RADIO IN DE ERDALFABRIEK
BELASTINGCIJFERS IN
ONZE STAD
DE OLYMPISCHE FILM
De Koppel
BINNEN KORTEN TIJD ZAL
EEN SPORTTERREIN
VERRIJZEN
DE N.S.B. IN
GEDRANG
VAN TASCHJE
BEROOFD
ONTSPANNING IS
NOODZAKELIJK
AMERSFOORTSCH
MANNENKOOR
COLLECTE
Qroene Kruis
Waarom hij heenging
DE TERUGGANG
GEREMD
PROPAGANDA-
AVOND
Trek-tijd
2c BLAD PAG. 1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1937
STADSNIEUWS
Een verklaring van
Men wordt „uitgeleide" ge
daan met muziek
"TïAT de directie van de Erdalfa-
briek haar vooruitstrevendheid
niet alleen ten opzichte van haar kan
toor- en fabrieksgebouwen beperkt,
blijkt wel het sterkste uit het feit, dat
zij in de eetzalen voor het fabrieks-
personeel thans radio heeft laten aan
brengen.
*s Ochtends worden de arbeiders en
meisjes in den letterlijken zin van het
.woord met nnjziek ontvangen: geduren
de de schafttijden speelt de radio en bij
het naar huisgaan wordt den arbeiders
en meisjes als het ware „uitgeleide" ge
daan met muziek.
Ontspanning en rust
Koorwaar een gelukkige gedachte!
Immers van dat standpunt gaat de
directie der Erdalfabriek uit gedu
rende de schaft- en rusttijden heeft het
personeel niet alleen behoefte aan voed
sel en rust. maar ook aan ontspanning!
En wat is beter in staat voor ontspan
ning te zorgen dan juist radio Toch
wordt radio alléén niet als het eenig
juiste beschouwd.
Naar de directie ons mededeelde,
ligt het in haar voornemen metter
tijd een gedeelte van het terrein als
sportplaats te laten inrichten, zoo
dat naast de geestelijko ontspan
ning ook gelegenheid bestaat voor
ontspanning van het lichaam door
sportbeoefening.
Wij hebben dezer dagen een kijkje
genomen in de eetzalen en ons er van
overtuigd, dat een gunstiger gelegen
heid om rust en ontspanning tc vinden
gedurende de fabriekspauzes nauwelijks
mogelijk is.
Amersfoort mag zich werkelijk geluk
kig achten, een dergelijk ingerichte
en geleide fabriek binnen haar mu
ren tc hebben 1
Een kijkje In de eetzaal van de Erdalfabrieken
Jaarvergadering
De gisteren gehouden jaarvergadering
Van A.M.K. kenmerkte zich door een
blijk van opgewekt vereenigingsleven.
De voorzitter opende de vergadering met
een woord van voldoening over de trou
we opkomst, en de aanwezigheid van
den directeur, den heer G. v. d. Burg.
Hieruit blijkt belangstelling, ook voor
de interne aangelegenheden der Ver
eeniging. Het jaarverslag van den secre
taris, waarin de voornaamste gebeurte
nissen van het afgeloopen vereenigings-
jaar werden gememoreerd, gewaagcle
van groei en bloei.
Ook werd hierin het overlijden van
clen heer G. Schellinger, oud-secretaris
der vereeniging, herdacht, die zeer veel
goed werk voor haar gedaan heeft.
In het verslag van den penningmees
ter werd een toon beluisterd van tevre
denheid over den financieelen toestand
der vereeniging. en de gezonde finan-
gieele basis waarop zij staat.
De voorzitter dankt beide functiona
rissen voor hun correcte arbeid, en
richt ook een woord van dank tot den
2den secretaris, die bij ontstentenis
steeds zijn volle medewerking verleen
de.
Door applaus betuigde 'de vergadering
hiermede haar instemming,
De periodiek aftredende bestuursleden,
de heeren Benders, Sonius en Nierop
werden op voorstel uit de vergadering,
met applaus herbenoemd.
Tegencandidaten waren niet gesteld.
