DE VLIEGRAMP OP CROYDON
OORZAAK EEN GROOT
RAADSEL
Voor leven van den marconist
wordt gevreesd
OP DE PLAATS
VAN DE RAMP
GEEN TECHNISCHE
STORINGEN?
A. v. DONKELAAR f
UIT DE STAATSCOURANT
Piloot volkomen in staat
blindstart uit te voeren
DE TOESTAND VAN
MEJ. BONGERTMAN
VERWOESTING IS
ENORM
PLESMAN OVER
DE RAMP
Zeer slecht zicht
DE LA CIERVA t
3e BLAD PAG. 1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DONDERDAG 10 DECEMBER 193,
's»GRAVENHAGE, 9 December. Uit een later tele»
foongesprek, dat de directie van de K.L.M. hedenmiddag met
kapitein Leverton had, is gebleken, dat van de 17 personen,
die zich aan boord van de „Lijster" bevonden 12 passagiers,
de gezagvoerder Hautzmayer en de werktuigkundige Verkerk
zijn omgekomen.
De passagier Schubach en de stewardess Bongertman zijn
slechts licht gewond, daarentegen is de toestand van den mar»
conist Van Bemmel zoodanig, dat voor zijn leven moet wor»
den gevreesd. Hij bevindt zich in het Purley Cottage Hospi»
tal evenals de beide licht gewonden.
Uit het feit, dat de wielen van het vliegtuig de Zuidelij»
ke schutting van het vliegveld hebben geraakt, terwijl de start»
lijn OostWest loopt, moet verondersteld worden, dat het
vliegtuig door de een of andere oorzaak van de startlijn is af*
geweken en dat na de aanraking van het vliegtuig met de
schutting, de piloot de „Lijster" niet geheel meer meester was
met het ongelukkige gevolg, dat hij op het dak van twee hui»
zen terecht kwam.
De stewardess is door den vertegenwoordiger der K.L.M.
ondervraagd, teneinde aanwijzingen omtrent de bewegingen
van het vliegtuig in den aanloop te verkrijgen. Zij kan zich
van het gebeurde echter niets meer herinneren.
Bekende figuur in de krin»
gen van den Nederl.
scheepsbouw
AMSTERDAM, 9 De:emher. Met ir
A. van Donkelaar, een tier omgekomen
passagiers van de „Lijster" is een ie
kringen van den Nederlandsehfn
scheepsbouw zeer bekende figuur heen,
gegaan.
De heer van Donkelaar, die den lc?f.
tijd van 37 jaar bereikte. beeft eestij.
dcerd aan de Mi l.lalbaar Technisch»
School te Dordrecht, waar hij zijn dipli
ma haalde.
Na nog eerst eenigen tijd op de werf
„Juliana" te Sliedrecht ie hebben ge
arbeid, trad hij op 17 Mei 1021 in d»
functie van ing*nie ir van aanbouw
dienst bij de Nederland^rhe Scheeps
bouwmaatschappij, waar hij zich zeer
spoedig als een uiterst, bekwaam tech
nicus deed gelden.
De heer van Donk daar genoot aan
de maatschappij, mede door zijn groo'?
bekwaamheid, een vertrouwenspositie.
Hij was er de rechterhand van' den
directeur, den heer D. Goedkoop Dzn
Hedenavond om 9 uur heeft de di
recteur van de K.L.M.. de heer A. Ples-
man, nog eenige mededeelingen ge
daan met betrekking .tot de ramp
van de „Lijster".
De onder-directeur van onze lucht
vaartmaatschappij, de heer P. Guillo-
nard, heeft in den vooravond nog met
Smirnoff getelefoneerd, die op de
plaats des onheils. een onderzoek in
stelt.
Gebleken is, volgens mededeeling
van den lieer Plesman. dat de staart
van het vliegtuig in aanraking met
de -schutting is gekomen Daarna raak
te do machine een hooggelegen punt
van een huis achter deze schutting,
waardoor de Lijster nog meer uit zijn
vliegpositie is geraakt. De Douglas
vloog tenslotte nog tegen een telefoon
paal en een ander huis op.
Het is Smirnoff's indruk,
dat zich geen technische sto»
ringen hebben voorgedaan, die
aanleiding zouden kunnen ge»
weest zijn om bij het starten
van de rechte baan af te wij»
ken. De oorzaak van deze
ramp blijft nog een zeer groot
raadsel, aldus de heel Pies»
man.
