LAATSTE BERICHTEN
HO ARE IN HET NAUW
DE TAAK VAN DE PERS
Naar verluidt, zou Frankrijk Engeland geen
steun kunnen verleenen bij een
Italiaanschen aanval
BRITANNIE ALS
Geen optimisme
te Rome
ETHIOPIE IN DEN STEEK GELATEN
HET OORDEEL VAN
PROF. HUIZINGA
Ie BLAD PAG. 3.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
MAANDAG 16 DECEMBER 1935
BRANDWEERMAN
De andere staten niet bereid
om een eventueelen we#
reldbrand te helpen
blusschen?
De Engelsche minister van buiten
landsche zaken, sir Samuel Hoare, zal
heden in Londen terug zijn. Hij zal dan
thuis een weinig rust nemen tot Don
derdag, den dag, waarop de debatten
in het lagerhuis over de buitenlandsche
politiek zullen aanvangen.
De Daily Express meldt, dat de arbei
ders- en liberale oppositie alles in het
werk zullen stellen, om tot een groote
motie van wantrouwen tegen de regee
ring te komen Ook onder de regeerings-
aanhangers wordt ijverig propaganda
gemaakt, teneinde hen te bewegen te
gen de regeering te stemmen.
Er bestaat volgens Reuter
reden aan te nemen, dat sir
Samuel Hoare zich voor de
mogelijkheid geplaatst zag,
dat de afkondiging van een
petroleumsembargo door den
Volkenbond oorlog met Italië
zou beteekenen. In dit geval
zou Engeland niet op direc#
ten Franschen steun hebben
kunnen rekenen. Laval toch
zou er op hebben gewezen,
dat de Fransche vloot niet
binnen 14 dagen gemobiiis
seerd zou kunnen worden.
Om dit groote gevaar te ver#
mijden, zou Hoare aan het
Fransche standpunt hebben
toegegeven.
Dc Daily Telegraph tracht het vredes
plan te rechtvaardigen.
Wanneer de regeering er inderdaad
van overtuigd is geweest, dat Italië een
netroleumuitvoerverbod met militaire
sancties gelijk zou stellen en wanneer
zij voorts vastgesteld heeft, dat de an
dere Volkenbondsleden niet de volgens
art. 16 van het Volkenbondspact noo-
dige strijdkrachten beschikbaar stellen,
maar heel den last van een mogelijk ge
schil op Engeland willen afwentelen,
dan moet het Engelsche volk zooveel
mogelijk van die feiten in kennis
steld worden. In dit geval zouden dc
collectieve sancties zonder twijfel op
een mislukking zijn uitgeloop en. De
Volkenbond zou dan zelf hebben toege
geven, dat'het eenige wapen, dat hij be
zit, in zijn hand gebroken was.
Het nadeel van het vredesplan is niet
zoozeer, dat aan de mogendheid, die
zich aan een aanval schuldig heeft ge
maakt en overigens het land, waarop
zij aanspraak maakt, nog niet eens ver
overd heeft, concessies worden gedaan;
veel erger is het echter, dat men den
aanval zelf niet kan tegenhouden zon
der het gevaar van een reuzenbrand te
doen ontstaan, een reuzenbrand, die
dan door één enkelen brandweerman,
namelijk Engeland, zou moeten worden
gebluscht, terwijl dc internationale
brandweer zich ertoe zou beperken toe
te kijken.
Men meldt uit Londen: Ondanks
de verontrusting bij een groot deel
der pers over dc Engelsch-Fran-
sohe bemiddelingsvoorstellen verwacht
men in goedingelichte kringen, dat dc
regeering Donderdag bij de lagerhuis-
debatten, over genoeg gegevens zal be
schikken om het hooft te kunnen bie
den aan al te felle aanvallen van de
zijde der oppositie.
De nieuwe leuze is een deel der con
servatieve Zondagspers luidt: de sanc-
liemaatregelen zijn dood.
Sunday Dispatch zegt: Baldwin of
Hoare kunnen bij de Lagerhuisdebatten
de wijziging van hun standpunt het
beste motivceren met te wijzen op de
positie van de Britsche vloot in dc Mid-
dellandschc Zee en" met te. zeggen, dat
de andere Volkenbondsleden niet be
reid schijnen hun collectieve veilig
heidsverplichtingen na te komen in ge
val van een Italiaanschen aanval.
