15
HUISMOEDERS
u
AMERSFOORTSCH
DAGBLAD
MET GRATIS
ONGEVALLENVERZEKERING
BAKKERIJ ,/T SMULHUIS"
CAMERA'S KIJKEN
I Werk in de studio's
SEIN?%)
CJeiSlERlJ „DE GAPER"
Over boeken
en schrijvers
Kerstviering onder
de aarde
THANS
CENT PER WEEK
Brood is het belangrijkste voedse
Vraagt daarom het beste
uit het beste en be
trek Uw brood uit de
Soesterweg Feletoon 89C
MEER BETALEN
ZOU DWAASHEID ZIJN!
De beste koffie. Hulsko#
Sein koffie kost nu 2^ ct.
per pond Hulsko heeft
één soort het besteI n
gepatenteerde, luchtdichte
vet pakking. - Vraagt Uw
Winkelier t
HULSKO
KOFFIE
01 KOFFIE WAAR PIT tN ZITI
JULIANAPLCIN i
naast Apotheek Haan.
Wij ontvingen:
Leukodor' Tandpasta 0.65
Tandborstels 0.75
Handwater t.50
I Volgens voorschrift v. Tandarts
Mertens den Haag (Ned. Fabr.)
De uitwerking van dit enkele woord
is wonderlijk: allereerst schiet een as
sistent in een vuile en gescheurde jas
naar voren, met twee borden in de
hand: hij noemt hardop de nummers
van de scène en slaat de borden, waar
die nummers ook nog eens op staan te
gen elkaar. Deze manipulatie dient voor
het synchronisceren van geluid en
beeld, die namelijk afzonderlijk wor
den opgenomen. Later bij de montage
brengt men de geluidsweergave van de
tik, en het filmbeeld waar de plankjes
tegen elkaar slaan, bij elkaar en ge
luid en beeld komen volkomen gelijk.
(In werkelijkheid is het iets ingewik
kelder, maar het idee is hetzelfde).
Nauwelijks is de man niet zijn plank
jes in een hoek verdwenen of er komt
leven in het gansche wassenbeelden
spel van acteurs. Ieder, die tc wach
ten stond begint, plotseling zijn taak te
vervullen: er wordt geloopcn, gepraat,
deuren gaan open en dicht, gebaren
worden gemaakt.
„Halt" zegt ineens de cameraman, die
ergens een fout heeft ontdekt.
De regisseur schiet naar voren en
maakt een aanmerking. Camera's stop
pen, het bewegen in bet rond houdt op.
De man, die zooeven nog woedend
Een van de assistenten bij de .geluids
opname telefoneert met. den geluidsinge
nieur, ergens ver weg en onzichtbaar bij
zijn apparaten. Een werkman rent plot
seling naar het midden van dc scène
en veegt een vuile vlek van het parket
(dat in het geheel geen parket is, maar
een of andere tapijtsoort met parket
figuren er op). Kappers werken inder
haast de zwaar geschminkte gezichten
van de sterren nog wat bij.
Stilte verzoekt de man bij de ge
luidsinstallatie nogmaals en dan: „auf-
nahme".
stond te gebaren naar zijn tegenstander
tracht zijn flauwvallend boord weer te
fatsoeneeren. Werklieden verzetten
meubels of rapen gevallen remiisieten
weer op.
De signaalhoren kondigt het einde
van de sliltcperiode aan, en het hame
ren begint weer, een fluitsignaal en
de schelle schijnwerpers die overal in
het rond hun verblindend schijnsel uit
wierpen gaan uit.
Slechts een enkele lamp verlicht de
décors en in dit vale schijnsel is pas
te zien dat de wand van het luxueuse
cabaret met papier is beplakt en dat
de marmeren balustrade slechts van
vluchtig beschilderde hout is
Nu het licht uit is valt eerst te mer
ken welk een 'verschrikking die dui
zenden en duizenden kaarsen, die on
barmhartig op de spelers worden „neer
gegoten", eigenlijk vormen. Overal
staan de schijnwerpers: boven langs
den rand van den muur een plafond
ontbreekt staan ze in dichte gelede-
deren, midden boven de speelruimte
hangen ze, en achter de camera staat
nog een klein exemplaar om enkele
spelers „in het zonnetje" te kunnen zet
ten.
