JimdA (pLcdmux
Ernstige onlusten in
Palestina
BRITSCH KONINGSPAAR HARTELIJK
ONTVANGEN IN CANADA
DE BRITSCHE PLANNEN
INZAKE PALESTINA
ZIJN BEKEND GEMAAKT
TROEPEN ONTSCHEEPT
TE KOELANGSOE
j/. SdwJboJiman %n.
TOESPRAKEN IN FRANSCHE
EN ENGELSCHE TAAL
SALUUTSCHOTEN
DREUNEN TE
QUEBEC
Moefti van Jeruzalem
blijft verbannen
Geen Arabische
en geen
Joodsche staat"
I
Telefoonlijnen doorgesneden, openbare
gebouwen bestormd en
bomaanslagen
Het probleem dei
concessies
in China
Ie BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
VRIJDAG 19 MEI 1939
QUEBEC, 18 Mei. (Beuter). Om 9 uur 52 plaatselijke tijd is de „Empress
of Australia" Woensdag in Quebec aangekomen. De kade bood een schilder-
achtigen aanblik door de kleurige militaire uniformen en de roode mantels
der bereden politie. Zoodra het schip vanuit de citadel van Quebec was waar
genomen. begonnen alle kerkklokken der stad bij wijze van welkom te beieren.
Drie vliegbooten kruisten boven de ..Empress of Australia", twee Canadeesche
torpedojagers voeren er voor en de Britsche kruisers er achter. Twee met vlag
gen gelooide sleepbooten trokken het schip naar de kade. terwijl de rivierbooten
hun schelle sirenes lieten loeien. De Koning en de Koningin verschenen om 9 uur
55 op het promenadedek en wuifden naar de menigte aan den wal, welke in
een luid gejuich uitbarstte en hen hartelijk begroette. De koning droeg het
admiraalsnniform: de koningin was in het grijs gekleed.
rens brachten. Het is hier. dat zich de
toegang naar Canada opent, hier waai
de Canadeesche natie werd geboren en
hier, dat groote daden zijn tot stand
gebracht herinneringen, die Frankrijk
en Engeland voor altijd tot roem zullen
strekken. Hier is het ook, dat heden ten
dage twee eroote rassen gelukkig naast
elkaar leven. De geest van Quebec is
een gelukkige samensmelting van on
dernemingsgeest en oude trotech be
waarde tradities."
EEN menigte van naar schat
ting vijftigduizend personen
had zich verzameld om de aan
komst van het Britsche konings
paar bij te wonen. Toen de koning
en de koningin den loopplank af
liepen, werden zij begroet door
een fanfare van trompetten, ter
wijl vanaf de citadel 21 kanon
schoten het koninklijke saluut
brachten.
Alle in de rivier liggende schepen wa
ren met vlaggen getooid; het was
prachtig helder weer. Op de kade was
een podium opgericht, dat met bloemen
was versierd cn met twee kleine kro
nen getooid. Nadat de Koning en de
Koningin door verschillende hoogwaar-
digheidsbekleedcrs waren verwelkomd,
begaven zij zich naar het speciaal voor
hen opgerichte podium, waar de leden
van het Canadeesche kabinet en andere
vooraanstaande Canadeezen met hun
echtgenooten reeds aanwezig waren.
Nadat de verschillende vooraanstaan
de personen aan het koningspaar wa
ren voorgesteld, bleef de Koningin op
het podium, terwijl de Koning er van
afstapte om het saluut in. ontvangst te
nemen van de eerewacht van grena
diers. Vervolgens inspecteerde de Ko
ning de eerewacht. Ongeveer een kwar
tier na hun landing, begaven Hunne
Majesteiten- ziclr in een kastanjebruine
auto met de koninklijke standaard
voorop door de juichende dichte menig
te naar het parlementsgebouw voor de
officieele welkomst plechtigheid.
Glimlachend wuifde de Koningin
naar de enthausiasste menigte. Bij hun
aankomst aan het parlementsgebouw
begaven Hunne Majesteiten zich onder
een goud scharlaken baldakijn in het
jrebouw. alwaar zij eenige oogenhlikken
rusten, alvorens.de roode zaal binnen
te treden, ten einde het adres van wel
kom van den premier der provincie
Quebec, Duplessis. aan te hooren.
