Erkenning van Franco
door Japan
Japanneezen bedreigen
Soetsjau
Fr ankrijks
Kamer
KOLONIALE
concessies
Familieleden
in de
rouwkamer
heropend
DË ËEMLANDEü
TATARESCOE
weer premier
Kostbare vondst
„BOVO"
COURANTENRECLAME
Donderdag 18 November 1937 Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
36e Jaargang No. 121
EEN SPAANSCH
PROTEST TE
LONDEN
ITALIË WIL GELD
LEENEN
EVACUATIE VAN
NANKING
„China's lot is beslist"
FRANKRIJK VOELT
ZICH BEDREIGD
TAIFOEN TEISTERT DE
PHILIPPIJNEN
Dit nummer bestaat
uit 2 bladen
BINNEN en BUITENLAND
zm
Licht op
4 uur 32 min.
ifoorBleyie Kleeding
BESTRIJDING VAN
het
communisme
PROCESSEN TEGEN
COMMUNISTEN
De ruggegraat van elk reclame-plan
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15
Binnenland franco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadighcids-advcrtentiën voor de
helft van den prijs. - Kleine Advertcntiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal olaatsen f 1 Bewijsnummer extra f 0.05
De benoeming van Britsche
agenten in het rechtsche ge
bied de aanleiding
TOKIO. 18 November. (Havas.) De
'Asahi deelt mede dot de minis'ers goed
keuring hebben gehecht aan een voorstel
van den minister van buitenlandsche za
ken Hirota, tot erkenning van ue regee
ring van Franco Deze erkenning wordt
gerechtvaardigd geacht op grona van de
overweging, dat de rechtsche regeertng in
Spanje streeft naar de onderdrukking van
het communisme en reeds zestig procent
van het Spaansche grondgebied under haw
gezag heelt terwijl bovendien Italië en
Duitschland druk uitoefenen op lapan om
tot deze erkenning over te gaan.
Naar de Asaki meldt, zal tot gezant
bij de regeering van Franco benoemd
worden de than<s in Frankrijk vertoe
vende vroegere gezant in Madrid, Yano,
De Spaansche ambassade te Londen
publiceert den tekst van een ilwor Don
Pablo de Azcarate, den Spaanse hen am
bassadeur, aan bet Foreign Office ge
richte nota inzake de benoeming van
Britsche agenten in het rechUch»-
Spanje.
De Spaansche regeering al ius de
nota beziet dit initial iel dei En^el
sche regeering met ernstig misnoegen,
daar, hoe de voorschriften ooi\ moeet.
zijn, hun toepassing een prijsg-.ving be
teekent van de politiek nopens het niet.
onderhouden van officieele betrekkin
gen met individuen, die tegen de wettig
samengestelde regeering in ophand zijn
gekomen. Het is te meer gerechtvaar
digd zijn ongerustheid tot uiMrukkinu
te doen komen, daar de opstandelingen
openlijk den steun van .vreemde mo
gendheden hebben ontvangen, welke
steun een inval heteekent in h°i Spaan
eche grondgebied.
De nota geeft te kennen, dat Je regee
ring niettemin met klem -wijst op d«-
volgende feiten, die gebleken zijn uit
verklaringen van den minister-presi
dent en den minister van buitenland
sche zaken en \y aar van zij goede nota
heeft genomen:
(1) Noch de benoeming van asenten
door de Britsche regeering. no«;n Ie me
lating binnen het Vereenigd Koninkrijk
van overeenkomstige agenten, benoemd
door de opstandelingen, houdt in eeni-
gen vorm de erkenning dezer laatsten
door de Britsche regeering in
(2) De agenten zullen niet ouschend-
baar zijn, noch zullen zij diplomatieke
privileges genieten.
(3) Hun werkzaamheden zullen zich
bepalen tot de bescherming der Britsche
onderdanen en handelsbelangen binnen
het door de opstandelingen bezette
Spanje.
(4) De door het Vereenigd K jninkrijk
benoemde agenten zullen onderworpen
zijn aan de algemeene leiding van den
ambassadeur van Groot-Brittanmö bij de
Spaansche regeering.
