GEEN ENGELSCH GELD
VOOR BEWAPENING
TAXf-DïEiST
Grondwetsherziening
Denk aan het Voorjaar
DË EEMLANDEÜ
Tsjang Kai Tsjek
in vrijheid?
KONINKLIJKE
BOODSCHAP
Nsc» Bovée
j 1830
TEL. 18S0
1093
Haar opzet en
beteekenis
LUYCX
„NORSE - WEIDE"
Dinsdag 15 December 1936
Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
35e Jaargang Na. 143
KRACHTIGE REDE
VAN EDEN
VONNIS TEGEN
Beti euwbaarste- en Goed -
koopste adres
Hoofdkantoor: Coornhsrtlaan 3
4 uur 15 m:n.
STOFFEN- en MODEHUIS
ANERSrOORT5C.fi DAGBLAD
ABÜtJrJEMEN TSPRIJS pe' Taanden voor Amersioorc 1.95. per maanj 0.65; pei
«eek met p r a 11verrekerin» teven ongelukken) t 0.15.
tinnen.anu lanct pei poe per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers t 0.C5
POSTREK NINC, 47910
TELEFOON 1NTERC. 513
PRIJS DER ADVtRTENllEN an 1 regeis 1.0. met inbegrip .e- mummei
elke egel meer l 0.25 Ëicidadigheids-advcrientien voor o«
helft van Jen prijs. ICleinc Advertentiën „KEITJES' bij vooruitbetaling 1 - re c<!
50 cent. elke rege meer lOcent. driemaal plaa^cn 1.— ewi snun-re extv t .Cf
Engeland wenscht geen om»
singeling van Duitsch»
land, nocli blok» of
'tarrièrervorming
Integriteit van Spanje
dient gehandhaafd
LONDEN, 14 Dec. (Reulcr). Te
I Bradford heeft de minister van bui-
I tenlandschc zaken. Eden, oen gioo-
I tc redevoering uitgesproken over de
I bui enlandsche politiek Ilij ver-
I klaarde: er moet een grens zijn aan
I de eenzijdige verdragsopzeggingen.
I en vercler: het is een overweging
I van groot belang voor Groot Brit-
I tannic, dat de integriteit van
I Spanje en zijn bezittingen gehand-
I haafd wordt. Deze heide punten,
I die den kern van zijn redevoering
I vormden, bracht Eden met groo-
I ten nadruk naar voren.
I Wat het eerstgenoemde punt betreft
J! zeide Eden onder meer dat Groot-Brit-
tannic op vreedzamen voet wensnht te
leven, ja zelf op hartelijken voet, met
Eden.
hen, die in hun eigen landen de ge
vaarlijke leer naleven de wereld te wil
len verdoelen tusschen linksche en
reehtschc dictaturen, of die een van
deze beide doctrines aanhangen. Onze
betrekkingen met de andere naties wor
den geleid door haar bereidheid den
vrede met haar naburen in stand te
houden en dc voor de handhaving van
den vrede uitgewerkte verdragen in
acht te nemen, lief ihnchtnemen van
verdragen en de bereidheid toevlucht
te nemen tot vrije onderhandelingen in
geval van oncenigheid vormen tezamen
de eenige werkelijke basis van het
internationale geweten.
De verdragen zijn op zichzelve
niet sacrosanct, zij kunnen verbe
terd worden, maar de nakoming
van plechtige verplichtingen moet
eenigszins een heilig karakter dra
gen. Er moet een grens zijn aan de
eenzijdige opzeggingen van verdra
gen, of wel wij zouden op het punt
aanlanden, dat gewold en geweld
alleen de uitsluitende arbiter moet
zijn van de internationale betrek
kingen en dat geen enkel verdrag
het papier waard zal zijn, waarop
het is geschreven.
„Ik herhaal dus, dat onze inters
nationale betrekkingen niet geleid
worden door de vormen der tc-
geeringen, maar door dc wijze
waarop deze regeeringen haar
verplichtingen in acht nemen."