Duplessis las in het Fransch een
adres van welkom voor, waarin hij
zeide:
„Ik ben op dezen on verge tel ijken dag
gelukkig cn trotsch jegens Uwe Ma
jesteiten uitdrukking te mogen geven
aan de gevoelens van vreugde, eerbied,
verknochtheid en toegenegenheid van
de geheele provincie Quebec en in het
bijzonder van de Canadeezen van Fran-
ache afkomst. Eensgezind van gevoelen
begroeten wij Uwe Majesteiten in onze
oude hoofdstad. Onze provincie is
steeds getrouw geweest aan dekroon
van Groot-Brittannië zooals ook aan de
tradities, overgeërfd van ons voorge
slacht. Wij zullen nimmer nalaten den
troon te beschouwen als het bolwerk
van onze democratische staatsinstellin
gen en grondwettelijke vrijheden. God
save. our gracious King and Queen".
Da Koning en Koningin hebben
Woensdagmiddag in een verklaring
gezegd, ten diepste getroffen te zijn
door de vele welkomstbetuigingen
uit. alle deelen van de Dominions
en uit de Vereenigdc Staten. Zij
verklaron, dat het aantal dezer
boodschappen zoo groot is, dat het
niet mogelijk is, hierop stuk voor
stuk te antwoorden, doch zij spre
ken voor de goede wenschen hun
oprechten dank uit
Na een tocht door het centrum der
stad heeft het koningspaar op de vlak
ten van Abraham de hulde in ont
vangst genomen van 30.000 schoolkin
deren uit Quebec, die in het Engelsch
en het Fransch het volkslied zongen.
Daarnaast waren nog minstens 30.000
mcnschen gekomen om het vorstenpaar
toe te juichen.
Later begaven de Koning en de Ko
ningin zich naar het paleis van den
luitenant-gouverneur Paienaude, waar
zij de thee gebruikten.
Aan de maaltijd, welke de Canadee
sche regeering in Hotel Frontenac aan
het Koningspaar heeft aangeboden,
hield de Canadepsrhe premier. Macken
zie King, een wolkomstrede gehourjen
in het Encrelsrh en senator Dandurand
een in het Fransch In zijn antwoord
aan Mackenzie King zeide de Koning
In het Eneelsch. zich er. van .bewust te
zijn, dat dit een historisch oogenhlik is,
want het is voor het eerst, dat een
Britsche Koning den Atlantischcn
Oceaan ie overgestoken.
Dit ie ook het eerste bezoek van een
Brltsch eouvercin aan zijn ovcrzeesche
Dominions, en dit moest wel aan het
oudste Dominion van de kroon zijn.
De Koning antwoordde Dandurand in
het Fransch. ,.Tk wil. zeide hij, deze
prachtige oude stad en provincie
Quebec hulde brengen in dezelfde taal
als van hen, die do beschaving het
eerst naar de oevers van den Sint Lau-
LONDEN, 18 Mei (Reuter). In het
Lagerhuis heeft minister MacDonald
op de vraag, of de regcering voorne
mens was, den Groot-Moefti van Jeru
zalem, Hoesseini, toe te staan naar Pa
lestina terug te keeren, geantwoord,
dat de Britsche regeering besloten had,
den Moefti voor onbepaalden tijd uit
Palestina te verbannen.
MacDonald zette uiteen, dat de regee
ring niet het feit over het hoofd kan
zien, dat de Moefti niet alleen het hoofd
was van de organisatie, die verantwoor
delijk is voor den terreur en de moor
den op Britten en Joden, doch ook het
hoofd van een groep, die maanden lang
hardnekkig eenzelfde campagne heeft
gevoerd tegen een groot aantal Arabie
ren.
Aan den anderen kant heeft Mac
Donald medegedeeld, dat, zoodra de
orde en rust in Palestina voldoende
zouden zijn hersteld, de mogelijkheid
eener spoedige vrijlating van een aan
tal Arabieren en Joden, die op grond
van de defensie-bepalingen geïnter
neerd zijn, zou worden overwogen, als
mede de weder-toelating in Palestina
van hen, die in verband met de jong
ste woelingen uitgewezen zijn.