De piloot Hautzmeyer was buitenge
woon bekwaam, en bijgevolg volkomen
in staat een blindstart uit ie voeren.
De heer Plesman kon niet zeggen of
deze ramp eventueel een wijziging in
de blindstarttechniek ten gevolge zou
hebben.
Betuigingen van deelneming
Zooals te begrijpen is heeft de tele
foon vandaag geen moment stilgestaan
op het hoofdkantoor van de K.L.M. Dc
directie ontving van vele zijden bewij
zen van deelneming met dit ongeluk.
De minister-president dr Colijn zond
een schrijven van rouwbeklag, de bur
gemeester van den Haag, mr, cle Mon-
chy, bracht de directie een bezoek en
de minister van Waterstaat, jhr. ir. van
Lidth de Jende vaardigde den directeur
van den luchtvaartdienst den heer van
Ede van der Pais af, om zijn medele
ven te betuigen.
Ook de directeur-generaal der P.T.T..
ir. Damme en de voorzitter van cle Kon.
Nederlandse he vereeniging voor Lucht
vaart, ir. de Kok. gaven van hun be
langstelling blijk.
Voorts kwamen er vele telegrammen,
ook uit het buitenland, binnen.
Tenslotte deelde de heer Plesman
nog mede. dat de toestand van den mar
conist van Bemmel zeer ernstig blijft.
Zijn vader en dr. Slotboom van de
K.L.M. zijn hedenavond naar Londen
vertrokken. Ook een van de heeren der
N.V. Innemee en Zn., begrafenis-onder
nemers i6 naar Londen vertrokken om
de noodige maatregelen te treffen in
verband met het transport! van de Ne-
rierlandsche slachtoffers
Het stoffelijk overschot van den werk
tuigkundige Verkerk zal te Katwijk ter
aarde worden besteld.
Duitschers zwijgen
AMSTERDAM. 9 Dec. Omstreeks
drie uur i6 het eerste toestel dat na den
ramp met den „Lijster" uit Croydon
naar Schiphol is \ertrokken, in de
hoofdstedelijke luchthaven aangeko
men. Het was het lijntoestel van de
Deutsche Lufthansa.
De reizigers bleken niet te weten,
Marconist van Bemmel die
tot de geredden behoort
welk een verschrikkelijk drama zich
des morgens nabij Croydon had afge
speeld.
De Duitsche bemanning, die om in
lichtingen werd gevraagd, weigerde met
een afwerend gebaar deze te geven. Zij
antwoordden slechts: „Het zijn onze
kameraden."
Officials op de plaats
des onheils
Reuter seint ons uit Londen d.d. 9
December:
Vanmiddag hebben majoor Cooper en
kapitein David van het ministerie van
luchtvaart met vliegtuigbestuurders en
officials van de K.L.M. het wrak van
de „Lijster" aan een onderzoek onder
worpen.
Toen de mist steeds dikker werd,
hebben de deskundigen van zoeklichten
gebruik gemaakt. Het onderzoek gold
in hoofdzaak de motoren en den cock-
pit.
Het wrak zal in zijn positie blijven
totdat het definitief onderzocht zal zijn
door de luchtvaartdeskuüdigen, die
morgen uit Nederland worden ver
wacht.
Vrees voor oplaaien
van den brand
De vrees bestond, dat het vuur weer
zou oplaaien. De brandweer heeft der
halve in den namiddag opnieuw water
gegeven op het wrak en het in puin
gevallen huis.
Men gelooft, dat de heer en mevrouw
Kurt Hoene op de huwelijksreis waren.
Nog een medeeling van
een ooggetuige
Epn chauffeur, een der ooggetuigen,
verklaarde, dat het vliegtuig het huis
raakte en dat toen een vlam uitschoot.
Hij en eenige bouwvakarbeiders snel
den toe. doch zij werden door het vuur
weerhouden. Zij probeerden nochtans
het toestel te bereiken, dat onderstbo
ven was terechtgekomen, doch dit
bleek onmogelijk. De hitte was zoo ont
zettend. dat men een afstand van meer
dan 6 Meter moest houden.
