Wetenschap en Ingeving
EXTRA99
per kruik f3.25
KEMA NIET NAAR
DELFT
SCHOTERMAN'S OUDE GENEVER
Brand te Boschkapelle
De strijd tegen het lawaai
K.N.A.C. maant tot
voorzichtigheid
FEUILLETON
DE ONBU1GZAMEN
2c BLAD PAG. 2.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DINSDAG 19 NOVEMBER 1935
Baanbrekende ontdekking
van Nicolle
Men schrijft ons van medische zijde:
HOEWEL de vlektyphus in Neder
land bijna nooit voorkomt, is zij
toch om liaar optreden gedurende
gewichtige perioden van het wereldge
beuren hoogst interessant.
Zij is van oudsher begeleidster van
oorlog en hongersnood, overal optredend
waar menschen in slechte hygiënische
omstandigheden dicht op elkaar gepakt
zitten. Moewei zij pas in later tijd dui
delijk door aetiologie en kliniek van
andere er op gelijkende ziekten werd
afgegrensd, beschouwt men groote his
torische epidemieën als de door Thu-
c y d i d e s beschrevene van 429 jaar
voor Christus als vlektyphus.
Ann den Italiaanschen arts H ie iro
ny m u s Frascntorius danken wij
de nauwkeurige beschrijving van een
die optrad in het Frnnschc leger,
«lat onder Lautrcc in 1528 Napels bele
gerde. Uit de beschrijving van Frasca-
torius herkennen wij de vlektyphus.
Berucht zijn de epidemieën, die in
«Ion Krimoorlog en in de Russisch-
Turkschn oorlogen van 1862 en van
1S771S78 woedden. In de laatste vie
len volgens opgaaf van den bekenden
Russischen bacterioloog Zlatogo-
roff 31742 dooden door wapenen en
niet mindord an 43742 dooden door de
vlektyphus. In Oost-F.uropa is zelfs in
vredstfjd de vlektyphus nooit geheel
verdwenen.
Toen de wereldoorlog in zicht was,
«leed een bekend Berlijnsch Iioogleeraar
«Ie uitspraak„Mit dem werden wir
uoch etwas zu schaffen haben wenn
«hts Europ&ischc gepltinkel losgeht."
Maar inmiddels had de medische
wetonschap vorderingen gemaakt. Men
ha«I «1o ovor-bronging van ziekten door
insecten keeren kennen en de bacterio
logische techniek was tot ontwikkeling
gebracht.
Met het probleem van do overbren
ging der vlektyphus hield «>ok de
Fr arische bacterioloog Nicolle zich
bezig, dio hoofd is en was van het
Instituut Pasteur in Tunis. Een feit,
dat reeds lang algemeen bekend was,
leverde hem de oplossing van het
probleem. I n de ziekenhuizen, waar
de vlcktyphuspatlonten werden behan
deld, kwam nooit of bijna nooit een
geval van besmetting van het verple
gend personeel voor, terwijl huiten de
ziekenhuizen do kans om door con
patient geïnfecteerd to worden, groot
was.
Op een morgen, dat Nicolle zich zoo
nis lederen dag nnar zijn werk begaf,
vond hij voor dc deur van het zieken
huis een aan vlektyphus gestorven
Arabier liggen, dio zich in zijn ziekte
nog daarheen had gesleept. Dc vraag:
„Hoe komt hot, dat doze patient buiten
het ziekenhuis nieuwe gevallen kan
veroorzaken, maar zoodra hij over dc
drempel is, zijn omgeving niet meer
infecteert?", drong zich wederom aan
hem op Net als aan dien gestor/en
Arabier, werd door dezo dour aan do
besmettelijkheid van do vlektyphus een
halt gclioden. En metoon zag hij
ook hot antwoord. De vlek
typhus moet overgebracht worden door
iets, dat niet mot den patient het zie
kenhuis binnengaat en dit iets kan niet
anders zijn dan do luis, waarvan hij
door baden bij opname wordt ontdaan.
Van dit oogenblik af stond voor
Nicolle vast, dat de vlektyphus door
de luis wordt overgebracht. Het ging
er nu maar om, hot bowijs to leveren
van deze veronderstelling. Eon tijd van
druk oxperimentccron ving aan, en
eenigen tijd daarna had hij het bewijs
geleverd door dierproeven op apen. De
medischo wetenschap was een feit van
groote practischo waarde en fundamen-
teelt beieckenis rijker geworden. Nog
veel is door Nicolle over vlektyphus
geëxpertmenterri, cti in 1927 kroeg hij
voor zijn werk over vlektyphus den
Nobelprijs.
