De eüpe. -taJbaA itoor tzook&nxL N&cLertasuL
NIEMEUER'S STER TABAK
Rechtsche troepen in
Madrid's straten
Oost-Aziatische spanning
LAATSTE BERICHTEN
KEIZER VAN
ITALIË"
Duitsche kust
versterkt
Koning Carol
spreekt
IANDHONGERDER
JAPANNERS
ARBEIDERS ACHTER
ROOSEVELT
TALRIJKE BOTSINGEN
IN MANDSJOERIJE
De burgeroorlog in Spanje
Drie colonnes van Varela zijn de
Manzanares overgetrokken
STORMAANVAL I Dit wijst er op, dat de nationalist
DER MOOREN ten zijn opgerukt
Hoofdstad van de lucht
uit bestookt
Versterking van het leger
GEVECHTEN IN
SOEIYOEAN
Ie BLAD PAG. 3
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
MAANDAG 16 NOVEMBER 1936
WERELDGEBEUREN
China verzet zich tegen
de inpalming van Binnen
'Mongolië
ZOO aF en toe worden verklaringen
gepubliceerd, die hierop neerko
men, dat een oorlog tusschen China
Itn Japan niet zal zijn te voorkomen.
!A1 sinds een aantal jaren draagt de
Uapansch-Chineesche spanning een per
manent karakter. Tot een rechtstrcek-
sche gewapende botsing, die den naam
oorlog verdient, is het tot dusver echter
ïiog niet gekomen, daar China in tal
van gevallen heeft toegege\en en, zij
het noode, gedoogde, dat Japan zijn
landhonger stilde door Chineesch ge
bied in te palmen. In China in ons
blad wezen wij daar al eenige
tkeeren op is inmiddels den laat
sten tijd iets veranderd. Het nationale
gevoel der Chineezen is verlevendigd:
zij beginnen genoeg te krijgen van de
Japansche schendingen der Chinecsche
integriteit. Iiun toegeeflijkheid tegen
over de veelal vérstrekkende Japansche
eischen is veel minder geworden. Zij
worden fierder en zelfbewuster. Het ge
volg hiervan is, dat de Chineesch-Ja
pansche onderhandelingen, die nu al
weken en weken traineeren, vrijwel op
het doode punt zijn geraakt. De Japan
ners, die een weinig overrompeld zijn
door het toenemende Chineescho verzet,
geraken door dezen loop van zaken in
een geprikkelde stemming; de politieke
atmosfeer wordt onbehagelijker en de
kansen op botsingen nemen feitelijk
met het uur toe.
Vooral, wat Binnen-Mongolië betreft,
is een gevaarlijke situatie ontstaan.
Telegrammen der persbureaux licht-
iten daarover de laatste dagen reeds
eenigszins in. Zooals men weet, ligt
Binnen-Mongolië ten Westen van
Mandsjoekwo, den „onafhankelijken",
geheel door Japan beïnvloeden en be-
heerschten staat. Laatstgenoemd land
is, naar uit verschillende feiten blijkt,
evenzeer voornemens zijn macht in
Binnen-Mongolië te vestigen. De
bodemschatten, dit dit gebied bevat,
wil het op grootscheepsche wijze ex-
ploiteeren. Bovendien laten de Japan
ners hun aandacht naar Binnen-Mon
golië uitgaan, omdat, wanneer dit ge
bied zich in hun handen zou bevinden,
zij de beschikking zouden hebben over
een groote landstreek, van waar uit zij
zich beter tegen de Sovjet-Russische in
vloeden zouden kunnen verweren. In-
tusschen behoort Binnen-Mongolië,
d.w.z. de provincies Tsjahar, Soeiyoean
en Ninghsjia, nog altijd aan China, dat
er dan ook troepen op de been houdt.
In Binnen-Mongolië nu zijn, zij het ge
leidelijk en met groote omzichtigheid,
de Japanners den laatsten tijd even
eens doorgedrongen. Zij verkennen er
met begeerige blikken het terrein en
probeeren er hun positie te verstevigen.
