EEN JAAR VOL VAN OORLOGS
DREIGINGEN
Gewapende conflicten in
vele werelddeelen
HETBRITSCHE
RIJK
wapent zich
Toenaderings-pogingen
Spaansche burgeroorlog bracht
groote spanningen teweeg
5e BLAD PAG. 1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
VRIJDAG 31 DECEMBER 1937
Japan's invasie in China
brengt groote beweging op
diplomatiek gebied
WEDEROM zal het nieuwe
jaar als legaat van de twaalf
maanden-periode, die verstreek,
moeten aanvaarden: zorgen, noo-
den, tegenstellingen, wantrouwen,
vijandschap, gevaren. Opnieuw
verzetten in 1937 niet alleen ver
blindheden en tegenstrijdige be
langen zich tegen een samengaan
der volkeren, doch ook werd de
vrede rechtstreeks verstoord.
Maar toch. in Europa althans zijn
lichtpuntjes te bespeuren. Het
was de Engelsche Minister-Presi
dent, die het recentelijk zeide: In
de Europeesche verhoudingen is
de laatste zes maanden ontspan
ning merkbaar.
In Spanje werd de bloedige bur
geroorlog in geheel zijn felheid
voortgezet en opnieuw toonden de
feiten aan, lat het treffen op het
Iberische Schiereiland feitelijk een
Internationaal treffen is: om Spanje
werd door verschillende staten een
belangen- en ideologieënstrijd ge-
voerd. Wel bleef het Spaansche con-
I flict gelukkig gelocaliseerd, maar
het vergiftigde maanden lang de
internationale atmosfeer.
Het zou onbehoorlijk zijn de lezers
Ie vermoeien met de ups and downs,
'aardoor de vergaderingen van de Lon-
ensche niet-inmengingscommissie wer
en gekenmerkt: wij kunnen volstaan
et eraan te herinneren, dat het
aagstuk van de terugtrekking der
rijwilligers, die in de gelederen der
eide Spaansche partijen strijden, her
haaldelijk aanleiding gaf tot. incidenten,
zoodat de onderhandelingen in de En
gelsche hoofdstad meermalen vastlie
pen. Russische sabotage ©enerzijds. Por-
tngeesche en Italiaansche onverzette
lijkheid aan den anderen kant lok
ten vaker dan eens kritieke situaties
uit, doch nadat vele maanden verstre
ken, werd tenslotte in beginsel overeen-
temming bereikt over de terugtrekking
der combattanten uit het buitenland;
hun evacuatie heeft zich echter nog
steeds niet voltrokken.
Spaansche regeering hand
haaft zich
N den burgeroorlog ging het gene
raal Franco wel-is-waar voor den
wind in Februari wisten de recht-
sche strijders zich o.a. van Malaga
meester te maken hetgeen een belang
rijk moreel en strategisch succes betee-
kende en ook de Noord-Spaansche ge
bieden vielen don nationalisten in han
den maar Madrid is tot dusverre niet
gevallen.
De Spaansche hoofdstad bevindt zich.
al moest de regeering achtereenvolgens
an Madrid naar Valencia en van Va
lencia naar Barcelona verhuizen, nog
steeds in het bezit van links, zoodat het
kahinet-Negrin, dat omstreeks medio
Mei, rnet uitschakeling van de felste ex-
Bij den strijd om Slanghal tasschen
Japanners en Chineezen vielen vele
malen bommen in de internationale
concessie, waar zij groote schade aan
richtten en vele slachtoffers maakten
tremisten, aan het bewind kwam, nog
steeds goede hoop heeft, zich te kunnen
handhaven. Zelfs opende Barcelona in
de tweede helft van December, na een
oorlogsverslapping, die met het seizoen
verband hield, een verrassend offensief,
dat o.a. uitliep op de verovering van
Teruel.
Aan incidenten, die verband hielden
met het Spaansche conflict en de uit
oefening van het toezicht op de niet-
inmenging, heeft het niet ontbroken.