„Wij wenschen een hartelijke samen
werking met Duitschland, niet alleen
ln een wes'elijk pact, maar voor de
Europeesche aangelegenheden in het
algemeen. De gedachte aan omsinge
ling van Duitschland is zoo verre van
ons, dat wij samenwerking van dat
land met andere naties op prijs stollen
samenwerking op economisch, finan
eicel en politiek' gebied.
Wij wenschen geen blocks en
geen barrières in Europa. Indien de
v italc belangen van Engeland in
zekere duidelijk aanwijsbare stre
ken wortelen, dan is het toch ge
ïnteresseerd bij den vrede in de ge-
hccle wereld."
Indien een duurzame regeling van
de moeilijkheden der wereld tot stand
zou kunnen komen, waarbij een aceoord
over de bewapeningen in ieder geval
zou moeten zijn inbegrepen, zouden w0
gaarne onzen steun gev\?n. maar pn
dit is van het grootste belang men
k.in niet verwach'en, dat Engeland an
deren zal helpen op economisch en
financieel gebied, als liet resultaat van
die hulp een vergrooting der hewnpe
ning is"
On zo belangrijkste zorg van hel
oogenbiik aldus minister Eden
Jen aanzien van dc Spaansclie kwestie
is. dat wij moeten bewerken, da' hef
conflict binnen zon cup mogelijke gren
zen wordt gehouden, in de hoop. dat
spoedig een oplossing zal zijn gevon
den.
Dil standpunt wordt ingegeven
door cle groote belangstelling, die
wij hebben voor de handhaving
van dc integriteit van Spanje en de
Spaanscbe bezittingen. hesloot
Eden. Ik behoef nauwelijks te zeg
gen, dat het voor ons een overwe
ging van het groo'ste gewicht is,
dat die integriteit van geen enkele
zijde bedreigd wordt, wanneer
Spanje de bestaande moeilijkheden
te boven zal zijn gekomen."
FRANKFURTER
Door rechtbank te Cliur ver»
oordeeld tot achttien jaar
gevangenisstraf
CHUR, 14 Dec. (D.N.B.) Het
kantonnale gerecht van Grau»
buenden heeft lieden uitspraak
gedaan in de zaak tegen David
Frankfurter, verdacht van moord
op Wilhelm Gustloff, den leider
van de groep»Z\vitserland der
Duitsche nationaahsocialistische
parij.
Frankfurter is veroordeeld tot
18 jaar gevangenisstraf met af»
trek van acht maanden preven»
tieve hechtenis, hij verliest de
burgerlijke eererechten voor het
leven, het verblijf in Zwitserland
wordt hem voor zijn leven ont»
zegd. hij is in beginsel veroordeeld
tot vergoeding van alle door zijn
mi«daad veroorzaakte schade cn
tot betaling van de proceskosten.
Volgens onbevestigde berich»
ten zou een contrairevolte
'egen TsjangHsoe Liang
zijn uitgebroken
Twijfel te Sjanghai
PEKING, li Dec. (Reuter). Vol
gens hier uit gewoonlijk geloof
waardige bron ontvangen berich
ten zou maarschalk Tsjang Kai
Tsjek op vrije voelen zijn gesteld
en op weg zijn naar Nanking. De
desbetreffende berichten voegen
hieraan toe. dat thans Tsjang llsoe
Liang tc Sianfoc gevangen wordt
gehouden, hetgeen er op zou kun
nen wijzen, dat zich een contra-
revolte heeft voorgedaan.
Dc Engelschman Donald, adviseur
van maarschalk Tsjang Kai Tsjek,
is inmiddels in den loop van Maandag
per vliegtuig Ie Sianfoe aangekomen
Ook volgens te Nanking ontvangen
berichten zou zich een contra revolte
hebben voorgedaan onder leiding van
Yang Hoe Tsjen, den uitvoerder der
pacificatie van Sjensi. Yang Hoe Tsjcng
zou Tsjang llsoe Liang hebben overge
haald Tsjang Kai Tsjek onder zijn
hoede te plaatsen.