Dank zij het door Nicolle verschafte
inzicht is het In den wereldoorlog ge
lukt dezo besmettelijke ziekte, behou
dens «venige uitbarstingen in Servië en
Roemenië, de haas to blijven door syste
matische ontluizing van de van het
front komende soldaten toe te passen.
In Roemenië werden door het in een
nacht tijds 20 graden dalen van dc
temperatuur duizend soldaten tegelijk
met bevroren ledem'atcn in de lazaret
ten opgenomen. Natuurlijk was geen
nauwkeurige hygiënische controle mo
gelijk, en de vlektyphus sloop mee naar
binnen. Met moeite werd zij na vele
slachtoffers gcêischt to hebben, einde
lijk onderdrukt.
Nicolle heeft wel verklaard, dat
zonder zijne ontdekking de wereldoorlog
niet zoo gevoerd had kunnen worden
als hij gevoerd is. En inderdaad, zon
der d«>elmntige bestrijding der luis en
het angstvallig vermijden van verslee
ping vun gevallen naar het front, had
deze ziekte zeker verder om zich heen
gegrepen.
Uit de geschiedenis van deze ontdek
king zien wij, hoe een geniale ingeving
de wetenschap soms in korten tijd met
een sprong voorwaarts kan brengen,
verder dan vaak jaren werken vermo
gen to doen. Eerlang hopen wij ter
illustratie van deze uitspraak nog
andere gevallen mode to deelen.
Strijd van twee en half jaar
geëindigd ten gunste
van Arnhem
Naar het Hbld. verneemt, heeft do
Regeering besloten, om dc Keurings
dienst voor Electrolechnische Materia
len (K.E.M.A.) to Arnhem te handha
ven.
De plannen, om niet op het land-
good Deri Brink te Arnhem, maar in
de omgeving van Dolftf de K.E.M.A.-
inrichtingen to bouwen, ziin daarmee
van de baan. De Ministerraad heeft,
naar wij voorts vernomen, dit besluit
genomen in verband met de Dlannen
voor do oprichting van het Econo-
misch-Technologisch Instituut voor
Gelderland, waarvan dc verwezenlij
king vrij spoedig mag worden ver
wacht.
Voor een economisch-technologisch
instituut is de aanwezigheid van do
K. E. M. A. van de allergrootste be-
teckenis. De strijd, welke gevoerd is
om de plaats van de K. R. M. A., is
thans geëindigd. Hii heeft twee en een
half jaar geduurd en is tenslotte uitge-
loopen od het handhaven van dc
plaats, waar de K. F.. M. A. zich aan-
vankeliik hooft gevestigd.
UIT DE CARTONINDUSTRIE
OUDE PEKELA, 18 Nov. Dc werk
nemers in dc cartonindustrie hebben
gisteren tc Oude Pekela vergaderd en
besloten het bemiddelingsvoorstel van
den rijksbemiddelaar Bloomers, dat in
houdt verlenging van de bestaande con
tracten tot 1 Mei 1936 en nadere bespre
king van het nieuwe contract in Febr.
a.s. te aanvaarden. Ook de werkgevers
hebben het voorstel aanvaard.
NATIONAAL CRISIS-COMITc
Het Nationaal Crisis-Comité heeft in
do periode vun 1 tm. 15 November j.l.
aan do plaatselijke Comité's een totaal
bedrag van 38.182,—, waarvan voor
een bedrag van 25.642 in den vorm van
natura en kolen.
Voor 14 bijzondere gevallen werd
voorts door tusschenkomst van do plaat
selijke Comité's een bedrag van 850
verstrekt
Bijzondere vermelding verdient voorts
een uitkcoring van 2.500 voor behoef
tige Nederlanders in Duitschland, en
een uit keering van 2.347 aan het Ne-
derlandsch Jeugdleiders Instituut te
Amsterdam voor kampwerk in 1935.
NED. ISR. GEMEENTE
Buitengewone zitting
van den Kerkeraad
AMSTERDAM, 18 Nov. De kerke
raad van de Nederlandsch-Israëlietische
Gemeente heeft gisterochtend in ver
hand met het 300 jarig bestaan der
Hoogduitsch-Joodsche Gemeente een
buitengewone zitting gehouden. Iri deze
bijeenkomst zijn van verschillende zij
den geschenken aangeboden.
De rij der sprekers werd geopend
door den heer E. A. Rodrigues Pereira,
voorzitter van het dagclijksch bestuur
der Portugeesch-Israëlietische Gemeen
te, die gewaagde van de goede betrek
kingen tusschen de beide Joodsche
kerkgenootschappen en al3 blijk van
medeleven aanbood een zilveren stem
bus met inscriptie.