De Spaansche premier Negrin heelt
ten aanzien van het vraagstuk der vrij
willigers verklaard, dat «le taak der
Londensche commissie zeer zwaar zal
zijn. aangezien de rechtschen er naar
streven de koloniale troepen Tune-
siërs, Tripolitanen en Abessijncn te
camoufleeren als Marokkaans ne troe
pen Trouwens, Negrin is van meenina,
dat, aangezien Marokko slechts een pro
tectoraat van Spanje is, de Marokkanen
beschouwd moeten worden als vrijwilli
gers. Voorts verklaarde hij, dat ei ruim
70000 Italianen als vrijwilligers dienen
hij de rechtschen, met inhegr-p van de
nolitiereserves achter het front.
Vertegenwoordigingen van
Franco in Midden-Europa
In gezaghebbende kringen te Weeneu
bevestigt men volgens FÏavas. dat Oos
lenrijk betrekkingen onderhoudt met
Garcia Conin, die thans Ie Weenen ver-
topft als agent van generaal Franco De
zelfde kringen voegen hieraan ,oe, dnt
Hongarije een overeenkomstige hou linfc-
aanneemt Plet Oostenriiksch—Hongaar
se he standpunt zou zijn geïnspireerd
op het Engelsche voorbeeld.
De Cardium niet aan
gevallen
Van de Britsche admiraliteit ver
neemt Reuter, dat de Cardium niet is
aangevallen De desbetreffende berich
ten vinden klaarblijkelijk hun oor
sprong in een misverstand. De kapitein
heeft n.l. gemeld, dat een onbekerii
vliegtuig boven het schip he--»ft gevlo
gen.
Premies voor zeeverze
kering verlaagd
Naar Havas uit Londen bericht, zijn
de premies der verzekering tegen oor
logsrisico voor zeevervoer aanzienlijk
verlaagd. Voor de Middelland -che Zee-
zone is de premie verlaagd van 7/6 per
pond sterling tot 5/-, voor Sjanghai van
20/- tot 5/-.
Het vraagstuk ter sprake ge
bracht in het Britsche
Hoogerhuis
LONDEN, IS Nov. (Havas). Lord Allen
of Hurtwood (nationale arbeiderspartij)
heeft in het Hoogerhuis een motie in
gediend, welke de herbewapeningspoli-
tiek der regeering goedkeurt. De motie
brengt den wensch tot uiting, dat/ het
zij het parlement, hetzij de olkenhond
een verklaring aflegt over „de politiek,
welke beoogt de onrechten en nadee-
len, waaronder zekere naties beweren
te lijden, in overweging te nemen."
Hij verklaarde, flat de missie van
lord Halifax naar Berlijn den steun
heeft van de geheel e natie. Daarom is
een verklaring van de regeering over
al deze essentieele vraagstukken noo-
dig- Zij zou den Britsehen wensch tot
uitdrukking moeten brengen in tro
pisch Afrika een regiem van de open
deur te vestigen.
Lord Snell. leider der Labour-opposi-
tie en lord Samuel (liberaal) wensch-
ten, dat de zending van lord Halifax
succesrijk zal zijn-
Volgens lord Samuel moeten kolonia
le concessies een onderdeel vormen
van een algemeene regeling. Hij zou
het verdrag van Versailles van het
Volkenbondshandvest willen losmaken
en de bepalingen van dit verdrag over
de verantwoordelijkheden voor den oor
log van 1914 willen laten vervallen.
Lord Plymouth verdedigde namens
de regeering het horhewapeningspro-
gram wegens den terugkeer van inter
nationale crises. Het doel der regeering
is steeds een regeling van het geheel
geweest- Spreker haalde in dit verhand
de Fransch-Britsche verklaringen aan
van Februari 1935 en de Engelsch-
Fransch-Belgische verklaring van Juli
1936.
