AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Engeland vastbesloten
zich te verdedigen,
zoo verklaart Chamberlain
POOLSCH - LITAUSCHE
BESPREKINGEN
U 'ff
v
HITLER SPREEKT TOT
DE DUITSCHE JEUGD
De Wereldtentoonstelling
door Roosevelt geopend
- T
DE EEMLANDER
Maandag 1 Mei 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
37e Jaargang No. 287
Ideologische en
militaire
moeilijkheden
Generaal Rasztikis zal een bezoek brengen
aan maarschalk Smigly Rydz
Julianadag in
Indië
Von Brauchitsch
naar Tripolis
1 Mei-viering in
Duitschland
Kwestie-Dantzig
in Poolsche pers
op den voorgrond
Zondag hebben reeds'honderdduizenden
de „Worlds Fair" bezocht
KERK EN STAAT IN
DUITSCHLAND
Von Papen over
handigt zijn
geloofsbrieven
AMERIKAANSCHE
EXPEDITIE NAAR
DE ZUIDPOOL
Licht op:
7 uur 52 inn.
ABONNEMENTSPRIJS per maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
1 week met gratis verzekering tegen ongelukken! i 0.15
Binnenland traxico per post per 3 maanden 2.85 Afzonderlijke nummers i 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON 'NTERC. 513
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS OER AOVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
i 'Ine regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft var. Jen prijs Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
Britsche pers bespreekt Russische voorstellen inzake
het garantie-systeem tegen agressie
LONDEN, 1 Mei. (Havas). -
Ter gelegenheid van een tusschen-
tijdsche verkiezing in een voor
stad van Birmingham, Aston,
heeft minister-president Chamber
lain een brief gezonden aan den
conservatieven candidaat Kellet,
waarin hij zijn politiek rechtvaar
digt. Chamberlain zet uiteen, dat
het invoeren van den dienstplicht
noodzakelijk is geworden door de
nieuwe verplichtingen, welke En
geland in Europa op zich heeft ge
nomen.
Chamberlain voegde hieraan toe,
dat dit niet beteekent, dat hij oorlog
onmiddellijk dreigend acht, integen
deel. Doch het wil zeggen, dat Enge
land vastbesloten is alle maatrege
len te nemen, welke het in staal stel
len zichzelf te verdedigen en den
vrede te handhaven.
De Parijsche Petit Parisien verneemt
uit Londen, dat, hoewel de definitieve
statistiek voor April voor het diens-lne-
men in het territoriale leger eerst over
enkele dagen gepubliceerd zal worden,
men toch reeds kan zeggen, dat gedu
rende deze maand gemiddeld tweedui
zend personen per dag dienst hebben ger
nomen. Indien men rekening houdt met
de versnelling in het tempo sedert het
aankondigen van den dienstplicht, kan
men het aantal recruten van de afgeloo-
pen maand schatten op 80.000,
De voorstellen van de regoering
der Sovjet-Unie nemen vandaag de
eerste plaats in in de beschouwingen
in de Britsche pers. Algemeen is men
van oordeel, dat deze voorstellen een
uitwisseling van garanties insluiten
tusschen de Sovjet-Unie. Engeland
en Frankrijk, vereeniging van de
Sovjet-Unie met de garanties van
Engeland en Frankrijk aan Polen en
Roemenië, uitbreiding van de garan
ties van Engeland en Frankrijk tot
Litauen, Letland en Estland en het
deelnemen van de Sovjet-Unie aan
de garanties aan Nederland, Bel
gië en Zwitserland.
De Daily Telegraph hoopt, dat dit plan
binnenkort verwezenlijkt zal worden.
Het blad vraagt wat bijvoorbeeld. Polen
moet doen, wanneer Engeland en Frank
rijk hun garantieplicht ten aanzien van
Griekenland moeten vervullen en wat de
verschillende partijen zullen doen,
wanneer bijvoorbeeld Denemarken, dat
in geen enkele garantie is vervat, zou
worden aangevallen. I-Iet blad dringt er
op aan. dat in deze vraagstukken een
beslissing wordt genomen, anders zul
len de deelnemers aan het garantie-ver
drag ernstig gevaar loopen, dat een wig
gedreven zal worden in het systeem.
