Litwinof
exit
Duitsch - Italiaansche
besprekingen
Beck's rede zal niet
sensationeel zijn
Politiek van het Kremlin
door Litwinof's aftreden
niet gewijzigd
over Poolsche vraagstuk
Belangrijkste
nieuws
DE EEMLANBER
Donderdag 4 Mei 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
37 e Jaargang No. 290
Londen's ernst
HET BULGAARSCH
REVISIONISME
Een opmerkelijk
zwijgen der
Russische pers
Italië tracht te
bemiddelen
r -
HET TERRORISME
IN PALESTINA
Krachtige maar diplomatieke verklaring
namens Poolsche regeering verwacht
Ernstige botsing
tusschen Tsjechen en
Duitschers in Polen
op andere pagina's
Licht op:
7 uur 56 min.
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95: per maand 0.65; per
week met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.15
Binnenland tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC. 513
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
DAGBLAD
PRI IC m AIWFRTFNTIFN 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
ÜÜ1S ütK C,KC rcge, mccr f 0.25. Liefdadigbeids-advertentiën voor de
helft var. Jen prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1 5 regel»
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
LITWINOF is gisteren door een
achterdeur van het internatio
nale tooneel verdwenen. Jaren lang
was hij een der opmerkelijkste figu
ren in de Europeesche conferentie
zalen. Jaren lang beheerschte zijn
visie de buitenlandsche staatkunde
van het Kremlin. Litwinof is een der
weinige prominente dienaren van
Stalin, die tot dusverre lijf en leden
wist te redden uit de door den Rooden
Czaar ingestelde „zuiveringsacties
Voor den loop der geschiedenis in het
jaar 1939 kan Litwinof's ontslag van
het grootste belang blijken te zijn. Het
feit, dat hij verdwijnt op het oogen-
blik, dat mag men althans de
betreffende berichten gelooven de
BritschRussische pourparlers nog in
vollen gang zijn, is zeker niét het
minst verrassende aspect van dit ge
ruchtmakende ontslag.
\T EEL vertrouwen in den ernst
van Londen's pogingen om
Moskou te betrekken in zijn „garantie-
politiek", hebben wij nooit gehad. Na
de liquidatie van Tsjecho-Slowakije
als onafhankelijk land achtte de
Britsche regeering zich om redenen
van binnenlandsche politiek en van
internationaal prestige verplicht om
„iets te doen". De „anti-agressie
politiek werd aangekondigd. Verkla
ringen nopens Engeland's steun aan
bedreigde staten werden gelanceerd.
Besprekingen met Moskou werden
aangeknoopt. Doch deze pourparlers
duren nu reeds bijna twee maanden,
Resultaat wierpen zij tot dusverre niet
af. Litwinof's heengaan kon wel eens
in feite, zooal niet formeel, het einde
zijn van de jongste phase in de
Britsche politiek. Of dit heengaan dan
ook de heeren van het Foreign Office
erg ongelegen komt. is eene vraag,
die zeker niet zonder meer bevesti
gend mag worden beantwoord. Litwi
nof's ontslag kan althans, indien zulks
in de Britsche kraam te pas komt.
worden gehanteerd als diplomatiek en
politiek argument om een terugkeer
tot den weg van München te recht
vaardigen. Aldus gezien, kan men
zéggen, dat het ontslag van den
Russischen minister van Buitenland
sche Zaken een toetssteen kan blijken
te zijn voor dén ernst der „anti-
agressiè-politiek" van Londen.
DE ware réden van Litwinof's
ontslag is tot dusverre niét
bekend. De geheimen der Russische
regeering liggén veilig verborgen in
het Krèmlin. Wie praat of zich ver
praat, betaalt zulks in Moskou als
regel met zijn leven. Hierom zal men
goed doen, alle persberichten om
trent de werkelijke motieven van
Litwinof's ontslag vooralsnog zeer
sceptisch te lézen. Tal van gissingen
zijn mogelijk; de kans, dat iedere gis
sing een vergissing kan zijn, is te
groot, dan dat wij ons willen scharen
in het koor der gissers. Geleidelijk
zal uit den koers, dien Rusland m
Europa gaat volgen, wel iets meer
blijken, waarom Litwinof uit de gra-
tiè geraakte. Alsnog, Londen's reac
tie kan léerzaam zijn en is voor de
rust en den vrede in West-Europa
ook hét belangrijkste van déze
affaire.