Namens het Comité der Gemeentele
den bood do heer B. Konijn een ge
schenk onder enveloppe aan. „Indien
dit geschenk, aldus spr., waarvoor wij
de bestemming overlaten aan het kerk
bestuur, mocht worden besteed voor de
restauratie of vernieuwing van de ker-
keraadszaal, kan ik it mededeelen, dat
iemand, die onbekend wenscht le blij
ven, dan bovendien twee schilderijen
van Joodsche kunstenaars beschikbaar
zal stellen."
Dr. Alfred Klec, vice-voorzitter van dc
Joodsche Gemeente te Ber|ijn, bood een
kopergravure aan uit den tijd van den
bouw der Neue Synagoge aan de Ora-
nienburgstrasso.
Namens de Joodsche gemeente in Ne
derland sprak de heer mr. M. Levie uit
Groningen, die een antieke 17o eeuw-
schc Noord-IIollnndschc Renaissance-
kast aanbood met drie bijbehoorende
Delftschc snuifpotten.
Mevr. A. PrinsJocobson sprak na
mens het damescomité. Zij bood ten na
me der Joodsche gemeente aan twee
bedden in het nieuwe gebouw van „do
Joodsche Invalide" en een bed in het
Ned. Isr. Ziekenhuis.
Do hoer Jos. E. Asscher bood vervol
gens namcn3 do commissie van Sur
veillance over de gewijde kleeden een
Thora-mantel aan, waarna de heer I. de
Groot do rij der sprekers sloot. Namens
do ambtenaren der gemeente bood spr.
ccn crayontcekening aan van het J. D.
Meyerplein, geteckend door den kunst
schilder Martin Monnickendam.
Des middags recipieerde het kerkbe
stuur in een der zalen van het Amstel-
Hotel.
De voorzitter van het kerkbestuur, de
heer A. S. Veder, sprak een welkomst
woord, waarin hij o.m. verklaarde:
In dezo zaal aanschouw ik allen, die
hun beste krachten aan de Joodsche ge
meenschap wijden. Spr. schetste de be-
teekenis van verschillende charitatieve
instellingen en dankte derzclver be
st uurdereri, die door hun werk de taalt
der Parnassyns verlichten.
Het koor der Groote Synagoge zong
na afloop van de toespraak van den
heer A. S. Veder het Wilhelmus.
Hierna voerden de afgevaardigden
van verschillende picusc en charita
tieve vereenigingen het. woord, waarbij
zij het kerkbestuur hun gelukwenschen
aanboden.
MEISJE DOODGEREDEN
AMSTERDAM, 18 Nov. Tegen mid
dernacht heeft een ernstig ongeluk
plaats gehad met doodelijkcn afloop op
de Stadhouderskade voor dc Van Wou-
straat.
Een meisje van 19 jaar zou daar van
den vluchtheuvel den rijweg in de rich
ting van dc Van Woustraat oversteken.
Zij heeft daarbij niet goed uitgekeken
of de weg vrij was. Nauwelijks had ze
een paar passen gedaan of ze werd ge
grepen door een auto. In stervenden
toestand werd zij vervoerd naar het
Wilhclminagasthuis, waar zij kort na
aankomst overleed.
UTRECHTSCHESTRAAT17 TELEFOON 145
HULST, 18 Nov. Tijdons het storm
weer van gistermorgen is brand uitge
broken in dc boerderij van den burge
meester van Boschkapelle, den heer J.
Truyman.
Twee landbouwschuren waren spoe
dig in de ascli gelegd, terwijl vier paar
den, vijf runderen, drie varkens en een'
groote hoeveelheid granen een prooi
der vlammen werden. Verschillende
landbouwwerktuigen werden voorts door
het vuur vernield. Het woonhuis kon
gespaard blijven.
De oorzaak van den brand is tot nog
toe onbekend. De schade wordt door
verzekering gedekt.
Het vorig jaar omstreeks dezen tijd
heeft eveneens bij den burgemeester te
Boschkapelle brand gewoed, terwijl
toen op ccn nabijliggende hoeve zeven
siapcls graan zijn verbrand. Dit alles
geeft dc politie aanleiding, kwaadwil
ligheid niet uitgesloten te achten.
STATIONSCHEF NED. SPOORWEGEN
De heer W. Jongstra, sedert 1 October
1934 stationschef te Zutphen, is benoemd
tot stationschef op hot Centraal Station
te Amsterdam. .Hij was laatstelijk onder
stationschef te Feyenoord en diende o.a.
ook in Den Helder en IJmuidcn.
Tot stationschef eerste klas te Hoek
van Holland is benoemd de hoer J.
Wijer onder-stationschef te Zutphen.