Met man en macht streven zij ernaar
de Mongoolsche vorsten, die er hun ge
zag uitoefenen, op hun hand te krijgen.
Te Nanking volgt de centrale Chi
neesche regeering, die zeer wel inziet,
dat Japan niet alleen aanstuurt op de
verovering van Noord-China. maar
bovendien voornemens is Binnen-Mon
golië militair te bezetten, met een scher
pen blik de bewegingen der Japanners,
die tot steeds grooter ontstemming
der Chineezen op het Chineesche
vasteland een groot leger op de been
hebben gebracht. Het dwaze geval doet
zich dan ook voor, dat Japan op het
Chineesche continent onlangs groote
legermanoeuvres heeft gehouden, die in
uitgebreide Chineesche kringen een
hevige beroering hebben gewekt. In
Binnen-Mongolië zou den laatsten tijd
dan ook een levendige militaire Japan
sche activiteit worden vastgesteld en
botsingen tusschen Chineesche troepen
en troepen, bestaande uit Mongolen en
bewoners van Mandsjoekwo, dio door
Japansche officieren werden gecom
mandeerd, konden dan ook niet wor
den voorkomen.
Nanking heeft echter thans besloten
zich desnoods met de Japanners te
meten; de Chineesche dictator Tsjang
Kai Tsjek is dan ook overgegaan tot
versterking van de troepen in
Soeiyoean en, gelijk men zich mis
schien herinnert, heeft hij aan de di
plomatieke vertegenwoordigers te Nan
king een nota laten overhandigen,
waarin hij den eisch stelt, dat buiten
landers Binnen-Mongolië onverwijld
dienen te verlaten. Als motief wordt op
gegeven, dat de Chineesche regeering
voornemens is in Binnen-Mongolie
militaire maatregelen te treffen en
dat zij daarom, wat de veiligheid der
buitenlanders betreft, geen waarborgen
kan bieden. Men zou hieruit kunnen af
leiden, dat de militaire maatregelen
van zoon omvangrijken aard zul
len zijn, dat zij feitelijk een oorlogs
karakter dragen. Tevens houdt de over
handiging der nota in, dat den Japan
ners eveneens de wenk wordt gegeven
op staanden voet Binnen-Mongolië,
waar zij volgens do Chineesche regee
ring niets hebben te maken, te verla
ten. Trouwens: van Chineesche zijde is
den laatsten tijd meer of minder duide
lijk to kennen gegeven, dat, wanneer
Japan hierop mocht antwoorden mot
een militair offensief, China den Japan
ners duidelijk zal maken, dat het. even
eens over tanks en vliegtuigen beschikt.
Zal er dus eerlang een Japansch-
Chineesche oorlog uitbreken? Deze
vraag is vooralsnog moeilijk te beant-
wooorden. De beslissing toch hangt af
van een strijd, die in Japan zelf wordt
gevoerd: het Japansche departement
van buitenlandsche zaken wil minder
forsch optreden dan de Japansche gene
raals, die op het Chineesche continent
de lakens vvenschen uit te deelcn. Trek
ken deze laatsten aan het langste
eind, dan is een militaire botsing, dus
een oorlog, vrijwel onvermijdelijk.
Het uitvoerend comité van de Amfr
rikaansche arbetdsferteratic heeft haar
jaarlijksch rapport gepubliceerd, waar
in o.a. wordt gezegd, dat de federatie
zal voorstellen een amendement op de
grondwet aan te nemen, indien liet
hooggerechtshof de door Roosevelt uit
gevaardigde wetten nopens de sociale
veiligheid onwettig verklaart.
TOKIO, 16 Nov. (A. N. P.) De oorres
pondent van de Yomioeri Sjimboen te
Hsinking deelt mede, dat in de maand
October de Japansche troepen in Noord
Mandsjoerije zeven gevechten hebben
geleverd tegen bandieten, welker aan
tal op ruim 6CI00 man wordt geschat.