De News Chronicle is van meening,
dat de voorstellen van de Sovjet-Unie op
gezonden grondslag berusten. Het blad
geeft toe, dat practische moeilijkheden
bestaan voor de uitvoering. Een van
deze moeilijkheden is het terugschrikken
van de mogendheden in Oost-Éuropa de
Sovjet-Russische troepen op hun gebied
toe te laten en een andere moeilijkheid
is het terugschrikken vande Oostzeesta-
teiï om een garantie te aanvaarden, wel
ke Hitier niet welgevallig zou kunnen
zijn.
De Daily Mail schrijft, dat het vredes-
front alleen kan worden opgebouwd op
het ideaal, dat het de volken beschermt
tegen een aanval en hen de regeering,
welke zij wenschen, garandeert. In geen
geval mogen ideologische doelstellingen
in het geding komen en Groot-Brittannië
mag niet een overeenkomst sluilon met
de Sovjet-Unie, waarvan de uiteindelijke
gevolgen op het oogenblik niet kunnen
worden voorzien.
WARSCHAU, 1 Mei. (P.A.T.) -
In de eerste helft van Mei zal de
opperbevelhebber van het Litau-
sche leger, generaal Rasztikis, ge
volg gevend aan een uitnoodiging
van maarschalk Smigly Rydz, een
bezoek aan Warschau brengen,
evenals vorige week generaal Lai-
Maarschalk Smigly Rydz
doner, de opperbevelhebber van
het leger van Estland.
Volgens een persbericht uit Kau
nas zal de oorspronkelijk voor de
herfst vastgestelde volgende bijeen
komst van de Baltische ministers
van buitonlandsche zaken waar
schijnlijk vroeger plaats vinden,
hetgeen in verband zou staan met de
Rijksdagrede van Hitier.
Het staatsblad van Letland publiceert
een verordening van den minister van
binncnlandsche zaken over de handha
ving van openbare orde en veiligheid,
waarvan de voornaamste artikelen ken
nelijk bestemd zijn te verhinderen, dat
de in Letland wonende Duitscher.s zich
militair organiseeren Met uitzondering
van de burgerwacht, en inrichtingen
van onderwijs, is het particuliere orga
nisaties verboden cursussen voor mili
taire oefeningen te houden. Voorts is
het particulieren en groepen, tenzij
daartoe verlof is verkregen, verboden,
uniformen en insignes te dragen. Op
overtreding van het verbod staan stren
ge straffen, tot maximum drie maanden
gevangenis.
Op de meest opgewekte
wijze gevierd
BATAVIA, 1 Mei (Aneta). Getrouw
aan de traditie is ook ditmaal de ver
jaardag van Prinses Juliana op de
meest opgewekte wijze gevierd. Reeds
Zaterdagmiddag was de stad in feest
stemming doordat van de kantoren, in
verband met do sluiting gedurende
twee dagen reeds overal de vlag was
uitgestoken.
Gisteren waaide ook van practisch
allo particuliere woningen de vlag.
De viering concentreerde zich in hoofd
zaak in de diverse hotels en restau
rants. In den afgeloopen nacht werd
voor enkele bioscopen de verjaardag
„uitgeluid" door vuurwerk na de mid
dernachtelijke voorstelling.
r~
Nieuwe Tsjechische
premier
Divisie-generaal Elias, nieuwbenoemd
Tsjechisch minister-president van het
protectoraat Bohemen en Moravië
Zal de Duitsche vloot een be
zoek brengen aan Italiaan-
sche havenplaatsen?
ROME, Mei (Stefani). Van
ochtend om zeven uur is de opper
bevelhebber van het Duitsche leger,
generaal von Brauchitsch. tezamen
met den onderstaatssecretaris van
oorlog van Italië, generaal Pariani.
per vliegtuig naar Tripolis vertrok
ken.
Generaal von Brauchitsch zal op uit
noodiging van gouverneur-generaal
maarschalk Balbo de militaire inrich
tingen in Li bye bezichtigen. Het bezoek
zal vijf dagen duren. De koning en kei
zer hoeft generaal von Brauchitsch het
grootkruis van de orde van St. Mauri
tius verleend.
In zekere kringen te Rome doet het
gerucht do ronde, dat de Duitsche vloot,
die op het oogenblik in de Spaansche
wateren oefeningen houdt, een bezoek
aan Italiaansche havens zou brengen,
vóór zij naar de bases aan de Noordzee
terugkeert. Het gerucht is overigens
niet officieel bevestigd.
