15 DAGBLAD AMERSFOORTSCH DAGBLAD CQ/METICn MET GRATIS Over boeken en schrijvers Waar onze bosschen blijven Voordat Hoenderlo ontstond THANS CENT PER WEEK ONGEVALLENVERZEKERING De houtvlotterij De eerste boer J~jhet voorbijgaan van een houtvlot voor de bewoners van de Rijnoe vers in ons vaderland tot een alle daagsch verschijnsel behoorde. BOEKBESPREKING DROGISTERIJ „DE GAPER" TIJDSCHRIFTEN minuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiir^ GIJ ZIJT GEEN 0 „AMERSFOORTER" ZONDER HET „AMERSFOORTSCH J ft DAGBLAD" niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaiQjaiiQuuunuaumiuiunitmiinamirijinuttitiiitii niith? ^^luniiimiiiiiiitiiMiiiniiiniiitiiiiiiiiiiiiimiintiiiiniiiiHniiimiiniiii»»»»»""""""""""""'""": iiiiiiiiuiiiiiiiiiiiuiuiiiiiiiiiiiuiiiiiuiiiiiiiiiiniuiiiuiiiiiiiiiiiiiiiKiiiiini De Vreemdeling, door Johan van der Woude. (den HaagH. P. Leo- pold's Uitgevers mij. 1936). JOHAN VAN DER WOUDE heeft zich eenigen tijd geleden in „de Neder» landsche Bibliographic" uitgespro ken over den aard cn de ontwikkeling van zijn kunst. Het is voor den be spreker van zijn nieuwste werk. welks titel hierboven staat aangegeven, van belang, zich voor den geest te stellen, wat de auteur bij die gelegenheid zelf heeft verklaard. I Van der Woude begon, met op te merken, dat hij het stellen van een Idee noodzakelijk acht voor de concep tie van een roman. Zoo heeft het mo tief in „Straat Magelhaes" zich gericht naar de Idee van de Tucht. In zijn vol gende bock „Faun" wilde van der Woude de Idee uitbeelden, dut alles wal de menschen doen. berust op een bepaalde gedrevenheid, die sterker is dan zij In zijn „Macht over Granvel" heeft hij de gedrevenheid, de Noodlots gedachte trachten uil te beelden, in haar hereditaire gestalte. Een man heeft een moord gepleegd op zijn eigen zoon. De nakomelingen ondergaan daarvan de duistere beïnvloeding. Zij ontkomen met aan den doem, die in hun familiebepaaldhcid o\er hen ligt. zooals niemand ontkomt aan wat het noodlot legt op des menschen weg. In dezen nieuwsten roman „de Vreemde ling" heeft \an der Woude een ver eenvoudigde „Macht over Granvel" willen geven. Hij wil er in aantoonen, hoe één persoon de oorzaak kan zijn van de volkomen wijziging in een leven van andere menschen. Het boek droeg eerst" den titel „Ilcld meer in het vage". De hoofdfiguur is een per soonlijkheid. zonder dat hij iets doet om een persoonlijkheid te schijnen. De meerderwaardigheid van deze figuur ..Marcel Young", is een meerderwaar digheid, die niet aanwijsbaar is, een meerderwaardigheid uitsluitend in het gebaar. Wij meenen dat de auteur in het boven weergegevene zeer duidelijk bet karakter van dezen, zijn nieuwen ro man heeft geformuleerd Inderdaad is deze Marcel Young, de geheimzinnige vreemdeling, die zijn intrede doet in een blijkbaar in Vlaanderen gedacht oud stadje, waar hij zich vestigt in de huizingo van don graaf, een min of meer mystieke persoonlijkheid, die de ver schillende menschenlevens cn mensche- lijke verhoudingen, welke ons in dit boek worden beschreven den achter grond geeft, waartegen zij hunne tra gische gesteldheid kunnen openbaren. Wij willen het hoofdschema van de zen roman hieronder aanduiden. Wij spraken over Marcel Young, dc geheim zinnige Engelsclunan, die in het ver beelde stadje binnenkomt. Ilij vindt aanraking met drie vrouwen. In de eer ste plaats met de tuinmansvrouw Lotte, die de lichamelijke liefde van de vrouw voor den machtigen vreemdeling ver tegenwoordigt. Geheel anders is zijn verhouding tot Ennlie. de dochter van den burgemeester en, naar later blijkt, het onecht kind \an den Graaf. Zij vindt door de ontmoeting met Marcel Y'oung, achter zijn