Indien de regeering daarvoor de be
wijsmiddelen aanvoert, zal het lot van
het collectieve veiligheidssysteem beze
geld zijn. Hoe ook het lot van het Parij
scho vredesplan zal zijn, aldus het
blad, vast. slaat, dat dc saneliepolitiek
heeft afgedaan.
Dc indruk in Frankrijk
De Fransche bladen behandelen uit
voerig de onderhandelingen, welke
gaande zijn om het Itnliaansch-Ahes-
sijnsche geschil hij Ie leggen.
De Matin verwacht, dat de tegenstand
in Volkënbondskringen zal toenemen
en dat ook een belangrijk deel van het
Lagerhuis en van de Fransche Kamer
zich tegen de voorstellen van Lnval en
Hoare zal uit spreken.
Do Petit Parision is van tnooning, dat
het. niet bewezen is, dat de Britsche re-
gccring onder invloed van dc openli
niecning haar standpunt zou hebben
gewijzigd. Indien de Volkenbondsraad
de voorstellen mocht veranderen, dan
zal de Britsche regcering deze weige
ring waarschijnlijk goedkeuren.
De Echo de Paris is van meening, dat
de Britsch-Fransche voorstellen in hun
huidigen vorm waarschijnlijk algemeen
te Genève zullen worden verworpen.
De Oeuvre critiseert in een hoofdarti
kel dc buitenlandsche politiek van La-
val.
Rusland verontwaardigd
Men seint uit Moskou: Radek wijst
in de Iswestia op, dat belang
rijke groepen van de openbare mee
ning van groote verontwaardiging en
verontrusting zijn vervuld in v.crband
met het Fransch-Britsche compromis
voorstel.
Dc openbare meening in de Sovjet
Unie, aldus Radek, blijkt uit haar hou
ding tegenover het Italiaansch-Abes-
sijnsch conflict. De Sovjet Unie onder
steunt den Volkenhond bij de maatrege
len, welke hij heeft genomen tegen de
door 50 staten geconstateerde agressie.
De Sovjet-Uj»e staat niet afwijzend te
genover vredesonderhandelingen met
den staat, welke als aanvaller werd
vastgesteld, omdat zij geen belang heeft
hij dc verscherping van de internatio
nale situatie.
Toch moeten, aldus Radek, deze vrc-
lesonderhandelingen slechts het Vol-
kenbondsstatuut dienen. De door Frank
rijk en Engeland voorgestelde maatre
gelen dienen niet de handhaving van de
integriteit en de onafhankelijkheid van
Abessynië, doch de verdeeling en de on
derwerping van dat land.
Men zal moeten erkennen, dat de
voorstellen, welke thans in het midden
punt van de belangstelling der geheele
wereld staan, niets gemeen hebben met
de doelstelling van den Volkenbond,
doch integendeel tegen dit instituut
zijn gericht.
Dc Volkenbond zal op Abessynië geen
pressie mogen uitoefenen.
DESSIE OPNIEUW ONTRUIMD
LONDEN, 16 Dec. (A.N.P.). Uit
Dessie wordt gemeld, dat een gerucht,
volgens hetwelk Italiaansche bommen
werper-s voor de derde maal een bezoek
aan de stad zouden brengen, om te
trachten keizer Haile Selassie te doo-
den, tot gevolg heeft gehad, dat de stad
Dessie Zondag wederom is ontruimd.
De bommenwerpers zijn evenwel niet
evrschenen.
Te Harrar zijn groote afdeelingen
Abessijnsche troepen geconcentreerd
voor een aanval in Ogadcn.
MUNRO OVERLEDEN
LONDEN, 16 Dec. (A.N.P.) Sir
Hector Muro, de leider van de Munro-
clan, is Zondag op 86 jarigen leeftijd
overleden.
De kritiek op de „sanctio#
nisten" nog steeds
scherp
De Italiaansche pers oefent, plotseling
een felle kritiek op de Fransch-Brit
sche vredesvoorstellen.