Hij herinnerde er aan, dat in zekere
gevallen besprekingen op beperkte
ichaal meer succes opleverden dan een
llgemeene conferentie en zeide, dat het
iiet zeker is. dat alle naties erin zullen
Mbestemmen binnen het kader van den
Volkenbond te beraadslagen over een
Algemeene regeling. Daarom is een ver
klaring van de 600rt, zooals lord Allen
bedoelt, voor het oogenblik niet noo-
dig. Spr. weigerde commentaar te ge
ven t.a-v. de koloniale kwestie en de
reis van lord Halifax-
Na de droeve vliegramp
bij Oostende
OOSTENDE, 18 Nov. Woensdagavond
om 19-10 uur zijn met de mailboot Prin
ses Astrid te Oostende aangekomen de
prins en de prinses van Heseen, die
aan het stoffelijk overschot hunner zoo
jammerlijk omgekomen familieleden
een laatsten groet wilden brengen- Op
le kade bevonden zich de prins van
Baden. P.aels, gouverneur der provincie
en de Duitsche gezant te Brussel.
Het gezelschap begaf zich aan boord
om den prins en de prinses van Hessen
te begroeten. Vervolgens begaf men zich
per auto naar het ziekenhuis van Oost
ende.
De bezoekers werden hij het zieken
huis opgewacht door leden van hel
parket, den burgemeester van Oostende
en afgevaardigden van de Sabena. Ge-
ruimen tijd vertoefde de familie in de
rouwkamer, waar de opgebaarde kisten
als het ware bedolven zijn onder kran
sen en bloemstukken.
Het gemeentebestuur van Oostende
heeft op elk der elf baren een krans
doen leggen, gevormd door chrysanten,
die door strikken in de stadskleuren
zijn samengebonden- Om half tien heeft
d. adjudant van prin? Karei, den graaf
van Vlaanderen, een bezoek aan de
rouwkamer gebracht.
LONDEN. 18 November iHavas).
De Daily Herald meldt, dat eraaf Volpi,
de vroegere Italiaansche minister van
financien, thans president van de fas
cistische confederatie van industrieelen.
verecefsche pogingen in Londen heeft
«erlaan om een leening te sluiten Hij
zou een leening van 20 tot 30 millioen
pond hebben «ilicn aangaan voor twee
of drie jaar Zelfs in kringen, die sym
pathiek gezind zijn iecens Italië, zou
echter toegegeven worden, dat geld lee-
non aan de Italiaansche regeering. le
gen welke hooge rente ook, te riskant
is voor voorzichtige bankiers.
In hinderlaag tijdens den Iraditionee ten vclddag van hei Eton-Collcge.
wcihe deze weck nabij Guiidlord (Eng.) werd gehouden.
Tokio stuurt aan op een zoo
spoedig mogelijke verovering
van den zetel der Chi-
neesche regeering
SJANGHAI. 18 November. (Domei.)
De toestand uan het centrale Iront in China
kan thans als volgt worden omschreven:
De Japansche troepen zijn bezig zich
uit het Noorden Zuiden en Oosten te ricli
ten op de Soetsjau-buai Een Jupunsch de
tachement dut uit Koensjan is opgerukt
heelt Mengsjiangmiao. halverwege Koen
sjan en Soetsjau hedenmorgen bezet Vol
gens Japansche luchtverkenningen hebben
de Chineesche troepen reeds een aanvang
gemaakt met zich uit de Soetsjau baai
Noordwuarts terug te trekken.
Volgens een Japansch bericht zijn de
japanneezen hedenmiddag Kasjine binnen
gerukt
In Zuid-Hopei hebben de japansche troe
pen Weihsien een belangrijke basis der
Chineezen 40 kilometer ten N W var.
Lintsins bezet en daardoor den vijunde
lijken troepen die de lapansclu verbin
dingsliincn trachtten aan te vallen den ie
rugtocht ufgesneden
De woordvoerder van bet J ipaiibche
leger heeft verklaard, dat de Japansche
verliezen aan het front van Sjanghai
tot 15 November 9760 dooden bedragen
Tien procent der gevallenen «ijn looi
ziekten geslorvcn Bovendien waren et
29.850 gewonden Onder deze cijfert* val
len niet de verliezen, die geleden zijn
door liet ontschepingsleger in de Daai
van Hangtsjau De woordvoer ier was
niet in staat bet totaal der Japansch"
verliezen in China te becijferen, maar hii
raamt, dat dp verliezen bij Sjanghai
ongeveer 80 procent uitmaken van de
aleeheele verliezen.