Vervolgens zou hij zijn aanhankelijk
heid aan de regcering van Nanking
hekend hebben gemaakt en zon den
strijd hebben aangebonden met zijn
troepen tegen die der opstandelingen.
Te Sjanghai is Maandagavond
het bericht ontvangen, dat Tsjang
Kai Tsjek in vrijheid is gesteld. In
officieele kringen heeft men dit be
richt echter met groote reserve op
gevat, aanzien men het onwaar
schijnlijk acht.
Uit Peking wordt gemeld, dat de mi
litaire leiders in Noord-China een af
wachtende houding aannemen, tenein
de zich niet voor de toekomst te bin
den. De bladen to Peking zijn voor
standers van een vermijden van bur
geroorlog. In Pekingsche politieke krin
gen gelooft men, dat wanneer Tsjang
Kai Tsjek nog in leven is. onderhande
lingen een kans hebben het conflict tot
een vreedzaam einde te brengen.
Een felle strijd woedt om Sien
Yang, op 15 mijl ten Noord-Westen
van Sianfoe tusschen de regerings
troepen en de opstandelingen. Een
divisie Nankingtroepcn verdedigt
de stad herdnekkig tegen de ster
kere opstandelingen.
IIET VORSTELIJK HUWELIJK. - Het standbeeld van Julian dc
Witt aan den Kneuterdijk te den Haag wordt versierd
Volgens een radiobericht uil Tui
Youan, de hoofdstad van de provincie
Sjansi, hebben de regccringstroepen
Toengkwan aan den Loengha-spöörweg
bezet. Hei kwam tot kleine gevechten
met dc strijdkrachten van Tsjang llsoe
Liang, die westelijk van Toengkwan
worden samengetrokken.
Naar verluidt is op een vergade
ring van vooraanstaande persoon
lijkheden van het Hopei-Tsjahar-
comité en van het 29ste leger be
sloten, dat men zich onvoorwaarde
lijk onder de bevelen der regcering
te Nanking stelt.
Generaal Li Tsjoen Yen, de pacfica-
tiecommissaris van Kwangsi, heeft den
minister van oorlog te Nanking telegra
fisch medegedeeld, dat het leger in
Kwangsi trouw is aan Nanking.
De reactie te Londen
en Washington
Uit Washington seint Havas dat de
minister van buüenlandsche zaken ad
interim, Walton Moore, verklaarde, dat
de Amerikaansche regeering pogingen
doet om een helder beeld te krijgen van
de gebeurtenissen in China. Hij voeg
de hieraan toe, dat de Vereenigde Sta
ten niet zullen intervenieeren.
Ook uit Londen wordt bericht, dat
de Britsehe regeering nauwlettend de
ontwikkeling van den toestand in Chi
na volgt en wenscht dat deze niet een
verzwakking van de Nanking-rcgeering
ten gevolge zal hebben.
CONTINGENTEERING BONTGEWE-
VEN STOFFEN
BATAVIA. H Dcc. (Aneta). - In het
heden verschijnend staatsblad wordt af
gekondigd de verlenging van de contin-
gentecring van bontgeweven stoffen met
zes maanden.
Weensche bevolking wordt
verzocht tact te toonen
jegens den hertog
van Windsor
Koningin Elisabeth
hersteld
LONDFN, 14 Dec. (Reuter). In
het Hoogerhuis heeft lord Cro»
mer, opperkamerheer van den
koning, een koninklijke bood»
schap voorgelezen, luidende:
„Ik heb den troon bestegen on»
der omstandigheden zonder pre»
cedent cn op een oogenbiik van
groote persoonlijke droefheid
maar ik ben vastbesloten mijn
plicht te doen en ik word daar»
bij gesteund door het weten,
dat ik den steun van den sterken
goeden wil en de sympathie van
mijn onderdanen heb, hier en in
dc gehecie wereld. Ik zal er
voortdurend naar streven met de
hulp van God cn met den steun
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
van mijn beminde echtgenoote, de
eer van liet koninkrijk tc handha*
ven en het geluk van mijn vol*
keren te bevorderen".