LONDEN, 18 Mei. (Reuter). De plannen der Britsche regee
ring ten aanzien van Palestina, zooals die uiteengezet zijn in het
Woensdagavond gepubliceerde Witboek, komen neer op het vestigen
van een onafhankelijken Palestijnschen staat binnen tien jaar en
beperking van de Joodsche immigratie tot 75.000 immigranten in
totaal over een tijdsverloop van vijf jaar met daaropvolgende stop
zetting der immigratie.
De nieuwe staat zal door verdragen verbonden zijn met het Vereenigd
Koninkrijk, waardoor op bevredigende wijze wordt voorzien in de commercieele
en strategische behoeften der beide landen. Overleg met den Volkenbond zal
noodig zijn met het oog op het beëindigen van het mandaat. De onafhankelijke
staat zal er een zijn, waarin Arabieren en Joden tezamen regeeren zoodanig,
dat de levensbelangen van beide gemeenschappen worden gewaarborgd.
maken, zal zij overleg plegen met de
Palestijnen, den Volkenhond en de om
liggende Arabische staten, alvorens tot
uitstel te hesluiten. Als een uitstel on
vermijdelijk is, zal de regeering de
medewerking van deze partijen inroe
pen bij het opstellen van plannen om
tot het gewenschte doel te komen.
GEDURENDE de komende
vijf jaren zal de Joodsche
immigratie in een zoodanig tem
po geschieden, dat de Joodsche
bevolking op ongeveer een derde
van de totale bevolking wordt ge
bracht. Zoodoende zullen in de
eerstvolgende vijf jaren ongeveer
75.000 emigranten kunnen worden
toegelaten. Voor elk jaar zal een
quotum van 10-000 zijn toegestaan
en als bijdrage in de regeling van
het Joodsche vluchtelingenvraag
stuk nog eens 25.000, waardoor
het totaal op 75.000 wordt ge
bracht. Na vijf jaar zal geen Jood
sche immigratie meer zijn toege
staan zonder vergunning van de
Arabieren.
*5
DE vestiging van den onafhan
kelijken staat zal worden
voorafgegaan door een overgangs
periode, gedurende welke de Brit
sche regeering verantwoordelijk
blijft. In de overgangsperiode zal
aan het Palestijnsche volk een
grooter aandeel in de regeering
worden gegeven. Zoodra de vrede
en orde voldoende hersteld zijn,
zullen stappen worden onderno
men om deze politiek ten uitvoer
te leggen, waarbij den Palestijnen
een steeds grooter aandeel in de
regeering des lands wordt gege
ven. Het doel is, met de leiding
van alle departementen Palestij
nen te belasten, die terzijde wor
den gestaan door Britsche advi
seurs, doch die aan het toezicht
van den hoogen commissaris zijn
onderworpen.
De Palestijnsche departementshoofden
zullen zitting hebben in een uitvoeren
den raad, die den hoogen commissaris
van advies dient en Arabische en Jood
sche vertegenwoordigers zullen worden
uitgenoodigd tot het vervullen der
functies in verhouding tot de sterkte
der onderscheidene bevolkingsgroepen.
De uitvoerende raad kan later worden
omgezet in een ministerraad.
De regcering is bereid, het apparaat
in het leven te roepen noodig voor het
instellen van een volksvertegenwoordi
ging, indien de openbare meening zich
hiervoor zou uitspreken.
Na vijf jaar van het herstel van den
rede en orde af. zal worden overge
gaan tot het instellen van een geschikt
lichaam ter vertegenwoordiging van de
Palestijnen en de Britsche regeering,
welke aanhevelingen zal doen voor een
grondwet van het onafhankelijke Pa
lestina.
De Britsche regeering zal moeten
kunnen vaststellen, dat. voldoende
gedaan is voor de veiligheid van- cn
vrijen' toegang tot de heilige plaat
sen cn voor de bescherming van de
belangen en eigendommen van ver
scheidene religieuze lichamen, als
ook voor de bescherming van de
verschillende gemeenschappen en
dat rekening is gehouden met de
eischen van de strategische positie,
tot tevredenheid van de Britsche re
geering.
