POOLSCHE NOTA'S
AAN SENAAT
der Vrije Stad Danzig
Rome en Berlijn strijden
voor hun „levensruimte"
„Vrede, en vrijheid kunnen
niet gescheiden worden"
DE EEMTLANDER
Maandag 22 Mei 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
37e Jaargang No. 307
Danziger autoriteiten door Poolsch
commissaris-generaal in
gebreke gesteld
Polen houdt vast
aan douane
rechten
Danziger Senaat
neemt strenge
maatregelen
Arbeidsconflict
dreigt te
Arnhem
Hitier ontvangt
Ciano
r
Verjaardag van den
Koning gevierd
Doodelijk ongeluk op
een werf
Benesj wendt zich tot
den Volkenbond
Huisvesting der Joden
in Duitschland
Touringcar duwt
auto van den
weg
Licht op:
9 uur 26 min.
AM EK SFOORTS CL DAGBL AD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1 95; per maand 0.65; per
week met gratia verrekering tegen ongelukken) f 0.15
Binnenland lianco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PPI IC [KR anVFRTFNTIFN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
U" AUYmtWI":n elKe fegcl mcer f o.25. Liefdadigheids-advertentiên voor de
helft van Jen prijs. Kleine AdvertentiSn „KEITJES" bij vooruitbetaling 1 5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
WARSCHAU, 22 Mei (PAT). De Poolsche commissaris-
generaal te Danzig heeft Zondag den president van den Dan-
zigschen Senaat twee nota's gezonden betreffende de incidenten
van Kalthof. In de eerste nota geeft hij het relaas van het ge
beurde en wijst hij op het gebrek aan veiligheid voor de Poolsche
bevolking van de Vrije Stad, in het bijzonder in het district
Grosses Werder, waar sinds lang een propaganda-actie gevoerd
wordt tegen de Poolsche douane-inspecteurs. De aanval op het
huis der Poolsche inspecteurs, waarvan de politie niets wist, of
die zij niet wilde verhinderen, vormt daar, aldus deze Poolsche
nota, het bewijs voor, evenals de aanval op de auto van den vice-
commissaris-generaal, wiens vertrek naar Kalthof van te voren
ter kennis werd gebracht van den Senaat.
De tekst van de tweede nota luidt als volgt: „In verband met de incidenten
van Kalthof in den nacht van 20 op 21 Mei, waarvan een korte uiteenzetting
gegeven wordt in een tegelijkertijd overhandigd schrijven, en mij refereerende
aan ons onderhoud van heden, heb ik de eer, op instructie mijner rcgcering.
U het volgende ter konnis te brengen:
De incidenten van den afgeloopen nacht, gericht tegen de Poolsche inspec
teurs der douane tc Kalthof. die van hun kant geen enkele aanleiding hebben
gegeven tot den aanval, waarvan zii het voorwerp vormden, zijn een ge vol»
van een georganiseerde actie tegen hen in het plaatsje Kalthof.
GEWEZEN moet worden, zoo
vervolgt deze Poolsche nota,
op het feit, dat talrijke betoogers
politie-uniformen droegen. In ver
band met de onderhavige exces
sen, waren de Poolsche inspec
teurs gedwongen het gebouw, waar
zij zich bevonden, te verlaten, het
geen hun onmogelijk maakte hun
functies op het gebied der douane
controle uit te oefenen.
Door mij op de hoogte gebracht van
den Poolschen douane-inspecteurs berok
kende moeilijkheden te Kalthof, beeft de
Senaat der Vrije Stad, ondanks de ver
zekeringen, die staatsraad Boetscher mij
laatstelijk dienaangaande heeft gegeven,
geen enkele maatregel genomen om den
"Poolschen inspecteurs de veiligheid en
de vrijheid te verzekeren om hun functie
te vervullen.
Dit feit, waarvan de verantwoordelijk
heid ten laste komt van de autoriteiten
der Vrije Stad, bewijst, dat deze auto
riteiten de orde op het gebied van
de Vrije Stad niet willen of niet
kunnen waarborgen, waarop
de Poolsche regeering op categorische
wijze de aandacht heeft gevestigd in
haar schrijven van 20 Mei.
Onder die omstandigheden is de
Poolsche regeering gedwongen te
constateeren. dat de autoriteiten der
Vrije Stad de volledige verantwoor
delijkheid moeten dragen voor de te
Kalthof voorgevallen incidenten. De
autoriteiten der Vrije Stad zijn te
meer verantwoordelijk voor den
daarop gevolgden aanval op de auto,
waarmede de vice-commissaris-gcne-
raal. Perkowski. zich naar Kalthof
had hegeven om zich op de hoogte te
stellen van het lot d^r Poolsche in
specteurs. Tengevolge van dezen aan
val werden schoten gewisseld, waar
door een der aanvallers werd ge
dood.