Tusschen Valencia en Berlijn ontston
den meermalen gevaarlijke spanningen;
in verband hiermee herinneren wij o.a.
aan het bombardement van Almeria,
een represaillemaatregel wegens een
aanval op een Duitsch oorlogsschip.
Een zeer onaangename situatie ont
stond eveneens, toen onbekende pira
ten in den vorm van vliegtuigbe-
stuurders en commandanten van oor
logsschepen voortdurende aanvallen
richtten op koopvaardijschepen, die de
Middellandsche Zee bevoeren. Deze ex
cessen waren aanleiding tot het uit
schrijven der conferentie te Nyon, waar
de mogendheden, die aan de besprekin
gen deelnamen, Engeland en Frankrijk
machtigden met hun maritieme macht
de zeerooverij in geheel de Middelland
sche Zee te bestrijden. Dit was niet
naar den zin der Italianen, die niet
op de conferentie van Nyon waren
vertegenwoordigd, daar de Russen voor
af een provoceerende en Rome belee-
digende houding aannamen. De fascis
tische regeering wenschte, wat den
strijd tegen de piraten betrof, met de
beide andere vlootmogendheden op voet
van gelijkheid te worden behandeld.
Deze pariteitseisch werd naderhand in
gewilligd.
Engelsch-Italiaansche
spanning
OFSCHOON reeds in het allereerste
begin van Januari een EngelschIta-
liaansch gentlemen's agreement t.a-v.
de Middellandsche Zee werd gesloten en
in Augustus zich een toenadering tus
schen Rome en Londen leek af te teeke
nen en het er den schijn van had. dat Ita
lië met betrekking tot Spanfe den Brit
ten concessies zou doen. wanneer Enge
land als contra-prestatie de verovering
van Ethiopië door Italië erkende, bleef de
Engelsch—ftaliaansche verhouding een
gespannen karakter dragen. Verwante on
aangename relaties bestonden tusschen
Rome en Parijstegen October, toen Ita
lië bleef treuzelen, wat de terugtrekking
der vrijwilligers betrof, dreigden sommige
Fransche groepen, de grens aan de Pyre
neeën te openen, teneinde op deze wijze
het linksche Spanje steun te verleenen.
Het was bij voortduring de vrees der
Franschen en Engelschen, dat de bij
stand, dien Italië op ruime schaal gene
raal Franco deelachtig deed worden
Mussolini verklaarde, dat een bolsje
wistisch Spanje niet zou worden ge
doogd zou leiden tot een wijziging
van den status quo in het gebied der
Middellandsche Zee. dus tot een voor
Parijs en Londen gevaarlijke even-
wichtsverstoring. Inmiddels zorgde de
pers van de landen, hptrokken bij de
Spaansche affaire, ervoor, dat het vuur
van den haat werd aangewakkerd; van
de Duitschers werd gezegd, dat zij zich
in grooten getale in Marokko vestigden,
teneinde zich een stevig steunpunt te
verzekeren, terwijl aan den anderen
kant generaal Franco den Franschen
het voornemer toeschreef Spaansch-
Marokko militair te bezetten. De onver
kwikkelijke en onstichtelijke polemiek
der bladen oefende uit den aard der
zaak een fatalen invloed uit op de tal
rijke niet-inmengingsbesprekingen te
Londen en dwarsboomde het duidelijk
aan den ring 'redende verzoeningsstre-
ven van Neville Chamberlain, die in
Mei Baldwin als Britsch premier ver
ving. De Britten gaven overigen* blijk
van een groote mate van realiteitszin
door zonder Franco te erkennen
Japan's invasie in China
nochtans met dezen relaties, vooral op
handelsgebied, aan te knoopen.
