materie zoo helder nio»
gelijk op te roepen en toch niet in da
materie te blijven steken. Het bezwaar
is echter dat deze „taal" tc puristisch is
er klinkt geen enkel onvertogen woord,
en iedereen die langen tijd in een voor
naam gezelschap heeft vertoefd, kan
daar wel eens naar snakken
Voor verrassingen zorgen o.m. G. de
Gruyter-Feuerstein en Edith Pijpers,
twee schilderessen flic overigens niet
veel gemeenschappelijks verlootten. De
eerste zond een werk „De Viersprong"
in, dat treft door zijn oorspronkelijke!!
visie, zijn mooi doorgevoerde lichte
kleur en geestige détails. Toch is het ge
val niet heelemaal opgelost.
De stam van dc loofboom namelijk'
naast de conifeer wortelt niet in den
grond, en heeft ook geen logische aan-
sluiting met de groene bladerkroon.
Edith Pijper is den lantsfen tijd blijk
baar gebondener en rustiger gaan wer
ken. In Bloesems treffen aangename
kwaliteiten van kleur en conseptie, in
den kop van den Chinees eveneens.
Mach iel Brandenburg is naar ik meen
een Hilversummer die voor do eerste
maal in dit gezelschap verschijnt.
Do vrouw achter het tafeltje, waarop
een glas met bloedrood vocht staat, laat
omtrent haar type en persoonlijkheid
weinig raden.
De houding, de uitdrukking en het
coloriet zijn over 't algemeen zeer ge
lukkig, alleen dc beeiien naast het ta
feltje lijken mij verteekend. Eveneens
een nieuwe verschijning in dit milieu
is de Utrechtenaar 1). d. Zweep, dia
met een gevoelig zelfportret gelukkig
voor den dag komt. Een Utrechter, die
vroeger reeds in dit ensemble vertoefde
is D. v. Luyn, die zich in zijn droge-
naald-etsen uit de Provence, fraai van
schikking en toon, een uitgesproken
graficus toont.
Trouwe exposanten als Joh. D. Hen
driks, Willem J. van Dam. D. de Leeuw,
J. van Ham, A. A. M. C. Bolk, J. Faure
en niet te vergeten het oudste lid L.
Sehulmnn zijn waardig vertegenwoor
digd, de heide eersten met persoonlijk
geziene landschappen, levendig van lijn
cn kleur, terwijl Van Dam ook
een knappe teekening Inzond. Van Da
Leeuw zag ik niet plezier zijn gotee-
kend stadsgezicht uit Venetic terug.
Toon van Ham schilderde een land
schap. even 1 rouwhartig geobserveerd
als zijn bekende strakke tcckenwerk,
Louis Cardinaals komt met een paar
opmerkelijke schilderijen voor den
dag, ook het portretje van mevr. I'ti
gerLens is frisch en vlot geschilderd,
voorts noem ik stillevens van A. J.
Voorn, Ed. Hellendoorn, \V. Vermand®
A. v. tl. Pol (Utrecht), een curieus duin
landschap van mevr. v. Ilaersoltede
Lange, een goede houtsnede (de cenige)
van s. Ie Poole, en teekeningen van
I-ottc UyldertMayer. Nan Lctsch, J«
C Nijland cn G. v. Wijland.
J. Bezaan, die den afgoloopen zo
mer een reis naar de Krim heeft ge
maakt, zond uit zijn getcekende herin
neringen een rots in zee, en een berg
landschap uit dc Kauknsus, waarvan
speciaal het laatste mij bizonder trof
door zijn gevoelige lijnen en fijnen at
mosfeer.
De architectuur vindt op deze, ex
positie vertegenwoordiging in twee ta
lentvolle, maar heel verschillend geaar
de figuren: G. Adriaans (dc gekleurd»
teekening van een schilderachtig
huisje in Driebergen) "ii W. Wymstra
(foto's van een zakelijk opgeval huis
in Maarsscn niet bizonder fraaie inte
rieurs!)
Een paar kleine stukken beeldhouw
werk zijn er van L 11. I». van Dorp. dat
zijn invloeden duidelijk toont, maar
toch ook kwaliteiten heeft (speciaal het
figuurtje).
Men zal zich niet licht vergissen in
de toekenning van het aardewerk. Dat
van J. van Ham is lichter en eleganter
tegenover het forsche, stoere van den
Duitschen pottenbakker die zich te
Putten gevestigd heeft: Franz E. Wil-
denhain.
De bezoeker? zullen ook niet nalaten
aandacht te schenken aan het weef
werk van Kiep v. Egten en Dien Ma
terman, en dat van mevr. E. Akkringa.
C. A. SCHIEP
KAASMARKT
Aangevoerd werden 31 wagens, teza
men wegende 7750 K.G. De prijzen lie
pen van 20 tot 22 per 50 K.G. Han
del matig.