Met het oog op dezen toestand heb ik,
op instructie mijner regeering. de eer ca
tegorisch het volgende te verklaren:
(1) De Poolsche regeering zal niet
toestaan, dat langs den weg der voldon
gen feiten de Poolsche rechten op
douane-gebif-d worden beperkt.
f2) De Poolschp regeering eischt een
onderzoek naar de schuldigen en mede-
deeling van de resultaten van dit onder
zoek.
f3) De Poolsche regeering eischt scha
deloosstelling voor de schade, die ver
oorzaakt 'is in het huis. waar de Pool
sche douane-inspecteurs te Kalthof zich
bevonden.
f4) Met het oog op de steeds veel-
Vuldiger aanvallen op Poolsche functio
narissen en de Poolsche bevolking in de
Vrije Stad is de Poolsche regeering ver
plicht een duidelijke en verplichtende
verklaring te eischen. welke waarborgen
de Senaat van de Vrije Stad de Pool
sche regeering kan geven voor de ver
zekering van de orde en van de veilig
heid der Poolsche functionarissen en
der Poolsche bevolking in de Vrije Stad
Danzig",
Oost Ze&
WARSCHAU, 22 Mei. (Reuter).
Na de krachtige vertoogen,
welke de Poolsche commissaris-
generaal Chodacki tot den Senaat
van Danzig heeft gericht, heeft de
Senaat strenge politiemaatregelen
gelast. Het verluidt, dat Chodacki
gezegd heeft, dat tenzij aan de
Poolsche ambtenaren politiebe
scherming zal worden verleend,
Polen zelf de maatregelen zou
moeten nemen voor de veiligheid
van zijn onderdanen.
Havas meldt, dat de Poolsche
douane-inspecteur te Kalthof, die
zich na de incidenten van Zater
dagavond naar Simosdorf hadden
begeven, opdracht hebben gekre
gen hun functies te Kalthof on
middellijk te hervatten. De Senaat
zou de verzekering hebben gege
ven, dat zij hun werk in volle vei
ligheid zullen kunnen verrichten.
Na de energieke stappen van
den Poolschen commissaris-gene
raal ten aanzien van den aanval op
het huis, waar zich Poolsche
douane-inspecteurs bevonden in
het dorp Piekel, den tweeden aan
val in 24 uur, hebben de Danzig-
sche autoriteiten een detachement
politie naar het bewuste plaatsje
gezonden, hetwelk daar heden
avond de menigte der betoogers en
partijformaties uiteen joeg en de
orde herstelde.
Het gebied der Vrije Stad Danzig. ge
legen tusschen den Poolschen Corridor
en Duitsch Oost-Pruisen, is op deze
kaart gearceerd aangegeven
Wederzijds critiek op
berichtgeving
Het Poolsche telegraafagentschap be
sluit een bericht over de gebeurtenissen,
welke zich te Kalthof hebben afgespeeld
als volgt: „De Senaat van Danzig, welke
onjuiste berichten verspreidt, probeert
zich van zijn verantwoordelijkheid voor
de bloedige incidenten te ontlasten, die
een flagrante schending beteekenen van
een der fundamenteele rechten van Po
len in Danzig, n.l. de controle op de
douane.
Van toonaangevende Danzigsche zijde
wordt critiek uitgeoefent op de Poolsche
berichtgeving betreffende het incident
van Kalthof.
De Poolsche mededeelingen zouden op
beslissende punten afwijken van de re
sultaten van het onderzoek der Danzig
sche politie. De inzittenden van de Pool
sche auto zijn niet bedreigd door een
menschcnmenigte, daar het slechts om
twee personen ging, die niets konden
weten van de betoogingen der bevolking
noch van de aanwezigheid der Poolsche
diplomaten.
ARNHEM, 22 Mei. Tusschen de
firma v/h van Dijk en Co. te Arnhem
en de samenwerkende bonden in de
kleedingindustrie (de R.K., Chr. en
moderne bond) is een scherpe ver
houding ontstaan, doordat de firma
voornemens is, een nieuwe werk
wijze en loonregeling toe te passen
zonder voldoende overleg met de
yakbonden te plegen. De betrokken
meisjes en mannen sloten zich voor
het overgroote deel als lid bij de
vakbonden aan.
Aan de firma is meegedeeld, dat in
dien geen overeenstemming vóór Dins
dag 30 Mei a.s. is verkregen, het perso
neel en de bonden zich het recht voor
behouden op dien datum den arbeid
neer te leggen.
Het personeel omvat ongeveer 70 per
sonen.
Minister van Boeyen
morgen 50 jaar
's-GRAVENHAGE. 22 Mei. - Mor
gen wordt de heer H. Van Boeyen,
minister van Binnenlandsche Zaken
50 jaar.
De heer Van Boeyen is 23 Mei 1889 te
Putten geboren. Na de 5-jarige Hoogere
Burgerschool te Amersfoort te hebben
doorloopen was hij gedurende 4 jaar
werkzaam ter provinciale griffie van
Gelderland, in welk tijdvak hij de akten
staatsinrichting m.o. en die van ge
meente-secretaris behaalde.