OFFICIEEL BEZOEK BIJ „ARIANE ET
BARBE BLEUE"
AMSTERDAM, 18 Nov. Zooals reeds
eerder werd gfemeld, zal H.K.H. Prinses
Juliana de voorstelling van „Ariane et
arbo Bleue" op Zaterdag 23 November
a.s. in den Stadsschouwburg bijwonen.
Uit Parijs komen voor de voorstellin
gen vun „Ariane et Barbe Bleue" over
o.m. de heer Georges Huisman, direc
teur général des Beaux Arts alsmede de
heer Jasques Rouché, directeur de
1' Académie Nationale de Musique.
Voorts zal onze minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen, prof.
Slotcmakcr de Bruïno de voorstelling
komen bijwonen alsmede de Fransche
gezant te 's-Gravenhago baron de
Vitrollcs.
Ook de eere-voorzitter der Parijsche
Wagnervereeniging, minister Herriot.
heeft zijn komst voor een der beide
voorstellingen in het uitzicht gesteld.
ACHTERSTALLIGE VORDERINGEN
OP DUITSCHE DEBITEUREN
In de week van 11 tot 16 Nov. 1935
is door do Nederlandsche Bank in to
taal een bedrag van omstreeks 600.000
R.M. van do op haar Sonderkonto bij de
Deutsche Verrechnunngskasse uitstaan
de vorderingen met de begunstigden af
gerekend. Do nummers van dezo pos
ten liepen van 82447 tot 82715. Het to
tale bedrag van de op het Sonderkonto
uitstaande posten, dio nog niet tot uit
betaling zijn gekomen, beloopt op het
oogenblik omstreeks 32.7 millioen R.M.
Do Sonderkontoposten waarvoor koers-
fineering is verkregen, zijn hieronder
begrepen. Aan Trcuhanderkontoposten
is door de Nederlandsche Bank gedu
rende dezelfde periode in totaal een
bedrag van ongeveer 350.000 R.M. met
do begunstigden afgerekend. Het hoog
ste afgerekende volgordenummer was
18600. Het totale bedrag van de op het
Treuhanderkonlo Nicderlandc uitstaan
de vorderingen, die nog niet tot uitbe
taling zijn gekomen, beloopt op het
oogenblik omstreeks 18.9 millioen R.M.
Do Treuhanderkontoposten, waarvoor
koersfixeering is verkregen, zijn hieron
der begrepen.
INBREKER GEARRESTEERD
In verband met den vorigen Zondag
gepleegden diefstal met braak in de
woning van de familie IC aan do Van
Lennepkade te Zwolle, waarbij een ijze
ren geldkistje, bevattende een aantal
bankbiljetten van tien gulden, alsmede
waardevolle papieren, effecten en ande
re stukken, werd ontvreemd, heeft de
recherche aldaar gearresteerd den schil-
dcrsknecht W. G. en diens 15-jarigen
broer L. J. G.
De eerste legde een volledige bekente
nis af. Het geldkistje werd in hat Alme-
losche Kanaal teruggevonden.
W. G. is ter beschikking van de Justi
tie gesteld.
KON. ONDERSCHEIDING MR. DR.
M. POLAK
Naar gemeld wordt, is rnr. d'r. M. Po
lak, raadsheer in den Iloogen Raad der
Nederlander, benoemd tot commandeur
in de orde van Oranjc-Nassau.
„Verkeersorde bevordert
stilte"
De K.N.A.C. schrijft ons:
Nu cr allerwege een ernstig streven
merkbaar is tot uiting komende in
acties en zelfs overheidsmaatregelen
om het verkeerslawaai in onze steden
tegen tc gaan, is er tevens reden om
tot voorzichtigheid in de wijze van be
strijding van het euvel te manen. Men
moet niet uit het oog verliezen, dat veel
van het ergelijke lawaai in de steden
zijn ontstaan heeft te danken aan oor
zaken, welke men met strafbepalingen
jejafens do lawaaimakers niet zonder
meer wegneemt. Het spreekt van zelf,
dat er oorzaken voor het lawaai be
staan, ongetwijfeld minder oorzaken
dan er thans lawaai is, maar ze beslaan
dan toch maar. En zoolang men die oor
zaken niet wegneemt, zal het weinig
nut hebben, en zelfs zeer onbillijk zijn,
van de z.g. lawaaimakers te verlangen,
dat zij zonder meer de gebenedijde
stilte betrachten.
