OCHTENDBLAD MET SPORTBLAD
Conflict in Japansche
regeeringskringen
„BLIJFT HET VREDE
Hongarije rekent Polen tot
zijn vrienden
DE EEMLANBER
Maandag 15 Mei 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
37e Jaargang No. 300
MUSSOLINI VRAAGT:
Volgens den Duce zijn er thans in Europa
geen vraagstukken, welke een oorlog
zouden kunnen rechtvaardigen
As Rome-Berlijn
onscheidbare
gemeenschap
Meeningsverschil over den omvang van
eventueelen Japanschen steun aan
de as Rome-Berlijn
Japansch leger
wil militair
verbond
Graaf Csaky betuigt te vertrou wen dat
Duitschland slechts vreedzame
bedoelingen heeft
Maar niets is
duurzaam,
meent de minister
Drie bomaanslagen
te Londen
Onafhankelijke
Palestijnsche
staat
Bulgaarsch protest
te Boekarest
Hitier inspecteert de
Duitsche Westgrens
Weersgesteldheid
Licht op:
8 uur 15 min.
AMEK SFQORTSCH DAGBLAD
abonnementsprijs per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratia verzekering tegen ongelukken) I 0.15
Binnenland iranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 513
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN ,-4 »«t
mmmmmmelice regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiên voor de
helft van Jen prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
TURIJN, 14 Mei. (Havas).
In een te Turijn gehouden rede
heeft Mussolini gezegd: „Werk
zaam en getrouw volk van Turijn!
Kameraden! Herinnert gij u de
laatste woorden van de rede, wel
ke ik de eer heb gehad zeven jaren
geleden voor u uit te spreken:
„Marcheeren en opbouwen en zoo
noodig strijden en overwinnen".
Blijft gij getrouw aan dit con
signe?" Het antwoord luidde:
„Ja".
„Inderdaad, aldus Mussolini, heeft
het, Italiaansche volk gemarcheerd en
gebouwd, gestreden en overwonnen.
Verslagen en overwonnen is de coali
tie van toepassers van sancties, inge
steld door dien Volkenbond (gefluit)
welke voortaan zonder verdriet is opge-
MUSSOLINI
borgen in dat groote mausoleum van
marmer, dat is opgericht aan de oevers
van het Lac Léman. Overwonnen, heb
ben wij in Spanje aan de zijde der 'he-
roieke infanterie van Franco (applaus)
tegen de democratisch-bolsjewistische
coalitie, welke lettelijk verpletterd uit
den strijd te voorschijn kwam. De syn
these van deze zeven jaren is: de ver
overing van het Imperium, de vereeni-
ging van het koninkrijk Albanië met
het Koninkrijk Italië en de toeneming
van macht op ieder gebied.
Terwijl ik tot u spreek vragen
millioenen misschien honderden
millioenen zich in alle deelen van
de wereld van hoog tot laag, opti
mistisch of pessimistisch af: „Blijft
het vrede of wordt het oorlog?"
Het is voor allen een ernstig
vraagteeken. Ik antwoord er op
met te verklaren, dat bij een ob
jectief én kalm onderzoek van den
toestand blijkt, dat er thans in
Europa geen vraagstukken zijn
van een omvang en scherpte, wel
ke een oorlog zouden kunnen
rechtvaardigen. Er zitten knoopen
in de Europeesche politiek, doch
om deze knoopen te ontwarren, is
het misschien niet noodzakelijk
naar hét zwaard te grijpen.
Toch moeten deze knoopen worden
doorgesneden, omdat men vaak een
harde werkelijkheid'verkiest boven een
langdurige onzekerheid. Dat is niet al
leen de gedachte, van Italië, doch ook
van Duitschland en dus van de as (ge
roep: Hitler!), van die as. welke na vele
jaren een evenwijdig loopendo actie te
zijn geweest tusschon twee regiemen en
twee revoluties, door liet pact van Mi
laan tot een militair bondgenootschap
zal worden, dat in den loop van deze
maand te Berlijn zal worden geteekend.
Het zal de onscheidbare gemeensrhnp
worden van de beide staten, de beide
volken.