Genoemde heeren namen hun herbenoe
ming aan.
Besloten werd in 1938 deel te nemen
aan het zangersfeest te Arnhem, uitge
schreven door het Nederl. Zangersver
bond, ter gelegenheid van het 50-jarig
bestaan van het verbond.
Bij de rondvraag herinnert de heer So
nius aan de benoeming van den heer
Benders tot eersten secretaris van het
Verbond. Hij meent dat hier de juiste
man op de juiste plaats komt. Spreker
feliciteert den heer Benders met de be
noeming tot deze functie.
Ook acht spreker deze benoeming een
eer voor A.M.K.
De heer Benders dankt voor deze wel
gemeende woorden en hoopt door deze
benoeming ook de belangen van A.M.K.
in meerdere mate te kunnen dienen.
De heer J. Hanhart, spreekt een woord
van hulde over de leiding der vergade
ring, tot den voorzitter en ook waardee-
rende woorden tot de overige bestuurs
leden.
Waar een bestuur zoo homogeen sa
menwerkt, aldus spreker, kan het niet
anders, of de vereeniging zal hiervan
den goeden terugslag ondervinden.
Met een woord van dank voor den
aangenamen toon, waarop de belangrijke
besprekingen zijn gehouden, een toon
die men gelukkig steeds bij A.M.K. be
luistert, sluit de voorzitter deze geani
meerde vergadering.
Het waschlokaal In de moderne
Erdalfabriek
OP Woensdag 29 September
a.s. zullen Uwe gaven ge
vraagd worden voor de jaar-
lijksche Groene Kruis-collecte.
Na de extra-propaganda, die
er dit jaar voor het werk van
Het Groene Kruis is gemaakt,
is het vrijwel overbodig nog
maals uiteen te zetten, welk
een groofe plaats het Groene
Kruiswerk inneemt bij de be
vordering der Volksgezond
heid. Toch kan hier nooit ge
noeg de aandacht op geves
tigd worden.
Helpt allen meel Laat het
Groene Kruisje a.s. Woens
dag in alle huizen een wel
kome gast zijn! Een legertje
van collectanten geeft belan
geloos hun tijd voor het ver-
koopen der Groene Kruisjes.
Moge een vriendelijke ont
vangst aan alle deuren en een
goed gevulde bus hun loon
zijn!
Kort onderhoud met het ex-lid
Dr. J. F. B. van Hasselt
TVTaAR het U. D. verneemt, heeft
de gepens. generaal H. A.
Seyffard t bedankt als lid van de
N.S.B. Hetzelfde geldt van den heer
D r. J. F. B. v a n H a s s e 11, die
tevens zijn lidmaatschap van de
Provinciale Staten van Utrecht heeft
neergelegd.
Het U. D. had gisteravond em kort
onderhoud met den heer van Hasselt,
die mededeelde,
dat zijn uittre- BB
den ten nauwste
gaan van de hee- 8B?
ren Pont en van
van Hasselt 1
voorstander van BBBi
het nationaal-so-
cialisme en van 9 Hp^f^HB
de corporatieve HBIHf JBBBBI
staatsgedachte. u u
Gemis aan ver- Drvan Hasselt
trouwen in de
leiding der N. S. B. noopte mij evenwel
tot heengaan. Ik maak verschil tusschen
een leider en een dictator. De
eerste ontleent zijn gezag aan ver
trouwen; de tweede aan angst. Nu
de leider van de N. S. B. dictatoriale
neigingen is gaan ontwikkelen, kan ik
hem niet langer mijn vertrouwen schen
ken. Daarom ging ik.
EXAMENS
Geslaagd aan 'de Rijks-Universiteit te
Utrecht voor doctoraal examen genees
kunde de heer: J, Douma, alhier,
Bevolkings-accrès neutraliseert
gedeeltelijk den crisis
invloed
p EN van gemeentewege samen-
gesteld tienjarig overzicht van
het belastbaar inkomen in onze stad
en de verdeeling daarvan over de
verschillende bevolkingslagen, geeft
een interessant cijferbeeld van do
ontwikkeling van het inkomsten
niveau onzer burgerij in perioden
van hoogconjunctuur cn depressie,
maar het doet daarnaast op verras
sende wijze zien, hoe de relatief snel
le bevolkings-aanwas voor de ge
meente-huishouding onzer stad een
goed deel van de crisis-gevolgen
heeft opgevangen en geneutraliseerd.