Inmiddels laat einde 193? de Engelsch-
Italiaansche verhouding nog veel te
wenschen over. Terwijl omstreeks aan
vang Maart, juist toen de groote fascis
tische raad bijeenkwam, de Britsche
vloot uitgebreide en veelzeggende
manoeuvres in de Middellandsche Zee
hield, een gebaar, dat door Mussolini
werd beantwoord door een nog krach
tiger militariseering van geheel het
Italiaansche volk, daar Rome zich be
dreigd achtte door de krachtige Britsche
herbewapening, zagen de Britsche
staatslieden einde des jaars zich ge
noodzaakt vast te stellen, dat Italië nog
steeds doorging in het nabije en verder
afgelegen Oosten een intensieve, anti-
Engelsche politiek te voeren, waartoe de
stoot werd gegeven door Mussolini's be
zoek aan Libye, waar de duce zich in
Maart op uitdagende wijze opwierp als
protector van den Islam. Ook overigens
trachtte Italië door een levendige anti-
Engelsche actie in den pas te komen bij
de Mohammedaansche volken. Zoo
hangt zien wij het juist aan de
Zuiderkim een donkere, dreigende con
flictwolk.
Madrid bleef het geheele jaar mikpunt van luchtaanvallen der rechtschen. De foto is genomen
kort na het inslaan van een bom; rechts op den achtergrond de ruïne van het Koninklijk paleis
ENGELANDS politiek in 1937 werd
o.m. gekenmerkt door een groot-
scheepsche militaire machtsont
plooiing, Vooral besteedt Groot-Brittan-
nië zijn voortdurende aandacht aan de
versterking zijner luchtvloot, doch ook
op maritiem en legergebied versterkte
het op een wijze, die vooral Italië en
Japan te denken gaven, zijn weermacht.
Britsche ministers hebben deze milita
riseering meermalen gemotiveerd met
erop te wijzen, dat een krachtig Enge
land een der betrouwbaarste waarbor
gen is voor den Europeesche en wereld
vrede. De versterking van Honkong was
een onderdeel van de versteviging der
Britsche militaire positie in het Verre
Oosten. Amerika nam overeenkomstige
maatregelen met het oog op eventuali
teiten in het Pacificgebied. Deze Angel
saksische afweermaatregelen waren ge
richt tegen het steeds duidelijker aan
den dag tredende imperialistische stre
ven van Japan, dat in den loop van 1937
in Oost-Azië groote beroering heeft ge
wekt door opnieuw China's souvereini-
teit aan te tasten. Japans gebiedstekort
en groot geboorte-overschot vormden
voor Tokio een stimulans om op avon
tuur uit te gaan en in het Ilemelsche
Rijk een geweldige gewapende expeditie
te ondernemen, welke, ondanks het ver-
rassend-krachtige verzet der Chineezen,
dank zij de betere militaire uitrusting
der Japansche weermacht, achtereenvol
gens leidde tot de verovering van
Sjanghai en den zetel der centrale Chi-
neesche regeering Nanking, terwijl uit
gestrekte Chineesche provinciën voorts
door de Japanners werden bezet. Zelfs
werd in China het aanzijn gegeven aan
een door Japan beïnvloedde Chineesche
nevenregeering, die echter noch door de
mogendheden van Europa, noch door
Amerika werd erkend. Hoe langer hoe
meer bleek in den loop der Japansche
actie in China, dat Tokio aanstuurt op
de definitieve verovering der vijf Noor
delijke provincies.
Het behoeft niet uiteen te worden
gezet, dat. de Japansche krijgsver
richtingen aanleiding gaven tot tal
rijke moeilijkheden met de mogend
heden, die te Sjanghai en elders in
China groote belangen hebben, maar
tot dusver onthielden zij zich van
rechtstreeksch militair ingrijpen, al
waren de incidenten tengevolge van
de veelal „onvoorzichtige" oorlog
voering der Japanners niet van de
lucht. De omstandigheid, dat de
handen van Engeland, Frankrijk en
de Vereenigde Staten door andere
moeilijkheden al te zeer gebonden
zijn, zal er wel toe hebben bijgedra
gen, dat genoemde mogendheden
met hun politiek van onzijdigheid
niet gebroken hebben.
De conferentie te Brussel
Te Brussel werd wel-is-waar een z.g.