„OM ONS HEEN LEVEN VOLKEREN. DIE DE
DUITSCHE EENHEID NIET WENSCHEN"
BERLIJN, 1 Mei. (D.N.B.)*
Op de jeugdbijeenkomst in het
Berlijnsche Olympische stadion
heeft Hitier heden een toespraak
gehouden, waarin hij, na herin
nerts te hebben aan de 1 Mei-fees
ten in 1933, verklaarde:
„Wat in deze zes jaren gebeurd is,
is niet te wijten aan een toeval. Dat
gij, jongens en meisjes, thans tot een
geacht en sterk volk behoort, is uitslui
tend het resultaat van den inWendigen
arbeid dan dit volk. Ik weet, dat uw
jonge harten reeds meegeleefd hebben
dit laatste jaar, toen het Groot-Duitsche
Rijk gevormd werd. De Duitsche natie
zal eens iri de toekomst de macht ver
tegenwoordigen, welke steeds weer in
de jeugd reeds haar uitgangspunt vindt.
Van U verwacht ik, dat ge eens flin
ke Duitsche mannen en getrouwe Duit
sche vrouwen wordt. Flinke mannen,
die vooruit weet, dat niets cadeau wordt
gegeven, doch dat men hier op de we
reld om alles moet worstelen, en dat
men niets behoudt, dat men niet bereid
is zoo noodig ook te verdedigen. Ge zult
niet die leugenachtige leuzen opnemen,
waarmede een andere wereld meent op
rechte volkeren te kunnen vergiftigen
en 'te vernietigen.
Om ons heen leven volkeren, die
de Duitsche eenheid niet wenschen,
want zij willen ons volk niet de
noodige levensrechten verschaffen,
die aan andere volkeren vanzelf
sprekend gegeven zijn. Wij en eeni-
ge andere jonge volkeren moeten
ons deze levensrechten, die eens
door onze voorvaderen op lichtzin
nige wijze zijn prijsgegeven, weer
moeizaam verwerven en wclli'cht
eens voor heh opkomen.
En in dat opzicht bouw ik pas goed
op jullie, vooral op mijn Duitsche jon
gens, opdat, wanneer eens het uur
mocht komen dat een andere wereld
meent naar de Duitsche vrijheid te kun
nen grijpen, uit deze jeugd een mil-
lioenvoudige kreet moge weerklinken.
De tijd om te hopen op een innerlijke
Duitsche versplintering is thans defini
tief voorbij. De harde school der natio-
naal-socialistische opvoeding heeft het
klaargespeeld, eindelijk een Duitsch
volk te vormen. Daarmede echter ge
hoorzamen wij ook een gebod van den
Almachtige, want hij gaf ons gemeen
schappelijk bloed, onze taal en ons ge
meenschappelijk gevoels- en zielsleven.
En daarmede gehoorzamen wij ook een
gebod van God, dat zegt: „De mensch
zal niet vernielen, wat God geschapen
heoft".
De andere wereld mag dreigen, zij
zal mislukken waaraan zij nog steeds
mislukt is: aan de Duitsche eenheid
Ge kunt trotsch gaan op de mannen,
dje thans Duitschland regeeren en ik
wil even trotsch gaan op jullie, die
Duitschland's toekomst zijt."
WARSCHAU. 1 Mei (P.A.T.) De
gcheele-'-boolsche pers verzet zich
krachtig, aldus het Poolsche tele-
graafagentschap, tegen de Duitsche
perscampagne welke „de harmonie
in West- en Oost-Europa schijnt te
willen verstoren". De bladen con-
stateeren eensgezind, dat deze po
gingen tot mislukking gedoemd
zijn.
De Express Porannv schrijft dat de
kwestie-Dantzig in haar huidigen vorm
gesteld is door de ptficieele stappen
van Duitschland en dientengevolge be
handeld moet worden in verhand met
de methoden en doeleinden der Duit
sche politiek. Na de bezetting van
Memel en de eisehen in zake Dantzig
zijn de Duitsche doelstellingen aan de
Oostzee duidelijk. Duitschland wil
Polen van de Oostzee afsnijden, zich
meester maken van de monding van de
Weichsel en. ziin invloed versterken in
de gebieden die tot do „levensruimte"
van Polen behooren. Do Poolsche rogee-
i'ing zal dus haar eisehen nauwkeuri
ger dan tot dusver moeten bepalen en
haar garanties, rechten en belangen in
Dantzig moeten vaststellen.