In het Lagerhuis is een konink
lijke boodschap voorgelezen, gelijk
luidend aan die van het Hooger
huis. De koning zal dit jaar geen
redevoering \oor de radio uitspre
ken met Kerstmis,
De lichte griepaanval, waaraan ko
ningin Elizabeth lijdende was, is ge
weken. Zij kon Maandag aanwezig zijn
bij de lunch, welke werd gegeven ter
gelegenheid van den verjaardag van
den koning en waaraan de gehecie ko
ninklijke familie, voorzoover deze op
het oogenbiik in Engeland vertoeft,
aanzat.
De „Amtliche Nachrichtenstelle" te
Wccnen publiceert de volgende nota:
„Zijne Koninklijke Hoogheid de her-
log van Windsor zal tot na het Kerst
feest op slot Enzsfeld bij Wcenen ver
toeven als gast van baron Eugène
Rothschild. liet is te wenschen, dat de
tact, welke de bevolking toonde bij de
vorige bezoeken van Z. K. H. aan Oos
tenrijk. bij het huidige bezoek niet ach
terwege zal blijven."
Memorie van Antwoord der
regeering op het Voor»
loopig Verslag der
Tweede Kamer
Wat achterwege bleef
en waarom
's»GRAVENHAGE, 14 Dec.
Thans is de Memorie van Ant»
woord aan de Tweede Kamer in»
zake de voorstellen tot verande»
ring der grondwet verschenen.
Ten aanzien van dc beteekenis
pn opzet der herziening merkt dc
regeering daarin op: De beteekenis
van de onderhavige voorstellen tot
herziening van dc grondwet werd
niet groot geacht. F»en gedachten
wisseling over de vraag, of cenig
voorstel al of niet van groo'e be
teekenis mag worden genoemd, i®
vrij onvruchtbaar. Het antwoord
wordt voor een goed deel beheerseht
door subjectief inzicht. Wat de een
belangrijk noemt, zal voor den an
der van geringe draagwijd'e zijn.
terwijl daariussrhen zich tal va»
schakeeringen laten denken. Niet
anders staat het met de aanhan
gige voorstellen tot herziening van
de grondwet. De regeering heeft
aan deze voorstellen nimmer een
groot ere draagwijdte toegekend dan
zij inderdaad bezitten, en het is niet
gpheel duidelijk, hoe de aankondi
ging \an de grondwet door den
voorzitter van den Raad van Minis
ters verwachtingen heeft kunnen
l wekken, zoo groot, dat zij door de
onderhavige voorstellen niet in
vervulling zullen gaan.
De regeering volstaat ten deze
met de opmerking, dat al zijn ver
schillende voorgestelde wijzigingen
inderdaad niet zeer belangrijk, deze
wijzigingen in haar ouderlingen
samenhang van voldoende beteeke
nis zijn, om een herziening van de
grondwet te rechtvaardigen.
Voor voorstellen van verdere strek
king acht do regcering den tijd nog
niet gekomen.
In het bijzonder mist men vooralsnog
voldoende consolidatie van denkbeelden
met betrekking tot liet vraagstuk van
de ordening van het maatschappelijk
leven.
Voorzoover de denkbeelden omtrent
de ordening van het maatschappelijk
leven veranderingen in de grondwet
medebrengen, zijn deze denkbeelden
nog te vaag, te weinig omlijnd en zelfs
bij hunne aanhangers onderling nog te
zeer ui'een loopend, dan dat zij een
eenigszins vasten grondslag zouden
kunnen vormen voor zoodanige veran
deringen.