Zuidzeeconferentie bijeengeroepen ter
behandeling van het Sino-Japansche
conflict, waarop felle anti-.Tapansche
resoluties werden aangenomen, maar
men onthield zich van daadwerkelijk
militair ingrijpen ten gunste van de
Chineezen, die genoegen moesten nemen
met platonische sympathiebetuigingen.
Ook Rusland, dat in 1937 weer met tal
van binnenlandsche moeilijkheden had
te kampen executies waren een perio
diek, bijna dagelijksch verschijnsel,
dank zij de omstandigheid, dat Stalin's
vervolgingswaanzin zelfs zijn slacht
offers koos onder zijn intiemste mede
werkers (Maarschalk Toechatsjewski
e.a.) kon er niet toe besluiten Japan
den oorlog te verklaren, al waren de
spanningen tusschen Moskou en Tokio
in het afgeloopen jaar overtalrijk. Ka
nonschoten waren wel-is-waar een bege
leidend verschijnsel van de bezetting
van eilanden in de Amoer door Rus
land, maar dit conflict tusschen de
Sovjet-Unie en Japan werd nog in der
minne geregeld. Moskou bepaalde er
zich slechts toe de Chineezen achtten
zich door de omstandigheden genoopt
tot dezen noodsprong met Nanking
een niet-aanvalsverdrag te sluiten. Bo
vendien sloot Rusland zich nauwer aan
een bij Amerika, maar deze solidariteit,
uitvloeisel van de bedreiging der ge
meenschappelijke belangen in Oost-Azië,
leidde niet tot militaire interventie. De
onverbiddelijke oorlogsvoering der Ja
panners stelde het geduld der Engel
schen en Amerikanen echter meermalen
op een zware proef; vooral rezen uiterst
ernstige moeilijkheden, toen een Ameri-
kaansche kanonneerboot, onder voor
hen zeer bezwarende omstandigheden,
door de Japanners tot zinken werd ge
bracht. Tokio putte zich uit in duizend
verontschuldigingen, er viel een Ameri-
kaansche vlootbeweging vast te stellen,
de roep in sommige Amerikaansche
Bij zijn bezoek aan Duitschland inspec
teerde Mussolini met den Duitschen
Fiihrer Adolf Hitler een eere-compag-
nie op den Königlichen Platz te München
kringen, om Japan althans met krach
tige boycotmaatregelen te lijf te gaan,
daar de Japansche opzet, om den buiten-
landschen invloed in China mettertijd
geheel uit te schakelen, telkens duide
lijker aan den dag trad, werd steeds
nadrukkelijker, maar de vrede bleef
niettemin gehandhaafd.
Bij geheel dit conflict nam Duitsch
land een zeer uitzonderlijke en moei
lijke positie in: aan den eenen kant ver
liep Duitschlands handel met het Chi
neesche rijk geheel, aan den anderen
kant was het Duitsch-Japansche anti-
Komintern-verdrag voor Berlijn een be
letsel Tokio tot de orde te roepen.
Alleen Italië uitte openlijk zijn sym
pathie met Japans optreden in China;
het ging zelfs nog verder door den staat
Mandsjoekwo te erkennen; Rome moti
veerde dit gebaar met erop te wijzen,
dat Hsinking beschouwd moest worden
als een bolwerk tegen het communisme
in het Verre Oosten. De geste was trou
wens de consequentie van een anderen
Italiaanschen stap: de aansluiting van
Italië hij het Duitsch-Japansche anti
communistische verdrag.
NOG op een andere wijze heeft Italië
in het afgeloopen jaar van zich
dien hooren: het zegde, aangezien
de in den Volkenbond georganiseerde
staten zich nog steeds weigerachtig be
♦oonen het Italiaansche imperium te er
kennen, het lidmaatschap van den Vol
kenbond op; aan den reeds bestaanden
toestand veranderde de desbetreffende
decisie van den grooten fascistischen
raad niet al te veel, aangezien Rome
al geruimen tijd met Genève niet meer
samenwerkte. Het is echter de vraag,
of deze Italiaansche beslissing in de
lijn van de politiek der Duitschers
lag, die in 1937 den Duce, toen deze
het derde rijk bezocht een groot-
sche ontvangst bereidden. De aanwe
zigheid van de spil RomeBerlijn was
voor Delbos, den Franschen minister
van buitenalndsche zaken, aanleiding
zoowel een bezoek te brengen aan Polen
(een land met totalitaire tendenzen.