Dit persoffensief is een antwoord op
de kritiek van een deel van de buiten
landsche pers, die de voorstellen voor
Italië overdreven gunstig acht.
De Gazeta del Popoio schrijft over dc
Fransch-Britsche vredesvoorstellen o.a.:
Het in overweging nemen verplicht
tot niets, maar het is duidelijk, dat
overweging niet synoniem is met te
rugwijzen en dat, overweging de na
tuurlijke inleiding is tot verklaringen.
In de verontwaardiging der „sanctio-
nistcn" te Londen en Parijs ziet liet
blad liet bewijs, dat van den aanvang
af ..duistere belangen" in het Itaü-
aansch-Abessijnsche conflict zijn betrok
ken, welke zich ten doel hebben gesteld
den toestand moeilijker te maken.
De Stampa meent, dat Italië in den
geest van practische rechtvaardigheid
zal medewerken. De Italianen geven
zich niet over aan ongerechtvaardigd
optimisme. Een demobilisatie, ook een
geestelijke of een economische, is nog
geheel misplaatst.
In de Popoio d'Italia verscheen een
artikel over de houding van de sanctie-
landen tegenover het Fransch-Britsche
voorstel. Daarin wordt erop gewezen,
dat de internationale kringen, die een
anti-fascistische campagne voeren ter
verdediging der slavernij in Ethiopië,
zich thans verzetten tegen gedachten-
wisseling. Hun fanatisme staat niet toe,
dat men met Italië beraadslaagt. Zelfs
op gevaar af Europa in vlam te zetten,
blijven zij den fakkel der sancties
zwaaien. Voor deze brandstichtende
revolutionnairen is de Volkenbond niet
meer dc bond der souvereine naties,
welke voor den vrede samenwerken,
maar een kliek, die aan dc lastgeving
van dc tweede en derde Internationale
is onderworpen. Deze lastgeving is oor
log zonder pardon tegen het fascistisch
Italië. Voortaan is het sanctionisme en
het program der omverwerping het
zelfde.
Het. blad voegt eraan toe, dat de nota
van den negus geheel in het kader van
deze manoeuvre past. De argumenten
van de Abessijnsche nota herinneren
aan de Geneefschc debatten van de door
Addis Abeba betaalde advocaten. Zij
herinneren ook aan de oude methoden
van de Abessijnsche regeering, ten
einde tusschen de F.uropeesche mogend
heden een breuk te veroorzaken.
WIE ZAL MASARIJK OPVOLGEN?
PRAAG, 16 Dec. (Reuter). Volgens
de pers heeft de vergadering, welke
Woensdag a.s. den nieuwen president
moet kiezen, de keuze, tusschen twee
candidaten: Eduard Benesj, de minis
ter van buitenlandsche zaken en Bo~
humil Nemec, professor te Praag.
Benesj wordt aangeraden door den
aftredenden president Masaryk; hij kan
rekenen op de stemmen van socialis
ten en Tsjechische Katholieken.
Professor Nemec is de candidaat. van
de rechterzijde, d.w.z. de agrarische
regeeringspartij en de rechtsche oppo
sitie. Hij is professor in de phvsiologi-
sche anatomie aan de universiteit van
Praag en is voorzitter van den Tsje-
chischen Nationalen Raad, een natio
nale vereeniging, welke vertegenwoor
digers van vele partijen omvat.
GROOTE ACTIVITEIT
TE LONDEN
Lagerhuisdebatten over
Abessynië werpen hun
schaduw vooruit
Zondagmiddag hcerschte in politie
ke kringen te Londen groote bedrijvig
heid in verband met de a.s. debatten
in liet Lagerhuis over de Parijsche
vredesvoorstellen. Ministier-president
Baldwin is Zondagmiddag van Che
quers teruggekeerd. Met den minister
voor Volkenbondsaangelegenlieden An
thony Eden heeft hij een bespreking
gehad over de ontwikkeling van den
toestand te Genève.
De minister van binnenlandschc za
ken, sir John Simon, die in Ess-ex ver
toefde, werd telefonisch naar Londen
ontboden. Tegen zes uur gisteravond
is hij op het Foreign Office aangeko
men.