LONDEN, 4 Mei. (Havas.) In het
Lagèrhuis heeft Chamberlain op een
vraag betreffende de Roemeensch—Bul-
gaarsche besprekingen over de Bul-
gaarsche minderhéid in de Dobroedsja
en de kansen op een minnelijke schik
king geantwoord, dat hij niet over in
lichtingen daaromtrent beschikte. Op
een verdere vraag, of het niet ge-
wenscht was om in het belang van de
colle'ctieve veiligheid gebruik te maken
van de bemiddeling van Groot-Brittan-
nië om tot een regeling van die moei
lijkheden te geraken, antwoordde
Chamberlain: „Wij zouden alle be
staande geschillen geregeld willen zien,
maar de vraag, of wij onze bemiddeling
moéten aanbieden, eischt een nauwkeu
rige bcstudèering."
AMNESTIE IN SLOWAKIJE
BRATISLAWA, 4 Mei. (D.N.B.).
Minister-president Tiso heeft amnestie
afgekondigd voor alle veroordeelingen
wegens politieke delicten, die onder mi-
litairè strafbepalingen vallen.
r
Minister Gafencu's besprekingen te Rome
Gafencu, de Roemeensche minister van buitenlandsche zaken (links), heeft tij
dens zijn rondreis door Europa te Rome besprekingen gehouden met zijn fta-
liaanschen collega Ciano
„Sovjet-Unie heeft een politiek van regeering én
partij, geen politiek van personen"
MOSKOU, 4 Mei. (Havas). Men kent nog niet de redenen
die hebben geleid tot het aftreden van Litwinof, dat bevestigd wordt
door een officieel communiqué, waarin wordt gepreciseerd, dat
Molotof benoemd is tot volkscommissaris van buitenlandsche zaken,
terwijl het tevoren verspreide bericht vermeldde, dat Molotof de
functies van volkscommissaris Van buitenlandsche zaken tijdelijk
zou waarnemen. Het was, aldus de Havas-correspondent te Moskou,
niet mogelijk de juiste redenen van het ontslag uit officieele bron te
ernemen- Men verzekert, dat de gezondheid van Litwinof veel te
wenschen overlaat, hetgeen mogelijk is. Litwinof is 63 jaar. Toch
leek hij altijd stoer.
Havas poogde te weten te komen of het aftreden van den
volkscommissaris een wijziging van de buitenlandsche politiek der
Sovjet-Unie inhield. Van de zijde van het Kremlin werd daarop ge
antwoord, dat de Sovjet-Unie geen land was van politiek van per
sonen, doch slechts één politiek heeft, die van regeering en partij.
LITWINOF werd, althans in
het buitenland, beschouwd
als een voorstander van politieke
veiligheid en van samenwerking
met de Westersche democratieën.
Gezien het aanhoudende zwijgen
der Russische pers over de ont
wikkeling der Engelsch-Russische
onderhandelingen, kon men niet
nalaten te denken, tot in de best
ingelichte kringen te Moskou, dat
de loop der onderhandelingen in
verband zou kunnen staan met
het vertrek van Litwinof, te meer
daar volgens zekere kringen het
verdwijnen van het Journal de
Moscou reeds een Litwinof toege
brachte slag was.
Overigens weel men, dat de laatste
redevoering van Stalin op het partij
congres niet juist in de lijn In? der col
lectieve veilieheid. De Westelijke mo
gendheden werden er zeer duidelijk in
beschuldigd te hebben geprobeerd Sov-
'p(,-Rus|and en Duitschland tegen el
kander op te zetten om hun moeilijk
heden on te lossen. Voorts is het mo
gelijk, dat de regeeringen van Frankrijk
en Groot-Brillannië de door de Russi
sche regeering voor een gemeenschap
pelijke samenwerking tecen den aan
valler gestelde voorwaarden niet aan
vaardbaar hehhen geacht. Deze voor
waarden kwamen, volgens de Rritschfe
pers, neer op een bondgenootschap,
steunende op een militaire overeen
komst.