persoonlijkheid, de verlangens van baar eigen leven. Zij komt door die ontmoeting in een ander psychisch klimaat, in een ander be- wustzijns veld. En dan is er ten slotte-Eva, de echte dochter van den Graaf. Zij wordt er toe aangespoord, te trouwen met een ouden neef. Norbert, maar \oor zij trouwt, volgt zij Marcel Young Eva is de vrouw, die zich bewust is van haar stand. Zij wil met Norbert trouwen, omdat zij meent daardoor de opkomen de macht van het volk te weerstreven, welk innerlijk verzet een attribuut is van haar aristocratisch zelfbewustzijn Maar Norbert blijkt een aantastbare persoonlijkheid. De onaantastbare is Marcel Young Van der Woude heeft in het inter view, waarvan wij hierboven gewaag den. nog een zeer merkwaardige karak terschets gegeven van zijn eigen stijl. „Het is mijne meening", zoo zeide hij, „dat kunst geboren wordt uit de wol kige Idee. Kunst is als Venus, „uit het schuim geboren," en in het bizonder de roman onderscheidt zirh voor mijn bewustzijn door zijn dynamiek Hij ont staat onder hel schrijven door De rea liteit is alleen hulpmiddel, maar be hoort niet tol het wezen van de kunst Daarom heb ik een voorkeur voor den roman, die in oude tijden speelt Hij geeft de gelegenheid afstand te nemen van mijn onderwerp door den lijd en daardoor te ohieeti\eeren Hef zijn in het bizonder de woorden: „de wolkige Idee", welke ons in dit stylistiseh zelfportret hebben getroffen Want dit proza is inderdaad ietwat wolkig ietwat verdoezeld. Uit een rnisl van kleuren, uit een wemeling van be wegingen rijzen de beelden omboog Het is veel minder de dramatische ont wikkeling van het verhaal dan de af wisseling der verbeeldingen, die de boeiende kracht vormen van dit proza Hier treft je een geheel nieuwe, tot dc romantiek teruggaande schrijfmethode, die met den roman-opbouw van liet naturalisme niets uitslaande heeft. De suggestiv iteit van deze schrijfmethode blijkt hieruit, dat het onzeker is, in welken tijd en in welk land van der Woude zijn verhaal wil plaatsen, maar de lezer niettemin er toe gedwongen wordt dit genlis van hechte historische oriëntatie aan te vullen uit eigen ver beelding. Mij slaagt daarin. Door de be- tooverende werking van van der Wou- de's proza schept dc lezer zich een kader \nn plaats en tijd. Een eisch, dien men aan zulk soort proza heeft te stellen, is, dat liet altijd zuiver is, en in overeenstemming met zijn aard. Nelaas! wordt die eisch in dezen roman niet immer vervuld. Wij zien er eenigszins tegenop den school meester uit te hangen ten aanzien van een hoek, waarvan wij de sfeer, de psy chologie, het rhythme bewonderen. Maar men wil juist in zulk een hoek geen zonden tegen het zuiver-Neder- landsch Helaas worden die zonden dikwijls begaan. Minder veelvuldig dan tie stel kundige fouten komen in dezen stijl de aestlietische fouten voor. fouten tegen d° sfeer waarin het hoek geschreven is. Maar ook die fouten zijn niet geheel afwezig. Een woord als puissant (rijk) (blz. 15) past niet in het min of meer statige, en zangerige van dit proza dat het leven van oude tijden wil weer spiegelen. Intussclien is er geen andere stijl denkbaar dan deze „wolkige' stijl van van der Woude, die zoo zeer in staat zou zijn ideeén te herscheppen in dra matische verbeeldingen. Deze dramatische verbeeldingen groc- peeren zich alle om een centrale idee, die in de figuur van Marcel Young be lichaamd is. Er is een ontzaglijke gees telijke spankracht noodig geweest, om dezo in laatstcn aanleg „passieve" per soonlijkheid, als een heros aan ons te doen verschijnen. Johan van der Woude is in zooverre kind van zijn tijd. dat hij, hetgeen voor onze dagen een kate- gorischc noodzakelijkheid schijnt, een