Zij, die iederen morgen uitkijken
naar mogeliike barsten in de as of
naar een ommekeer kunnen van
daag beschaamd en vernederd zijn
Dat niemand zich illusies make,
want mijn wil is onbuigzaam als te
voren. Wij zullen met Duitschland
opmarcheeren om Europa dien vre
de van rechtvaardigheid te geven,
welke de innige wen6ch is van alle
volken. De polemisten van de groote
democratieën worden uitgenoodigd
een, zoo mogelijk rechtvaardig, oor
deel te geven over ons standpunt.
Wij wenschen niet den vredé, omdat
onze binnenlandsche toestand zooals
men weet rampzalig is. Dat is 'hij sinds
17 jaar. Maar zij, die op de catastrophe
wachten, kunnen nog lang wachten.
Het is ook niet uit physieke vrees voor
den oorlog daar dit gevoel ons volkomen
onbekend is. Ziet daar, waarom de be
denksels van die kamerstrategen van
de andere zijde der dichtstbijzijnde
grens (gefluit, herhaald geroep: „Tu
nis, Nice, Corsica") waarin gesproken
wordt een gemakkelijke wandeling door
het dal van de Po absurd zijn. De tij
den van Frans I en Karei VIII zijn
voorbij. Oorlogen van het gebaar waren
niet mogelijk, zelfs niet in den tijd dat
er achter de Alpen geen volk leefde van
45 millioen menschen.
De vreemde overweldigers hebben
overigens nooit lang kans gehad in Ita
lië. Er zijn in de militaire geschiedenis
van Piemont tal van gedenkwaardige
episoden, die bewijzen, dat het niet ge
zond is met aanmatiging in de con
treien van Italië te wandelen. Maar is
er misschien reden zich af te vragen of
met don ern6tigcn wensch der totalitai
re staten naar vrede een zelfde houding
van de zijde der democratieën overeen
komt? (De menigte roept „neen")
Gij antwoordt reeds. Ik zal mij er toe
bepalen te zeggen, dat het bij den hui-
digen stand van zaken geoorloofd is er
aan te twijfelen.
In de laatste tijden is de landkaart
van Europa gewijzigd. Er moet worden
opgemerkt, dat noch Japan, noch
Duitschland noch Italië een vierkanten
meter gronds noch enkelen bewoner
aan de souvereiniteit der groote demo
cratieën hebben ontnomen. Maar hoe
dan toch is die woede te verklaren?
Willen zij ons misschien doen geloo-
ven, dat er sprake is van moreele scru
pules?"
Terugkomende tot het verdrag van
Versailles, „het stelsel der tegen Italië
en Duitschland gerichte pistolen", zeide
Mussolini verder: „.Thans is dat stelsel
onherstelbaar ingestort en tracht men
het te vervangen door min of meer ge
vraagde en min of meer tweezijdige
waarborgen.
Dat dc groote democratieën niet op
recht zijn loegewijd aan de zaak van
den vrede bewijst het feit, dat zij reeds
begonnen zijn met den „witten oorlog",
dat wil zeggen een oorlog op econo
misch terrein. Men koestert de illusie
ons te verzwakken. Niet alleen met
goud wint men oorlogen. Boven goud
ie van meer belang nog de wil en nog
meer de moed.
Het formidabele blok van 150 millioen
menschen, dat snel in aantal toeneemt,
van dc Oostzee tot den Indischen Oce
aan, zal niets met zich laten doen. Iede
re aanval zal noodeloos zijn. Iedere
aanval zal met vastberadenheid worden
afgeslagen.
Tenslotte zeide Mussolinie: „dc reden,
waarom wij ons steeds machtiger wa
penen ten einde in staat te zijn onzen
vrede te yerdedige en iedere bedreiging
met agressie, welke dan ook. af te slaan,
zal u dus duidelijk voorkomen."
De binnenlandsche toestand schetste
Mussolini in een enkelen zin: „Het volk
en het regiem vormen in Italië een on
afscheidelijk blok". Na gesproken te
hebben over de verwezenlijking van
een nieuw physiek en zedelijk Ita-
liaansc-h tvpc wees Mussolini op de nood
zakelijkheid de overzeesche gebieden
productief te maken, hetgeen een stren
ge discipline en groote volharding ver-
eischt.
