Londen-Moskou
dan
Berlijn
wel
-Moskou?
BRITSCH PROTEST
TE TOKIO
Joodsch verzet tegen
Britsche plannen
Polen in de
vuurlijn
4000
DE EEMLANDER
Woensdag 17 Mei 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
37e Jaargang No. 303
De toestand van
generaal Snijders
is onveranderd
Japansche troepen teruggetrokken
uit Koelangsoe
Versterking van
anti-komintern
verdrag?
Twee runners in
noodweer
omgekomen
REGENJASSEN WEER
Belangrijke Engelsche consessies aan
Emir Abdoellah van Transjordanië
r
Medische Hulp
Licht op:
9 uur 19 min.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.15
Binnenland tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elae regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van jen prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
HET botert nog niet 200 best
met de Britsch-Russische on
derhandelingen. Jaren lang heeft Lon
den niets nagelaten om den Russi-
schen invloed op de Europeesche
politiek te verkleinen. Jaren lang
vonden de Russen in ons werelddeel
steeds weer de Britten op hun weg.
Nu Engeland op het oogenblik tracht
om Moskou voor het karretje der
Britsche politiek te spannen, behoeft
het dan ook geen al te groote ver
wondering te wekken, dat de mannen
van het Kremlin met argwaan en
achterdocht deze Britsche pogingen
gadeslaan en van de gelegenheid ge
bruik maken om het Foreign Office
te laten gevoelen, dat Engeland nu
Rusland om steun vraagt. Het feit, dat
niet Potemkin doch de Sowjet-ambas-
sadeur te Londen, Maisky, eerlang
naar Genève gaat, is voor het Britsche
prestige niet vleiend. Men bedenke,
dat Londen en Parijs ten pleiziere van
Moskou en in de hoop op een confe
rentie Halifax-Bonnet-Potemkin de
zitting in de Volkenbondsstad eenigen
tijd hebben uitgesteld. Meer nog dan
de weigering van Von Ribbentrop om
den Britschen gezant te Berlijn, Hen
derson, vóór de laatste rede van Hitier
te ontvangen, is het besluit van Stalin
om Potemkin niet naar Genève te
zenden een slag in het gezicht van de
Britsche regeéring.
WAT is de eigenlijke oorzaak van
den stroeven loop der Britsch-
Russische besprekingen? Welke zijn
de eigenlijke oogmerken van de Brit
sche en Russische staatslieden? Heeft
Chamberlain inderdaad gebroken met
de .politiek van München'? Is Londen,
dat ten vorigen jare leek te streven
naar het totstandkomen van een Euro
peesche eensgezindheid op breede
basis, teruggevallen op zijn oude poli
tiek van .Europeesch evenwicht'? Of
zal het Foreign Office van een even
tueel mislukken der onderhandelingen
met het Kremlin dankbaar gebruik
maken om terug te keeren tot eene
staatkunde van verzoening jegens
Duitschland? Het zijn deze en vele
andere vragen, die naar aanleiding
van de gebeurtenissen der laatste
weken bij ons rijzen met betrekking
tot de. buitenlandsche politiek van
Engeland. En Rusland? Wil Rusland
werkelijk nog samenwerking met de
oude .vrienden' Engeland en Frank
rijk? Te oordeelen naar de grove reac
ties van het Kremlin op Londen's aan
zoeken moet het antwoord zeker niet
zonder meer bevestigend luiden. Zou
in Moskou, nu de extreem revolution-
naire elementen nagenoeg geëlimi
neerd zijn, de gedachte ontwaakt zijn,
dat een goede buur minstens evenveel
waard is als een verre vriend? Anders
gezegd: Zouden de heeren in Moskou
op het oogenblik de mogelijkheid
onder de oogen zien van eene toe
nadering tot Berlijn? En staat Berlijn
nog wel zoo volstrekt afkeerig van
minder onaangename relaties met
Moskou als in den aanvang van het
Derde Rijk? Wie zijn oor te luisteren
legt in tot oordeelen bevoegde kringen,
zal geluiden vernemen omtrent de
mogelijkheid eener wijziging van de
Duitsch-Russische betrekkingen, die
zeer zeker tot nadenken stemmen. Is
het wellicht ook deze mogelijkheid,
die de Britsche staatslieden aanleiding
geeft om zoo luidruchtig en op bijkans
onvoorzichtige manier te dingen naar
Moskou's hand? In eene beschouwing
als deze kan het niet anders, of wij
moeten vele vraagteekens plaatsen.