In deze gevechten werden 270 bandie
ten gedood, li werden gevangen geno
men en 76 gaven zich vrijwillig over.
De verliezen der Japansche troepen
waren: 11 dooden en 18 gewonden.
Men krijgt den indruk, dat
de nationalisten zijn
opgerukt
SALAMANCA, 16 Nov.
Het groote hoofdkwartier van de
nationalisten deelde gistermiddag
vier uur mede, dat drie afdeelin»
gen van den linkervleugel van
het leger van Varela de Manza»
nares over zijn getrokken en den
vijand uit zijn stellingen hebben
verdreven.
De drie colonnes zetten hun
opmarsch voort en de Noord*
Westelijke sector zou tegen het
vallen van den nacht bezet zijn,
aangezien de grootste tegenstand
der regeeringstroepen was ge*
broken.
In een radiorede heeft gene*
raai Queipo de Llano de mededee*
ling van het hoofdkwartier toe*
gelicht. Hij verklaarde nog een
telefonisch onderhoud te hebben
gehad met generaal Franco, die
hem meedeelde, dat de rechtsche
troepen de straten van Madrid
zijn binnengedrongen.
De radio*club van Teneriffe
deelt mede, dat gisteren bij het
bombardement van Madrid 30
dooden en 300 gewonden zijn ge*
vallen.
De bijzondere berichtgever van
Reuter aan het front voor Ma*
drid deelde vannacht mede, dat
pistermiddag omstreeks 12 uur
de Mooren en manschappen van
het vreemdelingenlegioen den
kam van het Casa de Campo met
de bajonet bestormden. Zij ver*
dreven de Tegeeringstroepen en
beide partijen verdwenen uit het
gezicht.
Omstreeks twee uur kregen de
houwitser*batterijcn van de
rechtschen bevel het vuur te ver»
leggen naar de universiteitswijk.
Zoowel van regeeringszijde als van
de zijde der rechtschen wordt meege
deeld, dat Madrid gisteren was bloot
gesteld aan een hevig artillerie-bom
bardement, terwijl het eveneens uit de
lucht met bommen werd bestookt,
waardoor tal van personen werden ge
dood.
Verdediging tot het uiterste
De Spaansche minister van lucht
vaart deelt mede, dat een bombarde-
ments-escadrille van do re-gecrings-
luchtmacht 24 groote luchttorpedo's op
het vliegveld der nationalisten te Avila
heeft geworpen. Zeven groote Heinkel-
hombardementsvliegtuigen en drie
jachtvliegtuigen van hetzelfde Duitsche
merk werden vernield. Een ander esca
drille bombardeerde Torrijos, waar
eveneens groote schade werd aange
richt.
Gisteravond zond het radio-station
van de vakvereeniging weer uit, na on
geveer 14 dagen te hebben gezwegen.
Verscheidene sprekers voerden het
woord. O.a. sprak een communist, die
zeide, dat alle politieke partijen te Ma
drid eensgezind zijn. Zij hebben slechts
één doel: don oorlog te winnen.
Verder heeft de voorzitter van den
verdedigingsraad, generaal Miaja, voor
de radio gezegd, dat de radiostations
van de rechtschen het gerucht hebben
gepubliceerd, dat hij, generaal Miaja,
zijn troepen zou hebben gesmeekt de
stad te verdedigen, aangezien hij an
ders genoodzaakt zou zijn deze over te
geven.
Miaja antwoordde hierop, dat de lei
ders der nationalisten hem kennen en
weten, dat het dwaas zou zijn voor de
microfoon met bewogen stem te spre
ken. Madrid zal tot het uiterste ver
dedigd worden, want het Madrileen-
schc volk herinnert zich den tweeden
Mei en Napoleon. Ook toen heeft het
volk de overwinning behaald en de ge
schiedenis zal zich herhalen.
Miaja eindigde met de woorden:
„Madrilenen, strijdt verder en de over
winning is verzekerd".