Do Robot nik, het socialistische or
gaan. schrijft, dat. deze eerste Mei ver
loopt in den sreest van verdediging als
het eenieo middel om de onschendbaar
heid en onafhankelijkheid der Poolsche
renubliek te verdedigen. ..De Poolsche
arbeiders wereld zal haar laak vervul
len".
De Kurier Warszawski bericht
dat zich te Oppeln in Duitsch-
Silezie anti-PooIsche incidenten
hebben voorgedaan. Poolsche too-
neelspelors. die te Oppeln een voor
stelling zouden geven, werden door
nationaal-socialisten met stokken
en knuppels mishandeld en ge
dwongen naar Polen terne te kee-
ren. Vervolgens werden de ruiten
van de huizen en winkels van
Polen ingeslagen.
Duitsche vlootmanoeuvres
voor Memel
KAUNAS, 1 Mei (Reuter) Naar
vernomen wordt zullen morgen, aan
de kust van Memel groote artille
rie-oefeningen worden gehouden
door de Duitsche vloot, ter gelegen
heid van het gereed komen van de
eerste linie Duitsche verdedigingen
in het Mcmelgcbïed.
ITALIANEN UIT SPANJE TERUGGE
KEERD
ROME, 1 Mei. (Havas). Met het
stoomschip „Aquileia" zijn te Napels
600 leden van het Italiaansche legioen
uit Spanje teruggekeerd.
SLOEP MET ZWEEDSCHE
MATROZEN OMGESLAGEN
STOCKHOLM, .10 April (Havas). - Te
Oskarsvorg is een sloep mei verlofgan
gers van een oorlogsschip omgeslagen,
tengevolge waarvan tien matrozen zijn
verdronken.
NEW YORK, 1 Mei.
PRESIDENT ROOSEVELT
heeft Zondag de Wereld
tentoonstelling te New York ge
opend met een rede, waarin hij
zeide: „Ik geloof, dat wij Amerika
nen vaak een stil gebed opzenden,
dat op het vasteland van Europa,
van waaruit het Amerikaansche
halfrond in hoofdzaak gekoloni
seerd is, de komende jaren vele
slagboomen in het verkeer tus
schen de volken zullen verniet)
gen."
De president zeide verder, dat, de
Amerikaansche wagen is bespannen
met de ster van internationale welwil
lendheid, de eter van vooruitgang voor
de menschheid, de ster van grooter ge
luk en minder leed en bovenal de ster
van den vrede. Hij dankte alle landen
voor hun aleemecne en spontane deel
neming aan de Wereldtentoonstelling.
De opening der Wereldtentoon
stelling heeft aanleiding gegeven tot
veel vreugdebetoon. Honderddui
zenden personen hebben gisteren
een bezoek aan de tentoonstelling
gebracht. Ongeveer. 400 personen per
minuut betraden het. tentoonstel
lingsterrein, waar 5000 politiebe
ambten en rechercheurs toezicht
houden.
Sir Louis Beale, de commissaris-ge
neraal van het Britsche paviljoen, voer
de namens de commissarissen-generaal
het woord. Hij bracht hulde aan de ten
toonstelling en allen die tot den bouw
er van hebben bijgedragen. „De Wereld
tentoonstelling kan niet nalaten een in
strument te zijn van de hoogste waarde,
doordat zij geluk en de welvaart van de
volken der wereld vergroot. Met de
hoogste achting brengen wij, commis
sarissen-generaal, een saluut aan den
president en het volk der Vereenigdc j
Staten. Wij wenschen hun alle succes
bij deze groote ondernoming."
Senegaleezen slaags
met Algerijnen
Kinder-baldadigheid aan
leiding tot ernstige
twisten
ALGIERS, 1 Mei. (Havas). Tc
Cashah in Algiers hebben inheemsche
kinderen voetzoekers geworpen naar
twee wandelende Sencgalecsche solda
ten. Toen deze soldaten de kinderen
hiervoor wilden straffen, kwamen de
inwoners van het dorp in verzet. Een
der soldaten werd door een messteek ge
wond, de ander door een revolverschot.
De soldaten keerden naar hun kazerne
terug, waar zij hei geval vertelden. On
middellijk snelden 200 Senegaleezen
uit de kazerne te hulp, liepen de wacht
omver cn begaven zich naar Cashah.
Onderweg wierpen zij met stccnen
naar een autobus, sloegen winkelruiten
in, vielen voorbijgangers lastig en
dwongen de menschen zich in hun hui
zen terug te trekken.
