De historie herleeft
Televisie in natuurlijke
kleuren
Waar de flagstones voor
het grijpen liggen
„Fire over England"
en
„De kleine Lord'
REGEN, STORMEN
FIK
LANGS DE ZAND
WEGEN
VOORDEELEN VAN
LËELIJKHEID
Bekende plekjes van
Londen als achtergrond
voor een film
IN de studio's te Denham is men op
liet oogenblik druk bezig met de op
namen voor de Erich Ponimer-film
„Fire over England", waarin Flora
Robson de rol van Koningin Elisabeth
vertolkt. Het wordt een zeer grootsch
opgezette rolprent. In het park, dat bij
de studio's behoort, waren soms meer
dan duizend figuranten bijeen voor de
buitenopnamen. Een der grootste scè
nes is die, waarin Koningin Elisabeth,
rijdend op haar witte schimmel met
de koninklijke standaard achter zich,
ean het hoofd van haar troepen een
toespraak houdt om het volk op te
wekken. Dc Spnansche Armada ligt na
melijk in het Kanaal en bedreigt En
geland. Flora Robson, die men zich nog
herinneren zal uit de Bergner-film
„Catharina de Groote", is een impo
sante figuur. Haar tegenspelers zijn
Laurence Olivier, een bekend Engelsch
acteur, als Michael Ingelby, Raymond
Massey (bekend uit „De Roode Pimper
nel" en „De Wereld in Wording") als
koning Philips van Spanje en Leslie
Banks (uit „Sanders van de Rivier") als
«de Hertog van Leicester.
Dit historische drama wordt door
William K. Howard geregisseerd. Ca
meraman is James Wong Stowe, een
der weinige Chineezen, die het in Hol
lywood ver brachten, in de filmindustrie,
terwijl L. Mecrson, architect van di
verse Rcné Clair-films met den décor-
bouw is belast.
David O. Selznich, die bekende films
nis „David Copperfield", „A Tale of
Two Cities", „Dinner at Eight" en „An
na Karenina" maakte, werkt thans voor
eigen rekening en heeft de verfilming
van den Burnett-roman „De Kleine
Lord" onderhanden genomen, welke
door de I nited Artists zal uitgebracht
worden. De moederrol wordt vervuld
door Dolores Castello, die na vierjarige
afwezigheid, weer tot de film terug
keert. De grootvader, Lord Dorincourt,
wordt uitgebeeld door den bekenden En-
gelschen speler Aubrey C. Smith. Fred
die Bartholomew zal in dc rol van „De
Kleine Lord" opzien baren, doordat de
traditioneel e pijpenkrullen afgeschaft
zijn. Dit is een gevolg van een prijs
vraag, uitgeschreven om te weten, hoe
het publiek over het uiterlijk en het
karakter van dezen klassieken jonge
man dacht. Eenstemmig was men van
oordeel, dat de kleine Lord in een mo
derner kleedij kon optreden en Hugh
"Walpole, die het boek voor de film be
werkte, vond ook, dat men het „meis
jesachtige" van de vroegere producties
moest vervangen door Little Lord
Fauntleroy, als een echte jongen voor
te stellen. Freddie zelf vond het het
fijnst, want hij was bang, dat zijn
vriendjes hem zouden plagen. De
film, die door John Cromwell werd ge
regisseerd, wordt door Loet C. Barn-
stijn's Filmindustrie in ons land uitge
bracht, evenals de eerstgenoemde.
MIRIAM Hopkins speelt thans
voor het eerst in een En-
gclschc film „Triangle", die
op het oogenblik in productie is in
de studio's te Denham. Belangrijk ison-
getv\ ijfeld, dat deze film geschreven
werd cn geregisseerd wordt door den
bekenden Duitschen film-expert Walter
Reisch, die o.a. de draaiboeken voor
„Maskerade" en „Episode" schreef en
bij deze laatste film ook regie voerde.