heroïsche gedachte, moest verbeelden Maar Marcel Young is een andere heros dan men in deze dagen wenscht, van der Woude spreekt over zijn „gelijk moedigheid". Over zijn gelaat, dat vaal was, cn uit steen gehouwen leek, zoo onveranderlijk. Hij gewaagt van zijn spaarzaamheid met het woord, over de onpersoonlijkheid van zijn verbeelding, Strak tcckcncn zich de witte lijnen van de brug tegen den hemel af de verbeelding, „waarin de mcnsch eerst in zijn ware gedaante leeft". Hij kenschetst hem als een zeer stil mensch in huis, waarvan het lijkt, dat hij uren bewegingsloos is, cn, als hij loopt, of Iiij geschoven wordt. Men haat of ont vlucht hem, of men heeft hem lief Wanneer men hem niet verdragen kan, dan blijft er 6lcchts over hem te ont wijken: op den duur kan men hem niet weerstaan. De dingen geschieden voor hem, alsof hij ze dirigeert van een hoogen stoel uit. En alles wat hij doet, schijnt door een brandend licht besche nen. Alles, elk gebaar, elk woord, elke daad wordt tienmaal heviger dan bij een ander mensch, ondanks doze zeld zame, bijna doodc rust, deze traagheid, die hem schijnt te omhullen. Indien in den avond een hemelhoog vuur op de bergen brandt, vervaagt het land cr om heen in den glans en den gloed. Zoo is het met Marcel Young. Hetgeen de groote van de kleine lite ratuur onderscheidt is, dat de groote literatuur in een bepaalde menschen- figuur een denkbeeld symbool doet wor den. Hier ligt dc groote befeekenis van van der Woudes roman, dat hij in Mar cel Young een nieuw symbool heeft ge schapen: de mensch die waarde heeft, niet door wat hij doet, maar door wat hij is. Veel strakker dan in „Macht over Granvel" heeft hij in dezen nieuwen roman een icdeen-wercld tastbaarheid gegeven. Er ligt in dezen kunstvorm het groote gevaar der vervluchtiging. Maar het is onmiskenbaar, dat Johan van der Woude de consequenties aan durft van zijn eigen schrijvcrsnatuur. Wie was de eerste schooU meester van de Hooge Veluwe? IN het jaar 1813 bouwde een arme schaapherder tegen dc helling van de Fransche berg onder den rook \an het dorpje Ottcrlo zijn nederige woning. Hier hadden in 1672 ecnige met hooivorken en spaden gewapende boeren zich gelegerd om de Fransche troepen, die den Rijn waren overge trokken. den doortocht te beletten en sedert dien tijd werd deze heuvel te midden der zandverstuivingen de Fran sche berg genoemd. Het was een verlaten landschap van woeste heidevelden waar de arme man zich met zijn gezin van negen kinde ren vestigde. De woning was primitief: een kuil van een meter diepte omge ven door schuin-opslaande donnenspar ren met een dak van heideplaggen. Niet lang duurde het of windvlagen en regenbuien vernielden de luit en de schaapherder besloot nog verder de eenzame heide in te trekken en bouw de een nieuwe woning in het mcei vlakke gedeelte van de hooge Veluwe Van een gocdhartigen boer had hij een paar schapen gekregen. Dat was ziin veestapel cn voorts leverde de heide hem het materiaal op voor de vervaardiging van bezems, die doorzijn vrouw en kinderen tot in wijde omge ving aan de hoeren werden verkocht Een stukje land om het huis werd ontgonnen en langzamerhand had de man een klein boeregedoetje ver van de bewoonde wereld Fen groot vraagstuk was het onder wijs van zijn kinderen De naasthijzijn de scholen te Otterlo en Beekbergen «stonden op eenige uren afstand van de eenzame woning en het was voor de kinderen niet doenlijk door de zand woeciijnen eiken dag naar school te <znan. De schaapherder ontmoette op de imi-m^rkt •e Deventer een armen Twoiver d'o als veedrijver een srhamel stuk brood verdiende. De man zag er haveloos en ellendig uit en wekte het medelijden van den schaapherder