Maar van allen grond ontbloot is het
opperen van deze vragen geenszins.
"D OLEN moet de hier naar voren
gebrachte mogelijkheid met angst
in het hart bezien. Rusland en Pruisen
zijn het geweest, die via een drietal
.Poolsche deelingen' tegen het einde
der XVIIIe eeuw het bestaan van Po
len als onafhankelijken staat liqui
deerden. Het is bekend, dat de .Cor
ridor' in het middelpunt van Berlijn's
belangstelling staat. Het is evenzeer
waar, zij het minder bekend, dat Mos
kou nog immer met wrok terugdenkt
aan de inlijving bij Polen van deelen
van Wit-Rusland. Van Russisch-
Duitsche samenwerking in Europa
heeft Polen dus heel weinig goeds te
wachten. Dezer dagen hoorden wij
zelfs verklaren, dat zoodanige samen
werking de inleiding zou kunnen wor
den tot een vierde Poolsche deeling.
En geheel uit de lucht gegrepen lijkt
ons zulk eene veronderstelling niet.
U-TET gist in Europa. Oude vraag-
stukken roepen om een oplos
sing. Nieuwe mogelijkheden kunnen
worden geboren. Het is ondoenlijk om
op dit oogenblik te voorzien, hoe de
situatie zich zal ontwikkelen. Nog
immer achten wij een Europeesch ver
gelijk tot de mogelijkheden te behoo-
ren. Het land, dat voor de moeilijkste
keuze staat, is Engeland. Zal Londen
er zich bij willen neerleggen, dat er in
Europa twee nieuwe, machtige mo
gendheden zijn ontstaan, die voor hun
invloed, zeggenschap en belangen
voldoende armslag wenschen? En zoo
Londen doorgaat met zijn huidige po
litiek, anders gezegd, indien Londen
blijft vasthouden aan een politiek van
Europeesch evenwicht (op het vaste-
land van Europa dan wel te verstaan),
wat staat er dan te gebeuren? Is Lon
den machtig genoeg om zijn wil door
te drijven? Hoever zal het willen gaan
om zijn huidige staatkunde kracht bij
te zetten? En hoever zullen, eventueel,
Duitschland, Italië erf misschien ook
Rusland willen gaan om Londen op
het vasteland van Europa dwars te
zitten? Na München was eene
Fransch-Duitsche vriendschap wel
haast tastbare werkelijkheid gewor
den, toen de bekende incidenten in de
Italiaansche volksvertegenwoordiging
roet in het eten gooiden. Niet in de
laatste plaats te Berlijn heeft men zich
over die incidenten verbaasd, om maar
geen sterker woord te gebruiken.
Welke incidenten zullen het thans
zijn, die ten goede of ten kwade
meer duidelijkheid in de Europeesche
situatie en in de onderlinge betrek
kingen der mogendheden zullen
brengen? Ten zooveelsten male beslui
ten wij met de woorden: Afwachten is
het parool.
HILVERSUM, 17 Mei. In den
toestand van generaal Snijders is
sedert gisteren geen verandering ge
komen. De patiënt heeft een rusti-
gen nacht gehad.
SNELLE BEHANDELING DER
DIENSTPLICHTWET
LONDEN, 17 Mei (Reuter). Het La
gerhuis heeft bij de behandeling van de
dienstplichtwet in de afdeelingen alle
artikelen aangenomen.
c
Links: Eén aantal Fransche officieren brengt deze week een bezoek aan Engeland. Het gezelschap bij de bezichtiging
van het militair college te Camberley. Rechts: De leeni'ng voor de Fransche nationale verdediging verheugt zich in
groote belangstelling. De inschrijvingen beantwoordden aan de verwachtingen.
