4r
dioidA (pLcdbxwx
DE STORM GEESELT
AMELAND
De Nijenrode-zaak voor
het Hof
ARBEID VAN
Op Dinsdag 3
November
TOONTJE VAN TEUTEN
DE MILLIONNAIR
JAREN BEDREIGD
Geen grond voor alarmee-
rende berichten
Eerste steenlegging
voor jeugdkerk
WAT ETEN WIJ MORGEN?
TRAGISCH ONGEVAL
2e BLAD PAG. 3
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
MAANDAG 2 NOVEMBER 1936
Nog één zoo'n storm en al
het lage land staat
onder water
(Van onzen A -redacteur).
NOG één zoo'n storm zegt
men op Ameland en al het
lage land van ons eiland staat
onder water. Dc arbeid van jaren
dreigt te worden vernield en vele
hectaren cultuurgrond zullen door
het zeewater onbruikbaar worden.
De dijk, die de lage Zuidkust tegen
de Waddenzee beschermt, heeft het
de laatste dagen hard te verduren
gehad. Er zijn groote gaten in ge
slagen en het zand van het dijk-
lichaam is bloot komen te liggen,
zoodat de golven van een nieuwen
storm er vrij spel op zullen hebben.
Nog niet zoo heel lang geleden is de
dijk daar door het waterschap Nes-
Buren met steun van rijk en provincie
gelegd. Voorheen spoelde bij storm
weer het zeewater over de lage gron
den, waarop wat koeien weidden in den
zomer en sommige boeren hun veld
vruchten verbouwden. Maar men hield
er vroeger rekening met jaarlijksche
overstroomingen, zoodat het land niet
zeer intensief bebouwd werd. Op den
duur kon deze toestand niet gehand
haafd blijven, omdat de bevolking ge
stadig toenam, waardoor van het weide
en bouwland van Ameland steeds meer
gevergd werd. Ongeveer zeven jaar ge
leden werd op de plaats, waar geen
duinen een natuurlijke zeewering
vormden, een dijk gelegd van ruim
acht kilometer lengte. Do aanleg kostte
drie ton en de eigenaren namen hooge
lasten op zich, tot een jaarlijksche bij
drage van wel 25 toe, om van den
steeds terugkeerenden overlast bevrij'd
te raken.
De dorpen hebben op Ameland nooit
gevaar geloopen. Al van ouds waren
daar dijken omheen gelegd, die tegen
het hooge water bescherming gaven.
Maar toen men beteren cultuurgrond
noodig had, werd de dijk aan de Zuid
kust aangelegd. Dit jaar nog is deze
dijk belangrijk versterkt, hetgeen nog
weer een ton extra gekost heeft. Vier
millioen klinkers zijn op de glooiing
aangebracht en men meende zoodoende
tegen alle eventualiteiten gewapend te
zijn. IToe anders is dat uitgevallen I
De zee is onberekenbaar, dat is ook
nu weer gebleken. Op IS October storm
de het op een wijze, die velen nog lang
zal heugen. Ook op Ameland heeft
men er de gevolgen van ondervonden.
Den 2en October was juist de nieuwe
klinkerbeveiliging gereed gekomen en
ruim twee weken later werd daar al
een flinke bres in geslagen. Ongeluk
kiger kon het ook al niet treffen, daar
het nieuwe klinkerdek zich nog niet
gezet had en de tusschenruimten nog
niet waren aangevuld. Zestig groote
en kleine gaten werden in den dijk
geslagen en met man en macht werd
er gewerkt, om het gevaar van een
doorbraak te keeren.
Aan den voet van den dijk aan de
landzijde staat een schuur, waarin het
waterschap allerlei materiaal ter ver
sterking van den dijk heeft opge
slagen. Daar liggen zeilen, zakken,
touwen, schoppen, lantaarns en palen
zoo voor het grijpen. Alles heeft er
zijn vaste plaats en het. is op een dag
als deze wel gebleken, hoe nuttig al die
voorzorgsmaatregelen zijn. Met deze
noodmaterialen heeft men zoo goed en
zoo kwaad als het ging voorloopige
voorzieningen getroffen, om later tot
een definitief herstel te kunnen over
gaan.