De leden, die in do samenstelling van
het kabinet de verklaring zochten voor
de naar hun inzicht te geringe draag
wijdte der herziening, zijn in gebreke
gebleven aan te geven, waarop hun
meening steunt. In het streven van de
regeering om in deze moeilijke tijdsom
standigheden, nu alle nationale krach
ten zich moeten vereenigen, te vermij
den, dat politieke en geestelijkp tegen
stellingen zich toespitsen, mag mede
niet de reden gezien worden, dat geen
principieele herziening van de grond
wet wordt voorgesteld. Aan de/.e stel
ling wordt niet te kort gedaan door de
in de Memorie van Toelichting gegeven
motiveering, waarom de regeering het
voorstel van de staatscommissie voor
de grondwetsherziening tot aanvulling
van artikel 7 der grondwet niet heeft
overgenomen. Daarbij heeft inderdaad
de overweging een rol gespeeld, dat het
haar niet wenschelijk scheen, in de hui
dice tijdsomstandigheden een politiek
vraagstuk op te werpen, dat de gemoe
deren zoozeer in beweging kan bron
een. Maar uit dit eene onderdeel mag
niet de conclusie getrokken worden, da'
het streven om het verscherpen van
tegenstellingen in dpzen tijd 'c vermij
den, de geheele grondwetsherziening
heeft beheerseht.
Hel kiesrecht
Het kiesrecht zou volgens een aan-
tal leden dienen te worden gewij
zigd in dezen zin, dat het bestaande in
dividualistische kiesrecht zou woiden
vervangen door een organisch kies
recht met het zin als uitgangspunt. De
regcering moge zich in dit verband dc
vraag veroorloven of de leden, die deze
gedachte naar voren brachten, inder
daad van mcening zijn, dat de tijd voor
een principieele wijziging van het kies
recht in gezegden geest gekomen is, nu
de maatschappij, niet alleen in ons land
maar over de geheele wereld, in een
toestand van omvorming is als slechts
zelden in den loop der wereldhistorie
is aan tc wijzen. De regcering ontkent
het en van haar .s dan pok thans geen
daartoe strekkend voorstel te verwach
ten.
Niet reactionnair
De aanhangige voorstellen zouden
principieel reactionnair zijn. Als eenig
voorbeeld werd door enkele leden, die
deze stelling verdedigden, aangevoerd
het voorstel betreffende de revolution-
naire vertegenwoordigers. Dit voorstel
zou ook in strijd zijn met de verkla
ring, door het kabinet bij zijn opt reilen
afgelegd, en eveneens met de houding
van den voorzitter van den minister
raad, die zich herhaaldelijk 'egen
maatregelen van dezen aard zou heb
ben uitgesproken. Naar het oordeel van
de regeering hebben de leden hier
aan het woord, toch wel een zeer
eigenaardige opvalling van het begrip
reactionnair. Reactionnair zou een hou
ding zijn, die niet zou dulden, dat een
andere staats- of rechtsorde dan de be
staande werd verdedigd, en zplfs met
gloed werd verdedigd. Maar mag het
reactionnair worden genoemd, als de
bevoegde macht de bestaande orde ver
dedigt tegen een streven naar haar om
verwerping door onwettige middelen?
Geen staatsorde, hoe ter wereld ge
oriënteerd, zal nalaten te dezen maat
regelen te nemen. Met reactie heeft
deze defensieve houding tegen geweld
dadige verstoring der orde niets uit
staande.
Een lid heeft in de voorstellen ge
mist een beperking van het kiesrecht,
dat hij een der meest noodzakelijke
hervormingen zou achten tot het tegen
gaan van extremistische stroomingen.
Van de regeering is geen voorstel te
wachten in deze richting, reeds hierom
niet. omdat naar haar meening heper
king van het kiesrecht het. extremisti
sche eer zou bevorderen dan tegen
gaan.