Er zal niemand zijn, die niet vol
gaarne erkent, dat er te veel signalen
worden gegeven en dat er alle aanlei
ding bestaat om daaraan paal en perk
te stellen. Maar evenzeer zal men daar
bij rekening dienen te houden met de
opvatting, dat het tc veel aan lawaai
een gevolg is van het kwaad, dat zich
zelve straft. De vrij snelle en plotselinge
toeneming van het moderne verkeer
heeft den weggebruiker overvallen en
hem niet de gelegenheid gegeven zich
aan te passen aan de gewijzigde ver-
kee'rstoestanden. Ook de overheidsbe
moeiingen hebben de snelheid, waar
mede de verkeersproblemen zich op
hoopten, niet kunnen bijhouden en zoo
is ten slotte een wanorde in het verkeer
ontstaan, welke niet alleen tot grootere
onveiligheid heeft geleid, maar ook tot
het thans door ieder weldenkend
mensch verfoeide lawaai. Het lawaai is
ontstaan uit noodzaak maar het heeft
zich, als met ieder kwaad het geval is,
ontwikkeld, ver boven de grenzen van
het noodzakelijke.
De noodzaak was de uit de wettelijke
bepalingen en voorschriften logisch ge
groeide drang van den wielrijder om
door bellen, en van den automobilist en
motorrijder om door toeteren van zijn
komst te getuigen. Het publiek heeft
zich als het ware aan deze geluids
signalen overgegeven en er zijn geheele
gedrag in het verkeer naar bepaald.
Ook heden kan men nog eiken dag ge
tuige zijn van het feit, dat ook de voet
ganger zich nog volgens dit beginsel in
het verkeer begeeft, en zich veilig
waant, zoolang geen signalen hem van
het tegendeel overtuigen. Wat echter
logisch gegroeid is dient niet plotseling
te worden veranderd. Geleidelijke in
voering van nieuwe opvattingen is daar
om een belangrijke eisch.
Het is thans echter zaak het lawaai
tot een minimum terug te brengen.
Daarover is ieder het eens. Niet alleen
in ons land, maar overal elders, in
Amerika zoowel als in Duitschland, in
Zweden en Finland zoowel als in Italië,
heeft men den strijd tegen het verkeers
lawaai aangebonden, in sommige lan
den met veel succes, en op een wijze
welke tot navolging zou nooden, ware
het niet, .dat juist daarin het groote
gevaar schuilt voor invoering van veel
grootcr kwaad, n.l. de verhooging der
verkeersveiligheid, als gevolg van het
feit, dat men geen rekening zou houden
met geheel andere omstandigheden.
Ieder land heeft zijn eigen verkeers-
zorgen, iedere stad zelfs stelt door bouw
en stratenaanleg speciale eischen aan
het verkeer en zijn regeling. Wanneer
men dus uitgaat van den grondslag,
dat het lawaai het beste en doelmatig
ste kan worden bestreden door orde in
dat verkeer te scheppen, dan >vordt het
duidelijk dat maatregelen, wélke mis
schien voor Italië of Finland of Enge
land nuttig zijn, voor ons land niet
steeds bruikbaar geacht kunnen wor
den.
Vooral voor ons landgeldt het, het
wapen der lawaaibestrijding met de
uiterste voorzichtigheid te hanteeren,
omdat wij in ons verkeer rekening heb
ben te houden met een categorie van
weggebruikers, welke in andere landen
niet zulk een groote rol speelt, n.l. die
der wielrijders. Zelfs al zoude deze cate
gorie zich in het verkeer op voorbeel
dige wijze gedragen een ideaal dat
uog bij lange na niet is bereikt dan
nog doen zich ten aanzien van de plaats
der wielrijders in het verkeer zoovele
problemen voor, dat het onmogelijk is
om met het buitenland als voorbeeld,
maatregelen voor te schrijven, waarte
gen de aard van het verkeer zich hier
te lande vooralsnog verzet.
Er is een streven merkbaar, in ver
schillende onzer stden om het lawaai
tegen 'e gaan door het vaststellen van
verbodsbepalingen ten aanzien van het
geven van signalen. Men diene zich wel
af te vragen of hiervoor de tijd nu
reeds rijp is.
Verkeersorde bevordert stilte!
Deze spreuk, welke de K.N.A.C. naar
voren heeft gebracht en welke men op
haar Anti-Lawaai-borden heeft kunnen
lezen, welke zij te Breda en Den Haag
tijdens de aldaar gehouden Anti-La waal
weken op vele plaatsen heeft opgehan
gen, moge een waarschuwing zijn voor
hen die tneenen, dat een afdoende op
lossing wordt gevonden in strafbepalin
gen tegen het vele signaal geven. Het
is tevens een aanwijzing in welke rich
ting tegelijkertijd de verbetering ge
zocht moet worden. De K.N.A.C. heeft
door haar anti-lawaai-actie belichaamd
in het Anti-Lawaai-Congres, dat zij te
zamen met de Geluidsstichting te Delft
heeft gehouden, in haar propaganda
voor meer stilte- onder de automobilis
ten, door haar deelneming aan de Anti-
Lawaai-wekeen in verschillende steden,
voldoende getoond dat het haar ernst is
met haar streven om te komen tot meer
stilte.