Miriam Hopkins speelt de rol van de
secretaresse, Ann Williams, van den
toonecl-criticus van de „Daily Post"
Edrnond Davey, een onbekende zanger,
zal optreden in „Othello". Door toedoen
van zijn vrouw schrijft Ann een prach
tige critiek over den middelmatigen
zanger, waardoor hij op slag beroemd
wordt. Ann wordt voor haar onverant
woordelijke critiek ontslagen en gaat
naar de opera om den zanger persoon
lijk te hooren zingen. Zij wordt ver
liefd op hem en hij blijft ook niet on
verSchillig voor haar charmes. Maar
zijn vrouw komt tusschenbeide en Ann
is edelmoedig genoeg om zich terug tc
trekken.
In deze film zal aan het verlangen
van het publiek, om in een F.ngelscho
film, bekende Londensche plekjes te
zien, worden voldaan. Verschillende
scènes spelen zich af in Hvde Park,
Fleet Street, de straat, waar de grootste
kranten hun kantoren hebben, de Ko
ninklijke Academie en verschillende be
kende hotels.
Een scene uit „Fire over Englann"
waarin Flora Robson als Koningin
Elisabeth optreedt
Foto: London Films)
NIET iedereen komt naar Hollywood
met het idee, een smcttelooze held
te zijn. In het bijzonder worden
voor de films met een „socialen" inslag
en dat niet. alleen de zware trage
dies, maar ook de avonturen- en detec
tive-films thans „maskers" gevraagd,
die op zich zelf al een huivering door
de zaal doen waren. Nieuw voor Holly
wood is bijvoorbeeld het beroep van
„menace", de man wiens dreigend, ver
beten en wreed gezicht hem terstond
typeert tot den maatschappelijken uit-
gestootenc, hetzij den landloopcr, hetzij
den door misdaad rijk geworden leider
van een „gang".
Een is er, die met zijn Zuidelijk ge
zicht, zijn vvreede, maar allerminst „on-
menschelijke" trekken, zijn panter-ach-
tige bewegingen en zijn onovertrefbare,
mannelijke zwier van kleeren, das en
slappen deukhoed, uit de rijen der twee
derangs-spelers naar voren gekomen is:
de half Spaansche Italiaan Joseph Cal-
leia, geboren op het overbevolkte Malta
en als zoovelcn van zijn landgenooten
geëmigreerd naar Amerika.
Toch is Calleia niet in de eerste
plaats een „masker", maar een op het
gewone tooneel geschoold talent. En
gelsch bloed van moederszijde dreef
hem al vroeg naar Londen, waar hij be
gon met kleine rollen in Shakespeare
en toen een voorkeur kreeg voor
Schotsche typen. Zijn emplooi was ech
ter beperkt en hij verdiende meer geld
met zijn muzieklessen. Hij werd een
gevierd accordeon-speler en trad als zoo
danig met succes op. Als muziekleeraar
ging bij ook over den grooten vijver,
waar hem na veel moeite een engage
ment in de tooneel wereld wachtte, niet
echter alleen, en zelfs niet in de eerste
plaats als acteur, maar als scenario
schrijver, als auteur cn in liet bijzonder
als „play doctor", de man, die dank zij
zijn groote routine en veelzijdige be
gaafdheid, de manuscripten van ama
teurs bij te spijkeren wist. Tevens ver
diende hij toen geld als tenor en
als componist van erkende kwaliteiten.
Geen wonder dan ook, dat in weinige
jaren zijn Amerikaansche loopbaan tal
van ups en down's wist aan te wijzen:
nu eens zag men hem bij de operette,
dan weer bij hot verfijnde tooneel van
O'Neill. Zijn groote intelligentie en zijn
in tegenstelling met zijn wreed ge
zicht haast droomerige geaardheid
maakten van hem een zonderlinge, aan
vankelijk niet duidelijk te ontwarren
figuur.
Tot dc „scouts" van de Metro Gold-
wyn Mayer de prachtige, fotogenique
kwaliteiten van dit moderne marqué
gezicht ontdekten en hem zijn eereten
kans gaven in de dieven-scènc van
Grand Hotel. Ook speelde hij be
langrijke rollen in Front Page,
Public Hero No. 1, Clear all
Wires en Small Miracle. Zijn
nieuw emplooi leidde ertoe, dat hij,
e\enals b.v. Peter Lorre en Jack La
Ruc ging behooren tot acteurs, wier
prestaties nog al eens onder de koren
maat bleven, omdat de films te rea
listisch waren om uitgebracht te
worden.
Thans verschijnt hij in een nieuwe
Metrofilm: Tough Guy".