De drukpersvrijheid
Bij do onderwerpen, waaromtrent
geen voorspellen zijn gedaan, behandelt
de regeering o.a. de drukpersvrij-
hcid. Daaromtrent wordt o. m. opge
merkt: Inderdaad heeft de regcering
aanvankelijk het voornemen gekoesterd,
de wijziging te bevorderen van do
grond we'lelijke bepaling met betrek
king tol de drukpers. Het heeft hij
sommige leden verwondering gewekt,
dat zij op dit voornemen is teruggeko
men, te meer verwondering, daar de
staatscommissie te dezen aan hei aan
vankelijk voornemen van do regcering
haar steun heeft gebracht.
Het voor en legen van een aanvulling
van artikel 7 «Ier grondwet heeft de
regeering zoo mogelijk met nog meer
zorg overwogen dan van eenige andere
voorgestelde wijziging. Zij heeft daar
bij de voorlichting gehad van de
staatscommissie, die in haar meerder
heid het aanvankelijk standpunt der
regcering deelde, terwijl vier barer le
den een afwijkende meening verdedig
den in een nota, aan welker argumen
tatie beteekenis niet kan worden ont
zegd.
j Zij heeft ook den indruk gepeild,
dien de voorstellen van de Staats
commissie hebben gemaakt op de
j publieke ofhnie. Na ampele nver-
I weging is toen het eindoordeel ge
weest, niet te volharden bij het
j aanvankelijk voornemen en geen
wijziging van het artikel in zake
de vrijheid van drukpers voor tc
stellen.
op andere pagina's
STADSNIEUWS
F. W. Wassets spreekt over zijn strijd
tegen de N'.S.B. (Tweede blad, pag. 1).
Getulgenlsavond van Kerk en Vrede.
(Tweede blad, pag. 1).
De versiering van onze stad.
(Tweede blad, pag. 1)
Het Borgstcllingsfonds voor de Geld.
Vallei. (Tweede blad, pag. 1).
VV eerverwachting
dedegedeeld door het K N'.M I.
te Dc Bilt.
Afnemende tot matige W. tot
Z.-W, wind, zwaar bewolkt niet
tijdelijke opklaring, aanvanke
lijk nog regen- of hagelbuien cn
iets kouder.
Hoogste barometerstand 766.3 te Boe
dapest.
Laagste 716.0 te Jan Mayen.
Storm waarschuwingsdienst.
Gedeind van De Bilt vanochtend 9.05
uur aan alle posten: „Storm6ein neer
halen, blijft op uw hoede".
De vraag is gesteld, of naar de mce
ning van dc regcering zonder wijziging
van de grondwet mogelijk zou zijn bla
den. die misbruik maken van de pers
vrijheid, te verplichten tot het opne
men van een an'woord van déngene.
wiens wensch daartoe door een be
voegde autoriteit is rechtmatig geacht.
De regeering beantwoordt de/.e raag
bevestigen;d de grondwettelijke bepa
ling van de vrijheid van de pers he
val geen enkel element, dat., aan hel
vestigen van een zoodanig droit de
reponse in den weg zou slaan.
De regeering zal op dit oogenbiik als
liggend huiten hei terrein der voorge
«lelde grondwetsherziening, niet in
gaan op de wenken met het oog op
krachtige repressieve maatregelen tegen
driikpprsexrp«ssen Mocht te dien aan
zien tot wettelijke voorziening worden
besloten, dan zal voorzeker met de ge
geven wenken worden rekening gehou
den.
L/NGESTRAAT <9 TEL. 190
VERBOUWINGS OPRUIMING
Nu Mantolstoffen koopen»
Ze zijn goedkoop.
cn vcigee; P?-r-: k v:ekcrlj
niet. met ren seint \an 1000 soort-.»n
(Rozen. Heesters. Vruchtboomen, Bes
sen. Rots- en Bloemplanten) voor el-
hen tuin groot of klein.
Kruiskamp 101" Tel. 1993 Amersfoort