Woensdag was het in de straten van
Nanking zeer druk met vrachtauto's
auto's, paarrl-en-wagens en andere ver
voermiddelen. die tot het uiter^e wa
ren beladen met have pn goed van
vluchtende bewoners der stad In en-
delooze rijen verlaten de menschen de
stad Duizenden wachten op de station*
en hij rle aanlegplaatsen van schepen
op vervoe rgel egen h ei d
De Japansche bladen beschouwen
de verplaatsing van de Chineesche
regeering uit Nanking naar Tsjoen-
king als de feitelijke ineenstorting
van de centrale regeering.
De Asahi schrijft, dat Nanking den
strijd tegen Japan wil voortzetten
maar dat haar lot is heislist. nu dit
bewind door de verplaatsing der re
geering uit Nanking tot een zuivei
plaatselijk bestuur wordt Het blad
acht het raadzaam voor Japan
krachtige maatregelen te nemen
met het oog op den nieuwen toe
stand en China's uilputting af te
wachten, zoodra Nanking zal zijn
gevallen. Ook de andere bladen zien
in de verplaatsing het begin van de
ontbinding der regeering en drin
gen aan op een zoo spoedig mogo'ij-
ke verovering van Nanking.
De oprichting van een „keizerlijk
hoofdkwartier" noemt de Japansche
pers een beslissend keerpunt in de ge
schiedenis van het keizerrijk, welke ten
doel heeft den oorlog in China intensief
tot onderdeel te maken van het geneele
staatsbestuur. Volgens den tekst van de
keizerlijke verordening kan een hoofd
kwartier niet slechts in oorlogstijd, *och
ook in tijden van crisis worden opge
richt. Er behoeft derhalve geen formeele
oorlogsverklaring aan vooraf te gaan. De
bedoeling van deze „nationale mobili-
satiewet" is. dat alle in het kabinet ge
groepeerde regeeiingsorganen '.itn voor
100 procent instellen op den oorlog
Voorioopig wordt afgezien van ven lier
vorming der regeeringspolitiek of van
een wijziging in het kabinet. Door de
nauwste aaneensluiting van alle regee-
ringsorganen zal de ministerpresident
een centralisatie van het geheele staats
bestuur ten uitvoer brengen. Als ver
bindingslirhaam tusschen het hoofd
kwartier en de regeering zal prins Ko-
noje, de eerste minister, een specialen
raad voor nationale aangelegenheden
samenstellen, welke ook betiteld wordt
als raad voor de nationale verdediging.
In een commentaar op de toekomst
van de negenmogendhsdenconferontie
schrijft de berichtgever te Washington
van de New York Times, dat op rrond
van officieele berichten van de confe
rentie en met het oog op de politiek dei
Verecnigde Staten en der belanghebben
de mogendheden te Washington ver
wacht wordt, dat de conferentip Maan
dag op reces zal gaan dan wel verdaagd
zal worden, tot de toestand belangrijk
zal zijn gewijzigd.
Een accoord met de nationaal
democraten en het Roe-
meensche front
BOEKAREST, 18 Nov. (Havas). Ta-
tarescoe is er in geslaagd een nieuwe
regeering te vormen. Hij heeft tegen-
o\er persvertegenwoordigers verklaard
dat hij een „regeeringsentente" heeft
gesloten met de nationaal-democrati-
sehe partij onder leiding van Jorga en
een verkiezingsaccoord met het „Roe*
meensche front" waarvan Vaida Voi-
vod de leider is. Bij dit bondgenoot
schap geeft geen der partijen iets van
haar programma prijs en het bondge
nootschap is uitsluitend met het oog
op de verkiezingen gesloten.
De leden van het nieuwe kabinet
hebben den gebruikelijken eed voor
den koning afgelegd.
In de toespraak, waarin'hij het pro
gram uiteenzette, verklaarde Tatares-
coe, dat de regeering voort zal gaan
met het werk van de binnenlandsche
consolidatie en dat de toekomstige her
vormingen zullen worden bepaald door
de zorg, het lot der arbeidersklasse te
verbeteren en in de eerste plaats het
lot der plattelandsbevolking.