Rillendemet geen cent
op zak in een klein ge--
hucht wachten op een
auto
II
HET is goed, lezer dat U mij her
innert aan mijn belofte, om iets
\an die flagstones to vertellen,
die daar in het Sauerland maar voor
liet grijpen liggen, zooals ik U in deji
kop van dit reisverhaal deed uitkomen.
Want waarschijnlijk wilt U het vol
gend jaar er ook naar toe, om een
stuk of wat van die mooie steenen
mee te nemen, ten einde Uw stadstuin
tje ermee op te fleuren. Wat mij be
treft., U moogt gerust het komende
jaar eveneens een tocht door dit schit
terende land maken, waarvan U geen
6pijt zult hebben, maar in Uw eigen
belang raad ik U aan, om niet te
trachten een stapeltje van die steenen
mee te nemen. Niet, dat U er aan de
grens last mee zoudt krijgen, maar het
sjouwen, weet U? Ik heb er zelf ook
even over gedacht, ik ben zelfs met
een mes aan het peuteren geweest, wat
heel gemakkelijk gaat, omdat die stuk
ken leisteen als platen op elkaar lig
gen, maar ik ben ermee opgehouden,
omdat anders mijn toch al zware rug
zak nog zou worden verzwaard mot
und Drangperiode, die wij den tweeden
dag van onzen tocht moesten doorma
ken. Nog één zoo'n dag, en je zou voor
je leven genoeg krijgen van een trek
tocht. Het begon 's morgens al in
Berleburg, waar- ik vergeefs bij dc
Kreissparkasse aanklopte om mijn
reischèques verzilverd te krijgen. Op
vorige tochten was mij dat bij zulk
instellingen altijd gelukt, maar hier
ging het niet door. Beleefd, doch be
slist weigerde de man achter het lo
ket, om mijn papieren te honoreeren.
Daar stonden we, het losse geld bijna
op, op een paar Mark na, en eerst aan
het eindpunt van dezen tweeden dag,
in Laasphe, zouden wc geld op onze
cheques kunnen krijgen. Enfin, op stap
dan maar
Had ik deze gebeurtenis nu maar be
schouwd als een goed bedoelde waar
schuwing, dat het dien dag verkeerd
zou loopen, dan was misschien nog al
les op zijn pootjes terecht gekomen,
maar als je met vacantie bent, dan ben
je altijd geneigd om alles te trotsee-
ren
Daar gingen we dan, steil tegen den
berg aan, om over de hoogvlakte het
pad naar Laasphe te vinden. Het re
gende weliswaar een beetje, U kent dat
wel, zoo'n druilerig motregentje, waar
van je met geen mogelijkheid kunt
zeggen, of het vijf minuten, dan wel
een heelen dag duren zal. Bovendien
zaten er telkens lichte plekken in de
lucht, liet was nog tamelijk warm,
zoodat we geen bezwaar hadden om
de regendruppels op onze hoofden te
laten tikken.
Onze eerste ontmoeting is mot een
klein hondje. Hij jaagt op een boeren-
Laasphe, een stadje van 3000 inwoners, liggende op het punt van samen
vloeiing van zeven dalen.
een paar kilo etecnen. En eerlijk ge
zegd, geef me eens ongelijk, had ik
dat er niet voor over.
Maar verleidelijk is het wel, als ie
daar zoo maar de prachtigste steenen
op je pad ziet liggen. Niet alleen de
bekende roode flagstones, maar ook
nog andersklcurige, zooals blauwe, en
zelfs geelgetinte. door de aders zwavel
die erin opgesloten zitten. Mag men de
gidsen omtrent het Sauerland geloo-
ven, en dan noem ik vooral die van
Kneebusch, welke de meest uitvoerige
en gemakkelijke- is, dan is dit land
juist om zijn geologie zoo uitermate
merkwaardig, wijl er tal van interes
sante steensoorten voorkomen die men
elders vergeefs zoekt. Ook de flora is
zeer de moeite waard mede door de
prachtige orchideeën, die hier in het
wild moeten voorkomen. Uit den aard
der zaak hebben wij daarvan in liet
begin van September niet veel meer
kunnen zien, doch wij hebben nog wel
kunnen genieten van uitgestrekte w«
landen in de dalen, en ook op de heu
vels, die prachtig bleek-paars zagen
van de bloeiende herfsttijloos, een bol
gewas, nauw verwant aan de lelies,
vergiftig weliswaar, doch door de on
noemelijk groote hoeveelheden een
prachtige decoratie van het land. Bij
ons te lande komt deze plant, voor zoo
ver ik weet, alleen op het Kamper
eiland voor.