Daartoe is het niet kunnen komen
Want vóórdat men aan deze werk
zaamheden kon denken, kwam de storm
van het begin dezer week, die de be
volking van Ameland angstige uren
deed beleven. Vele nieuwe gaten wer
den in den dijk geslagen en sommige
kleinere gaten werden tot groote ver-
eenigd. De noodklok heeft geluid over
het eiland. Alles wat handen had hielp
mee om liet eigen land te beschermen.
En het mocht gelukken, den dijk te be
houden.
Het getij was gunstig voor de Ame
landers. Op 18 October, toen de groot
ste bressen werden geslagen, was bet
springtij. Nu stond de maan in een
kwartierstand en het water kwam niet
zoo hoog als de eerste keer. Dat is het
behoud geweest van de lage gronden
van Ameland en als er nu voorloopig
geen nieuwe zware storm komt, hoopt
men het eiland voor overstrooming te
kunnen behoeden.
Kranig werk
De dijkopzioliter Van den Beyaard
heeft met zijn mannen kranig werk
verricht. Er is gewerkt, zooals men dat
alleen op critieke momenten doen kan,
maar het resultaat was dan ook, dat de
dijk zijn waterkeerende werking kon
blijven verrichten. De vliegende storm
was wel een zware handicap daarbij,
want speciaal het loggen van de zeilen
was een moeilijk werkje, omdat ze den
mensohen bijna uit de handen werden
geslagen.
Van alarmeeren de berichten is
thans evenwel geen enkele grond
aanwezig. De dijk ligt er nog, al
zijn er groote gaten in geslagen. Het
gevaar is alleen, dat het dijkli-
chaa.m thans op vele plaatsen van
de beschermenden laag van klin
kers en klei ontbloot is, zoodat een
nieuwe storm wel een ramp zou
kunnen veroorzaken.
Op vele plaatsen zijn geweldige gaten
in den dijk geslagen. Verticaal loopen
de randen daarvan naar beneden, tot
in het zand, dat zoo gemakkelijk door
stroomend water wordt weggespoeld. De
klinkers van de versterking liggen her
en derwaarts verspreid. Dc zee moet
wel een bijzondere kracht gehad heb
ben, als ze deze verwoestingen allemaal
heeft kunnen aanrichten.
De afsluitdijk schuld?
Vroeger hebben we nimmer zoo'n
grooten wateraandrang gehad, beweren
de Amelanders. Komt het, omdat de zee
zich niet aan banden wil laten leggen
en tegen den nieuwen dijk met nieuwe
woede haar krachten inspant? Velen
op het eiland beweren, dat de afsluit
dijk in de Zuiderzee van alles de schuld
is. Dit is natuurlijk moeilijk te bewij
zen, omdat de kracht der elementen
zich nimmer laat vergelijken en mep
niet kan nagaan hoe het in dezen storm
zonder den afsluitdijk zou zijn gegaan.
Wel heeft de commissie-Lorentz daar
omtrent berekeningen gemaakt, welke
op sommige plaatsen langs de Wadden
zee tot dijkverzwaring hebben geleid.
Voor dit deel van deze zee echter werd
een verhooging van het waterpeil door
den invloed van den afsluitdijk van
hoogstens tien centimeter berekend. De
Amelandei's zijn het daar evenwel niet
mee eens
Men zal nu eerst, als het weer het
toelaat, herstellingswerken moeten gaan
verrichten. Veel materiaal is daarvoor
al aangevoerd van den vasten wal. Dan
zal er verder moeten worden beslist, of
men den dijk in den laatsten toestand
zal herstellen, of dat do bescherming
verzwaard zal worden en de dijk zelf
verhoogd. Het dagelijksch bestuur der
provincie is reeds met den hoofdinge
nieur van den provincialen waterstaat
een kijkje gaan nemen. Want dit be
stuur heeft het toezicht over de water
schappen en het staat met moederlijke
zorg de pupillen in moeilijkheden bij.