RIO DE JANEIRO. 18 Nov. Te Co-
romandel in de Triangulo Mineiro is
een kolossale diamant door een „pros
pector" ontdekt, welks waarde na het
slijpen geschat kan worden op ruim
5000 contos. Deze diamant is gevonden
in de onmiddellijke nabijheid van de
plaats, waar indertijd de beroemde „Zui-
derkruis"-diamant is ontdekt. De steen
is door den diamantgraver overgebracht
naar Rio de Janeiro.
MANILA. 13 Nov. (Havas). Een
nieuwe taifoen van buitengewone he
vigheid heeft gisteren de eilanden Lei-
te, Sebu, Panay en Mindoro geteisterd.
Op het eiland Scbu is de schade be
langrijk. Honderden ziin dakloos, ter
wijl twee personen gedood werden-
HIMMLER TE ROME
ROME, 18 November. (Havas). De
chef der Duitsche politie. Himmler. is
met een bijzondere zending voor een
verblijf "van vier dagen hier gisteren
aangekomen.
Het wenscht den vrede, iaar
niet tot eiken prijs
PARIJS, 18 Nov. (Havas). Henry Ré-
renger, voorzitter der senaatscommis
sie voor buitenlandsche zaken, heeft
een voordracht gehouden over het on
derwerp „Kan Frankrijk een oorlog
vermijden?"
Hij zeide, dat de grenzen van Frank
rijk en de koloniën bedreigd worden
door de oorlogen in Spanje en China
en door het samengaan van Japan,
Duitschland en Italië. Tiet anti-komin*
ternverdrag is een gevaarlijke oorlogs
machine Met hel oog op liet in gebre
ke blijven van den Volkenhond kan
Frankrijk, aldus Bórcnger, een oorlog
slechts voorkomen, indien zijn moge
lijke aanvallers weten, dat het in vol
doende mate eendrachtig, gewapend en
van bondgenooten voorzien is om zijn
tegenstanders te bedwingen en ten
slotte te overwinnen. Spreker verklaar
de vertrouwen te hebben in de natio
nale verdediging en de tucht van het
Fransche volk. Bij een aanval zou
Frankrijk kunnen rekenen op het Bril
sche rijk. de Kleine Entente Polen en
misschien Rusland en de Vereenigde
Staten. Men verwijt Polen wel zich in
1934 met Duitschland verstaan te heb
hen en men zegt wel. dat Zuid-Slavië
dit jaar tot overeenstemming is geko
men met Italië Duitschland en Bul
garije. maar. zoo zeide Bërenger. ik ge
loof, daf deze verwijlen niet gegrond
zijn en dat Frankrijk altijd op steun
van die mogendheden zal kunnen re
kenen. Zoolang het mogelijk is meer
toenadering tot stand (e brengen tus
schen de driehoeken BerlijnRome—
Tokio en Parijs—Londen—Washington,
moeten nllp aanvaardbare offers ge
bracht worden om van die kans ge
bruik te-maken, op voorwaarde echter,
dat niemand daarvan het slachtoffer
wordt en dat niemand vernederd
wordt. Evenmin als Engeland wil
Frankrijk een vrede tot eiken prijs.
PARIJS, 18 November. (Havas). De
eerste spreker in de hedenmorgen ge
opende vergadering van de Kamer was
de onafhankelijke radicaal-socialist Re
né Chateau, die de regeering interpel
leerde over de gevolgpn van haar finan
cieele politiek Hij wees er op. dat de
zware belastingen de koopkracht der
volksmassa's verminderd hebben en dat
de prijzen voortdurend gestegen zijn
Waarom, zoo vroeg hij verlaagt de re
geering de invoerrechten niet en waar
om neemt zij geen maatregelen ten aan
zien van de kapitalen die uit het land
vluchten? De minister van financiën,
zeide Chateau tenslotte, verwerpt con
trólc op de wisselkoersen en hij laat
het kapitaal vrij het land te verlaten
In zijn antwoord wees de minister
van financiën Bonnet erop. dat de Ka
mer en de Senaat de volmachten heb
hen goedgekeurd welke ten doel had
den den metaal voorraad in stand te
houden, zonder gebruik te maken van
controle op de wisselkoersen Kunt gij
aldus Bonnet, mij thans verwijten geen
gebruik te hebben cemaakl van een
middel, waar Kamer en Spnaat tegen
waren?