Mussolini besloot: „Dat niemand aan
onze toekomst twijfele! Kameraden! Wat
ook gebeure, ik zeg u in alle zekerheid,
dat alle doelen zullen worden bereikt.
De Hertog van Devonshire in gesprek
met mr. Te Water, den Hooge Com
missaris voor Zuid Afrika, bij het ver
trek van den Hertog uit Engeland naar
Zuid Afrika op uitnoodiging van het
Zuid Afrikaansch gouvernement
TOKIO, 14 Mei. (Havas). In
welingelichte kringen te Tokio
wordt onthuld, dat in het kabinet-
Hiranoema ernstige meeningsver-
schillen zijn ontstaan over de
kwestie der betrekkingen van Ja
pan met Duitschland en Italië.
Na de in April gehouden besprekin
gen over de versterking van het an li-
kominternpact was men het in Tokio
eens geworden over een formule, welke
den as-mogendheden begin Mei in een
bijeenkomst te San Remo was voorge
legd. Japan zou aan de beide as-genno-
tcn liet sluiten van een militair pact
vanwederzijdschen bijstand hebben
voorgesteld, waarbij Japan uitsluitend
op de fronten van het verre Oosten be
hoefde te intervenieèren. en wel in ge
val de Sovjet-Unie in een conflict tegen
Duitschland en Italië zou worden be
trokken.
De ontvangst van dit voorstel,
zoo verzekert men in welingelichte
Japansche kringen, zou zeer slecht
zijn geweest. Zelfs zou gesproken
zijn van een verbreking van den
anti-komintern-driehoek. Tenslotte
besloten Duitschland en Italië te
San Remo tot het sluiten van een
militaire alliantie zonder Japan.
Op het voorstel van Tokio zou men
hebben aangemerkt, dat Japan bij een
Europcesch conflict, waarin de Sovjet-
Unie neutraal bleef, een toeschouwer
zou kunnen blijven.
Men zou Tokio daarom verzocht heb-,
ben een zoodanige overeenkomst, aan
Ie gaan. dat Japan op meer spectacu
laire wijze met de politiek der as Ber
lijnRome verbonden werd. Dozo kwes-
lie beeft haar weerklank gevonden in
het Japansche kabinet.
Zoo wordl uit betrouwbare bron ver
nomen, dat het Japansche leger aan
Duitschland voldoening zou willen ge
ven, terwijl Aritn strict wil vasthouden
aan de door het kabinet in het begin
van de maand vastgestelde gedragslijn.
Men verzekert, dat Hiranoema nog goe
de hoop koestert de tegengestelde ge
zichtspunten met elkaar te verzoenen
over een nieuwe compromis-formule,
welke de laatste 48 uur is opgesteld,
teneinde op deze wijze een crisis te ver
mijden. welke zoowel on de binnen- nis
op de buitonlandscbe politiek haar in
vloed zou doen celdcn.
Koemataro Honda, Japansch oud-am
bassadeur te Berlijn, schrijft in de
Nitsji: „De neutraliteit van Janan zal
de kans op een oorlog vergrooten, Japan
strijdt voor het ongedaan maken van
liet onrecht, dat het te Washington is
gedaan. Het is dus natuurlijk, dat wij
een blok vormen met Duitschland en
Het nieuwe zwembad „De Heerenduinen" aan den Velserduin-
weg te Velsen, dat in gebruik genomen is
BOEDAPEST, 14 Mei. (Havas).
De Hongaarsche minister van
Buitenlandsche Zaken, graaf
Csaky, heeft Zondagmiddag een
rede gehouden, waarin hij ver
klaarde, dat Hongarije zoo noodig
met geweld zijn onafhankelijkheid
en zijn integriteit zou verdedigen,
zoo er een volk mocht zijn, dat
dwaas genoeg was om het te be
dreigen.