Waar deze beide factoren, cri
sis en bevolkingstoename in tegenge
stelde richting werken, is het voor een
juiste beoordeelïng van beider beteekc-
nis noodzakelijk om het geboden mate
riaal per duizend inwoners om te reke
nen. Doen wij dit, dan zien wij de cijfers
in nagenoeg alle onderdeden over de
jaren 1926/'27 tot en met 1930"31 een stij
ging aantoonen. Daarna echter buigt de
lijn om en de daling blijft zich tot in
de allerlaatste cijfers, die over het
belastingjaar 1936/'37 voortzetten. Hier
bij moet in het oog gehouden worden,
dat als gevolg van de belasting-techniek,
waarbij de heffingen worden gebaseerd
9P het. inkomen van het voorgaande
jaar, de eerste resultaten van de econo
mische opleving practisch pas in de cij
fers van 1937/'38 tot uitdrukking kunnen
komen. Om dezelfde reden zijn de cijfers
over 1930/'31 het hoogste, ofschoon de
depressie reeds in het najaar van 1929
was ingetreden.
Per duizend inwoners steeg het aan
tal belastingplichtigen in de jaren 1920/
'27 tot 1930/'31 van 227 tot 245, om ver
volgens te dalen tot 194. Een lichtpunt
hierbij is de omstandigheid, dat het laa'-
ste jaar de daling slecht 8 per duizend
bedroeg (van 202 tot 194), terwijl in de
drie voorafgaande jaren de teruggang
gemiddeld 11 bedroeg. Het tempo van de
daling blijkt dus reeds over 1936/'37 ge
remd te zijn.
Ook in de rubriceering van de belas
tingplichtigen over de verschillende in
komens-klassen is de invloed van de
crisis terdege merkbaar, Tien jaar ge-
Totaal belastbaar inkomen (zonder
kinderaftrek
Aantal aangeslagenen
leden had 65 procent van de aangeslage
nen in onze stad een inkomen beneden
tweeduizend gulden 's jaars. In den tijd
van hoogconjunctuur vond regelmatig
een verschuiving naar hoogere inko
mens plaats. In het topjaar (d.i. kalen
derjaar 1929 en belastingjaar 1930/'31)
viel slechts 63 procent der aangeslage
nen in de groep beneden de tweeduizend
gulden, maar daarna vond weder een re
gelmatige stijging plaats, zoodat, thans
68 procent van de belastingplichtigen
minder dan 2000 jaar-inkomen geniet.
De lioogerc inkomen-groepen vertoo-
nen een tegengesteld beeld. Tien jaar
geleden had 29 procent der aangeslage
nen een inkomen tusschen twee en zes
duizend gulden. In 1930/'31 was hun aan
tal gestegen tot 31 prosent, waarna de
daling intrad. Momenteer heeft 27 pro
cent van de aangeslagenen een inkomen
tusschen twee en zes mille. Vijf procent
heeft ook nu nog meer dan zes mille
inkomen 's jaars.
Het gemiddeld inkomen per aange
slagene liep eerst op van f 2421 tot
2532, om vervolgens tot 2230 te dalen.
Heel duidelijk komt tenslotte het con
junctuur-verloop ook nog tot uitdruk
king in het belastbaar inkomen per
hoofd der bevolking, een cijfer dat van
overwegende beteekenis is als maatstaf
voor de koopkracht onzer bevolking.
Van 1926/'27 tot 1930/'31 steeg dit hoof
delijk inkomen van 549 tot 622. Ver
volgens daalde het tot resp. 602,574, 523,
491, 455 en 434 gulden. In zes crisisjaren
onderging dit cijfer derhalve een ver
mindering van 30 procent. Het laatste
jaar bedroeg de teruggang intusschon
slechts 3,5 procent, zoodat ook hierin
een vertraging in de neergaande bewe
ging valt te constateeren.