Naar wij vernemen, is omtrent de ver-
terking van den dijk spoedig een be
slissing te wachten.
VORSTELIJKE WAARDEERING VOOR
HET REDDINGSWERK
HOEK VAN HOLLAND. Bij de
directie van de Zuid-Hollandsche Red
ding Maatschappij tot Redding van
Schipbreukelingen is een schrijven in
gekomen van H.M. de Koningin, H.K.H.
Prinses Juliana en Z.D.' Prins Bemhard,
waarin met groote waardeering kennis
genomen wordt van het goede werk, ge
daan door de bemanning van de red
dingboot .President Wierdsma" tijdens
den jongsten storm. Ook kwam een
dankbetuiging in van den kapitein van
de „Kurt Hart wig Siémers" en van den
Duitschen consul te Rotterdam.
SCHIPPER VERONGELUKT
Zaterdag bevond zich op de rivier de
Mark, ter hoogte van de Laak onder
Et ten, de schipper C. V. met een vol
geladen schuit met suikerbieten, welke
werd voortgetrokken door een paard.
Door onbekende oorzaak begon het dier
plotseling te steigeren en wilde het op
een loopen zetten, met als gevolg een
geweldige ruk aan den mast, waaraan
het. paard verbonden was. De mast brak
af en trof den schipper op het hoofd,
waardoor de man overboord viel en on
der de schuit verdween. Aanstonds wer
den door zijn zoon en een knecht po
gingen in bet werk gesteld om den on
gelukkige te vinden, terwijl in allerijl
politie gewaarschuwd werd. Na ruim
twee uur dreggen werd de ongelukkige
met verbrijzelden schedel opgehaald.
CLEARING NEDERLAND-ITALIö
's-GRAVENHAGE, 31 Oct. - Clearing
koers lire tot en met 7 November 19313:
9.75.
=5:
D
K
O
luiv&M qo&de Jtaffelwijn
per flesch f 0.65 II per anker f 25»-
j?. Sdwishmajn %n.
Ut/i&cktAxJiMiSLczat 17 Jsrf. 1^5
O'v i v-
>*A
De bedreigde dijk
Eerst staat Koning daarna
Onnes terecht
AMSTERDAM, 31 October Twee en
een half jaar is het geleden dat de
rechtbank de geruchtmakende „Nijen-
rode zaak" behandelde. Twee en een
half jaar is het geleden, dat de hoofd
personen, die in dit monsterproces op
traden in eerste instantie werden vrij
gesproken van het ten laste gelegde.
De vreemde figuur van den detective
Johanknegt, eigenlijk een bijrolspeler,
die meermalen voor de note gaie zorg
de, kwam er minder goed af. Hij werd
tot een voorwaardelijke straf veroor
deeld wegens heling en ook een beken
de figuur uit de Amsterdamsche on
derwereld ging niet vrij uit. Het O.M.
ging in hooger beroep.
We herinneren hier aan de voorge
schiedenis van dit in alle opzichten in
teressante strafproces, waarbij gebeur
tenissen aan het licht kwamen die de
schrijvers van detectiveverhalen deden
watertanden. Het betreft hier niet een
zaak, waar het om millioenen gaat, de
uitkeeringen door de verzekering ge
daan beloopen „slechts" een bedrag van
72 mille.
Een factor, waardoor de publieke at
tentie zoo sterk door deze geschiedenis
is getrokken, is het feit, dat de hoofdrol
door het parket is toegedacht aan den
heer Onnes v. Nijenrode, iemand uit de
hoogere kringen.
Onnes heeft zijn verdediging, daarin
bijgestaan door Mr. Th. Muller Massis
en Mr. N. J. C Kappeijne van de Cop-
pello op een hoog plan geplaatst Nim
mer, zelfs niet bij de felste en bezwa-
rendste beschuldigingen van zijn vroc-
geren vriend Koning,, verloor hij zijn
zelfbeheersching. Deze kroongetuige be
schuldigt den kasteelheer, de inbraak
in zijn „vesting" zelf te hebben in scène
gezet Daarbij beschuldigt Koning
zichzelf van medeplichtigheid aan die
tooneelinbraak. Wat zegt Onnes? Hij
noemt alles leugens: „Ik wist vóór dc
inbraak nergens van af. Eenigen tijd
daarna is Koning met zijn bekentenis
bij mij gekomen. Hij heeft mij toen ver
teld, dat hij den diefstal had geënsce
neerd! Maar dat hij er mij de schuld
van zou geven, als ik hem geen geld
betaalde." Chantage dus! Zoo was de
toestand na de instructie, zoo bleef
deze ook gedurende de zitting van de
rechtbank.