Maar laat ik het reisverhaal weer
opnemen, cn U verhalen van de Sturm-
PADEREWSKI, de wereldberoemde pianist verleent thans
ook zijn medewerking aan een film. Ifet is „Moonlight
Sonata" welke door. Lothar Mcndes voor de. Pall Mail
productions wordt opgenomen. Do opnamen worden ge
maakt in de Denham Studio's in Engeland. Paderewskl
kan zich er op beroemen, dat bij de eenige is, die in een
film zichzelf 6-peelt. Men ziet hem hier in een scène
tijdens een concert, met een 3-jaar oud meisje; Binky
Stuart.
erf de kippen na, die kakelend uit el
kaar stuiven.
Hé, moet jij achter kippen aan
zitten roep ik. Dat vindt-ic aardig,
zoo in een vreemde taal aangesproken
te worden. Hij snuffelt even om ons
heen, blijkbaar om to zien, wat voor
snoeshanen we zijn. Het onderzoek
valt gunstig uit, want in het volgende
oogenblik vat hij een onverklaarbare
sympathie voor ons op, en besluit hij
lief en leed verder met ons te deelen.
Dat het meer leed dan lief zou worden,
kon ook hij toen nog niet voorzien
Of ik al een eindje met hem terug
loop, of ik al tegen hom opspeel, het
helpt alles niets, hij gaat mee naar bo
ven, hij gaat mee het. donkere hosch
in. Wat moet je nou met. zoo'n eigen
wijs exemplaar beginnen
De regen werd harder. Het was geen
mot regentje meer, doch het water
droop langzamerhand als pijpestelen
uit de loodgrijze lucht en van de hoo
rnen. In liet bosch ging het nog, maar
daarbuiten, op de hoogvlakte, striemde
de felle regen ons tegen, opgezwiept
door een halven orkaan die natuurlijk
uitgerekend uit de richting loeide,
waarin wij liepen. In eenige oogen-
blikkcn dropen wij, en droop het hond
je, dat van geen wijken wist. Mijn
schoenen begonnen, ondanks twee paar
wollen sokken, te sissen van het nat,
mijn vrouw constateerde tot haar groo
te ontsteltenis, dat haar rugzak niet
heelemaal safe was, en dus haar re-
servekleeding onmiddellijk in haar be
staan bedreigd werd (wat dat betce-
kent kan alleen maar een vrouw be
seffen), terwijl haar wandeljurk in
een uur tijds al meer dan vijf centi
meter korter was geworden dan toen
zij werd aangeschaft. Een mooie op
gave voor een eindexamen, om uit te
rekenen, na hoe langen tijd de jurk ge
heel verdwenen zou zijn geweest.
Nog een half uur later, en we waren
tot op onze huid toe nat.
Ben je voor je piezier uitHoe zoe
ken ze het zoo uit! Enfin U kent dat
kankeren, waarin een beproefd gemoed
een uitweg zoekt, zonder dien noch
tans te vinden. Maar als dc nood het
hoogst isIk zie beneden een dorpje
liggen, volgens de kaart Sassenhausen.
Onze route loopt er niet langs, maar
we besluiten af te dalen, en eerst, eens
op ons verhaal te komen. Sis, sis, sis,
zakken we naar beneden, en de eenige
Wirtschaft in het gehucht van tien
boerderijen en honderden varkens
neemt ons gastvrij op, niettegenstaan
de ons binnenkomen een kleine over
strooming in de gelagkamer betcekent,
vooral, als we even de schoenen uit
trekken. De kleine fik waarachtig,
hij was heelemaal mecgeloopen was
direct thuis, cn sloot weer vriendschap
met den vriendelijken jachtopziener
die hier zijn standplaats had, en juist
achter een heerlijke reebout zat.