Na'München zou Litwinof gemachtigd
zijn geweest een nieuwe poging te doen
ten aanzien van de politiek van collec
tieve veiligheid, doch aangezien deze
poging oen voldoening heeft gegeven,
zou hij zijn afgetreden. Het zijn alles
echtpr slechts veronderstellingen, aldus
besluit dezp uiteenzetting van het Fran-
sche persbureau Havas.
Alle Engelsche bladen publiceeren I
op een opvallende plaats het aftre
den van Litwinof als volkscommis
saris van buitenlandsche zaken der
Sovjet-Unie. De diplomatieke cor
respondenten verklaren, dat' dit af
treden veel opzien heeft gebaard in
politieke kringen. Men is in twijfel
over de redenen. Ook merkt men
op, dat Potemkin, de vice-volkscom-
mis.sari6 voor buitenlandsche zaken,
die op het oogenblik in Turkije ver
toeft en die naar men verwachtte
Litwinof zou opvolgen, is gepas
seerd. De meeste bladen meenen,
dat men nog niet kan zeggen welke
invloed dit aftreden zal hebben op
de onderhandelingen tusschen En
geland en de Sovjet-Unie.
In een hoofdartikel, getiteld „Polen
en Rusland", schrijft de Times, dat het
vraagstuk, dat tusschen de Sovjet-Unie
cn Engeland besproken wordt, en dat
opnieuw in behandeling moet worden
genomen met den opvolger van Litwi
nof, is de vorm. waarin de overeenkomst
moet worden gegoten, wanneer de Sov
jets nog steeds de besprekingen in deze
richting willen doorzetten. Het schijnt
niet wenschelijk, dat een drievoudig
verbond tot stand komt. dat Europa in
twee gewapende kampen zou scheiden,
doch er zijn punten van contact tus
schen Engeland en de Sovjet-Unie, wel
ke samenwerking op het gebied van
verzet tegen een aanval mogelijk en
wenschelijk maken. F.en militaire aan
val is een internationale misdaad, waar
tegen de Sovjet-Unie zich even vastbe
raden keert als een van de Westersche
democratieën. F.en overeenkomst kan
derhalve zoo penvoudig mogelijk wor
den opgesteld voor het doel, waartoe
deze is bestemd: het verzet- tegen een
aanval.
DE VERSTERKING DER
AMERIKAANSCHE
DEFENSIE
WASHINGTON, 4 Mei. (Reuter.)
President Roosevelt heeft het
wetsontwerp betreffende de 135 mil-
lioen dollar credieten voor de de
fensie onderteekend. De vloot com-
missie van het Huis van Afgevaar
digden heeft wetgevende maatrege
len aanbevolen tot machtiging tot
het uittrekken van 6.660.000 dollar
voor volledige moderniseering van
vijf slagschepen.
Rome nauw verbonden
zoowel met Berlijn
als met Warschau
REUTER meldt uit Berlijn,
dat bevoegde Duitsche krin
gen van meening zijn, dat von
Ribbentrop en Ciano tijdens hun
dezer dagen in Noord-Italië nabij
het Como-meer te houden confe
rentie, zich in de eerste plaats
zullen bezig houden met het
vraagstuk der Duitsch-Poolsche
betrekkingen en de kwestie-Dan-
zig. Waarschijnlijk zullen de mi
nisters van buitenlandsche zaken
van de as RomeBerlijn tegelij
kertijd en gezamenlijk kennis
nemen van de Vrijdag door Beek
in het Poolsche parlement uit te
spreken rede. De beide ministers
zouden zoodoende zonder tijdver
lies hun houding kunnen bepalen.
Italiaansche politieke kringen leggen
volgens een Havas-telegram uit Rome
den nadruk op de moeilijke positie van
Italië, dat zoowel met Duitschland als
met Polen door nauwe vriendschaps
handen is verbonden. Men veronderstelt
te Rome. dat de Italiaansche regeering
bij heide partijen zal aandringen op ma
tiging. Italië heeft steeds goede betrek
kingen met Polen onderhouden, welke
nog versterkt zijn hii het jongste bezoek
van graaf Ciano aan Polen, en Italië
verlangt dan ook sterk naar éen ont
spanning tusschen Warschau en Ber
lijn. Daarom heeft men Polen aangera
den verstandig te ziin, de. Duitsche voor
stellen in overweging te nemen en te
onderhandelen
Men hppft te Rome algemeen den
indruk, dat. wanneer de spanning
tusschen Duitschland en Polen zou
toenemen. Italië zal pogen het con
flict te localiseeren. zooals het ook
heeft gedaan hii het conflict met
Tsjecho-Slowakije. doch zonder twij
fel zal Italië zich aan de zijde van
Duitschland scharen, wanneer de
garantie van Frankrijk en Engeland
in werking zou treden.