Hoewel de kabinetsraad, waarvan
even sprake was. Zondagavond niet
heeft plaats gehad, heerschte toch een
zekere levendigheid in Downingstreet.
Eden en sir John Simon voerden een
bespreking, die ongeveer een uur duur
de. Men heeft eiog geen officieele be
vestiging ontvangen van de geruchten,
dat, Rome ophelderingen heort, verzocht
inzake het Fransch-Britsche plan.
Het bestuur der arbeiderspartij zal
Maandag beslissen of de Labour-party
bij de lagerhuisdebatten over het vre
desplan a.s. Donderdag een formecle
motie van wantrouwen tegen de regee
ring zal indienen of dat zij een anderen
parlefnentairen vorm zal geven aan
haar eisch inzake liet verstrekken van
inlichtingen over Engelands houding
ten aanzien van de Parijsche „vredes
plannen".
De politieke correspondent
van de Daily Telegraph
schrijft, dat uit de bespre#
kingen van gisteren tusschen
Baldwin en Eden over den
internationalen toestand de
bezorgdheid blijkt, welke
men in regeeringskringen
heeft in verband met den po#
litieken toestand.
Eden heeft Baldwin op grond van
zijn eigen indrukten mededeclingcn ge
daan over het plan van Hoare en La-
val. Waarschijnlijk zal vandaag een
buitengewone zitting van het Engelsche
kabinet worden gehouden. Eden, die
voornemens is morgen naar Genève te
vertrekken, moet voor zijn a.s. bespre
kingen aldaar nauwkeurige instructies
hebben over de door hem aan te nemen
houding.
MUILKORVING VAN EEN
JOURNALIST
Karl Emil Weiss, hoofdredacteur van
de Deutsche Wochenschau, is uit de
Duitsche journalistencorporatie gestoo-
ten. Het gerucht gaat zelfs, dat hij ge
arresteerd is. Deze maatregelen zouden
een gevolg zijn van een door Weiss
geschreven artikel, waarin deze, met
verwijzing naar de paleizen, welke mo
menteel te Berlijn voor de partij-orga
nisaties worden gebouwd, opmerkt, dat
er millioenen ontbreken voor de ver
wezenlijking van hel plan nopens
buitenlandsche kolonisatie en voor den
bouw van arbeiderswoningen.
WERELDGEBEUREN
KOERSWISSELING DER
BRITSCHE REGEERING
Met spanning wordt
afgewacht, wat sir Sa
muel Hoare zal aam
voeren ter verdediging
van Engelands houding
TE Londen hccrscht. een uiterst ner
veuze stemming. Dit is verklaar
baar. De wereld toch uit zich zeer
latend over de Britsche koerswijziging
ton aanzien van het Oost-Afrikaansche
conflict en ziet zich plotseling voor een
raadsel geplaatst: Engeland, krachtig
verdediger tot dusver van den Volken
hond, laat feitelijk Abessynië, zonder dat.
iemand zulks had kunnen verwachten,
in den steek. Een andere kenschetsing
is nauwelijks mogelijk ten aanzien van.
het gebaar van sir Samuel Iloare, den
Engelschen minister van buitenland
sche zaken, die met Laval te Parijs een
„vredesplan" opstelde, waarbij half
Abessynië aan Italië ten geschenke werd
gegeven, een aanbod overigens, dat den
politici te Rome nog lang niet ver ge
noeg gaat. Er is over. maar zonder
Ethiopië onderhandeld: laatstgenoemd
land, dat in Engeland een vriend, of al
thans protector zag, moet nu ineens er
varen, dat Londen het den raad geeft
vredesvoorwaarden te aanvaarden, die
zno'n geweldigen gehieds'afstand zouden
meebrengen, dat de Abessijnsche eer het
verbiedt hier ernstig op in 1e gaan. Bo
vendien huldigt men te Addis Ahehn de
onvatting. dat de militaire positie van
Ahessvnië eveneens van dien aard is.
dat Ethiopia zirli zulke krasse eischen
•ds in hel ..vredesplan" ziin vervat, kan
'-ion welo-evpllen.