Inmiddels had de wacht alarm ge
slagen en was het piket in het geweer
gekomen. Bovendien werd een com
pagnie Zouaven gealarmeerd en pa
trouilles werden naar Casbah gezon
den. Binnen korten tijd werden de Se
negaleezen in groepen naar de kazerne
teruggedreven. Te half negen was de
orde hersteld. Elf personen zijn met
ernstige' kwetsuren in het ziekenhuis
van Mailot opgenomen, een dertigtal
personen, dat licht gewond werd hij
het werpen met steenen naar de auto-
hus, kon na verbonden te zijn. naar
huis terugkecren. In totaal werd een
honderdtal personen licht gewond.
„Duitschland koestert
geen agressieve bedoelin
gen"
ÏSTANBOEL, 1 Mei. (D.N.B.) De
Duitsche gezant, von Papen, heeft Zater
dag aan. den Turkschen staatspresident,
Ismet Inonoe. zijn geloofsbrieven over
handigd.
In zijn toespraak verklaarde von Pa
pen dat het voor hom, als oud vriend
an Turkije, een bijzondere oor en een
groot genoegen was, geroepen te zijn.
om de nauwe bandon van vriendschap
tussrhen beide landen te versterken en
dc cultureele. en economische hotrokkin-
gen tusschen heide landen te verdiepen.
Duitschland, aldus von Papen,
dat zich onder leiding van Adolf
Hitler zijn nieuw levensrecht heeft
eigen gemaakt, koestert tegen nie
mand agressieve voornemens. Het
is de innigste wenseh van den Führer
en zijn volk. de levensbelangen van
Duitschland in Europa langs vreed-
zamen weg te beveiligen. Ter ver
vulling van deze juist thans zoo
noodzakelijke taak. wenscht Duitsch.
land zoo nauw mogelijk met het
nieuwe Turkije samen te werken.
Staatspresident Ismet Inonoe dankte
daarop met hartelijke woorden voor de
overbrenging der vriendschappelijke ge
zindheid van den Führer en gaf uiting
aan zijn bewondering voor do wederge
boorte van het Duitsche rijk.
BERLIJN, 1 Mei (Havas). Op
liet oogenblik zijn nog vijf predi
kanten 'der belijdende kerk, onder
wie ds. Nicmoeller, in een concen
tratiekamp geïnterneerd. Twee pre
dikanten zitten gevangen, 103 mo
gen hun ambt niet uitoefenen, ter
wijl 05 uit hun parochie zijn verwij
derd.
KOKKINAKI EN GORDIENKO TE
LEW YORK
NEW YORK, 1 Mei (Reuter).. De
Sovjet-Russische vliegers Kok kina ki en
Gordienko zijn even na middernacht
aan bonrd van een gecharterd vliegtuig
van Moncton op Nieuw-Brunswjjk te
New York aangekomen. Molotnf en Sta
lin hebben de vliegers een gelukwensch
telegram gezonden.
WASHINGTON, 1 Mei (Reuter). De
regeering van de Vereenigdo Staten
maakt plannen een officieele expeditie
naar het Zuidpoolgebied te zenden, ten
einde een gebied van 500.000 vierkante
mijl in kaart te brengen, hetgeen door
de expedities van Byrd en Ellsworth
voor de Vercenigde Staten wordt opgc-
eischt.
Het doel van deze officieele expedi
tie zou zijn een grondslag te leggen
voor de diplomatieke aanspraken op dit
gebied, nu ook Duitschland, Frankrijk,
Australië, Noorwegen en Groot.-Brittan-
niö aanspraken maken op deelen van
het Zuidpool-gebiod. Besprekingen
worden gevoerd tusschen de regeering
der Vereenigde Staten en Byrd en Ells
worth, die in aanmerking komen als
leiders van deze expeditie. Ellsworth
heeft in een infer view medegedeeld, dat
in het Zuidpool-gehied misschien petro
leum, koper, nikkel en tin gevonden zal
worden.
VV eerverwachting
Vior de Noordelijke pro
vincies: Meest betrokken tot
zwaar bewolkt, enkele re
genbuien, weinig verande
ring in temperatuur, matige
tut zwakke wind uit N. rich
tingen.
Voor de Zuidelijke provin-
eiec-: Meest botrokken tot
zwaar bewolkt, enkele regen
buien. weinig verandering in
temperatuur, matige tot
zwakke winrl uit Z. tot W.
richtingen.