Maar evenzeer acht zij het toch nut
tig en noodig te waarschuwen tegen al
te groote voortvarendheid in de bestrij
ding van het euvel, vooral wanneer die*
bestrijding een al te eenzijdig karakter
zou dragen.
Vóór alles diene men de spreuk in
gang te doen vinden: Verkeersorde be
vordert stilte.
OPENBAAR LICHAAM
VOOR HET IJSSELMEEB
De Tweede Kamer over de
voorgestelde instelling
Aan het Voorloopig Verslag der Twee-,
de Kamer over "het wetsontwerp tot in
stelling van een openbaar lichaam voor
drooggelegde en droog te leggen deelen
van liet IJselmeer wordt het volgende
ontleend.
Verscheidene leden, die zich over de
indiening vun dit ontwerp verheugden,
betreurden echter, dat hiermede zoolang
gewacht is. Een belangrijk deel van de
taak, welke het nieuwe lichaam had be-
hooren te volvoeren, is reeds verricht.
Velé .leden verklaarden, nie4-.duidelijk
te zien, welke begrenzing aan de taak
van „de Wieringermeer" is gesteld.
Verscheidene leden wezen erop, dat
het aanhangige ontwerp op eenige be
langrijke punten afwijkt van de ontwer
pen van de comissie-Vissering en den
Zuiderzeeraad, welke afwijkingen h.i.
geen verbeteringen zijn. Voorts behelst
dit ontwerp een aantal bepalingen, wel
ke volgens dezo leden het nieuwe
lichaam zullen beletten, uit te groeien
tot een zelfstandig en autonoom orgaan.
Verscheidene leden vestigden er de
aandacht op, dat dit ontwerp omtrent
de verhouding van de onderscheidene
bestuursorganen, welke onnoodig inge
wikkeld is, veel in het duister laat.
Verscheidene leden, die niet wilden
ontkennen, dat tegen dit ontwerp ge
gronde bezwaren kunnen worden aange
voerd, achtten het in het algemeen een
gelukkige oplossing.
Sommige leden verklaarden overwe
gend bezwaar te hebben tegen het in
Staatsexploitatie houden van een deel
van het ingepolderde gebied.
Andere leden konden zich geheel met
het denkbeeld van Staatsexploitatie op
groote schaal vereenigen.
Sommige leden drongen erop aan,
vertegenwoordigers van organisatie uit
de Wieringermeer in de bestuurscom
missie op te nemen.
Stel vertrouwen In do liefde zooals wij
vertrouwen stellen in het leven. We zijn
geschapen om te vertrouwen.
M. Maeterlinck.
Naar 't Engelsch van J. S. FLETCHER
door mr. H. J. P. H.
19
Maar Iloyland schudde het hoofd en
er kwam een uitdrukking van verbol
genheid op zijn gezicht.
„Ik verlang geen vrije woning van
wicn dan ook. meneer Carsdale!" ant
woordde hij. „Als ik vader en moeder
ergens anders heen wilde brengen, dan
kon ik ze in het mooiste huis van Hal-
firth zettenik heb nog wei wat geld.
En al hebben wc nooit meer dan een
vormelijke huur aan Scarpe voor deze
woning betaald, dan komt dat, omdat
het een oude. vaststaande gewoonte was
cr bestaan familierelaties tusschen
ons en de Scnrpeser zijn huwelijken
en de Hoylanda en dc Scarpes ge-
wesst, zooals u in het kerkarchief kunt
zien. Het is een gemcene, lage streek
van Scarpe om ons dak hoven ons hoofd
te verkoopen
..Matthew Scarpe had recht om met
zijn eigendom te doen wat hij verkoos",
viel Oliver, die geen zin had te rede
twisten. tegen hem uit. „En ik heb
recht ntn met het mljno te doen wat ik
uil. Al dit land is nu het mijne en ik
zeg je. dat ik over drio maanden dit
huisje noodig heb. En daar je geen zin
schijnt to hebben om dezo zaak op
vricndschappclijken voet met me af te
handelen, zal ik er verder over zwijgen.
Als je er nog eens over nagedacht hebt
en dan tot redelijker inzichten komt,
nou, dan kun Je het tegen mijn zaak
waarnemer Hargreaves gaan verteilen.
Hij heeft volmacht om een schikking
met je te treffen, zooals je maar wilt."