Hetgeen dc Engelsche en Fransche
minister van buitenlandsche zaken als
grondslag voor vredesonderhandelingen
aan de hand doen, heeft zelfs zoon ver
ontwaardiging, niet het. laatst in Enge
land zelf, in het leven geroepen, dat
sommige leden van den Volkenbond
zelfs ertoe aansporen thans onverwijld
tot verscherpte sanctiemaatrcgeJcn over
tc gaan. Hoe dit zij, de wereld ziet zich
thans voor den ongerijmden toestand
geplaatst, dat, terwijl in de eerste da
gen dezer maand te Londen de opvat
ting werd verkondigd, dat aan den oor
log in Oost-Afrika het spoedigst een ein
de zou kunnen worden gemaakt .wan
neer Italië door nog krasser strafmaat
regelen dan tot dusver werd getroffen,
ineens het denkbeeld der verscherpte
sancties op den achtergrond is geraakt
Er moet derhalve iets zijn gebeurd.
Maar wat? Dit is liet juist, wat sir Sa
muel Hoare, naar algemeen wordt, ver
wacht, over een paar dagen in een La
gerhuiszitting, die met groote spanning
tegemoet wordt gezien, zal onthullen.
Reeds nu wordt van zekere Engelsche
zijde gesuggereerd, dat zeer ernstige
motieven sir Samuel Hoare ertoe heb
ben gebracht, den aanvankelijk ingesla
gen koers te wijzigen. Er wordt gemom
peld van acute gevaren voor he! Brit
sche wereldrijk, maar nauwkeurige offi
cieele aanduidingen omtrent, den aard
en den omvang dier gevaren ontbraken
alsnog, zoodat men voorloopig moet af
gaan op berichten uit zeer uitc< nloo-
pende bron. In welke verhouding
deze berichten waarheid en verdichtsel
dooreen zijn gemengd, is uit den aard
der zaak moeilijk controleerbaar. Wel
krijgt men echter den.indruk, dat. Enge
land voor de ernstige consequenties, die
een verscherping der sancties, vooral
wanneer deze den vorm zouden aanne
men van een tegen Itaiiê geviri-t vetvo-
leum-embargo, is teruggedeinst. nadat
men te Londen begon In beseffen, dat
niet alle staten hun medewerking zou
den verleenen bij de tenuitvoerlegging
dezer sancties. Daar Mussolini meer
dan eens van de eventualitgif eener oor
logsverklaring heeft gerept, wanneer
men mocht overgaan tot toepassing van
tiet olic-ombargo, is men blijkbaar te
Londen achteraf voor dit dreigement ge
zwicht., toen de teekenen erop begonnen
Ie wijzen, dat Frankrijk geen effectieven
steun zou willen of kunnen bieden, tri
den vorm van assistentie zilner vloot,
wanneer Engeland door Italië mocht
worden aangevallen.
Of er nog andere beweegredenen wa
ren, die Engeland ertoe hebben ge
bracht. do Volkenbondsbeginselen
verloochenen en Abessynië in den steek
te laten, zullen wij ongetwijfeld eerst
daags uit sir Samuel Home's mond
vernemen.
BINNENLAND
DE OSSCHE BENDE
DEN BOSCH ,16 Dec. Heden be
handelde de Bossche rechtbank nog
maals de strafzaak tegen den 08 jarigen
landbouwer H. L. van Erp (Driek van
Renieren) en den 17 jarigen arbeider
J. van Geenen, welke zaak op 18 Nov.
werd uitgesteld nadat de officier van
justitie wegens uitlokking tot brand
stichting tegen van Erp 8 jaar en tegen
van Geenen 5 jaar had geëischt. Men
herinnert zich de geruchtmakende
brandstichting welke op 10 Aug. 1927 te
Oss is gepleegd in de woning bewoond
door de families Bevers en van Zand-
voort, waarbij een vrouw en drie kin
deren den dood in de vlammen vonden.
Wegens dit misdrijf i3 de arbeider G.