De verdedigingsraad van Madrid
heeft een communiqué uitgegeven,
waarin wordt gezegd, dat de toestand
aan het front voor Madrid zeer gunstig
is voor de regeeringstroepen. Verder
worden de strijders aangespoord vol te
houden.
Tanks richten verwoestingen
aan.
Radio-Sevilla heeft medegedeeld, dat
de regeeringstroepen bij Madrid tegen
over den rechtervleugel der zevende
divisie, een offensief hebben ingezet,
dat tot staan gebracht is. Bij Getafc
aldus de mededeeling van Sevilla
is een aanval gedaan door een colonne,
bestaande uit Catalanen en Russen en
beschikkende over zeer modern Russi
sche oorlogstuig. De colonne werd met
ernstige verliezen teruggeslagen en
vluchtte in de richting van Madrid,
achtervolgd door de rechtsche lucht
macht. Een nieuwe aanval der link-
schcn op Carabanchel Alto is afgesla
gen. Tijdens den aanval der rechtschen
hij de Toledobrug, de Princcsabrug en
de Segoviabrug hebben de tanks groote
verwoestingen aangericht in de rijen
der verdedigers.
Door dezen titel zouden diplo»
matieke moeilijkheden kun»
nen worden voorkomen
De Matin publiceert een mededeeling
van zijn Romcinschen correspondent,
waarin deze verklaart van welinge
lichte zijde vernomen te hebben, dat de
Italiaansche regeering besloten heeft,
in vérband met de kroning von Victor
Emanuel tot keizer' van het. Italiaan
sche imperium, dat. de tockomstigo ti
tel van den Italiaanschen vorst zal
zijn „keizer van Italië1' en niet „koning
van Italië en keizer van Ethiopië", zoo
als eerst het voornemen was.
Hierdoor zouden alle moeilijkheden
in de diplomatieke wereld, welke in het
leven zijn geroepen door de erkenning
van Abessynie als Italiaansch gebied,
uit den weg geruimd zijn en zou ook
de nieuwe Fransche ambassadeur zijn
geloofsbrieven kunnen o\ erhandigen.
Het is slechts een wijziging in ïle Ita
liaansche constitutie, waarop men te
Genève geen aanmerking kan maken.
De groote fascistische raad zal, naar
de correspondent van de Matin verder
verneemt, binnenkort de noodige con
stitutioneel maatregelen nemen.
Denemarken's positie in een
eventueelen oorlog
PARIJS, 16 Nov. (Reuter.} De be
richtgever van de Echo de Paris te
Londen schrijft, dat de Britsche admi
raliteit zeer goed op de hoogte is met
do voorbereidingen van Duitschland
aan de kust van dc Noord- en Oostzee.
Sedert verscheidene maanden zijn de
toegangen tot het kanaal van Kiel ver
sterkt met aanzienlijke batterijen,
welke zijn opgesteld te Cuxhafcn en
Brunsbüttel. De haven van Kiel wordt
beschermd door de forten Laboe en
Friedrichsort, welke eveneens jn staat
van verdediging zijn gebracht. Duitsch
land beschikt dus wederom over de
contrólo van den weg van de Noordzee
naar de Oostzee. De Duitsche kust,
hierbij inbegrepen de Friescho eilan
den cn Helgoland, is thans voorzien
van verdedigingswerken, sterker dan
voor den oorlog.
Aan dc kust tusschen Bügen en
Flensburg werken dag en nacht, zon
der ophouden, vliegtuigfabrieken. De
Duitsche generale staf is van oordeel,
dat hier het minst kwetsbare deel van
het rijk ligt en derhalve is hier dc
oorlogsindustrie gevestigd. Een aanval
uit de lucht op de kust van de Oost
zee zou toch via Denemarken moeten
plaats vinden. Nu zou Duitschland dit
land in 48 uur met zijn gemotoriseer
de colonnes kunnen bezetten. Deze co
lonnes zouden Sleeswijk binnen kun
nen rukken, terwijl Kopenhagen met
vliegtuigen in bedwang kan worden
gehouden.