Regenten over gevangenissen
Benoemd tot lid van het college van
regenten over de gevangenis te Assen,
mr. L. van den Bijtel, vice-presiden:
der arrondissement-rechtbank aldaar
Onderscheidingen
Benoemd in de orde van Oranj»
Nassau de heer H Fechner, lid van i
firma Erdmann cn Sielcken te Batavia
Benoemd tot ridder in de orde vat
Oranje-Nassau J. van der Meer Pzn
voorzitter van de Coöperatieve Veiling*
vereeniging „Bloemenlust" te Aalsmeer
P.T.T.sdiemi
Benoemd met ingang van 1 Jan. 1931
referendaris 2e klasse der poslerijet
telegrafie en telefonie: C. H. Baeten c
H. Millaard, than* adjunct-referendarii
der posterijen, telegrafie en telefonie.
Bij beschikking van den directeur-ge
neraal der posterijen, telegrafie en hl
lefonie is met ingang van 1 Februari
1937 aangewezen als directeur van hef
post-, telegraaf en telefoonkantoor
Helmond, de referendaris der pos ten-I
en. telegrafie en telefonie A. van dr[
Walle, thans directeur van het PT. t:|
T.-kantoor te Oud-Beijerland.
Bij beschikking van den directeu:|_
generaal der P T T. is met ingang var
16 Jan. 19.37 aangewezen als directe'
van het P.T.T.-kantoor te Geldermalsu
den commies bij den P.T. en T.-kante
P. P. Doornhein. thans te 'e-Hertoge.
bosch postkantoor.
J. VERKERK f
's-GRAVENHAGE, 9 Dec. De heer J
Verkerk, die als werktuigkundige deel
uitmaakte van de bemanning van de
„Lijster", was 22 Februari 1912 geboren
Hij doorliep de Zeevaartschool te lis
singer) en werd aangesteld tot machi
nist hij de JavaChinaJapan Lijn. In
Mei 1934 trad hij bij de K.L.M. als werk
tuigkundige in dienst.
.Verkerk was ongehuwd.
Directe belastingen
Aan L. Feenstra, in specteur der d:
recte belastingen, invoerrechten en ac
sijnzen ter inspectie der directe belas
tingen te Amsterdam op zijn verzotó
eervol ontslag uit 's rijks dienst ver
leend.
Rijksverzekeringsbaé
Aan G. A. W. F Losecaat van Nou-b;*I
hu ijs op zijn verzoek eervol ontslarj I
verleend als controleerend geneeskut.
dige bij de Rijksverzekeringsbank m?:
dankbetuiging voor de als zoodanig bi-P
wezen diensten.
Rijkszuirelsiatioitt
a - Aan dr. H. E. Th. van Sillevoldt
op zijn verzoek eervol ontslag verleend
ais directeur van het RijkszuivelstatiM
te Leiden, onder dankbetuiging voor dt
door hem bewezen diensten;
b. Benoemd tot directeur van het
rijkszuivelstation tc Leiden dr. C. I
Kruisheer, thans directeur van dea
keuringsdienst van waren te Enschedé
Boschraai
Benoemd tot lid van den Boschraadl
mr. P. G. van Tienhoven te Amsterl
dam, voorzitter van de Vereeniging tot
Behoud van Natuurmonumenten in Ne
derland.
Reserve personeel det
landmacht
Is met ingang van 16 December 19$
benoemd en aangesteld, bij het reserve-
personeel der landmacht, bij het wapen
der infanterie, bij den staf der 4e in-
fanteric-briga-le, tot reserve-luitenant-1
kolonel, de gepenslonneerde luitenant-1
kolonel der infanterie N. Gerlach
Is eervol ontslag verleend uit den
militairen dienst, aan don reserve-ka
pitein A. Koper, van het 3e regimen!
infanterie.
OPLEIDING VAN COASSISTENTEN
Bij beschikking van den minister van
Onderwijs, K. en W. is aan den heer
ar. C. L. de Jongh, eerste geneesheer
aan het gemeente ziekenhuis aan den
Zuidwal. te 's-Graveruhage, aan den heer
dr. J. L. A. Peutz, hoofd der afdeelin?
voor inwendige ziekten aan het z,e*
kenhuis van den H. Joannes de Deo, tfl
's-Grav enhage, aan den heer dr. H. vaB
Wely, eerste geneesheer aan het Pe'
meente-ziekenhuis aan den Zuidwal, to
'sGravenhage. een opdracht verstrek'
tol het opleiden van coascistenten, ge
durende het studiejaar 19361937 in de
inwendige geneeskunde en is aan den
heer dr. Tj. Halbertsma, kinderarts m
het St. Elisabeth's of Groote Gasthuis,
te Haarlem, privaat-docent aan de rijks
universiteit ie Leiden, aan den heer dr.