Intusschen is de fout in het spel ge
vonden, er is nog even gerepeteerd en
opnieuw wordt het sein: „opname" ge
geven. De meters film, die bij de vori
ge opname werden gebruikt zijn waar
schijnlijk onbruikbaar, en het is in het
geheel niet onmogelijk, dat deze op
name weer mislukt.. Het wordt stil:
„Aufnahme en de scène draait weer.
En de sterren?
De beroemdheden wier namen op
alle rcclamebiljettcn, tegen de gevels
van de bioscopen, in tijdschriften en
kranten te lezen waren?
Ergens in een hoekje staat een vouw-
De nieuwste film van Charlie Chaplin
werd tot veler verbazing door de Sovjet
regeering aangekocht. Zoodoende zal
„Modern Times" zooals het werk ge
naamd is, de eerste film zijn, welke zoo-
wel in de Sovjet-unie als in de andere
landen der wereld tegelijk haar pre
micre beleeft. De eerste vertooningen
worden te een Januari verwacht.
Filmmuseum
In New York werd een museum voor
filmkunst gesticht, waarvoor oude films
worden verzameld. Reeds zeventigdui
zend meter werd in het museum opge
borgen. Er zijn copieën bij uit de eerste
jaren van de filmkunst, dateerende uit
1806. De langste film, die men er bezit
is een „stomme" verfilming van „Graaf
de Monte Christo", bestaande uit niet
minder dan 23 rollen film; de vertoo
ning duurt maar even 7l/2 uur
De oudste film, welke in het museum
te vinden is, dateert uit 1896, 'en is on
geveer 16 meter lang. De titel is: „The
May Irwin-John C. Rice Kiss"; deze
film veroorzaakte toentertijd een der
gelijk schandaal op Broadway, dat de
instelling van dc eerste filmcensuur er
het gevolg van was.
Nieuwe Broadway Melody
In de nieuwe Metro-Goldwvn-Mayer
revuofilm „Broadway Melody of 1936"
komen vijf nieuwe songs voor van
Nacio Herb Brown en Arthur Freed. De
ze film, een herhaling van „Broadway
Melody"; staat onder regie van Roy del
Ruth. De slarrol is in handen van Jack
Benny, verder spelen mee o.a. Una Mer
kel, Robert Taylor en Eleonor Powel.
De vijf songs zijn: „Broadway Rythm",
„I've got a feeling you're foolin'„On a
Sunday afternoon", „Sing before break
fasl", „You are my lucky star".
Ted Lewis filmt
Tod Lewis en zijn band zullen optre
den in een nieuwe film, welke onder re
gie van Paul Sloane vervaardigd zal
worden. De voornaamste rollen zullen
worden vervuld door Virginia Bruce en
Harry Stockwell. De titel van de film
luidt zeer top»™sseIijk „I-Iere comes the
band".
Misdaad is in trek
James Fortman, een Amerikaansch
criminoloog heeft vastgesteld, dat ïn 115
S. Vestdijk. Elze Böhler.
Duitsch dienstmeisje. (Nijgh
n van Ditmar, Rotterdam).
Vestdijk is een letterkundig figuur,
die tegenwoordig dé aandacht
trekt. Vestdijk's essays getuigen
van een zeldzame vindingrijkheid en
oorspronkelijkheid, zijn bundel verha
len, getiteld: „de Dood betrapt" van een
beklemde, aan Edgar Allan Poë herin
nerende angst-sensatie die in onmiddel
lijk tot ons sprekend, hcvig-levend pro
za is vertolkt.