J. van Galen tot 8 jaar gevangenisstraf
veroordeeld, terwijl wegens het mede-
plegen den arbeider D. J. van Berrie
(Dotje) eveneens 8 jaar gevangenisstraf
is opgelegd. Van Erp en van Geenen
hebben zich nu opnieuw te verantwoor
den ervan beschuldigd dat zij de brand
stichting opzettelijk hebben uitgelokt,
door kort te voren voor het plegen van
dit misdrijf geld te beloven. Van Erp
deelde bij zijn verhoor mede dat hij
100 had beloofd in een gesprek niet
van Geenen, als het huis in de asch
zou word engelegd. Dit werd bevestigd
door van Geenen. Deze verdachte had
toen niet van Galen gesproken die dit
niet wilde doen. Later wilde deze het
wel, maar verd. heeft van Erp niet
meer gesproken. Verd. van Erp zei nog,
dat het hem niets kon schelen wie Het
huis in brand stak. Verd. wist liet
niet.
Daarna hield Mr. van Everdingen zijn
requisitoir, waarin hij de zaak nu toch
wel duidelijk achtte. F.r was voor spr.
alle rede om te persisteeren bij het ge
houden requisitoir.
De verdedigers Mr. van Zinnicq Berg
man merkte in zijn pleidooi op, dat van
Erp den brand niet had uitgelokt. PI.
vroeg de onmiddellijke in vrijhcidstel
ling van Van Erp.
Mr. W. van Dijk uit Eindhoven plei
tend voor van Geenen hield zich bij
zijn vorig pleidooi. Van Galen die den
brand heeft gesticht had aanvankelijk
tegen verd. van Geenen gezegd dat. hij
het niet deed. Later heeft hij verd.
gevraagd of van Erp er nog voor te
vinden zon zijn. Verd. zei toen: Dat zal
wel. PI. achtte de uitlokking door van
Geenen niet bewezen. De rechtbank be
gaf zich in de raadkamer waarna de
president mededeeldedat de rechtbank
geen termen aanwezig achtte aan liet
verzoek van den verdediger tot onmid
dellijke invrijheidstelling van van Erp
tc voldoen. De uitspraak werd bepaald
op heden over 14 dagen.
Kan de pers opvoeden, of
is zij alléén een weer,
spiegeling?
Een „leefregel" van den
inleider
De Xederlandscho Journalisten-Kring
heeft Zaterdagmiddag in Hotel Witte-
brug tc 's Gravenhage een buitenge
wone algemecne vergadering gehouden,
waarin prof. dr. J .Huizinga uit Leiden
heeft gesproken over het onderwerp
,De taak van de Pers in onzen tijd".
Voor deze bijeenkomst was bijzonder
groote belangstelling. Onder de zeer
talrijke aanwezigen bevonden zich de
heeren prof. dr. T. R. Slotemaker de
Bruine, minister van Onderwijs, K. en
W., mr. J. A. de Wilde, minister van
Binnenlandschc Zaken: mr. L. J. Plemp
van Duiveland, eerevoorzitter, en C. K.
Elout en M. J. Brusse, eere-leden van
den Kring; J. W. Henny, voorzitter, en
mr. W. G. J. Veenhoven, secretaris van
de directeurenvcreeniging „Dc Nedet-
landsche Dagbladpers; mej. J. H. Kuy-
per, dochter van wijlen dr. A. Kuyper.
in leven voorzitter en eere-voorzitter
van den Kring; dr. A. Boissevain, zoon
van wijlen Charles Boissevain, in leven
voorzitter van den Kring. Verder waren
aanwezig vele andere personen uit de
dagbladwereld uit alle deelen van het
land, zoowel directeuren als journalis
ten, waaronder delegaties van de bij
den Kring aangesloten plaatselijke en
gewestelijke vcrcenigingen.
De heer D. Hans, voorzitter van den
Kring, opende ruim half 4 uur de ver
gadering met een woord van welkom
tot de aanwezigen en dankte prof. Hui
zinga voor zijn bereidwilligheid, waarin
hij een groote onderscheiding zag voor
den Kring en verzekerde hem, dat de
journalisten open staan voor zijn
woord.
Rede van Prof. Huizinga
Hierna was het woord aan prof. Hui
zinga tot bet, uitspreken zijner rede.
Prof. Huizinga ving zijn rede aan
met de verklaring, dat hij een eenvou
dige causerie zou houden, zonder veel
pretentie.
Hij wil een kleine bespiegeling hou
den over wat de taak der pers zou kun
nen zijrr en over de vraag of deze taak
kan worden omschreven.