Een stevige maaltijd en een glas
warme melk brachten ons weer een
beetje op ons verhaal, maar de regen
was er een Voor den heelc-n flag, profe
teerde de man van het geweer en de
reebout. Nou, eerlijk gezegd, daar had
den we geen zin méér in. Dan maar to-
lofoneeren naar Laasphe om een auto,
door middel van de eenige telefoon,
welke in het gehucht was te vinden.
Dat kostte me de laatste 80 Pfennig,
die ik nog in mijn zak had, plus eon
postzegel van 15, waarvan ik nog 5 Pf.
terug kreeg, zoodat we de auto moes
ten afwachten, staande in den regen
tusschen de mesthoopen, en met het
veilige gevoel, dat ic nog aan het hoofd
staat van 5 Pfennig.
Gaat U maar aan den hoofdweg
staan, dan ziet U den wagen wel aan
komen, had de waardin gezegd. Een
beetjo cuphemistisch uitgedrukt, ach
teraf bezien, die hoofdweg, of „Chaus-
sce", zooals zo zich uitdrukte. Do
minst vrije vertaling in het Neder-
landseh zou geweest zijn: modderpoel
We stonden te rillen als juffershond
jes (over hondjes gesproken, de kleine
fik hadden we in de Wirtschaft ach
tergelaten, en zou door den jachtop
ziener weer na ons vertrek worden
losgelaten, wat hij prompt gedaan
heeft,waarna fik weer den weg naar
huis was ingeslagen) en in een zeer
bedenkelijk humeur zagen we einde
lijk den wagen komen aanspatten.
Nou, toen was het leed voor de groot
ste helft geleden. Maar wat zoudt U,
lezer, gezegd of gedaan hebben, toen U
moest constateeren, dat bij het instap
pen in den wagen de regen ophield, de
wind ging liggen, de wolken scheur
den, en de zon doorkwam? Precies, ik
deed hetzelfde.
Enfin, Laasphe (een groot kwartier
in den wagen) ontving ons met zonne
schijn, rle bank met zeer veel voorko
mendheid engeld, het hotel met
een heerlijken borrel om weer warm te
worden, en het bed met ongemeenc
liefderijkheid.
's Avonds, aan den heerlijken disch,
was alle leed, och, een mensch vergeel
gauw, voorbij. Maar de jurk van mijn
vrouw had de lengte van die eens
kinds, en de rescrvekleeding allerlei
onwaarschijnlijke kleuren gekregen.
Neen, die rugzak was bepaald niet
heelemaal waterdicht geweest.
REEDS eenige jaren was-bij de televi
sie 't ontbreken der kleuren een be
zwaar. De beelden werden zooals be
kend enkel voortgebracht door gebruik
van de neonlamp als verlichting, of,
in sommige gevallen door andere met
speciale gassen gevulde lampen. Dc
ontvangen beelden werden dan rose of
zwart. Later xverd de Kerrlicht-lamp
gebezigd, die 't gebruik van een intens
witte lichtbron toestond. Intusschen
werd door verschillende uitvinders ge
tracht televisie met natuurlijke kleuren
te verwezenlijken.
Een van de eerste, demonstraties
werd gegeven in Juli 1928 te Glasgow
in Schotland door John L. Baird. Sinds
dien tijd ie er veel werk verricht op
dit gebied, waarvan 't meeste gebaseerd
is op oude physicke principes, waarbij
gebruik gemaakt wordt van moderne
apparaten.
Om een begrip te krijgen van de pro
blemen en moeilijkheden in deze ont
wikkeling is kennis van de theorie vol
strekt noodzakelijk. We hebben niet
alleen te maken met dc theoretische
principes der gewone televisie, maar
ook met de beginselen die toestaan dat
een kleur ingeschakeld wordt. In 't eer
ste geval hebben we alleen te maken
met dc verschillende lichtintensiteiten
die op een photo-electrische cel reagee-
ren en is ons probleem betrekkelijk
eenvoudig. In 't tweede moeten we niet
alleen de intensiteit beschouwen, maar
ook rekening houden met de frequentie,
daar elke kleur een verschillende golf
lengte hoeft.