Voortgaande zeide Csakv: „Daar
ik dc vreedzame bedoelingen van
Duitschland ken, wil ik slechts noo-
de nogmaals verklaren, dat het be
vriende Rijk de Hongaarsche grens
als heilig beschouwt. En, zoo voeg
de de minister er aan toe. Rijkskan
selier Hitler is niet gewoon met zijn
woord te spelen."
Vervolgens sprekend over de belan
gen. die Hongarije met de as-mogend
heden verbinden, zeide Csakv: „Onze
wegen zijn in tal van opzichten gelijk.
In verband met het volgen van dezen
gemeenschappelijken weg vragen wij
niets en behoeven wij niet aan buiten
landsche deuren te kloppen. Ge
schenken ziin niets waard
en niets duurder dan on
ze eigen plannen, die wij met
eigen hand en hart verwezenlijken.
Ten aanzien van de bevriende lan
den zeide Csaky: „Onder vrienden
versta ik in de eerste plaats de as-
mogendheden, op welker beproefden
steun wij kunnen rekenen. Tot hen
reken ik ook Polen, dat ik miin op
rechte wenschen zend, opdat het
den weg moge vinden naar de ont
wikkeling van zijn macht en naar
den vrede, met waarborging van de
nationale eer.
Csaky sprak verder den wensch uit,
dat met geduld en volharding vriend
schappelijke betrekkingen niet .Toctro-
Slaviö zouden worden geschapen en dat
er een tijdperk van ontspanning, ja zelfs
van gnerl begrip in de betrekkingen met
Roemenië zou komen.
Tenslotte verklaarde Csaky. dat het
don ccnsgezinden wensch van het Hon
gaarsche volk is, cultureele en econo
mische betrekkingen aan te kweekon
met dc groote mogendheden in West-
Europa, die, naar hij zeide. veel aan
den toestand in Midden-Europa kun
nen verbeteren.
Italië. Het Japansche rijk zal zoo bij
dragen tot de handhaving van den
vrede in de wereld. Een Japansche neu
traliteit zou de weegschaal doen door
slaan in het voordeel der democratische
staten, die zouden weigeren aan rede
lijke eischen tegemoet te komen, het
geen tot een oorlog zou kunnen leiden."
LONDEN, 14 Mei (Havas). Zater
dagmiddag heeft zich een hevige ont-
ploffing voorgedaan in het station van
den ondergrondschen spoorweg Marble
Arch. Een tweede ontploffing deed zich
voor op het ondergrondsche kruispunt
Harrow Road-Edgware Road, terwijl
een derde projectiel ontplofte op het
eveneens zeer drukke ondergrondsche
kruispunt Hammersmith Broadway. In
het eerste en derde geval bleken de pro
jectielen in toiletten gedeponeerd te zijn.
Men meent te weten, dat een der bom
men van het type was, dat gebruikt
wordt door het Iersche republikeinscho
leger. Er is materieele schade aange
richt, doch slachtoffers zijn gelukkig
niet te betreuren.
Hoofdpunten van den inhoud
van het op 17 Mei te publi-
ceeren Britsch Witboek
JERUZALEM. 14 Mei De pu
blicatie van een Witboek, dat de op
lossing zal moeten brengen voor het
Palestijnsche vraagstuk, zal naar
uit goede bron bekend wordt op 17
Mei geschieden. De groote lijnen er
van zullen per radio bekend ge
maakt worden, terwijl MacDonald
er in het Lagerhuis een verklaring
over zal afleggen.
De regeling zal slechts van voor-
loopigen aard zijn en voor een over
gangstijd gelden gedurende welke in
Palestina een onafhankelijke souverei
niteit zal worden gevestigd. Deze
periode van tien jaren zal twee stadia
hebben. Na vijf jaren zullen nieuwe be
sprekingen worden gehouden over de
werking der instellingen en zal de defi
nitieve grondwet worden uitgewerkt.
Tezelfdertijd zal de Engelsche
regeering zich b c v r ij d voelen
van haar verplic h tingen
met hcfrekkinge tot dc vestiging van
oen Joodscli nationaal tehuis. Zii zal
dan den Volkenbond verzoeken haar
van bet mandaat te ontheffen.