Niet alleen is de sleutelpositie van
Denemarken als toegang tot dc Oost
zee van belang voor Duitschland, doch
ook zou Denemarken Duitschland kun
nen oor/.ien van vee en andere voe
dingsproducten.
UITGESLOTEN VAN 'T STAATS
BESTUUR
BERN, 16 Nov. (Havas). Het Zwit-
serseh telegraafagcntschap meldt uit
Bazel, dat de kiezers van het kanton
Bazel hij volksstemming het wetsont
werp hebben goedgekeurd, waarbij
communisten van het staatsbestuur
worden uitgesloten.
De nadruk gelegd op de be»
teekenis der Kleine
Entente
BOEKAREST, 16 Nov. (Havas). Ko
ning Carol heeft gisteren met liet uit
spreken van de troonrede do gewone
zitting van het parlement geopend. De
koning deelde mpdc, dat gestreefd zal
worden nanr snelle versterking van het
leger. Ten aanzien van de buitenland
sche politiek zeide de koning:
Temidden van de verwarring in het
internationale leven zal de Rocmeen-
sche regeering onverzwakt blijven ar
beiden aan dc^verwcrkeling van haar
hoog doel: de handhaving van den in
ternationalen vrede en van de integri
teit der Rocmecnschen grenzen, die
voor alle tijden zijn vastgesteld. Mijn
regeering is er van overtuigd, dat dit
doel bereikt kan worden door de
vriendschappelijke samenwerking van
alle volken in het kader van den Vol
kenhond cn door dc versterking onzer
hondgenootschappen. Mijn regeering
blijft dan ook vastbesloten iedere actie
te steunen, die het gezag en de macht
van het Geneefseho instituut kan doen
toenemen. Tegelijkertijd zal zij haar
aandacht wijden aan de ontwikkeling
der bestaande bondgenootschappen en
daartoe voortdurend in contact blijven
met de leidende staatslieden der ver
bonden staten.
Van dit contact aldus de koning
zijn de herhaalde bijeenkomsten van
Kleine Entente en Balkan-entente een
duidelijke manifestatie: zij bieden een
prachtige gelegenheid om uiting te ge
ven aan de solidariteit en do eenheid
van inzicht, die beide statengroepcn
bezielen.
De troonrede herinnert vervolgens
aan het bezoek, dat Bcnesj en prins
regent Paul van Zuid-Slavië aan Boe
karest hebben gebracht en zegt, dat de
warme ontvangst, welke den buiten-
landschcn staatslieden ten deel is ge
vallen, een bewijs is van de onver
woestbare kracht der Kleine. Entente
en van de volmaakte broederschap de
zer volken. De ontvangst, die men ko
ning Carol te Praag heeft beieid. zal
altijd in het geheugen van den koning
gegrift blijven. Terwijl men zooveel
zorg besteedt aan do bestaande bond
genootschappen vervolgt de rede
moet men tegelijkertijd vrienschappe*
lijke betrekkingen onderhouden met de
buurstaten, die er van overtuigd zijn,
dat Roemenië op deze wijze hun be
langen en den vrede dient.
De troonrede besluit met oen oproep
tot eenheid van alle doelen van het
volk.
De koning werd bij zijn aankomst en
zijn vertrek hartelijk toegejuicht. De
zinsneden van zijn rede, die betrekking
hadden op de versterking van het le
ger en op de buitenlandsche politiek,
oogstten veel bijval.
PEKING, 16 Nov. (Ilavas.) Heden
ochtend werd van Chineesche zijde
medegedeeld, dat 3000 man Mongool
sche troepen een aanval hebben ge
daan op Soeiyoean. De Mongolen en
Mandsjoes zijn uitgerust met zwaar ge
schut cn worden, naar de Chineesche
pers verder meedeelt, door Japansche
soldaten gesteund. Ook zouden zij be
schikken over bombardementsvliegtui
gen van Japansche herkomst.