waar het leger zich heeft opgeworpen
als een garant der orde en kolonel Koe
de richtlijnen uitstippelde voor een na
tionale consolidatie) als aan de staten
der Kleine Entente, waar hij kon vast
stellen, dat de politieke genegenheid
van genoemde staten ten opzichte van
Frankrijk, in menig opzicht aan het
wankelen was gebracht.
Wat de Duitsch-Italiaansche relaties
betreft, moge voorts nog worden geme
moreerd. dat Italië zich met betrekking
tot de Duitsche koloniale eischen, die
Iïitler in September op den partijdag te
Neurenberg met groote nadrukkelijk
heid heeft gesteld en welker inwilliging
hij niet alleen een economische nood
zaak acht, maar tevens als een eere- en
rechtskwestie beschouwt, bij monde van
Mussolini aan Duitschlands zijde heeft
geschaard. De roep om koloniën klonk
in Duitschland gedurende 1937 steeds
luider, maar van officieele Fransche en
Britsche instemming is eerst den aller-
laatsten tijd iets te merken. Er zijn vele
Engelschen, die de opvatting hul
digen, dat men aan de Duitsche kolo
niale eischen moet tegemoetkomen,
en die tevens de zienswijze zijn toe
gedaan, dat dit samengaan tusschen
Berlijn en Londen den hesten grondslag
vormt voor den Europeeschen vrede.
Ook de Britsche premier, Neville Cham
berlain, heeft bij meer dan één gelegen
heid getoond een dergelijk streven goed
gezind te zijn: het feit, dat hij een lid
van het Britsche kabinet, lord Halifax,
naar Berlijn delegeerde, bewijst zulks
ten overvloede.
Ofschoon het ook aan Fransch—Duit
sche toenaderingspogingen niet heeft ont
broken. droegen in het afgeloopen jaar de
tegenstellingen tusschen Berlijn en Parijs
meermalen een ernstig karakter, tegenstel
lingen. die vooral door ongebreidelde po
lemieken werden verscherpt. Op het con
trast der ideologieën werd al te dikwijls
de nadruk gelegd; de Franschen gispten
het Duitsche totalitaire regecringssysteem
de Duitschers kozen herhaaldelijk de
Fransche volksfrontpolitiek. zooals die
aanvankelijk door premier Blum, later in
verzachten vorm door diens opvolger
Chantemps werd gevoerd, tot mikpunt.
Zeer veel aandacht wijdde de pers
in alle landen aan de sociale en poli
tieke conflicten in Frankrijk o.a aan
het bloedig treffen te Clichy in Maart,
aan de terreur, die communisten en
C. G T. uitoefenden op de receerint?
en aan de stakingsactie, die het
Fransche voortbrengingsvermogen ern
stig aantastte en de opening der wereld
tentoonstelling vertraagde. De Fransch»
bladen hunnerzijds waren buitengewoon
uitvoerig in hun berichtgeving over de
vrijheidsbeperkingen der Duitsch»
staatsburgers, de ontkersteningsten-
denzen in het. derde rijk, het anti-semi-
tisme en de maatregelen tegen de kerke
lijke oppositie Het is verheugend, dat
de laatste weken de ..persoorlog" min
der felle vormen aanneemt. Lord Hali
fax' bezoek aan Duitschland en de
handdruk van Von Neurath aan Delboa
zijn symptomen van kentering in de
Fransch—DuitschBritsche relaties.