De Britsche regeering zal alles doen
om de vestiging van een onafhankelijke
Palestijnschen staat binnen tien jaren
te vergemakkelijken, doch, zoo de om
standigheden uitstel noodig mochten
Aan den hoogen commissaris zullen
bevoegdheden worden gegeven tot het
regelen van de overdracht van het land.
De regeering verwerpt den eisch der
Arabieren, dat Palestina tot een Ara-
bischen staat wordt gemaakt, alsook
den eisch der Joden, dat Palestina een
Joodsche staat wordt, daar dit laatste
in strijd zou zijn met de verplichtingen
tegenover de Arabieren krachtens het
mandaat.
De Lobby-correspondent van Reu
ter meent te weten, dat het voor
naamste doel van de verklaring der
regeering inzake de politiek ten
aanzien van Palestina is, de onze
kerheid weg te nemen, daar de on
zekerheid een der voornaamste oor
zaken van de woelingen in Palesti
na wordt geacht
Het feit, dat de politiek thans vast
staat, zal, naar men verwacht, van bei
de zijden kritiek uitlokken. Deze zal
echter worden bezien in de overtuiging,
dat de voorstellen een rechtvaardige
oplossing vormen, welke rekening houdt
met do verplichtingen, zoowel tegen
over de Joden als tegenover de Ara
bieren.
Omtrent den vorm van den nieuwen
staat is geen willekeurige beslissing ge
nomen. Deze kan federaal zijn of uni
tair. Hij zal bepaald worden in overleg
met den Volkenbond. Het geheele plan
is onderworpen aan de goedkeuring
van den.Volkenbond en men verwacht,
dat de permanente mandaten-commis
sie het in Juni in behandeling zal ne
men cn het later zal doorgeven aan
den Volkcnbondsraad.
Het Witboek zal Maandag en Dinsdag
a.s. in het Lagerhuis besproken worden.
Minister MacDonald zal dan de rede
nen uiteenzetten, welke de regeering
tot het nemen van deze besluiten aan
leiding hebben gegeven.
KINDERHOEKJE
103. Om de heugelijke gebeurtenis te vieren wordt een
groot feestmaal aangericht, waar alle kabouters uit Kikker
land aan deelnemen. De heerlijkste gerechten welke men
maar denken kan worden met smaak genuttigd.
104. Het bekende Kikkerlandsche Muziek-ensemble „Blaas-
raak" geeft zijn vroolijkste wijsjes ten beste. Luid galmen
de lonen door het bosch.
£w ^uwsüis qnsuds tafrrfwijn
Per flesch 0.65 ||j Per anker Z5.—
TA£tecktAch&AiAacrf 17 JeJ. 145
JERUZALEM, 18 Mei. (Reuter).
Terroristen hebben de radio-
voorlezing van het Witboek in de
drie officieele talen verstoord
door alle vier de lijnen tusschen
de studio te Jeruzalem en den
zender te Ramallah door te snij
den-
Te Tel Aviv hebben 1500 Jood
sche betoogers de bureaux van
de districts-overheid bestormd.
Zij verwoestten de inventaris en
stichtten brand. Een Joodsche
politie-agent is ernstig gewond,
toen uit de menigte werd gescho
ten, nadat de politie een charge
had gemaakt.
In het centrum van Jeruzalem
zijn verscheidene bommen ont
ploft in het immigratiedeparte
ment. Ook hier ontstond brand.
De meerderheid der Joodsche
bevolking verwerpt de gedachte
aan geweld: men verwacht eerder
een lijdelijk verzet, te vergelijken
met de actie van Gandhi.
Tot middernacht zullen de Jood
sche winkels en openbare gelegen
heden gesloten zijn ten teeken
van protest tegen den inhoud van
het Witboek.