De „inbraak" in het trotsche kasteel
Nijenrode, gelegen in de nabijheid van
Breukelen, dateert reeds van ruim vier
en een half jaar geleden. Het anders
zoo rustige dorpje werd in den nacht
van 29 Februari op 1 Maart 1932 be
zocht door een drietal inbrekers (ver
huizers zouden zij zich later noemen).
Even stil en discreet als ze gekomen
waren, vertrokken ze per fiets weer
naar de hoofdstad, met zich voerend
een niet onbelangri.jken buit aan kost
bare miniaturen, schilderijen en kost
bare sieraden. Al heel gauw liep bet
gerucht, dat de zaak niet heelemaal
pluis was, dc diefstal met braak zou
een „kunstje" geweest zijn en de kas
teelheer zou er meer van afweten.
Het onderzoek leverde geen resultaat
op. Begin 1933 stelde de Amsterdam
sche recherche bij den Amsterdamschen
particulier detective Johanknegt een
onderzoek in naar aanleiding van ge
ruchten over valsche Turmac cadeau
bonnen. En... bij die huiszoeking kwa
men miniaturen te voorschijn, die uit
Nijenrode waren gestolen. Het eerste
aanknoopingspunt was gevonden en
voorzichtig gingen recherche en justitie
aan liet werk om de draden van dit ge;
compliceerde misdrijf te ontwarren. Bij
den detective waren nog meer aanwij
zingen gevonden, waaruit de opzet van
het spel voor een groot deel bleek. Be
halve de detective werd ook zijn secre
taresse, die een onbeduidend rolletje
had gespeeld en die later buiten vervol
ging werd gesteld, gearresteerd. Een
huiszoeking bij Koning in den Haag en
bij den blocmenhandclaar Witbraad
te Amsterdam, leidde tot beider arres
tatie. Via de heeren Koning en Wit
braad komen we bij de „Aannemers"
van bet werk. Biesing en Mees Gerrit
sen komen voor liet. weinig flattecrcnd
voetlicht der Amsterdamsche justitie.
Witbraad blijkt zich tot. deze twee
kopstukken van donker Amsterdam te
hebben gewend en in het bijzonder bad
hij Mees Gerritsen verzocht hem „een
krakerscombinatie" te leveren. Deze
combinatie, de „uitvoerders" van bet
werk, bestond uit Maag. van Binsber-
gen en Grootjoban. De lijn waarlangs
dit drietal zijn instrucies kreeg lien
dit staat vast van Koning, via Wit
braad en via Mees Gerritsen. Het ge
stolen goed was bezorgd bii bet geeste
lijk hoofd van de bende. Biesing. Nu
was bet wachten op geld!
Geaccordeerd was, dat de „verhui
zers" tien mille te verdoelen zonden
krijgen. Het geld liet op zich wachten
en tenslotte wendden zij zich tot den
detective Johanknegt, die connecties in
„boven" cn „onder" wereld had. Als er
dan geen geld van de zijde van den
kasteelheer komt zoo redeneerden zij
dan is het maar het beste om wat te
verdienen aan de verzekeringsmaat
schappijen.
Johanknecht is een man,, zooals we ze
soms in een detective-story aantreffen:
een man met relaties, tamelijk ijdel en
uitgerust met een g.roote dosis fantasie.
dochdie verschillende misdaden tot
klaarheid heeft gebracht en relaties tot
zelfs met politiecommissarissen onder
hield.