TOKIO, 17 Mei. (Reuter). -
De secretaris der Britsche ambas
sade te Tokio heeft een formeel
protest ingediend bij de Japan
sche regeering tegen de bezetting
van de internationale nederzetting
Koelangsoe bij Amoy door de
Japanners..
Domei meldt uit Amoy, dat het Ja
pansche landingsdetachement te
Koelangsoe in samenwerking met
de consulaire politie op 16 Mei een
aantal personen heeft gearresteerd,
die ernstig verdacht worden van
anti-Japansch optreden. Het Ja
pansche landingsdetachement is
thans tot een minimum terugge
bracht. Het grootste deel ervan is
teruggeti'okken uit de internationale
nederzetting van Koelangsoe.
Admiraal Noble, de opperbevelhebber
der Britsche zeestrijdkrachten in de
Chineesche wateren, is gisterochtend
aan boord van het vlaggeschip „Kent"
te Amoy aangekomen.
De vertegenwoordiger van Havas te
Hongkong meldt, dat hij te Tsjoenking
een onderhoud heeft gehad met de voor
naamste Chineesche ministers en tal
van civiele en militaire autoriteiten,
van Tsjanc Kai Tsjek tot de meest be
scheiden medewerkers toe. Hij heeft bij
deze gelegenheid den indruk gekregen,
dat allen een volkomen vertrouwen
hebben in het lot van hun land. Zij be-
toogen, dat China, wanneer het uit den
tegenwoordigen 6trijd komt, niet alleen
het juk, dat. de overweldigers het pro-
beeren op te leggen van zich zal hebben
afgeschud, doch tevens dat de nationale
eenheid voortaan hechter zal zijn dan
ooit te voren.
Van welingelichte zijde wordt
door Havas te Tokio vernomen, dat
tijdens een bijeenkomst van den mi
nisterraad welke gisteren is gehou
den, minister-president Hiranoema
een plan heeft vooi'gestcld tot ver
sterking van het Anti-Komintern-
Op bijgaande kaart ziet men de ligging aangegeven van de havenplaats Amoy.
In de internationale nederzetting bij Amoy. Koelangsoe geheet en. zijn Ja
pansche landingstroepen binnengerukt, hetgeen tot politieke spanning aanlei
ding heeft gegeven
verdrag. Dit verdrag zou gedeeltelijk
de goedkeuring van het leger heb
ben. De besprekingen zullen dezer
dagen worden voortgezet.
De vroegere Japansche ambassadeur
te Berlijn, Kumataro Honda, geeft in de
Xitsji S'itsji een uiteenzetting van de
besprekingen over het Anti-Komintern-
verdrag. Hij schrijft, dat geen der deel
nemers in de toekomst nog belang heeft
bij een vèrsterking van het verdrag, dat
alleen gericht is tegen de Sovjets.
Duitschland. Italië en Japan moeten een
algemeen verdrag van wederkcerigen
bijstand sluiten, waarbij zij zich verbin
den een gemeenschappelijke actie te
voeren, wanneer hun belangen worden
bedi'eigd. De militaire vraagstukken
zouden afzonderlijk behandeld kunnen
worden en het onderwerp uitmaken van
speciale overeenkomsten, welke geslo
ten worden tusschen de militaire auto
riteiten van de drie landen.
ROTTERDAM, 17 Mei. De
baggermolen „Aden" van de Hol-
landsche aannemings maatschap
pij, welke tezamen met een bak
gesleept werd door de sleepboot
„Oostzee" van L. Smit en Co's
internationale sleepdienst van
Leith naar Rotterdam, is vannacht
tijdens stormweer omgeslagen
Aan boord van den baggermo
len bevonden zich twee runners,
A. Marcus en L. de Vos, beiden
afkomstig uit Maassluis. De
„Oostzee" die onder commando
staat van kapitein Kalkman heeft
den geheelen morgen naar de bei
de runners gezocht, doch zonder
resultaat. Aangenomen moet dus
worden, dat de beide mannen om
het leven zijn gekomen.