Aftastmethode
In het eerste geval wordt het over te
brengen voorwerp afgetast door middel
van een geperforeerde schijf, dus a.h.w.
verdeeld in kleine eenheden van ver
schillende lichtsterkten. Deze ontleede
deeltjes vallen in snelle tusschenpoozen
op een photo-electrische cel. Aldus heb
ben we teruggekaatst licht omgezet in
electrische stroomstooten. De wisselen
de electrische stooten kunnen gebruikt
worden om licht te produceeren. De
gebruikelijke methode is om deze ener
gie te benutten voor het moduleercn
van een neonlamp. Als een aftastschijf,
gelijk aan de origineele, gelijktijdig
wordt gedraaid, komt 't licht weer te
zien. In den regel wordt dezelfde metho
de gebruikt in kleurtelevisie. Het voor
werp wordt in lichteenheden gesplitst,
die omgezet worden in electrische
stroomstooten, de electrische stroom
stooten worden overgebracht, opnieuw
omgezet in den vorm van licht en weer
verzameld door middel van de aftast-
schijf. Om kleuren voort te brengen
echter, moet de overbrenger in staat
zijn verschil te maken tusschen licht
van verschillende frequenties en de
ontvanger moet in staat zijn deze fre
quenties te reproduceeren zonder ver
andering.
Het zichtbare spectrum loopt van
rood (7800—6300 A.U.) tot violet (4400—
3800 A.U.). Er zijn echter drie primaire
kleuren rood, geej en blauw, die, in
dien samen vermengd, 't effect geven
van iedere kleur in 't spectrum.
Drie transmissies noodig
Photo-electrische cellen van verschil
lende constructie reageeren op licht in
verschillende maten. In 't algemeen be
antwoorden de uit verschillende ele
menten samengestelde cellen 't beste
aan een of andere frequentie. Bij voor
beeld een calsium-cel heeft zijn maxi
mum van gevoeligheid vlak bij 't mid
den van het groen; een barium-cel
heeft zijn maxirnumpunt op ongeveer
3800 A.U., dat is ongeveer binnen het
violet: een thallium-cel gevuld met he
lium is gevoelig voor de werking van
infra rood. Verder is 't mogelijk, door
middel van kleurfilters, de kleurgevoe
ligheid van iedere cel te veranderen.
Daardoor kan door middel van een
combinatie van geschikte cellen en fil
ters, iedere combinatie van kleuren
veranderd worden in overeenstemmen
de electrische stroomstooten. Deze elec
trische stroomstooten kunnen gebruikt
worden om een bron van wit licht te
modulecren, waartegenover kleurfilters
geplaatst kunnen worden.
We gebruiken om natuurlijke kleuren
te krijgen, gewone televisie-apparaten
met een paar wijzigingen, namelijk 't
gebruik van drie photo-electrische cel
len met hun respectievelijke filters (een
voor ieder van de drie primaire kleu
ren, rood, peel en blauw) en drie af
zonderlijke bronnen van wit licht, die
door hun respectievelijke kleurfilters
rood, geel en blauw gaan. Het voorwerp
wordt afgetast en iedere cel wordt be-
invloed door verschillende kleuren, die
om beurten op de verschillende ge
kleurde lichten reageeren. Iedere fre
quentie in het zichtbare spectrum wordt
ontvangen door een van de cellen en in
dien de lichten vermengd worden, kun
nen ze iedere kleursehakeoring voort-
brongen en de kleurtelevisie is een wer
kelijkheid.
Deze methode heeft echter een belang
rijk nadeel. Drie afzonderlijke over-
brengkanalen zijn noodig, een voor
iedere kleur.
Het Baird-systeem, gebaseerd op de
zelfde principes, maar van andere appa
raten gebruikmakende, overwint deze
moeilijkheid op een vernuftige manier.
De aftastschijf is voorzien van drie
spiralen, een voor iedere kleur. In plaats
van drie aparte photo-electrische cellen
wordt er één gebruikt die practisch het
geheole spectrum bedekt. Kleurfilters
zijn geplaatst in de perforatie, één kleur
voor iedere spiraal. Om de moeilijkhe
den van drie transmissies te vermijden,
wordt een driedeolige stroomwisselaar
gemonteerd op de drijfas, welke de af
tastschijf draagt. De stroomwisselaar.
die in phase bewogen wordt met de
spiralen, is verbonden met een licht
bron, waar iedere kleur wordt voortge
bracht, De noodzakelijkheid om een
meervoudige transmissie te bezigen
wordt thans vermeden en practisch
wordt de natuurlijke kleurtelevisie, al
dus een werkelijkheid.