Men kan tegenover een boek, dat de
hoedanigheden van Vestdijk's vroeger
proza ten deele bezit, maar voor het
grootste deel mist, als criticus een ver
gevensgezinde houding aannemen, uit
deferentie tegenover den auteur. Men
kan ook, juist ten aanzien van een
auteur, die een schat van beloften in
zich bergt voor de Ncdciiandschc lite
ratuur, een veel strengere maatstaf aan
leggen, dan tegenover een schrijver die
in de voltooide onbelangrijkheid zijn
lauwerkrans vindt
Men moet echtex\ zoo wil het mij
voorkomen, ten aanzien van den auteur
Vestdijk eerder verklarend dan waar-
deerend (in positieven of in negatieven
zin) te werk gaan.
Het construecren van een roman is
een aparte bezigheid. En een gecon
strueerde roman heeft een ander karak
ter dan een klein verhaal, dat gaaf en
harmonisch is gebleven, omdat het ge
schreven wordt tijdens een spitsuur van
den geest Spasmatisch tot stand geko
men literatuur, verhalen die als in een
kramp geworden ziin, hebben een bio
logische gaafheid van conceptie. Zij be
vatten de uitwerking van één moment,
dat als een inotor het geheele verhaal
blijft voorttrekken. Het is gebonden aan
een bepaalden adem, aan een tijdsduur
flie niet kan worden overschreden. Is de
opzet broeder dan wordt het concipiee-
ren noodzakelijk. En ziet hier de oor
zaak der betrekkelijke mislukking van
Vestdijks nieuwen roman, waaraan wij
aandacht wijden in deze kroniek.
In den bundel „de Dood betrapt" on
dervond de schrijver een plotselinge
wilde bezoeking, die hem visioenen deed
zien. deze geschiedenis van het Duit-
scne dienstmeisje moest geleidelijk wor
den operebouwd
Men kan de geschiedenis van een
Duitsch dienstmeisje op verschillende
manieren vertellen. Het is een sociolo
gisch gegeven, dat de moeite waard is
om in al zijn objectiviteit te worden be
studeerd en vertolkt. Het interesseert
ons, hoe het gevoelsleven van zulke
meisjes is, die tot de huiselijkste functie
worden geroepen in een land, waarvan
de geestesgesteldheid polair verschil
lend is van de sfeer in hun eigen land.
Het interesseert ons, hoe ze reagceren
op de mentaliteit van de Hollandsche
gezinnen en de Hollandsche mevrouwen
de Hollandsche minnaars. Wij stellen
er belang in, te weten, in boeverre ze
meedoen aan de „friedliche Annexation"
en aan de inschakeling van beur veree-
nigingen bij de nationaal-sociaüstische
beweging.
Vestdijk heeft de gelegenheid voorbij
laten gaan, ons omtrent het algemeene
zielelevon van het Duitsehe dienstmeisje
te orienteeren. Hij vertoont, ons Elze
Böhler eigenlijk maar in ééne gestalte,
de gestalte van minnares. De hoofdpei-
soon in ziin verhaal is niet Elze Böh
ler, maar haar jeugdige, Nedcrlandscho
minnaar, wiens zielelevon door haar
eigenaardige psychische structuur
wordt beinvloed.
Ongetwijfeld komen wij hierbij iets te
weten van het. meisje zelf. Wij komen
te weten, dat het type, waarover Vest
dijk het heeft, in zijn innerlijkst wezen
een „Dirne" is, maar een „Dime", wier
uitleving gebreideld wordt door veel
schijnheiligheid, veel valschc gehecht
heid aan conventie en traditie, veel on
waarachtige schuwheid. Zij taquineert
den jongen Hollander, mogelijk om hem
naast haar voor het huwelijksaltaar to
krijgen, mogelijk uit ijdelheid of onder-
grondsche wellust, maar zij is zeer on
uitstaanbaar.
Het verlangen van den hoofdpersoon
naar deze Elze is niet uit schoone harts
tocht geboren, maar alleen uit onbevre
digde zinnelijkheid. Tenslotte, krijgt dat
verlangen hem zoo te pakken, dat bij er
zijn leven aan waagt. Deze tragedie
mist bet hoofdelement der tragedie, hot
verhevene. Het grondmotief van den
ondergang van den hoofdpersoon draagt
een fysiologisch, geen psychologisch en
heelemaal geen tragisch karakter.
geling nog niet gewaardeerd. Voluit, in
de volstrektheid van zijn psychisch
wezen, zien wij den minnaar van Elze
Böhhier geenszins.