In hun commentaren over dé ontmoe
ting tusschen von Ribbentrop en Ciano
wijzen de Duitsche bladen er op. dat het
hier niets bijzonders betreft. De nauwe
saamhoorigheid der heide as-mogend-
heden. schrijft de Boersenzeitung, ver-
eischt een permanent contact der lei
dende politici. Sensationeele combina
ties aan deze rqis vast te knoopen. mag
dus worden overgelaten aan hen, die
Graftombe ontdekt
nabij Cairo
IA/ ALTER EMERY heeft te Sak-
kara nabij Cairo het graf ont
dekt van koning Zir uit de eerste dy
nastie. Het bevindt zich naast het graf
van koning Me nes, dat het vorige jaar
gevonden is. Zir was de opvolger van
Menes, die ongeveer 5000 Jaar v. Chr-
de Egyptische monarchie gesticht
heeft. In de graftombe waren zeven
verschillende kamers, en het bleek,
dat grafschenders zich een toegang
verschaft hadden en uit vier kamers
het beste hadden weggehaald wat er
in was. De drie andere kamers waren
echter intact. Hierin bevonden zich
koperen gebruiksvoorwerpen en aarde
werk. alsmede zwaarden en dolken.
den aard der Duitsch-Italiaansche vér
houding niet begrijpen. Hun mag ala
bericht uit de beste bron worden mee
gedeeld, dat de rijksminister van bui
tenlandsche zaken als drager eener
vriendschap reist, welke onverbrekelijk
is, en dat hii in ziin portefeuille de
hartelijkste wenschen der Duitschera
voor het Italiaansche volk meedraagt*
In een commentaar op de aanstaande
ontmoeting tusschen von Ribbentrop én
Ciano aan het Comomeer schrijft de
Deutsche Allgemeine Zeitung dat het in
de eerste plaats de bedoeling van von
Ribbentrop is „in een persoonlijk onder
houd met Ciano een definitief denk
beeld te krijgen van het contact met de
staten in Zuid-Oost-Europa, dat in den
laatsten tijd zoo veelvuldig is geweest.
Verre van een sensationeel karakter te
hebben, zal het onderhoud aan het Como
meer eens te meer de wereld het bewijs
leveren van de nauwe en om zoo te
zeggen dagelijksche samenwerking tus
schen het nationaal-socialisme en het
fascisme".
Het kleinste huis
van Frankrijk
Het kleinste huis van Frankrijk is te
vinden in de Rue Chateau d' Eau te
Parijs. Een schoenmaker oefent er zijn
bedrijf in uit. De breedte~van het huis
is ruim één meter
JERUZALEM, 4 Mei. (Havas). - Bij
een aanval op een politiepatrouille te
Nabloes is een politieman licht gewond.
Te Tel Aviv is een rechercheur ernstig
gewond. Voor de rest is het land kalm
gebleven. Met het troepen-transport
schip „Somersetshire" zijn 1300 man
Britsche troepen, regimenten uit Wales
en Schotland, aangekomen in Palestina.
Men venvacht met spanning het Wit
boek van de Britsche regeering, dat pen
oplossing moet brengen in de Palestijn-
che kwestie. Dr. Chahhandar voorspelt
een regeling vóór 10 Mei. In Arabische
kringen verwacht men eveneens een
.poedige oplossing en men belooft, dat
wanneer deze zaak zal zijn opgelost, de
Arabieren in geval van een internatio
naal conflict Frankrijk en En gel a pd
zullen steunen. Reeds hebben organisa
ties van gematigde Arabieren vlug
schriften verspreid, waarin de Arabie
ren wonjen aangespoord het verzet te
staken. In Joodsche kringen maakt
men zich op om de Britsche voorstellen
van de hand te wijzen, aangezien men
verwacht, dat zij meer met de Arabi
sche dan met de Joodsche wenschen re
kening zullen houden.