Hij zette in zijn fantasie complete
hoofdstukken uit ouderwetsche griezel
romans in elkaar, zooals gemaskerde
conferenties, ontmoetingen op donkere
wegen in auto's, de „ontdekking" van
het gestolen goed in de buurt van de
lTollandsche Radim», waar twee Utrecht-
sche rechercheurs tij aanwezig waren,
enz. Hij speelde zijn rol van ijverig
speurder prachtig, doch intusschen wist
hij precies, dat M. Gerritsen het gesto
len goed in zijn bezit had.
Een deel werd via zijn bemiddeling
aan de verzekering, die inmiddels
72.000 aan Onnes bad uitbetaald, te
rugbezorgd. Later volgde ook de rest,
zoodat op het oogenblik van do arres
tatie bijna alle gestolen voorwerpen in
handen der verzekeringsmaatschappij
waren. Tenslotte arresteerde de justitie
op 9 Mei 1933 de heer Onnes van Nyen-
rode. Koning schoof alle schuld op On
nes, die van zijn kant de rollen om
draaide en Koning aansprakelijk stelde.
In hooger beroep
Zooals gezegd ging de officier in hoo
ger beroep, doch steeds weer moest de
behandeling van de zaak worden uitge
steld. Eerst omdat Onnes, die thans in
Duitschland een landgoed heeft, een
operatie moest ondergaan en later om
dat de kroongetuige tegen Onnes, Ko
ning, zi-k was.
In Mei j.l. is het Hof begonnen met
de behandeling van do strafzaak tegen
Mees Gerritsen en Johanknegt, doch na
de getuigenverhooren, besloot het Hof
die zaken te schorsen tot Onnes en Ko
ning terecht hebben gestaan.
Dinsdag 3 November aanvang.
Op 3 November des morgens te 10 uur
zal eerst de zaak tegen verd. Koning
worden behandeld, tegen wien eerst elf
getuigen worden gehoord.
Dan zullen de getuigen tegen Onnes
worden voorgeroepen en zal Onnes dus
terechtstaan. Voorloopig zijn als zit
tingsdagen vastgesteld 3, 4, 5, 10 en 12
November.
Het Hof wordt gepresideerd door Mr.
Joh. M. Jolles, raadsheeren zijn Mr.
Leuwe van Nijenstein en Mr. Smit. Het
O.M. wordt waargenomen door den ad
vocaat-generaal Mr. J. Versteeg. Verd.
Onnes wordt wederom verdedigd door
Mr. Muller Massis en Mr. Kappeyne v.
d. Copello. Mr. Kokosky zal de verdedi
ging van Koning voeren..
Plechtigheid te Den
Haag
's-GRAVENHAGE, 2 November. Op
intnoodiging van de Duinoord-jeugd-
kerkcommissie hadden velen zich Zater
dagmiddag om 3 uur in de Duinoord-
kerk verzameld om de plechtige eerste
steenlegging van de jeugdkerk, achter
de Duinoordkerk bij te wonen.
Voorafgegaan door de predikanten
Ds. Creutzberg en Ds. Oberman, begaf
men zich onder orgelspel naar liet ter
rein, waar een kinderkoor stond opge
steld, dat de plechtigheid met gezang
inleidde.
Vervolgens werd door de beide predi
kanten het liturgisch formulier voor de
eerste steenlegging gebeden, o.a. Ps.
84 2G, waarna Ds. Oberman de steen
met olie begoot onder het uitspreken
van den tekst Gen. 28 18, gevolgd door
de lezing van Ps. 127.
Hierna las Mr. Bergma de oorkonde
voor, welke vervolgens in den steen
werd gemetseld, waarop een der jonge
ren Gijs Creutzberg dezen bevestigde.
De steen draagt tot opschrift: Prid. kal.
Nov. a.d. MCMXXXVL.
Ds. Creutzberg sprak hierop bet ze
geningsformulier uit, waarna de plech
tigheid door Ds. Oberman mot het Onze
Vader werd besloten.