De pers, als wij aan haar denken
zoo zeide prof. Huizinga o.m. neemt
in onzen geest een sterk persoonlijk
karakter aan. Ook de krant zelve voelt
zich als een wezen, een persoon.
Elke krant heeft een ontwikkeld
„point d'honneur". Een jaar lang kreeg
een krant den inval, het IJssehneer het
meer Flevo Ie noemen. Het is er niet
ingegaan. Maar het blad doet geen af
stand van dien naam en schrijft nog
eiken dag over het meer Flevo. (Ge
lach).
Juist de personificatie van de krant
brengt ons op de vraag: wat is de taak
der pers? Het begrip „taak" brengt ons
op het terrein van het behooren, liet
ethische domein. Is er nu zulk een sub
ject? De ontzaglijke verscheidenheid cn
vijandschap der bladen onderling ma
ken het moeilijk zich een taak te den
ken van de pers in haar geheel. Kun
nen wij bij die verscheidenheid kran
ten een gemeenen dceler vinden, dan
kunnen wij tevens iets vaststellen van
de taak der gezamenlijke pers.
Echter is een dagblad tevens een
mercantiele zaak en daardoor een
macht. Van die macht geven de Angel
saksische landen met hun persmagna-
ten een sterk voorbeeld.
De Nederlandsche pers
In ons land is er een pers, die de
meeste landen ons kunnen benijden.
Niet alleen de groote landen, ook de
kleine, democratische. Onze pers is niet
veil cn toont een intelligente belang
stelling. Waar vindt men een pers, die
zoozeer inlicht over de buitenlandsche
politiek, als in Nederland?
Er zijn zekere euvelen, aan dc krant
inhaerent. Zij heeft dagelijks een con
stant teveel. Ons dagelijksch voedsel
wordt ons opgediend niet in een bord,
maar in een emmer. Qui trop embrasse,
mal étreint.
Maar als het voorwerp onzer gene
genheid zoo omvangrijk is, wat zal men
anders doen dan mal étreindre? (Ge
lach).
De beste wijze om een krant te lezen
is overslaan, overslaan, altijd maar
weer overslaan, totdat men vindt wat
men zoekt, of misschien ook niet vindt.
(Hilariteit).
Spr. wijdt een beschouwing nan de
advertentie. Zij is reclame. Als twee
jonge menschen zonder hoofdletters be
kend maken, dat zij getrouwd zijn. is
dit ook reclame (vroolijkheid). Recla
me nu is sensatie.
Men geve zich er nauwkeurig reken
schap van, hoe ver een blad mag toe
geven aan de bijna onvermijdelijke nei
ging lot reclame en sensatie.
Een belangrijk deel der taak van de
pers ligt in het negatieve, in het be
teugelen van de euvelen. Wie er buiten
staat, geeft er zich geen rekenschap
van. hoeveel selectie, hoeveel snel be
raad is voorafgegaan aan de verschij
ning van een nummer.
De positieve laak
Hoe is de positieve taak der pers?
Kan zij opvoeden, oordeelen? Of is zij
alleen een uitdrukking, een weerspie
geling? Inlichten is niet genoeg. Zij
moet voorlichten ook. De pers kan de
taak der school en 'der vrije associatie
echter niet overnemen, maar zij kan
wel de andere maatschappelijke orga
nen Hij hun taak sterken en steunen.
Moet de pers leiden? Als zij leidt, is
zij in een macht geraakt, die zich van
haar heeft meester gemaakt.
Kan men een algemeen oordcel over
hot maatschappelijk gebeuren aan de
pers toeschrijven? Als de pers wilde
zeggen, wat barbaarsch is en wreed,
wat trouweloos en laf, wat mallepraat
als het wreken van nederlagen van
vijftig jaar geleden is als dc pers
dit alles dagelijks wilde zeggen, zou
het ondragelijk worden. De pers moet
wel een zekere gelijkmoedigheid be
trachten. Als de pers der geheele we
reld echter dagelijks zei: „En voorts
moet er een eind komen aan de purti-
culicre wapen fabricage", zou dit een
grooten invloed oefenen. Doch wij we
ten wel, waarom dit niet kan.