op. Het bleek, dat dc zwerver van goede afkomst was en in zijn jeugd uitne mend onderwijs had genoten. De vader van het talrijke gezin nam den zwer ver mee naar zijn hutje op de heide. Een bed van mos en heide werd hem gespreid en een plaats aan den sobe- ren disch ingeruimd. In ruil daarvoor zou de vreemdeling de kinderen van den schaapherder leeren lezen, schrij ven en rekenen. De zwerver bleek een goed schoolmeester, die er slag van had met de kinderen om te springen. Deze maakten goede vorderingen cn hielden van den ouden man. Twee jaar duur de dit huisonderwijs. Op zekeren dag was de schoolmeester verdwenen Nie mand wist waarheen hij was gegaan. Men begreep er niets van IIij had nog dcnzelfdcn dag de jongste kinderen uit het gezin onderricht gegeven. Het was den schaapherder en zijn vrouw wel opgevallen, dat de man in den laat st en tijd wat zwijgzaam en suf was ge worden. Zoo nu cn dan had men hem in de nabijheid van de hut gevonden met zijn hoofd in de handen Hij tobde zeker ergens over. Wellicht dacht hij aan zijn familie en had hij heimwee. Maar met niemand had hij over zijn zorgen gesproken. Toen de avond over de heide was gevallen en de man nog niet thuis ge komen was. maakte men zich bezorgd over den ouden stakker en men ging zoeken Uren had men rondgpspenrd echter zonder resultaat Den volgendon •norgen. toen de schaapherder met zijn kleine kudde over de heirte trok. vond hij tegen de tronk van een vermolm den eik de gehogen gestalte van den schoolmeester Hoe schrok onze schaap herder, toen hij bemerkte dat de oude •nan dood was Had de arme zwerver de eenzaam heirl opgezocht orn er te sterven? W ie 'al 't zeggen Toen na eenige jaren ook andere een voudige lieden hierheen trokken om er hun heidelintten op te slaan en lang zamerhand het dorpje Noenderlo was ontstaan sprak men nog lang met dankbaarheid van den ouden school meester. wieii6 naam men niet eens had gekend. G. v. R. Scandinavië bezit meer hout dan het overige Europa We herinneren ons uit onze jeugd, hoe zulk een vlot van duizenden boom stammen, vaak van ecnige tientallen meters lengte, de rivier kwam afzak ken. Eigenlijk was er niets bijzonders aan te zien. Ken smal vlot, waarop een groote houten keet, die als huisvesting diende voor een kleine groep mannen, die het gevaarte met lange roeispanen bestuurden. En toch had liet houtvlot steeds onze bijzondere belangstelling Wat konden wij de mannen benijden, die balanceerend op de ronde, gladde stammen en gewapend met de lange bootshaken het enorme vlot. dat door den stroom werd meegevoerd, de ju is te richting gaven We bewonderden de behendigheid van deze vlotterlieden, die in onze oogen een heerlijk, avon tuurlijk leventje hadden. In de laatste jaren komen geen hout vlotten meer den Rijn af, omdat Duitschland geen hout meer missen kan voor het buitenland. Het Duitsche Rijk kan al lang niet meer zijn behoef te aan hout en houtproducten uit eigen bosschen dekken en is zelf op invoer aangew ezon. De groote houtlanden zijn Finland, Noorwegen en Zweden, welke landen \oor een groot deel op de rijke in komsten lan de bosschen zijn aange wezen. Deze landen bezitten meer hout dan alle overige Europnesche landen samen, indien men Rusland daarvan uitzondert. Driekwart van Finland, ruim de hplft van Zweden en een kwart van Noor wegen is met bosch bedekt. Aan den grooton houtuitvoer in vroe ger jaren zijn uitgestrekte bosschen in Duitschland ten offer gevallen, zoodat op het oogenblik nauwelijks cpii vijfde deel van den bodem in Duitschland met bosch is begroeid. De houtvlotterij is al een zeer oud bedrijf. Reeds in de tweede helft der 10e eeuw kwamen geregeld groote hout vlotten langs