En dan is er dit laakbare in het boek:
Vestdijk weet, in zijn diepste zelfkennis
wel, dat er iets anders, dat er com
positorische begaafdheid noodig is, om
een zoo belangrijk motief te verwezen
lijken in een zoo langademig verhaal.
Hij weet in zijn diepste wezen wel, dat
hij had te analyseeren en stelselmatig
zijn verhaal had op te houwen. Hij
heeft zich trachten te redden, door iets
momenlaneels. Zijn hevige gevoels-
sclirik ontbrak, nu probeerde hij bet
met. hartigheid, met flair. Dun en sprin
gerig bevindt zich dc auteur tegenover
de centrale levensmoticven van harts
tocht cp dood. Ik mis in de mannelijke
hoofdfiguur: de erkenning van zijn
liefde voor Else. En daarmee hangt liet
tragische karakter van zijn misdaad en
zijn naderende dood geheel in de lucht.
Dc tragiek is als sluitstuk aangebracht
bij oen niet. tot in alle hoeken doorge
dachte osycholcgic
Eindconclusie: Een minder gelukkig
boek, niet enkele slerke momenten, van
een opmerkenswaardig auteur.
P. H. RITTER Jr.
Het buitendécor, waarin de film „Flücht
stool met den naam van een ster er op
geschilderd - een toevluchtsoord in de
weinige rustpoozen - en er zijn kappers
en costumières. die zich speciaal met
haar bemoeien. Verder onderscheidt zij
zich alleen van de overige spelers
tot de geringste figurant toe door liet
feit, dat het allesziende oog van de
camera meer op haar wordt gericht dan
op iemand andere en dus ook eerder
dan bij anderen tekortkomingen ont
dekt.
Zij werkt hard, zooals alle anderen.
Telkens een miniem stukje van een
scène. Opnamen van nog geen minuut.
Eerst tallooze malen repeteereu. Tel
kens en telkens geeft de regisseur zijn
aanwijzingen, en even vaak trachten
de spelers zijn aanwijzigen op te vol
gen. Opnieuw wordt gerepeteerd, op
nieuw wordt het over gedaan. Nog
mankeert er een kleinigheid aan, een
voet wordt niet ver genoeg opgelicht,
een beweging, een woord komt een
fractie van een seconde te vroeg. Weer
herhalen. Dan opnamen, ettelijke ma
len, totdat de regisseur het eindelijk in
orde bevonden beeft en begonnen kan
worden aan een volgend stukje film,
weer een brokje van liet groote geheel.
Samenhang - liet is moeilijk die te ont
dekken in dc flarden spel, die opgeno
men worden, het is de „cutter", de man
die dc strooken film samenvoegt, die
het verband in dezen Warwinkel moet
leggen. Bizönderë prestaties van spelers
de toeschouwer in de studio's ziet ze
niet ook al mogen ze er zijn hij
ziet maar één man, die de spelers van
hoofd- en bijrollen dirigeert, ze kneedt
en buigt, laat loopen en stilstaan, hui
len, lachen, leven en sterven, de man
die sterren kan maken en breken: de
regisseur.
films niet minder dan 406 misdaden
voorkwamen. 43 misdaden werden op
touw gezet, maar kwamen niet tot uit
voering. De film misdadigers gebruikten
31 verschillende soorten „systemen".
Verder stelde de misdaad-specialist
vast. "dat er 54 moorden, 71 gevallen van
doodslag, 21 van menschenroof en 36
van bedreiging voorkwamen. Gelukkig
dat het alles maar film was. Fortman
vergeet echter één ding, namelijk te
vertellen of hij speciaal crimineele dan
wel wi'lekenritrc films heeft gezien.