Oostenrijk's positie
TERWIJL het jaar 1937 een- ver
inniging der DuitschHon-
gaarsche relaties te aanschou
wen gaf en na het bezoek van Von
Neurath aan Weenen in het laatst
van Februari teekenen van een
groeiende verzoening tusschen Wee
nen en Berlijn konden worden vast
gesteld, bleven toch nog ernstige
tegenstellingen bestaan, welke ver
band hielden met de ondergrondsche
en soms openlijke actie der Oosten-
rijksche nazi s, die nog steeds blij
ven hopen op een samensmelting
der beide Duitsche staten.
Voor België bestond er niet alleen ro
den voor voldoening, toen van Duitsch»
zijdo met klem werd verklaard, dat de
koloniale eischen van Berlijn in geenen
deele betrekking hadden op den Conga,
maar tevens maakte te Brussel een
gunstigen indruk de Duitsche verkla
ring, welke een geruststelling inhield
ten aanzien van België s territoritale in-*
tegriteit. Reeds eerder einde April
onthief een EngelschFransche verkla-
ring België officieel van de verplichtin
gen, voor dit land voortvloeiende uit het
verdrag van Locarno en de overeenkom-*
sten, die op 19 Maart 1936 te Londen
werden gesloten. Zoodoende bleef
België niet langer automatisch garant
met betrekking tot de veiligheid van
Frankrijk en Engeland, welke laatst»
landen echter de Belgische veiligheid
zullen blijven garandeeren.
Nu wij over België spreken, mog»
eraan worden herinnerd, dat het de pre
mier van dit land van Zeeland i»
geweest, wien de mogendheden opdroe
gen economische sondeeringen te ver
richten, zoowel in Europa als aan dei
overzijde van den Atlantischen Oceaan,
teneinde materiaal te verzamelen, op
den grondslag waarvan het wellicht
mogelijk zou zijn vormen van interna
tionale samenwerking te vinden, welk©
zouden kunnen bijdragen tot oplossing
van allerlei netelige Europeesche en
huiten-Europeesche problemen. Eind»
des jaars kwam van Zeeland (die als Bel
gisch premier heenging, nadat hii ver
antwoordelijk was gesteld voor misstan
den bit de Nationale Bank en na een'
wekenlange crisis, werd opgevolgd door
Janson. die eveneens weer aan het hoofd
van de traditioneele driepartijenregee-
ring kwam te staan) gereed met. zijn
rapport, dat in het komende jaar de ba
sis zal vormen van internationale be
sprekingen. welke vermoedelijk o.a. den
toegang tot grondsfoffengebieden tot
onderwerp zullen hebben.
Aan het slot van dit summiere over
zicht van hetgeen zich in het afgeloopen
jaar op het internationaal-politieko
schouwtooneel afspeelde allerlei ne
venkwesties moesten wij onbesproken
laten, zooals de roep der Vlamingen om
autonomie en algeheelp amnestie, de
conferentie van Montreux, waar tot op
heffing der Egvptische capitulaties
werd besloten, de verbreking der Portu-
eeesch-Tsjecho-Slowaaksche relaties, na
dat Praag wapenleveranties annuleerde,
net éclatant échec van Roosevelt wien
7*"n eigen nartijgenooten de drasti
sche hervorming van den Supreme
Court beletten rijst de vraag, of ner
gens in deze wereld, lichtpunten vallen
te bespeuren.
De Britsche herbewapening
OFSCHOON de politieke hemel som
ber en betrokken blijft meenen
wij eemge hoop te kunnen put
ten uit de door Londen gevoerde staat
kunde, die als een bewuste vredepolitiek
kan worden gekenschetst. Engeland, dat
zich voor vele moeilijkheden ziet ge
plaatst heeft den vrede om het voort
bestaan van het empire dringend noo»
dig, daar het heeft te doen met poten-
neele vijanden: Janan en Italië, die stuk
voor stuk niet te onderschatten vijan
den zijn. Te Londen realiseert men zich
dat de toestand zich sinds den wereld
oorlog aanmerkelijk heeft gewijzigd:
het gedraagt zich hiernaar Bewust van
hare verantwoordelijkheid gaat de Brit
sche politiek den weg, die is afgebakend
door de. vaak harde, werkelijkheid En
poogt zij eene catastrophe te vermijden,