35. Toen ze het echter in de gaten kr.egen, maakten ze
dat ze zoo gauw mogelijk weg kwamen. Thans kon de leeuw
ongehinderd de saucijsjes die op tafel stonden opeten. Je
kon duidelijk zien dat de leeuw van saucijsjes hield, want
hij schrokte verschrikkelijk, zoodat je bijna zou gaan den
kon dat hij in den dierentuin geen opvoeding had genoten.
36. De slager echter was een slimme man Die had nog
luist kans gezien om de laatste van de saucijsjes op tafel
vast te maken aan de rauwe worstjes op den saucijsjesmolen
En met het grootste pleizier van de wereld zag dp slager,
dat de leemv zich begon te overeten
VOOR DE KOFFIETAFEL
Halve gedraaide.
VOOR DE MIDDAGTAFEL
Gestoofde knolseldery.
Aardappelen.
Poffertjes.
Bereiding:
250 gr. bloem, 2 eieren, 1% kopje
melk, 25 gr. gist, wat zout.
De bloem wordt gezeefd en in een
kom gedaan. De gist aanmaken met de
lauwe melk cn met de fink met wat
zout geklopte eieren.
Laat het beslag plm. een uur op een
lauw-warmo plaats toegedekt rijzen.
Verwarm dc poffertjespan, mei de ver
schillende afdcelingen in met Delfrite
ol boter en giet in alle bokjes een wei
nig van het beslag. Laai ze even bik
ken, keer zc om, en houd ze warm.
Dien ze warm op met boter en fijne
suiker.
P1ANOHANDEL
Fa. R. VAN DEN BURG
Arnh.straat Gevestigd sedert 1887
Vraagt onze tarieven voor
stemmen bij' abonnement
Door de duisternis misleid
te water geloopen
MAARTENSDIJK, 1 November.
Zaterdagavond omstreeks half zes ging
de 55-jarige ongehuwde mejuffrouw J.
V. op weg van haar huis naar de boer
derij van den beer de R. om daar een
bondschap te doen. Deze boerderij is
gelegen vlak bij liet gemeentehuis. Mcj.
V. moest, om de boerderij te bereiken,
door de tol gaan, cn vervolgens de
bi ug over de Wetering passeeren. Toen
zij om 8 uur nog niet was terug ge
keerd in baar woning, begon men zich
ongerust to maken. Men ging een on
derzoek instellen, en vond ten slofte
baar lichaam in het water onder de
brug liggen. Zij werd door twee perso
nen uit bet water gebaald, maar Dr.
Steyling, die inmiddels gewaarschuwd
was, kon niet anders constateercn, dan
dat mei. V. reeds was overleden. Waar
schijnlijk is zij. toen zij de brug wilde
nassceren. door de duisternis misleid,
an naast de leuning van de brug in
het water geloopen.
BOERDERIJBRAND TE TIENHOVEN
TIENHOVEN, 31 Oct. In den
Bethunepolder is do hofstede van den
heer Baars op ernstige wijze door
brand geleisterd. Doordat een vlam in
een pot met vet sloeg ontstond een
brand, die zich snel uitbreidde. Het
achterhuis geraakte in vlammen, even
als dc stal Het vee kon worden gered,
hoewel men niet verhinderen kon, dat
het achterhuis, de stal en een hooiberg
uitbrandden
INBRAAK IN EEN ONBEWOONDE
VILLA VAN H.M. DE KONINGIN
Loodgieters van het Koninklijk Paleis
het Loo kwamen dezer dagen bij bet
verrichten van herstcllingswerkzaamhe
den aan de villa van H. M. dc Konin
gin op den hoek van den Loosdrecht
scheweg cn de Waldeca Pyrmontlaan te
Apeldoorn tot de ontdekking, dat in
deze villa, die reeds een groot aantal
jaren onbewoond is, doch wel van mcu
bilair is voorzien, was ingebroken. Een
onderzoek wees uit, dat verscheidene
voorwerpen, waaronder ecnige waarde
volle, waren ontvreemd. Dc inbrekers
hebben o.m. overgordijnen gestolen.
Nee ik had mijn handboelen niet vergeten, Inspecteur
maar die Kerel is verkouden en Ik had geen zin om aange»
stoken te worden. (Passing Show)