CHAMBERLAIN DOCTOR HONORIS
CAUSA
STRAATSBURG, 4 Mei. (Reuter).
De Britsche minister president, Cham
berlain, heeft het eere-doctoraat van de
universiteit van Straatsburg aanvaard.
De doctorsbul zal hem op 22 November
a.s. worden overhandigd.
WARSCHAU, 4 Mei. (Havas).
De Poolsche vice-minister van
buitenlandsche zaken heeft giste
ren den Britschen ambassadeur
ontvangen en hem, naar men
meent, mededeeling gedaan van
de groote lijnen van Beck's réde
Uit goede bron wordt verno
men, dat de rede in zeer diploma-
tieken vorm gegoten zal zijn en
op krachtigen toon zal worden
uitgesproken, doch niet zoo sensa
tioneele onthullingen zal bevatten,
als men bij het lezen der Poolsche
bladen van de laatste dagen zou
kunnen gaan denken.
Ten aanzien van dè door de Poolsche
bladen gebezigde taal, mérkt de Lokal-
anzeiger op: „Het heeft geen zin, met de
Polen of met de ooriogsophitsers in En
geland en Frankrijk te discussieerén
over de vraag, of Danzig een Poolsche
stad is en of Oost-Pruisen een Duitsch
land is. Voor de beveiliging van den
vrede in Europa is bet van doorslagge
vende beteekenis, dat eens en voor al
incidenten als thans in Polen geschie
den. onmogelijk gemaakt worden. Dat
zou een echt belangrijk onderween zijn
voor diplomatieke onderhandelingen
tusschen de mogendheden, die beweren,
dat zij alleen verantwoordelijk zijn voor
de Europeesche politiek.
In Poolsch Wolhynie is het tot
een botsing tusschen Tsjechen en
Duitschers gekomen. Verscheidene
Duitschers werden gewond, zdfcdat
zij naar het ziekenhuis te Luck ge
bracht moesten worden. De Tsjechen
wilden een einde maken aan de na-
tionaal-socialistische propaganda
van de leden der Duitsche kolonie,
welke in het bijzonder tot uiting
was gekomen door een rede tégen
de Poolsche luchtbesohermingslcè-
ning.
Het Poolsche kamp der nationale een
heid heeft een oproep gericht tot de ge-
heele bevolking van Polen om alle Duit
sche bladen en tijdschriften te boycotten
en de abonnementen op fp zeggen, aan
gezien de Duitsche pers sedert de rede
van Hitlèr talrijke tendentieuss berich
ten on onjuiste mededeélingen ovér en
tegen Polen heeft gepubliceerd.
Het Duitsche consulaat te Kattowit*
heeft visa voor doorreis door Duitsch
land geweigerd aan 600 Poolsche arbei
ders, die zich voor seizoenswerk naar
Frankrijk wilden begeven.
DE REMILITARISATIE DER
AALANDS-EILANDEN
BERLIJN, 4 Mei. (D.N.B.). Officiéél
wordt medegedeeld, dat de Duitsche re
geering op de desbetreffende vragen
van Finland en Zweden heeft toegè-
stemd in een militaire versterking van
de Aalands-eilanden. Als voorwaarde
wordt gesteld, dat beide landén néu-
traal zullen blijven bij een eventueelen
oorlog in de Oostzee.
STADSNIEUWS
Ford-téntoonstelling in Amicitia.
(Twéedé Blad. pag. 1)
Belgische Toeristische tentoonstelling
in het Gildehuis.
(Tweede Blad, pag. 1)
135Ó wandelaars in actie voor C. O.
B. A.
(Tweede Blad, pag. 2)'
Weer verwachting
Voor het Westen: Wind uit
Z. richtingen, aanvankelijk
zwak tot matig, later tijde
lijk krachtig, morgen toene
mende bewolking, geen regen
van beteekenis, iets warmer.
Voor het Oosten: Droog
weer, iets warmer, gedeelte
lijk bewolkt, zwakke tot
matige wind uit Z. richtin
gen.