Zou de bevolking onzer stad niet zijn
toegenomen, dan zou dus ook het totale
inkomen in Amersfoort sedert het top
jaar mot 30 procent zijn gedaald. Voor
de gemeente-huishouding zou dit uiterst
bedenkelijk zijn geweest. In verband
met do progressie zou n.l. de opbrengst
van de belastingen krachtens het inko
men (opcenten op gemeentefondsbelas
ting e.d.) véél meer dan dertig procent
zijn gedaald. Dank zij echter het bevol
kings-accrès is er in Amersfoort van
zulk een catastrophale daling van het
belastbaar inkomen geen sprake.
Tien jaar geleden bedroeg het totale
belastbare inkomen (zonder kinderaf
trek) in onze stad rond 19750.000. In
1930/'31 was dit bedrag gestegen tot rond
23.980.000, thans bedraagt het nog
f 20.083.000. In plaats dus van een daling
van dertig procent, is er slechts een te
ruggang van ruim zestien procent en het
totaal-bedrag ligt thans nog iets boven
dat van 1926/'27.
Tenslotte ontleenen wij aan het over
zicht nog enkele gedetailleerde gegevens
over de jaren 1926/'27, 1930/'31 (topjaar)
en 1936—'37:
1926/27 1930/31
1936/'37
Aantal inkomens van 800 tot 2000
idem van 2000 tot 3500
Idem van 3500 tot 6000
idem van 6000 tot 10.000
idem van 10.000 tot 20.000
idem 20.000 en méér
Hoofdelijk inkomen
f 19.753.779 23.982.429 f 20.083.254
8.157 9.473 9.006
5.357 5.959 6.176
1.768 2.185 1.798
640 818 663
216 293 242
129 158 94
47 60 33
549 622 434
Van de A.B.v.L.O. in „De
Valk"
DE Amersfoortsche Bond van
Lichamelijke Opvoeding heeft
gisteravond tal van sport
liefhebbers zeer aan zich verplicht
door onder haar auspiciën eenige
films over de Olympische Spelen
1936 te Berlijn te laten vertoonen.
De vele belangstellenden, die een
plaats hadden weten te krijgen,
hebben kunnen genieten van eenige
fraaie films en dat zij dit wisten te
apprecieeren, bewees het geestdrif
tige applaus, dat telkenmale op
steeg, vooral als weer van een Ne-
derlandsche zege mededeeling werd
gedaan.
Het was werkelijk meer dan een
propaganda-avond.
We hebben gisteren den tijd ruim een
jaar teruggezet en op het witte doek
hebben we opnieuw vertoefd in die da
gen, welke nu reeds weer tot vage her
inneringen vervlogen waren. De tijd,
waarop, eens in de vier jaren, de beste
athleten der wereld tezamen komen,
om elkander om de hoogste sporteer,
het Olympisch kampioenschap, te be
kampen.
Berlijn 1936! Grootscher dan ooit te
voren waren deze Olympische Spelen en
gisteravond heeft men in de Valk kun
nen zien hoe grootsch de organisatie,
hoe overweldigend de prestaties daar
in Berlijn zijn geweest
Namens den A. B. van L. O. sprak de
heer W. C. Oosterman een welkomst
woord. Spr. bracht dank aan het
Duitsch Verkeersbureau, dat dezen
avond geheel kosteloos verzorgde. De
enorme belangstelling maakt het nood
zakelijk, dat spoedig een tweede avond
zal worden gegeven.
Als eerste film, we zouden wel kun
nen schrijven, als proloog, kreeg men
te zien: Rhönradsport, want deze film
toonde op meer dan duidelijke wijze
ook al bleef de vertooning tot één sport
beperkt hoeveel aandacht men in
Duitschland aan de lichamelijke op
voeding besteedt Het was dan ook zeer
zeker geen wonder, dat de Duitschers
in 1936, het jaar toen zij de Spelen
mochten organiseeren, als best ge
plaatst Europeesch land te voorschijn
kwamen, ja> zelfs na Amerika in het
totaalklassement de tweede plaats in
namen. De Rhönradsport, die helaas in
Holland zoo goed als niet beoefend
wordt, laat duidelijk zien hoe bij dit
instrument door de veelzijdigheid der
oefeningen het lichaam lenig wordt.