In de tusschenperiode zullen de Pa
lestijn en. geadviseerd door F.neel-
sche directeuren, de regeeringsdeparte-
mentcn leiden. Het staatsbeheer blijft
toevertrouwd aan een hongen commis
saris. M en weet. dat bef Witboek voor
ziet in do toelating. gedurende de eerste
periode, van 75.000 .Toden. r>i» aantal
sluit in het contingent 'van 25.000 wier
toelating hoschomvd moet worden als
een bijdrage, van Palestina tot het
vraagstuk der politieke vluchtelingen.
BOSCH- EN HEIDEBRAND BIJ
NIJMEGEN
NIJMEGEN. 14 Mei Vanmiddag
heeft op „Heumensoord" een tamelijk
zware bosch- en heidebrand gewoed.
Een paar h.a„ toebehoorende aan de
gemeenten Nijmegen en Mook zijn door
bet vuur geteisterd.
Dc brandweer uit Nijmegen heeft bii
het blusschen assistentie verleend. Do
oorzaak van den brand is niet bekend.
Tegen het neerschieten van
22 Bulgaren bij „een poging
tot ontvluchting"
SOFIA, 14 Mei (Havas) De bui
tenlandsche gezantschappen te Sofia
zijn inkennis gesteld van het inci
dent. dat zich onlangs heeft voor
gedaan in de Dobroesja, en waarbij
22 Bulgaren om het leven zijn ge
komen. De Bulgaarsche regeering
heeft zijn gezant te Boekarest op
gedragen bij de Roemeensche te pro
testeeren. De Bulgaren, die door
Roemeensche gendarmerie waren
gevangen genomen bii een roofover
val, zouden volgens Roemeensche
berichten bii een poging tot ont
vluchting zijn neergeschoten.
AKEN, 14 Mei D.N.B.). Hitler U
Zondagochtend vroeg in de buurt van
Aken aangekomen om er de verster-
kingswerken te inspecteeren. In het ge
volg van Hitier bevonden zich de rij ka
lieder der S.S. Himmler en de rijkslei
der voor de pers, dr. Dietrich. Bij aan
komst werd Hitier verwelkomd door
den chef van het opperbevel der weer
macht, generaal-kolonel Keitel, den op
perbevelhebber van de tweede leger-
groep, generaal von Witzleben, en den
inspecteur der fortificaties, luitenant-
generaal Jacob. Hitler begon den in
spectietocht. direct na aankomst
Zaterdagochtend te kwart voor twaalf
is de speciale trein, waarmede Goering
naar Berlijn terugkeerde München ge
passeerd. Von Rihhentrop was reeds
Vrijdagavond naar Berlijn teruggekeerd.
DUITSCH ZWEEFVLIEGER LANDT
TE HAAKSBERGEN
HAAKSBERGEN, 14 Mei. Vanmid
dag is een Duitsch zweefvliegtuig, af
komstig uit Münster (Westfalen), in
een korenveld alhier gedaald. De lan
ding verliep vlot. De bestuurder, die
verklaarde niet te hebben geweten, dat
hij zich boven Nederlandsch grondge
bied bevond, mag in afwachting van de
beslissing der autoriteiten Haaksbergen
voorloopig niet verlaten.
DUITSCHE JEUGD IN SLOWAKIJE
GEORGANISEERD
BERLIJN, 14 Mei (Havas). Volgens
berichten in de Duitsche pers zal de
jeugd van de Duitsche minderheid in
Slowakije voortaan georganiseerd wor
den overeenkomstig de Hitlerjeugd in
het Duitsche Rijk zelf.
BAROMETERSTAND
Hedenmorgen 3 uur: 756.3 m.M.
Weer verwachting
Voor het geheele land: Betrok
ken tot zwaar of half zwaar be
wolkt, waarschijnlijk eenige re-
een. zelfde temperatuur als gis
teren. zwakke tot matige Noor
delijke tot Oostelijken wind. Tij-
dol ijk betrokken tof zwaar
bewolkt, later weer opklarend.
THERMOMETERSTAND
Hedenmorgen 3 uur: 11 C. 51.8 F.
Zon op: 5.08; onder: 8.46 uur.