Ik zou den lof willen zingen van de
zandwegen, die helaas ook al, zooals
zoovele goede dingen dezer aarde, als
zoovele schoonc dingen der natuur,
zeldzamer worden in Nederland. Tus
schen de vele berichten die van dc
toenemende verarming van natuur en
landschap getuigen, berichten over af
braak van molens, kanaliseering van
beken, afgra\ing van wallen, ontgin
ning van heide, demping van wateren,
toename van reclame, verminking van
gevels, tusschen al deze berichten, die
zich aaneenrijgen tot een lange, droe
vig lange rij. treffen ook telkens weer
de mededeelingen die ervan spreken
hoe er ergens in een mooi stuk Neder
land weer een zandweg verdwijnen
gaat en in werkverschaffing in een
straatweg wordt veranderd.
Dat zal hier en daar wol noodig en
nuttjg wezen. Ik geef het graag toe.
Maar het gebeurt ook wel vaak daar,
waar het niet noodig en niet nuttig is,
waar een andere vorm van werkver
schaffing de voorkeur verdienen zou.
Wie daaraan denkt, voor hem rijzen
herinneringen op aan de schoonheid
die juist langs de zandwegen zich zoo
karakteristiek cn ongerept ontplooit.
Hier langs do zandwegen is niet het
lawaai en de benzinetank van het mo
derne verkeer. Er zijn gelukkig ook
nog gebieden waar die niet doordrin
gen en dc zandwegen voeren daar
heen.
Hier is nog de stilte, altijd de stilte
en do eenzaamheid, vaak, meestal de
eenzaamheid die elders al te zeer gaat
ontbreken. Het. zandpad, meestal lig'
er een oud of een modern fietspad
langs en in de vacantiedagen die ach
ter ons liggen waren het dan ook naast
de in ecre herstelde wandelaars dc
scharen fietsers die hier het blijde, het
ook wel eens storende gerucht van
menschen brachten, maar nu. in de
herfstelijke eenzaamheid van vele ne
velige of zondoorglansde uren, nu is
het meestal maar een enkele boeren
wagen die het zand even op doet stui
ven, zonder gerucht en die karakteris
tieke stoffage aan het rustige land
schap geeft.
Zóó, recht en lang, maar ook vaak
in de bochten zich slingerend, gaan de
zandwegen door de hosschen, de hei
den van de Veluwe, door en langs de
duinen van Holland, door Frieslands
bouwvelden ook.
Hier in de zonnige herfst, die we in
deze Septemberweken tot onze blijde-
verrukking mogen beleven, is het
langs de zandwegen mooie dan ooit.
Doordringende pittige herfstgeuren van
dorrend aardappelloof, van stervend
blad, van dennen en zwammen, ver
vullen de atmospheer en kunnen hier
nog vrij zich verspreiden. Kleurend
loof en glanzende vruchten fonkelen
langs het pad.
De vogel, die ginds het rumoer van
de straat niet overstemmen kan, laat
hier zijn Septemberliedje hooren na
de rust der late zomerdagen. De egel
kruipt hier te voorschijn en blijft hier
onverlet, de ree durft zich hier vcr-
toonen en de zilveren webben hangen
ongeschonden, de kleurige libellen, vol
gratie, vliegen hier onbelemmerd in 't
licht.
't Is te begrijpen, dat vele boeren aan
deze zandwegen, denkend niet alleen
aan mooie zomerdagen en zonnigen
herfsttijd, maar ook aan dc -weken
waarin de paden drassig en vrijwel on
begaanbaar zullen zijn, naar verande
ring verlangen en de werkverschaf
fing, die verbetering belooft, blij be
groeten. Maar er zijn ook van deze
landpaden genoeg, waar deze drang en
wensch niet spreekt, waar de kosten
de moeite niet loonen, waar de na
tuur in haar ongereptheid ook een be
slissend woord meo dient te spreken.
Men vergete het niet: langs de zand
wegen, juist langs de zandwegen onl
vouwt zich veelal het rijkst en zuiverst
de schoonheid van Nederland.
A. L. B.