Hij keerde zich om en liep naar het
hek. Toen hij reeds eenige schreden
ver was, kwam Iloyland hem achterop.
„Meneer Carsdale", zei hij. „Ik vraag
niets voor mezelf en zal dat nooit doen
van wicn ook. Maar mijn oude vader en
moederik zeg u, dat die het niet
overleven zullen, als ze hier vandaan
moeten. Heb met hen een hectje mede
lijden. Laat hen hier hun dagen eindi
gen. Het zal werkelijk nipt zoo lang
meer duren. Ze gaan allebei hard ach
teruit. Geef hun uitstel tot tot liet
zoover isen dannou dan zal ik
zelf hier vandaan gaan zoodra ze be
graven zijn. Kijk hu toch naar mijn
ouden vader daar Izijn eenige ple
zier is nog te zitten kijken naar de din
gen, die hem van ouds zoo bekend zijn
wat zou het voor hem zijn, be«lenkt
ti dat toch eens, als hij ergens anders
heen moest
„Het zou anders heel wat beter voor
hem zijn als hij niet langer in zoo'n
dompig en vochtig huis behoefde te
wonen, als het hier is", zei Oliver, door
loopend, zonder zich te laten vermur
wen. „Ilij zou een heel nieuw leven
beginnen, als je mijn voorstel wilde oj>-
nemen volgens de vriendelijke bedoe
ling. waarmee het gedaan is en als je
hem zijn laatste dagen liet slijten in
een keurig, nieuw huis Maar er zijn nu
eenmaal menschen op de wereld, die
niet weten, wat het woord dankbaarheid
beteekent
Hoylands gezicht betrok en het had
er allen schijn van, dat hij in een vlaag
van woede zou uitbarsten. Maar hij be
dwong zich plotseling en keek Carsdale
recht in de oogen.
„Best, meneer Carslale!" zei hij. „Ik
zal het goed onthouden. Niets vergeten!"
Oliver gaf er geen antwoord op. Hij
ging het bosch weer door, uit zijn hu
meur en spijtig gestemd. Wat had zoo'n
kerel als die Iloyland sentimenteel te
zijn Sentimenteel zijn was een weelde
voor hen, die hel betalen konden
Abe Hoyland deed beter op zijn eigen
zaak tc letten en tc werken. Kwestie
van gevoeler was al veel te veel
gevoel aan dio paar bunders land ver
knoeid.Matthew Scarpe was ook al
met gevoelskwesties aangekomen En
die ouwe heks, die Miriam, zou er ook
zeker mee komen aandragenen
En juist op dat oogenblik trad Miriam
hem van achter een boschjc kreupelhout
tegemoet. Oliver deed een stap achter
uit, toen hij haar zag.
De vrouw was doodsbleek van woede,
haar oogen schoten vuur en haar vale
lippen waren opgetrokken als die van
een nijdigen hond. En even onver
wachts als ze verschenen was, begon ze
nok te spreken, terwijl ze haar verweer
de werkhanden tegen den verleider van
haar zoon ophield.
„Zoo, hen je bezig liet stukje land te
bekijken, dat je mijn zoon afgetroggeld
hebt?" vroeg ze met een grijnslach, die
Oliver haar bijna ontsteld deed aanzien.
„Ga je gangKijk goed uit je oogen!
Geniet er van!... Maar kijk mij ook
eens aan Ik heb jc wat te vertellen
Ik weet, wat jo denktik kan in je
gemcene hersens en in jo vaischc hart
zien. ik weet, als had je het me zelf
verteld, wat jc plannen zijnik snap
ze volkomenplannen voor de toe
komst.... en je bent al een man van
zestig jaar. Luister eens bouw
maar jc zult toch nooit wonen in
wat j<? gebouwd hebtVoer jo plan
nen uit en jo zult ze in duigen zien
vallen Verbeeld je, dat je hier leven
brengt en je brengt niets anders dan
den dood Zoo zeker dat water daar
stroomt, Carsdale, zoo zeker komt dood
en teleurstelling en de mislukking van
dc plannen op jo af
Oliver had onder haar woorden zijn
hoofd hoog opgericht en toen hij sprak,
was zijn stem droog en zakelijk.
„Ik zal je eens vertellen, hoe de zaak
staat, vrouw Scarpe. Ik zal ditmaal je
dreigementen over het hoofd zien
maar ik zal je ook iets vertellen. Jij
loopt om mijn grond, maak dat jc er af
komt
Maar voordat hij uitgesproken was,
had Miriam zich al omgedraaid. Ze keek
snel om zich heen, liep dwars door de
weiden heen en klauterde vlug tegen
den omringenden rotswand op. De och
tend was nog niet voorhij, toon zij haHr
huiskamer binnen trad en haar zoon
met zijn derde kruik bier voor zich zag
zitten. Matthew had zich har terneer
geslagen gevoeld en had zijn troost bij
het biervat gezocht.