Dc cultuurtaak der pers ligt overal
besloten in onoplosbare conflicten en
tegenstrijdigheden. De pers moet geven
cn nemen, moet sclectecren cn corrigee-
ren. Zij moet schrijven, alsof het pu
bliek verstandig was. (Gelach).
Spr. geeft den journalisten geen
drankje. Ilij wil hun wel een leefregel
aanbevelen. Hij weet er geen anderen
dan: waarheidszin, maar ook: gezond
verstand, beleid. De pers staat op een
plaats als dc machinist eener groote
centrale, die maar op een knopje heeft
te drukken en de gevolgen zijn onaf
zienbaar. I-Ict spreekwoord zegt: Wie
A. zegt. moet ook B. zeggen. Is het
waar? Het is niet noodig om B. tc zeg
gen. Spr. varieert: Wie ja zegt, moet
ook neen zeggen. Zoo moet dc pers
staan tegenover vele verschijnselen van
het maatschappelijke leven. Maar er
zijn ook gevallen, waarin men niet „ja"
en „neen" moet. zeggen, maar „ja" of
neen". ,,Ja tegen dit. „neen" tegen dat.
Zoo is het in het leven van de pers.
Zoo is het in het leven ook van den
mensch. (Applaus).
Nadat enkele van de aanwezigen met
den spreker naar aanleiding van deze
rede van gedachten hadden gewisseld,
heeft do hoer Hans met een dankwoord
aan prof. Huizinga de bijeenkomst ge
sloten.
's Avonds bood het Kringbestuur prof.
Huizinga in hotel Wittebrug een maal
tijd aan.
Onder de aanzittenden waren minis
ter De Wilde, de eere-voorzitter en da
eere-leden van den Kring, de vertegen
woordigers van den Regccringspers-
dienst cn van de verschillende vereeni-
gingen, die ook *s middags aanwezig
waren geweest, en vele andere journa
listen.
Prof. dr. J. Huizinga
Aan het begin van den maaltijd spralc
de heer Hans prof. Huizinga toe, ter
wijl daarna het woord is gevoerd door
minister Dc Wilde.
Minister De Wilde
aan het woord
De minister zeide o.m., dat er een
zekere overeenkomst bestaat tusschen
de taak der regcering en die der pers.
Beide moeten hebben oen diep besef
van verantwoordelijkheid, vooral nu er
een sterke neiging is om verantwoor
delijkheid van zich af te schuiven. Te
vens moeten heide zich een deel voelen
van een grooter geheel. De regcering
heeft een politiek te volgen in over
eenstemming met de meerderheid der
Staten-Generaal. De pers moet een poli
tiek volgen, die de sympathie der lezers
wekt. Spr. meende, dat prof. Huizinga
dien middag niet voldoende overtuigd
is gebleken van den invloed der pers.
Het gevaar voor de regcering nu ligt
hierin, dat men in het nastreven van
liet doel iets goed gaat vinden, omdat
da meerderheid der Tweede Kamer het
goedvindt. Het gevaar voor dc pers is,
dat zij iets nastreeft, omdat het in den
smaak der lezers valt.
Er wordt vee! kwaad gesproken van
het partijwezen, maar dat er partijen
zijn, is een onschatbaar voordeel, een
kenteeken van een vrij volk. (Applaus).
En de regcering èn de mannen van
de pers zijn in ons land vrij om 1o er
kennen, dat hun werk door hun begin
selen wordt beheerscht. Vastheid van
beginsel wordt ook door een tegenstan
der gewaardeerd.
De regeering erkent dc integriteit van
de Nederlandsche pers ten volle en laat
haar vrij in al haar uitingen, maar doet
juist daarom in moeilijke omstandighe
den oen beroep op haar vaderlands
liefde. En daarnaast werkt een pers,
die toont, de verantwoordelijkheid van
haar taak te verstaan, die ridderlijk
onderling polemiseert en daarmede de
hoogerc eenheid van de Nederlandsche
pers erkent, waarvan de journalisten
kring liet levend symbool is. 1
De minister, wiens speech dc tafel-
genooten hartelijk applaudisecrden,
eindigde met een dronk in te stellen
op liet welvaren van de Nederlandsche
pers.