Vanmiddag trokken vijftienduizend
Joden onder leiding van opperrabbijn
Herzog en andere rabbijnen in een or
delijke betooging door de hoofdstraten
van de Joodsche wijk van Jeruzalem
in den stoet werden borden met de vol
gende opschriften meegedragen; „Wij
willen ons niet overgeven aan de poli
tiek van de regeering" en „Wij willen
geen minderheid vormen onder Arabi
sche heerschappij".
Reeds vroeg in den ochtend hadden
zich groepen Joden verzameld, die het
Britsche en Arabische verkeer uitjouw
den. Op het Joodsch college was de Zio
nistische vlag halfstok geheschen. De
menigte zong het Hatikwah-gezang en
deelen van de 137ste Phalm.
Er wordt geen melding gemaakt van
verdere ongeregeldheden met de politie,
de Joodsche leiders hebben de menigte
aangespoord de orde te handhaven.
Herzog heeft een toespraak gehouden,
waarin hij zeide, dat England ontrouw
is geworden aan de goddelijke opdracht
Israël te verlossen.
De Joodsche soldaten, die in het Brit
sche leger in den grooten oorlog hebben
gestreden, hebben eveneens betoogd.
Ook in de Joodsche wijk le Haifa zijn
massa-hetoogingen gehouden, het ver
keer is geheel stilgelegd. Van politie
merkt men weinig, doch wel heeft zij
uitgebreide maatregelen genomen ten
einde de betoogers binnen de Joodsche
wijk te houden.
Op verschillende plaatsen in het land,
zoo meldt Havas, is de terreur toegeno
men. In den afgeloopen nacht heeft een
gewapende bende een Joodsche kolonie
aan de baai van Haifa aangevallen. Een
Joodsche vrouw werd gedood, een der
vier bewakende politiemannen jverd
gewond.
In een gevecht tusschen politie en
rebellen bij het dorp Damough in Gali-
lea werd één der opstandelingen ge
wond.
De politie nam een hoeveelheid wa
pens en munitie in beslag.
De rust weergekeerd
Nader meldt men, dat te Jeruzalem
en te Tel Aviv een betrekkelijke rust is
weergekeerd. De beperkende bepalin
gen voor het verkeer op straat zijn op
geheven. Te Tel Avivi is de staking vol
komen.
Verklaring van Mac
Donald
Reuter meldt uit Londen, dat in het
Lagerhuis de minister van koloniën,
MacDonald, heeft medegedeeld, dat hij
van den hooge-commissaris in Palesti
na bericht heeft ontvangen, dat over
het algemeen de toestand in het land
kalm is. Overal is de staking van de
Joden algemeen en te Jeruzalem werd
vanochtend een ordelijke betooging ge
houden.
Gisteren is door middel van tijd
bommen in koffers, brand gesticht
in vier kamers van het gouverne
mentsgebouw te Jeruzalem. In drie
kamers werd alleen schade aan het
meubilair aangericht, terwijl in de
vierde kamer documenten werden
vernield, hetgeen lastig zal kunnen
blijken. Ook werd een koffer gevon
den, waarin geligniet, dat evenwel
niet is ontploft. Vandaag werd op
het gouvernement gewoon gewerkt.
Te Tel Aviv vereenigde zich gisteren,
nadat het Witboek door middel van de
radio was gepubliceerd, een groote me
nigte voor het districtsbureau. Men for
ceerde den toegang en stak het meu
bilair van het bureau tot registratie
van de landerijen in brand. Documen
ten van geringe waarde werden ver
brand. Deuren en ramen werden ver
nield. Te middernacht werd het curfew
afgekondigd, doch vier uur later werd
dit weer opgeheven.
Minister-president Chamberlain
heeft aangekondigd, dat Maandag
en Dinsdag in het Lagerhuis de de
batten over de Palestijnsche kwestie
zullen worden gehouden. De regee
ring zal een motie indienen, waar
in wordt gezegd, dat het Huis de
politiek van de regeering, zooals
deze uiteen wordt gezet in het Wit
boek, goedkeurt.
Terroristen gearresteerd
AMMAN, 18 Mei (Hava6) De politie
heeft vier Palestijnsche Arabieren ge
arresteerd, die gewapend waren met
rvolveers en bekend hebben een aan
slag te hebben willen plegen op het
leven van den commandant van het
leger van Transjordanie, Glapp Pasja.