Een van de laatste boeken van Sin
clair Lewis „It can't happen here"
werd voor vertilming gekocht. Het boek
behandelt een utopie van een dictato
riale regeering van dc Vereenigde Sta
ten van Noord Amerika. Een dergelijke
film >s niet de eerste in de V.S.. welke
rechtstreeks de politiek behandelt en er
in zekeren zin critiek op uitoefent. De
Amerikaansche censuur is in dergelijke
dingen even breed van opvatting als zc
bij kleinigheden, zooals 'iefdesscènes,
streng is.
PIETER BREUGHEL DE JONGE;
NIEUWS UIT DE STUDIO'S
Winterlandschap uit de Kerst
tentoonstelling in: „Voor de Kunst"
Collectie P. de Boer, Amsterdam
TWEE tooverwoorden zijn er in de
filmstudio: „Aufnahme" en
„Rauchverbot". Het laatste is op
eiken muur en elke deur te lezen: na
tuurlijk want alles wat er in de stu
dio's te vinden is, décors, meubels ta
pijten gordijnen schermen en wat al
niet meer, is hoogst brandbaar. Het
eerste tooverwoord echter, is machtiger
en wordt voorafgegaan door drie stoo-
ten op claxons, welke overal in dc stu
dio's zijn aangebracht. Dan wordt het
in de groote ruimte waar allerlei ge
luiden door elkaar klonken: timmeren,
zoemen van motoren het gehuil van een
verfspuit, stemmen, commando's, ge
dreun van het neerzetten van meubels
plotseling stil, benauwend stil. Ieder
een houdt mét zijn werk op, werklie
den gaan er bij zitten, acteure en figu
ranten staken hun gesprek, alles is
roerloos. Van buiten klinkt evenmin
eenig geluid, want de wanden en da
ken zijn dubbel.
De feitelijke geschiedenis is spoedig
vrVtcld. Een jonge man. student in de
rechten, heeft een zich maar ten halve
ontwikkelend avontuur met de Duitsehe
dienstbode, Elze Böhler, van een zijner
buren. Het meisje schijnt meer indruk
on hem te hebben cemaakt, dan uit zijn
cynische en ohiectiveerende beschrijving
van dat avontuur valt af te leiden.
Wanneer zij naar Duitschland teruggaat,
zien wij hem haar nareizen. Hij doet
alle mogelijke moeite, om haar in Keu
len weer te vinden, vermomt zich zelfs
a'« S.A.-man. en als hij haar eindelijk
weervindt in een Variété, doodt hij een
medeminnaar. Hij wordt gevangen ge
nomen. on voor hij wordt geëxecuteerd
schriift hij zijn levensherinneringen, die
dan tevens den inhoud vormen van den
ons geboden roman.
Heb ik het zoo mis, indien ik voor
onderstel, dat de Heer Vestdijk een be
paalde behoefte had, om liet milieu van
Hiller-Duitschland, van S.A.-manncn en
S.A.- feestgelagen tc teekenen, en dat hij
in hot Elze Böhlennotief een gereede
aanleiding vond om naar dat milieu
heen te zeilen? De fragmenten, waarin
tic toestanden in het Derde Rijk worden
weergegeven zijn inderdaad in hun
rauwe realistiek meesterlijk, en van ccn
aangrijpende kracht. Maar daarmee is
dit wonderlijk, dualistische bock, waar
in zoo weinig verklaard wordt en zoo
weinig gemotiveerd, nog geenszins ver
dedigd. Want indien wij al genoegen
nemen met een segment van de psycho
logie der Duitsehe dienstbode, indien
uij het al aanvaarden, dat wij die
dienstbode alleen en uitsluitend te zien
krijgen door de oogen van haar bedró
gen minnaar, dan is daarmee zelfs de
psychologie van dezen ongelukkigen jon
In een kalimijn bij Göttingen, ne
genhonderd meter onder den grond,
vierden de mijnwerkers hun Kerst
feest. Niet alleen ontbrak de Kerst
boom niet, maar bovendien gaf
een orkest uit Göttingen een uit
voering.