De verwachting voor morgen:
Iets beter dan de
afgeloopen dagen,
maar nog geen
zomeratmosfeer
weer is'J morgen? Dit is de vraag, die dui-
zenden zich bij herhaling hebben gesteld, want
uit gaans plannen voor den Hemelvaartsdag ple
gen uiteraard voor het grootste gedeelte op mooi
weed gebaseerd te worden. De regenbuien van de
laatste dagen hebben er niet toe bijgedragen om de
verwachtingen optimistisch te maken, maar onze in
formaties bij het Meteorologisch Instituut in De Bilt
hebben toch nog een beetje hoop op kunnen leveren
en het zonnetje, dat vandaag door de wolken pro-
beerde te kijken heeft die hoop bevestigd.
Een stralende zomerdag staat ons echter niet te wachten. Een flinke wolkenlaag zal
het grootste deel van den dag de zon wel voor ons verborgen houden en zelfs is er een
flinke kans, dat hier en daar plaatselijke regenbuien zullen vallen. Hoe groot die regen
buien zullen zijn en hoeveel er zullen vallen is echter niet bij benadering te zeggen.
Hoewel het weer dus iets beter zal zijn dan de afgeloopen dagen, is het waarschijnlijk,
dat de temperatuur geen verandering zal vertoonen, dat wil dus zeggen, dat het vrij
frisch belooft te zijn voor dezen tijd van het jaar.
JERUZALEM, 17 Mei (Havas).
Alle Joodsche groepen hebben
overeenstemming bereikt met den
nationalen raad betreffende een
program van weerstand tegen de
nieuwe Britsche politiek inzake
Palestina. Zoo werd besloten, dat
er betoogingen van uitsluitend
vreedzamen aard zouden worden
gehouden, waarbij de grootste
tucht in acht zal worden genomen
Het Joodsche weeratandsplan tegen
het morgen te puhliceeren Britsche Wit
boek zal allereerst bestaan uit een tel
ling van de mannen van 18 tot 35 jaar.
Legionnaire, die voor Engeland gestre
den hebben, zullen protest-optochten or-
ganiseeren.
Het verluidt te Bagdad, dat de re-
gocringen van Irak en Saoedie-
Arabië de Britsche regeering er van
in kennis hebben geöteld, dat zij de
Britsche voorstellen inzake Palesti
na beschouwen als een afwijzing
der eischen van de Arabische sta
ten.
Het Britsche departement van kolo
niën deelt mede. dat de Britsche regee
ring belangrijke concessies heeft gedaan
aan Transjordanië, welke „daadwerke
lijk kunnen bijdragen tot den vooruit
gang van Transjordanië in de richting
van volledige onafhankelijkheid". De
regeering aanvaardt het beginsel der
vervanging van den tegenwoordigen
executieven raad door een ministerraad
of kabinet, waarvan elk lid het hoofd
zal zijn van een departement en verant
woordelijk zal zijn jegens den Emir Ab
doellah. De tegenwoordige beperkingen
der rechten van den Emir recru'tce-
ring en onderhouden van een leger
worden opgeheven, en de Emir wordt
gemachtigd consulaire vertegenwoordi
gers te benoemen in de aan Transjor
danië grenzende Arabische staten.
Voorts heeft de Emir voldoening gekre
gen op andere punten, die strekken tot
vei'grnoting van het gezag der Transjor-
daansche regeering.
Tijdens een persconferentie te .War
schau heeft de voorzitter der nieuwe
Zionistische organisatie, Zabotinsky,
verklaard, dat deze organisatie besloten
heeft een Oost-Europcesch parlement
„De Joodsche tegenspoed" geheeten, bij
een te roepen, met het doel een inter
nationale conferentie te houden van
regeeringen om het probleem der
Joodsche landverhuizing op te lossen en
den beslissenden internationalen facto
ren een concreet plan voor te leggen tot
versnelling van de actie der massale
vestiging van Joden in Palestina. Het
parlement „De Joodsche tegenspoed" zal
in begin September bijeenkomen.
Morgen, Hemelvaartsdag,
zal het Amersfoortsch Dag
blad niet verschijnen.