Ook in het gebied Irbid werd een
aantal terroristen gearresteerd.
Teleurstelling in Ara
bische kringen
LONDEN, 18 Mei. (Reuter).
Arabische kringen te Londen zijn
teleurgesteld over de overgangs
periode van tien jaar, voorgesteld
in het Britsche Witboek inzake
Palestina. Zij zijn van oordeel, dat
de uiterste limiet drie jaar had
moeten zijn en voeren aan, dat
Palestina niet tien jaar zoo verder
kan gaan met als einddoel een
Arabischen bondsstaat.
In deze kringen verklaart men dat,
alvorens de Arabieren den huidigep
strijd 6taken, zij overtuigd moeten zijn
van het voornemen der Britsche regee
ring. een voldoende begin te makenjnet
het aansturen op onafhankelijkheid.
Ten aanzien van de voorgestelde immi
gratie van 75.000 Joden verklaren de
Arabieren, dat de economische toe
stand in Palestina zulk een belangrijke
verjiooging niet zal toelaten.
Het Joodsch agentschap voor
Palestina te Londen deelt officieel
mede: „Dé nieuwe Britsche politiek
komt hierop neer, dat het Joodsche
volk het recht ontzegd wordt we
derom een nationaal huis op te
bouwen. Zij draagt het gezag over
Palestina over aan de tegenwoordi
ge Arabische meerderheid, levert
de Joodsche bevolking aan de gena
de van deze meerderheid over en
stelt voor de Joden in hun eigen
vaderland een territoriaal ghetto
in.
Het Joodsche volk beschouwt deze
\voordbreuk als een zwichten voor het
Arabische terrorisme. De vrienden van
Groot-Brittannië worden er door over
geleverd aan hen, die dit land bestrij
den. De kloof tusschen de Joden en
de Arabieren moet er door verbreed
worden, en de hoop op vrede in Pales
tina wordt er door ondermijnd. Het is
een politiek, waarin het Joodsche volk
niet zal berusten. Het nieuwe regiem
zal eiken moreelcn grondslag missen
en in strijd zijn met het internationale
recht. Zulk een regiem kan slechts met
geweld ingesteld en gehandhaafd wor
den. De Joden zullen nooit toelaten, dat
de poorten van Palestina voor hen ge
sloten worden.
SJANGHAI, 18 Mei. (Reuter).
Gisteren heeft de Amerikaan-
sche kruiser Marblehead in de
internationale nederzetting van
Koelangsoe een afdeeling van 43
gewapende manschappen aan land
gezet.
Cordell Huil, de minister van buiten-
Iandeche zaken der Ver. Staten, heeft
aan de pers verklaard, dat het staats-
departement geen instructies heeft ge
zonden voor de ontscheping van Ameri-
kaansche troepen op Amoy. Hij ver
klaarde, dat het niettemin mogelijk
was, dat de Amerikanen op Amoy, in
overleg met Engelschen en Franéchen,
een beroep op internationale troepen
hadden nedaan voor de handhavin? van
de orde en de veiligheid der buitenlan
ders in de internationale concessie.
Op het ministerie van marine
te Londen werd Reuter gisteravond
medegedeeld, dat behalve Ameri-
kaansche troepen ook Britsche
en Fransche mariniers te Koe
langsoe zijn ontscheept. Door de
Britsche, Fransche en Amerikoan-
sche oorlogsschepen zijn groepen
van 42 man elk op het eiland ont
scheept. Hun totaal aantal is. naar
verklaard werd, gelijk aan dat van
de Japansche strijdkrachten op het
eiland.
Het Japansche dagblad de Yomioeri
Sjimboen is van meening, dat Japan de
gelegenheid, welke zich thans voordoet,
moet te baat nemen om een fundamen-
tecle oplossing te verkrijgen in de
kwestie der internationale nederzettin
gen in China. Het blad beweert, dat de
internationale nederzettingen en bui-
tenlandsche concessies in China broei
nesten van anti-Japansche terroristen
zijn en de basis voor arglistige opera
ties van de zijde der Kwo Min Tang-re
geering.