Chateau nam daarop nogmaals hel
woord, om te bctoogen dat in het pro
gramma van het volksfront ook de
strijd legen de trusts en banken moei
worden opgenomen.
De spreker, die na Chateau aan het
woord kwam, was Marcel Héraud van
de Federation Rëpublicaine. die o.a .een
soepeler toepassing van de wet op de
i0-urige werkweek verlangde. Hij gaf
als zijn meening te kennen, dat de
zwakheid der regeering een gevolg is
van de koppigheid, waarmede zij zich
volksfrontregeering blijft noemen, in
plaats van te spreken uit. naam van
Frankrijk. Gij zult waarschuwde Hë-
raud, het Ttaliannsehe keizerrijk erken
nen doch te laat. Gij zult de regeering
van Franco erkennen, doch te laat.
De radicaal-socialist Margaine sprak
meer in het hijzonder over het Chi
neesch-Japanse he conflict. Hij drong
aan op de verdediging van de Fransche
belangen in China.
Georges Cousin van de Federation
Rëpuhlicnine interpelleerde de regeerine
over de algemeene politiek en de maat
regelen. die zij denkt te nemen om ver
betering te brengen in den hoogst ern
sfigen toestand der middenstandsklas
sen, die in sterke mate getroffen zijn
door de vermindering van de koop
kracht van den franc en door de ver
hooging der lasten, o.a. de aanhoudende
stijging van de kosten van levensonder
houd.
TAXIDIENST
JUOSTE- en BETROUWBAARSTE ADRES
VO-R
Passagiers verzekerd
Tel. 1093 - 1830
op andere pagina's
STAD^MHiVyS
Gemeente-rekening 1936
(Tweede Blad. pag 1.)
S POR!
18e partij Euwe—Aljechin remise.
(Tweede Blad. pag. 2
i r verwachting
Krachtige lot matige wind ui'
Oostelijke richlingen, in hei
Noorden gedeeltelijk bewolkt, iri
het Zuiden zwaar bewolkt toi
betrokken met eenige kans op
neerslag, in hpt Noorden lich'c
vorst tot temperatuur om ho*
vriespunt in het Zuiden la'»
;of« zachter
Uitgebreide maatregelen der
Zwitsersche regeering
Het jchijnt, dat de Zwitsersche auto-
iteitpn besloten hebben over te gaan
tot een uitgebreide actie tegen de com
munisten. Zoo is gistermiddag op be
vel van tien rechter van instructie door
le federale politie te Zürich het com
munistische parlementslid Ernest Wal-
tpr gearresteerd Tijdens een huiszoe
king in zijn woning is een groote hoe
veelheid documenten in beslag geno
men. De twee communistische parle
mentsleden. die Zwitserland bezat zijn
'Lans beiden opgesloten, aangezien Bo-
rlemann reeds enkele dagen geleden is
gearresteerd- Voorts is de voorzitter der
communistische partij in Zwitserland,
Humbert Droz, in arrest gesteld- Ten
slotte heeft de politie een huiszoeking1
gehouden in de lokalen van de redac-
ie der Freiheit. het officieele orgaan
der communistische partij, dat in Zwit
serland verschijnt.
Ook hij deze gelegenheid werden vele
documenten in beslag genomen. Al deze
arrestaties en huiszoekingen schijnen
in verband te staan mei het werven van
vrijwilligers in Zwitserland voor de
Spaansche regeering.
WARSCHAU. 18 November (Havas).
Er worden thans drie groote processen
tegen communisten gevoerd.
Te Lublin zijn veertig jongelui, stu
denten en arbeiders, voor de rechtbank
veischencn. beschuldigd \an revolution-
nairc activiteit.
Tc Bialostock worden een onderwijzer
en 19 medeplichtigen ervan beschuldigd
subsidies te hebben ontvangen van een
buitenlandsche communistische organi
satie om op school propaganda te voe
ren.
Te Kielce worden dertig personen er
van beschuldigd communistische cellen
le hebben gevormd cn uit Moskou af
komstige vlugschriften te hebben ver
spreid.