de groote Europeesche stroomen voor de internationale hout export. Het vlotten is de meest doelmatige en de goedkoopste manier van houtver \oor Indien het transport per spoor zou moeten plaats hebben, zou de ren tabiliteit der houtindustrie in hooge mate worden gedrukt en het vervoer van het hout uit de ongebaande bos schen zou hij vervoer per spoorwagen door den kostbaren aanleg van de be noodigde spoorlijnen en overig mate rinal hel bedrijf niet loonend maken Tegenwoordig is het vervoer van het hout uit dc bosschen zoo goed als ge heel in handen der vlotlerijvereeniein gen. die door de helanghpbenden hij de houtindustrie zijn opgericht In dc laatste jaren heeft het vellen en vervoer van hoornen, welk bedrijf vroeger een meer plaatselijk karakter droeg, een enorme vlucht genomen als gevolg van het groote houtverbruik in do moderne techniek. Booinen zijn een exportartikel geworden, dat van enor me bcteekenis is op de wereldmarkt. 't Spreekt vanzelf, dat het vellen der hoornen voor den wereldhandel alleen plaats heeft in die streken, die in be vaarbare rivieren een goed en goed koop transportmiddel bezitten. De rivier, die het hout met zich mee voert zonder dat er eenige andere kracht noodig is dan de strooniing van het water, vormt een doeltreffend en goedkoop vervoermiddel. Evenzoo dc bergstroom, die de stammen uit de woeste streken naar de bewoonde we reld voert. Aangezien in de laatste jaren door de steeds toenemende houthakkerij in de streken aan de oevers der rivieren, die het gemakkelijkst te hereiken wa ren, de bosschen daar zoo goed als ver dwenen zijn. moet het hout verderop worden gehaald, waarvoor thans dui zenden kilometers spoor moeten wor den aangelegd, waardoor de houtprij zen in de laatste jaren belangrijk zijn gestegen. Intusschcn is liet een feit. dat lang zamerhand Europa ontboscht wordt Het is iniers geen kleinigheid, dat elk jaar in ons werelddeel 2">0 miltioen hoornen worden ge\eld Maar er zijn nog andere wërelddeelen. die nog on uitput lelijke houtvoorraden in de on melelijke bosschen hebben Slechts 10 tol 15 van alle bosschen ter wereld is in geregelde exploitatie van de hout industrieelen, terwijl daarenboven nog een zelfde godeelio ongeveer \oor een zeer gering deel in exploitatie is. In elk geval rest nog 60 tot 70 maagdelijk bosch, waarvan men niets meer weet, dan dat het bestaat. G. v. R. Tiger S t a n d i s h k e e rt terug door Sydney Ilorler. Ui tg. A. W. Bruna Zns. Uitg. Mpij. N.V. Utrecht. Sydney Ilorler en Tiger Standish is een vaste combinatie geworden en een goede! Diezelfde innige verhouding ont stond tusschen den Tiger en dc le zers: men verlangt ernaar, zijn avon turen te lezen, vooral als hij, /.ooals in dit boek, weder tegenover zijn ouden vijand, Rahusen, staat, die hem door het zenden van ernstige dreigbrieven tracht bang le maken. Zoolang die driegbrieven alleen den Tiger betrof fen vindt deze de zaak onschuldig doch als Rahusen ook Tiger's vader en zijn vrouw erin betrekt, wordt de toestand ernstiger. Vooral ook, omdat er gc- heimzinige moorden plaats hebben in politieke kringen cn waarover geen op heldering komt. Het gelukt Rahusen om Tiger's invaliden vader gevangen te nemen, ondanks schei pe bewaking Gok zijn vrouw komt in groot gevaar, doch na vele hachelijke en gevaarlijke avon. turen, gelukt het Tigcr. zijn vader te bevrijden en ten slotte on er Rahusen te zegevieren Het is pon zeer hooiend er- haal. met zorg geschreven en lot ver taald. Dit boek zal ook wel weer zijn weg vinden. JULIANAPLEIN i naast Apotheek Haan. In voorraad: De Indische Hygiöa Eczeemzalf. Absoluut afdoendo tegen eczeem- en huidaandoeningen. Prijs per pot I 1.20. Wij vangen