Tientallen combinaties voor spieroefe-
ningen zijn mogelijk en het is de aan
gewezen weg tot kracht, vlugheid en
schoonheid. Direct daarop kregen we
de vertooning van de openingsfeesten.
Jammer was het, dat deze film te snel
was opgenomen, waardoor het geheel
te wazig werd. Toch hebben we op
nieuw kunnen zien op welk een gigan
tische manier dit ceremonieel in Ber
lijn verzorgd is geworden.
Schitterende staaltjes van massa re
gie werden gevolgd door het plechtige
moment, waarop de laatste fakkellooper
het, Olympisch vuur ontstak. Bepaald
een teleurstelling was het voor de aan
wezigen Holland niet te zien voorbij-
marcheeren. Na de openingsplechtig
heden aanschouwden we het sprint-
wonder Jesse Owens. Met welk een
verbluffend gemak loopt deze athleet.
Het lijkt net of het hem geen inspan
ning kost, die 100 Meter en toch notee-
ren de chronometers 10.2 sec., dat i6 de
snelste tijd die ooit over dien afstand
werd geloopen. We zagen ook den
6nelsten blanken sprintar, t.w. onzen
landgenoot Tinus Osendarp en een
krachtig applaus uit de zaal beloonde
hem voor zijn prestaties op 100 en 200
Meter.
We zagen ookja, zoo zouden
we nog een langen tijd door kunnen
gaan, we zouden kunnen vertelllen hoe
schitterend de Amerikanen liepen op de
korte- en middelbare afstanden, we zou
den het kunnen hebben over de duide
lijk uitkomende hegemonie van Finland
op da lange afstanden, de marathon, de
spring- en werpnummers, enz. enz.,
korto'm over het geheele Olympische
athletiekprogramma. Het zou ons te
ver voeren. Vanzelfsprekend was het
zwemmen niet, vergeten en voor da zoo-
veel6te maal konden we genieten van
de schitterende prestaties, die door onze
zwemsters in Berlijn geleverd werden.
Dat de aanwezigen het wisten te appre
cieeren en trotsch op die verrichtingen
waren, bewees het applaus dat telken
male opklaterde als één onzer landge-
nooten weer gewonnen had. Zoo volg
den nog hockey, waarbij de finale
Britsch-Indië—Duitschland, voetbal met
ItaliëOostenrijk, handbal en basket
ball. terwijl het programma besloten
werd met een vertooning van het
schoon- an torenspringen en het water-
polotournooi. We zouden niet volledig
zijn, wanneer we geen melding maak
ten van de uitstekende film Reizen in
het, mooie Duitschland. Op boeiende
wijze werden de verschillende, manie
ren yan vervoer bij onze Oosterburen
een lezer
EEN lezer schrijft ons: De fraaie
verklaring van de namen Koppel-
land, Koppelpoort en Koppclstraat in
bet Amersfoortsch Dagblad van 23 dezer
gegeven, moge door de volgende gege
vens nader worden bevestigd.
1. Volgens het Duitsch-Nederlandscho
woordenboek van Van Gelderen was een
Koppel een gemeenschappelijke weide of
jacht; in Noord-Duilschland is het een
omheining, een afgesloten veld; ook ge
meenschappelijke bearbeiding van een
stuk land en een ploeg arbeiders. (In
Friesland is de koppelbaase ook bende
baas genoemd, de man die hen aan
voert.) Een Koppelweg is een gemeen
schappelijke weg, eon Koppelweido een
gemeenschappelijke weide. Een koppel-
wirtschaft is een akkerweidobedrijf, vol
gens Holsteinsche methode (de kampen
door akkermaalshoutwnllen omgeven).