H. A. C. Schaaf, art*», hoofd van de kin-
derafdeeling %oor inwendige en besmet
telijke ziekten aan het Franciscus Gas
buis, te Rotterdam een opdracht ver
strekt tot het opleiden van coassistem
ten gedurende het studiejaar 1936
in de kindergeneeskunde.
De Douglas DC 2 „Lijster", welke verongelukt is
ton mej. Bongertman, head-stewardes
van de K.L.M. gesproken. Zij was slechts
licht gekwetst cn het was nog niet zeker
of zij naar een ziekenhuis dan wel naar
het hotel op Crovdon zal worden overge
bracht. Mej. Bongertman, zoo zcide dc
heer Plesman, die naar men weet veel
gevlogen heeft, zal misschien kunnen
vertellen wat er eigenlijk gebeurd is.
Het is nog niet bekend wie er zijn omge
komen. Bekend is alleen dat er van de
bemanning alleen mej. Bongertman in
leven is. Van de gewonden zijn vijf pas
sagiers naar het ziekenhuis overge
bracht. drie zullen er wel herstellen.
Voorts deelde de hoer Plesman mede.
dat de val van het vliegtuig een storing
van de telefoonverbindingen ten gevolge
heeft gehad.
Blijkens mededeeling van den heer
Kaufmann, vertegenwoordiger van de
K LM. in Londen, is het vliegtuig zes
km. van Croydon af neergestort. Wan
neer dit juist is, aldus de heer Plesman.
zou het ongeluk 2 minuten na den start
gebeurd zijn. Voorts vernemen wij nog
dat ir. van Donkelaar van wie nog niet
bekend is. of hij is omgekomen dan wel
in leven is, werkzaam was bij de Ne-
derlandsche Scheepsbouw Maatschappij.
De Zweed Lindmann is naar de heer
Plesman mededeelde, admiraal en hoofd
van de conservatieve partij in Zwe
den. Hij is een zeer bekende persoonlijk
heid in zijn land.
Onder degenen, die in het zieken
huis zijn opgenomen, behoort de ra
diotelegrafist van Bemmel, zijn toe
stand is echter zeer ernstig. Verder
is in het ziekenhuis nog opgenomen
dc geredde Duitsche passagier
Schubach.
CROYDON, 9 Dec. (Reu»
ter=A. N. P.). Officieel
wordt medegedeeld, dat bij
het ongeval veertien perso»
nen om het leven zijn geko»
men en drie zijn gewond.
De drie overlevenden zijn
de passagier Schubach, de
radiotelegrafist van Bemmel
en de stewardess mej. Bon»
gertman.
Mej. Bongertman die gered is
Zij blijkt ernstige brandwonden
te hebben opselooopen.
Zenuwgestel ernstig
geschokt
Reüter-A.NP. seint ons uit Lon
den. 9 December:
Bij informatie in het Purle.y-hos-
pitaal werd medegedeeld, dat mej.
Bongertman ernstige brandwonden
had opgeloopen. hoewel haar toe
stand niet kritiek is. Haar zenuw
gestel heeft een ernstige schok ge
kregen. Vandaag stond de hoofd
verpleegster niet toe. dat mej Bon
gertman bezoek kreeg, morgen zal
dat wellicht mogelijk zijn.
vlammenzee geworpen, hoewel de blus-
sching leitelijk een onbegonnen werk
was, daar het vuur niet doofde, voor
dat alles, wat maar Drandbaar was,
volkomen door het vuur was verteerd.
Tijdens hel blusschingswerk werd
een brandweerman getroffen door een
brandend stuk hout, dat van het dak
vloog. Hij werd ernstig gewond en
moest naar het ziekenhuis worden ver
voerd.
Na den start is het vliegtuig
negentig graden afge»
weken
's-GRAVENHAGE, 9 December.
Hedenmiddag om 1.15 u. heeft de heer
A. Plesman, directeur van de K.L.M.
die zeer onder den indruk van den
ramp was, enkele aanvullende me
dedeelingen gedaan. De heer Ples
man deelde mede, dat hij om kwart
voor elf vernam dat een K.L.M.-
toestel in de nabijheid van het vlieg
veld Croydon zou zijn neergestort.
Hij heeft toen onmiddellijk kapitein
Leverton, vertegenwoordiger van de
K.L.M., op Croydon opgebeld. Deze
was echter reeds met zijn staf naar
de plaats des onheils vertrokken.