hiermede een nieuwe rubriek aan, waarin een medewerkster geregeld wenken over schoonheids- verzorging voor onze lezeressen zal geven. Men zal deze rubriek voortaan steeds op Zaterdag in ons Zondags blad kunnen vinden. Omdat schoonheids-verzorging hoe langer hoe meer een inlegrcercnd deel van dc lichaamsverzorging gaat uitmaken, meenen wij goed te doen ook op dit gebied onze lezeressen van voorlichting te dienen. Hieronder laten wij het eerste artikel volgen, dat als een inleiding bedoeld is op hel uitgebreide terrein, dat dc schoon- heidsvcrzorging thans reeds beslaat. Dat schoonheidsverzorging een noodzakelijkheid is, daarover behoe ven wij heden ten dage geen woorden meer te verliezen. Belangrijker is het de aandacht te vestigen op dc ver keerde manier, die dikwijls toegepast wordt, cn de juiste wijze aan te ge ven, waarmee alleen resultaat te be reiken is. Wat geeft het. wanneer men tot de overtuiging gekomen is, dat de ver zorging van de huid een weldaad is cn zelfs redding beteekent, als men onwetend den verkeerden weg inslaat cn in plaats van den heelemaal niet hopeloozen toestand te verbeteren, verschillende middelen toepast, die het tegenovergestelde resultaat geven! Hoeveel soorten crcmc bestaan cr b.v. niet? Wat voor de één goed is, is nog lang niet geschikt voor een ander. Zoo oppervlakkig bekeken, kan een op hel gezicht aangebrachte crème hel uiterlijk een beter aanzien geven, doch indien niet met zorg de juiste crème is uitgezocht, kan een derge lijke gezichtsverzorging die in we zen heelemaal geen verzorging is een ware bron van leed worden. Een gebiedende eisch is dus in de eerste plaats: GEBRUIK ALLEEN DATGENE. WAARIN MEN ONBE PERKT VERTROUWEN KAN STEL LEN. Laat U alleen raden door een vak kundige, die in de eerste plaats dc aard van de huid vaststelt en eerst daarna de praeparaten kiest. Hel is dus duidelijk, dat de cosmetica zich moeten richten naar de gesteldheid van de huid cn niet omgekeerd. Behalve de crcmes, zijn de lotions niet minder belangrijk, alsmede alle met de huid in aanraking komende praeparaten. Is het juiste middel gevonden, dan blijft alleen nog maar het volgende over: een consequent doorgevoerde behandeling om het doel te bereiken Het ligt in Uw eigen hand er goed, gezond en frisch uit te zien. Reiniging vormt het grondbeginsel Men begint met een dun laagje reinigingscrème of -olie op de gezichtshuid aan te bren gen. Dit een oogcnblikje laten intrek ken, waardoor hel vuil wordt opgelost. Met schoone watten wordt hel vet- laagje er afgenomen. Daarna is nog een reiniging noodig met een lotion en ten slotte betten met een samen trekkend middel om de huid glad te maken. DIANA. A I g e in e e n Neder- a n d s T ij d s c h r i f t voo r W ij s b e g e e r t e en Psy chologie, l i lp.: Van Gorcum Comp. N.V., Assen. Ilel Algemeen Nederlandsch Tijd schrift voor Wijsbegeerte cn Psychologie is een betrouwbaar leidsman voor wie zicli in dezen tijd van cultureele verwar ring op de hoogte wenscht te stellen of op de hoogte wil blijven, \an wat er om gaat. Het tijdschrift, dat in October 1036 zijn dertigsten jaargang begon, is een algc- meenc tribune voor de verschillende richtingen, die in oiu land op het gebied der wijsbegeerte werkzaam zijn, en wordt gedragen door tal van voreenigingen op dit gebied, die bet als bun orgaan be schouwen. Zoo beefi bet de medewerking van de Algernons Nederlandsche Yereeniging voor Wijsbegeerte en een twaelftal bij baar aangesloten \erecnigingen. Het tijdschrift verschijnt in vijf om vangrijke, twcemaandclijksche afleve ringen 'sjaars, in de zomermaanden eenmaal overslaande.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1936 | | pagina 11