2. Het Aardrijkskundig Woordenboek
van Nederland door M. Pott vermeldt do
namen Ivoppelbrug (Zeist), Koppeldijk
(Zeist, Abcoude-Proostdij, Nuband, Oir-
schot), Koppelsluis (Wildcrvank), Kop-
pelsteeg (Berchem) cn Koppclerwaaid
(een polder in do gemeente Wilsum); De
Grooto en de Kleine Koppel (Houten),
De Hooge Koppel (Almkerk), De Koppel
(Angerlo, Diepenheim, Iluisscn cu
Lochem), Koppellust (Loenen) en Kop-
pelrust (Abcoude) zijn daar namen van
huizen; verder is De Koppel nog den
naam van een buurt (Aarle-Rikstel), een
gehucht (Koevorden) en een 6treek
Ilardenberg.
„De Koppel, onze stadsweide in hee!
cuden tijd," zeggen wij den schrijver
van het stuk, „dat is ons inzicht ge
worden."
't Is September en het trekken
Met vacantie is gedaan,
Ook al trekt de najaarskleurpracht
Z'is het waard nog vélen aan.
Trekkend door een wijden omtrek,
Toont dat trekkend kleurenbeeld:
Hoe de zomer gaat vertrekken
En het boomblad reeds vergeelt...
Maar in groote trekken trekken
Zee en bosch en hei niet meer.
Waar je „op den trek" zoudt zitten
Door het frisscher najaarsweer...
Ziet een^nieuwe najaars-trek-tijd
Trekt weer naar een trek-begin;
't Is een trek-tijd... niet naar buiten,
Doch een trek-tijd... binnen-in!
't Is de trek-tijd voor vertrekken,
Waar Uw haard of kachel brandt.
Waar U foto's gaat bekijken
Van Uw trek-tijd aan het strand!
i Is de trek-tijd voor Uw schoorsteen,
Trek-tijd dus voor Pietje Roet,
Die al weer van huis tot huis trekt
En z'n schoorsteen-trek-taak doet.
Stadgenooten: weest voorzichtig,
Trekt U zich dit trek-woord aan,
Anders trekt... het brandje aandacht,
Dat straks in ons blad zal staan!
(Nadruk verboden) PHILLA
Brutale diefstal in de bos-
schen bij de J. P. Heye-
laan
Een brutale diefstal heeft gister
middag in de bosschen nabij de J.
P. Heyelaan plaats gehad, waarbij
een dame van een taschje, waarin
zich bijna 30.bevond, werd be
roofd.
De dame, de 53-jarige mevr. v. d. E.
uit Delft, logeert momenteel in onze stad
en was gistermiddag met een klein
meisje naar de bosschen aan de J. P.
Mcylaan gewandeld. Zij had het kind
uit den kinderwagen gehaald en haar
taschje daarin gelegd en was toen en
kele meters van het voetpad af in de
struiken aan het bramen plukken.
Plotseling zag zij een man met een
fiets naar haar kinderwagen toekomen
en zich meester maken van haar tasch.
Direct liep de dame den man achterna,
doch deze ging er met zijn fiets van
door. Het voetpad was evenwel niet erg
gemakkelijk te berijden en de dief liet
toen maar zijn rijwiel in den steek en
zette het op een loopen. Al spoedig was
hij uit het gezicht verdwenen.
De dame hpeft zich toen direct telefo
nisch in verbinding gesteld met de po
litie. Een uitgebreid onderzoek werd
dadelijk ingesteld. Reeds thans is komen
vast te staan, dat het rijwiel, dat de
dief achterliet, eveneens te dezer stede
was gestolen.
vertoond, terwijl men tevens een indruk
kreeg van de prachtige natuur.
Ook uit „filmisch" oogpunt bezien,
was de avond een succes. Vooral de
sportopnamen waren zeer uitzonderlijk
verzorgd en de vertraagde film bij
athletiek b.v. deed op veel hetere wijze
de verschillende bewegingen tot haar
recht komen dan bij normaal draaien
het geval geweest zou zijn.
Nogmaals, het was een succesvolle
avond.