„Ik heb gchoor«l, dat je een boerderij
ergens in het laagland wilt hebben", /.ei
Miriam, alsof ze tot een vreemde sprak.
„Enals «lat eens zoo was?" brom
de Matthew.
„Ga dan maar I Ga cr een zoeken
Neem je geld meehet is bloedgeld
Gawanneer je maar wilt. Ik blijf
hier, waar ik getrouwd ben Er zal wel
iemand gevonden worden, die me be
graven zal, als het zoover is. Maar Jij
der uitWeg met jeik wil je
1 nooit meer zien, hoor je
HOOFDSTUK XI
Vóór wat, hoort watl
Gedurende de week, die volgde op
hun vrij gemoedelijke scheiding, deed
Oliver geen enkele poging om met zijn
zoon in verbinding te komen. Als Louis
hel dan het beste gevonden had om
van elkaar tc gaan, dan moest het
maar zoo zijn! Oliver was er de man
niet naar om zich op te dringen aan
menschen, die een anderen weg wil
den gaan dan hijzelf. Hii gaf geen ant
woord op den brief van Lauis en, om
dat hij. na ziin ruzie met Bickerdyke,
niet meer in «1e club kwam. was er
ook niet veel kans. dat zo elkander
zouden ontmoeten. Dc werkplaats, waar
Louis zich met zijn uitvinding bezig
hield, lag aan het andere einde der
stad. ver van de fabriek van ziin vader
en hii was niet. gewend, zich evenals
ziin vader, veel on straat, te laten zien.
Als die twee elkander trouwens op
straat of op de mnrkt zouden ontmoet
hebben, dan zouden ze elkaar volstrekt
niet onaangenaam bejegend hebben
ze zouden heel vriendschappelijk
een naar woorden hebben gewisseld en
even koeltjes afscheid hebben genomen
als ze elkaar hadden begroet. Louis be-
erecn ziin vader en Oliver, al begreep
bij zijn zoon dan ook niet volkomen,
bad toch een zeker ontzag voor hem en
beschouwde hem als oen verstandig
iongmensch. En Oliver had eerbied
voor iedereen, «iie zich van de gewone
massa wist te onderscheiden, al was
het in uog zoo'n onbeteekenend ding.
Maar on bet eind van die week
kwam hii nnn bet ontbiit en overviel
miss Benia. zoodra ze alleen waren,
met een rechtstreekschc vraag. Zoo
vormelijk hij ook aan het diner was,
zoo gewoontjes verlangde hij het ont
biit. waarbii hij dan ook van tafeldie
nen niet wilde weten. En uit zijn aard
was iTïi in den vroegen morgen ook het
meest mededeelzaam en Benia wist uit
ondervinding, dat hii als hij iets op
ziin hart had, dit steeds aan het ont
biit vertelde.
„Ik veronderstel, dat je den jongen
deze week nog wel gezien hebt, Benia?
Ja. daar ben ik wel zeker van!" zei
hii.
...Ta, natuurlijk heb ik hem gezien,
Oliver", antwoordde Benia. „Ik zag
geen reden waarom ik dat niet zou
doen. Al hebben jullie dan oneenigheid
met elkaar, daar heb ik toch niets mee
Ie maken, wel?"
..Nee hoor, dat is in orde. beste
meid", zei Oliver. .Ail wil je hem elk
uur van den dag snreken! Eu hij kan
ook gerust komen ik heb hem im
mers het huis niet uitgejaagd? Hij is
gewoonweg heengegaan in dc mee
ning. dat hii beter onafhankelijk kon
ziin. Waar heb ie hem gesproken?"
„In ziin werkplaats", antwoordde
Benia. „Ik wist niet. waar ik hem an
ders zoeken moest".
„Waar woont hii dan?" vroeg Oliver.
„Heeft hii ie dat niet verteld?"
„Voorloopig in de Griffin", zei Benia
..Maar hii heeft niet verteld, waarheen
hii van nian is te gaan wonen. Hii kan
net zoo gesloten ziin als iii. als het hem
te nas komt. dat weet ie zelf oolc
wel".
„Dat bewiist ziin gezonde verstand!'*
zei Oliver goedgehumeurd. „Maar
heeft hii soms nog wat. gezegd over dat
nieisie van Joe Bickerdvke?"
„Neen heelemaal niet!" antwoord
de Benia. „Geen woord! Hii heeft ner
gens over gesproken dan alleen over
ziin machine".
(Wordt vervolgd).