Na eenigen tijd heeft kapitein Lever
ton de Haagsche directie opgeheld en
medegedeeld dat het zicht in Croydon
hedenmorgen zeer gering was. Het
vliegtuig is dan ook, hetgeen zeer nor
maal is, „blind gestart", d.w.z. dat het
toestel op de witte startlijn wordt ge
bracht en op zijn instrumenten start. Na
den start zou het dan 90 graden zijn af
geweken en dicht bij het vliegveld op de
daken van twee huizen gestort zijn. On
middellijk na de ramp heeft kap. Lever-
Uitvinder der auto*giro
vliegtuigen
Juan de la Cierva, die op zoo noodlot
tige wijze om het leven kwam, is de be
kende uitvinder van de auto-giro. De
la Cierva, die Spanjaard was, demon
streerde dit toestel voor het eerst in
1923.
Het ontleent zijn opwaartsche kracht
aan een stel roteerende oppervlakken,
welke geliik schroefbladen onder een
geringen hoek met de baan bewegen.
Sedert 1928 heeft dit vliegtuig een
practische bruikbaarheid gekregen.
Zoowel in Europa als in Amerika heeft
de autogiro zich tot een bruikbaar en
veilig vliegtuig ontwikkeld.
Over zijn uitvinding schreef de la
Cierva een werk getiteld „The theory
of the autogiro".
De la Cierva li
De brandweer stond voor een
wanhopige taak
LONDEN, 9 Dec. (A.N.P.) He! K L.M.-
toe-stel „Lijster", dat hedenochtend kori
na het vertrek van Croydon is veron
gelukt, is ongeveer anderhalf twee
uur later vertrokken dan gewoonlijk
Dit vertrek op een later tijdstip hield
verband met de ongunstige weersom
standigheden.
Toen dc Douglas van Croydon ver
trok, was hot nog mistig. De ontvangen
■weerberichten waren echter van dien
aard, dat besloten werd het toestel te
laten vertrekken.
Toen wij op de plaats van de
ramp aankwamen, bleek ons, dat de
verwoesting, welke was aangericht,
enorm was. Direct na de ramp ont-
De piloot Hautzmayer die om
het leven is gekomen
stond een groote verwarring. Van
alle kanten schoot echter hulp toe,
terwijl verder getracht werd Croy
don telefonisch op de hoogte te stel
len en hulp te vragen. Tengevolge
van cle ramp waren de telefoonver
bindingen echter gestoord en was
het eerst niet mogelijk verbinding
te krijgen.
Desniettemin duurde het slechts kor
ten tijd voordat de brandweer met alle
beschikbare materieel en personeel
aanwezig was. Een uitgebreide afdee
ling politie zorgde voor een goede af
zetting van de omgeving, hetgeen zeer
noodig was, daar van alle kanten be
langstellenden toestroomden. De poli
tie hield de nieuwsgierigen echter op
behoorlijken afstand. Betrekkelijk6poe
dig nadat de ramp bekend was gewor
den, waren ook Roode Kruis-wagens
met personeel ter plaatse om de slacht
offers van de ramp te vervopren.
De brandweer stond voor een wan
hopige en vrijwel onuitvoerbare taak
Het vuur laaide met ontembare kracht
omhoog cn zoo wild schoten de vlam
men uit, dat het onmogelijk was dicht
bij de vuurzee te komen.
De dooden en gewonden, die door
den schok van de botsing met de gevels
der huizen uit het toestel geslingerd
waren, lagen in verschillende tuinen
in de omgeving. Voor cle gewonden is
dit, voor zoover zij later niet zijn over
leden, de redding geweest. Geruimen
tijd woedde het vuur. zoodat het lang
duurde voordat men hij het wrak van
het toestel kon komen.
Een der vleugels van de „Lijster", to
taal vernield en verwrongen, hing aan
een hoek van het dak van een leeg
staand huis, waarmede het toestel in
botsing was gekomen. De andere vleu
gel lag op den weg. De fuselage van
het vliegtuig lag zwart geblakerd en
rookend in cle vlammen.
Het dak van het huis, waarop hel
toestel was neergekomen, was geheel
weggeslagen Het huis zelf was in
brand gevlogen en brandde totaal uit
Het was een gelukkige omstandigheid,
dat dit huis niet bewoond was, zoodat
hier dus geen slachtoffers zijn geval
len. Zoodra de brandweer bij de loeien
de vuurzee kon komen, tastte zij deze
met een ontzaglijke hoeveelheid water
aan.
Naar schatting werd binnen een uur
meer dan duizend galons water op de