Dit blad heeft een dagelijk-
sche oplaag van
EXEMPLAREN
HET AANTAL BETALENDE ABONNi'S
OP HET
AMERSFÜOR TSCH
DAGBLAD
STAAT ONDER GEREGELDE CON
TROLE VAN HET BUREAU VOOR
PUBLICITEITSWAARDE
TOURNOOIVELD 4 - DEN HAAG
Zondag hebben dienst de volgende
geneesheeren:
de Beaufort, Lange Bergstraat 41,
tel. 633.
Schmelling, Fred. v. Blankenheijmstr.
6, tel. 996.
Stokvis, Leusderweg 276, tel. 2081.
Zondag heeft dienst de apotheek van
Keijzër, Langestraat 9, tel 164 en Ja va-
apotheek, Leusderweg 12, tel. 1887.
Zondag hebben dienst de vroed
vrouwen
Mej. v. d. Grient, Bréestraat 8bis, tele
foon 189.
Mej. de Leuw, Puntenburgerlaan 213,
tel. 1852.
Weer verwachting
Voor het geheele land: Zwaar
bewolkt met opklaringen,
plaatselijk enkele regenbuien,
weinig verandering in tempe
ratuur. Zwakke tot matige,
veranderlijk© wind.
DE ZORG VOOR 'T VOLGEND JAAR
Het blijft altijd een moeilijkheid voor de
meeste liefhebbers om in een tijd dat hun
tuin volop in bloei staat, al weer te denken
aan het volgend jaar en te zorgen voor
nieuwen aanvoer van planten die pas den
volgenden zomer zullen bloeien.
Daar is allereerst het Vingerhoedskruid
of Digitalis, dat in Mei ter bestemder
plaatse gezaaid kan worden, en later op
25 cm. uitgedund wordt Eiken tuingrond
neemt zij voor lief. terwijl zij ook scha
duw kun verdragen. Vooral tegen heesters
en Coniferen is het Vingerhoedskruid van
een wondere bekoring met haar hoog op
schietende bloemstengels, bezet met tros
sen hangende purperen, rose of witte klok-
vormige bloemen, waarvan de variëteit Di
gitalis gloxiniaeflora superba. het nieuwe
rcuzcnbloemige ras de meeste aandacht
verdient.
Ook de Judaspenning of Linaria komt in
de Meimaand onze belangstelling vragen.
Zij wordt op een plekje gezaaid, dat niet
in de felle zon gelegen is. doch ook niet
geheel in de schaduw. De jonge plantjes
worden op 15 cm. afstand verspeend en
voor den winter ter bestemder plaatse uit
gezet op 30 cm. afstand. De bloemen zijn
paarsrood van kleur en worden gevolgd
door de bekende zilverwitte zaadschijffes,
die voor winterbouguetten nog steeds
waarde hebben.
Een van de mooiste Campanula's, nl. de
pyramidalis. wordt deze maand in potten
gezaaid en spoedig op een voedzaam
plekje in den vollen grond verspeend. In
het najaar kannen we ze opnemen met een
flinke kluit en ze in den kouden bak laten
overwinteren, hoewel ze op een beschut
plekje ook wel buiten kunnen blijven
staan.
Deze hooggrociende Campanula vormt
als potplant met haar lange sierlijke tak
ken. bezet met taltooze stervormige bloe
men in lavendelblauw of wit een prachtige
versiering voor een serre, hall of lichte
vestibule gedurende de zomermaanden.
Ook de Campanula medium mogen we
hier niet vergeten, een grootbloemige
vorm met mooie zachte kleuren, in rose,
wit, lila en blauw. Bij de variëteit caly-
cantha heeft de bladvormige kelk dezelfde
kleur aangenomen als de bloemkroon, het
geen een verrassend effect te weeg brengt.
Zij verlangen voedzamen grond en een
zonnig plekje, en na eenige malenverspe
nen kunnen zij in October met 'n flinke
kluitter bestemder plaatse geplant wor
den. waar zii wel gedurende de winter
maanden eenige dekking vragen.