In 1915 trad de heer Van Boeiien in
dienst bij het hoofdbestuur der P.T.T..
waar hii snel promotie maakte en na 5
iaar den rang van referendaris ver
kreeg.
In zijn woonplaats Voorburg was hij
wethouder van 1910 tot 1025. Als vurig
voorstander van het bijzonder onderwijs
heeft hij veel bijgedragen tot den bloei
van dft onderwijs in zijn woonplaats.
In 1923 gekozen tot lid van Provin
ciale Staten van Zuid-Holland, werd hij
op 3 September 1925 gedeputeerde dier
provincie.
In 1932 werd hij voorzitter van den
radioraad en als zoodanig trad hij af
toen hii in 1937 in het huidige kabinet
de portefeuille van Binnenlandsche Za
ken aanvaardde.
Engeland en Frankrijk beschuldigd van een
hegemonistische, exclusivistische en
onverdraagzame politiek
Het Duitsch-Italiaansch
militair pact heden
onderteekend
BERLIJN, 22 Mei.
HITLER heeft Zondagmiddag
in tegenwoordigheid van den
minister van buitenlandsche za
ken, von Ribbentrop, den Italiaan-
schen minister van buitenlandsche
zaken, graaf Ciano ontvangen
voor een langdurige gedachten-
wisseling.
Vergezeld van den Italiaanschen ge
zant Attolico had graaf Ciano tevoren
den minister van buitenlandsche zaken
von Ribbentrop in de Wilhelmstrasse
een bezoek gebracht. In een langdurig
onderhoud hadden zij gelegenheid de in
Milaan gevoerde besprekingen over den
buitenlandschen politieken toestand
voort te zetten. Na den terugkeer van
graaf Ciano begaf von Ribbentrop zich
naar Hotel Adlon om den Italiaanschen
minister zijn tegenbezoek te brengen. In
Hotel Kaiserhof gaf von Rihhentrop een
noenmaal, waaraan ook Attolico en ge
neraal Pariani aanzaten.
De Duitsche minister van buiten
landsche zaken von Ribbentrop en
de Italiaansche minister van buiten
landsche zaken graaf Ciano hebben
vanochtend in de ambassadeurszaal
der nieuwe Rijkskanselarij het
Duitsch-Italiaansche verdrag van
bondgenootschap onderteekend.
De diplomatieke redacteur van Stc
fani meldt nog uit Berlijn:
„Met het bondgenootschap, dat Maan
dag van kracht zal worden, worden de
gewapende strijdkrachten van Italië en
Duitschland solidair in dienst gesteld
van de gemeenschappelijke idealen en
de gemeenschappelijke belangen. De for
mules van het accoord zijn eenvoudig en
categorisch. In een stijl van oprechte
loyaliteit vestigen deze formules een
permanente politieke samenwerking en
een volkomen militaire solidariteit
Italië en Duitschland beginnen aldus de
eerste periode van 10 jaar van een hond
genootschap, dat wezenlijk ten doel
heeft het behoud van den vrede.
Mussolini heeft verklaard, dat er
in Europa geen problemen zijn, die
niet langs vreedzamen weg kunnen
worden opgelost. De politieke en mi
litaire solidariteit der beide as-
mogendheden is gericht op dit
ideaal van een vrede met rechtvaar
digheid, die de diepe wensch der
volkeren is. Maar Italië en Duitsch
land zijn ook bereid om met dezelfde
vaste beradenheid iedere bedreiging
van hun rechten af te slaan, iederen
aanval op de veiligheid van hun
„levensruimte."
Dé grens tusschen Germanisme en Ro-
maniteit is erkend door den Fuehrer in
zijn historische redevoering, uitgespro
ken in het Palazzo Venczia. Op die, a!
dus voor altijd vastgestelde afbakening,
die plechtig erkend is, vindt het bond
genootschap der beide rijken zijn eerste,
hechte fundeering. De oorzaken dor mee-
ningsverschillen, die Romaniteit en Ger
manisme gescheiden hadden gehouden,
zijn voor altijd uit den weg geruimd.
Het hondgenootschap omsluit ook wc-
derkcerige veiligheid van de levens
ruimte.
De Westelijke democratieën ont
kennen en veroordeel en het beginsel
der „levonsruimte", maar alleen
wanneer het gaat om Duitschland
en Italië. Wanneer het echter gaat
om Britsclie en Fransche belangen
wordt de „levensruimte" heilig, on
aantastbaar en onbeperkt voor de
beide democratieën. Frankrijk heeft
zijn „levensruimte" uitgestrekt van
den Rijn tot Noord-Afrika en Sene
gal. Thans is ook Syrië Fransche
„levensruimtc", om niet te spreken
van andere bezittingen, protectora
ten en mandaten.
Wat Engeland betreft, dit sluit in zijn
„levensruimte" alle Oceanen en het ko
loniale rijk, waar de zon nooit onder
gaat. Alsof dat niet voldoende was, heb
ben de conservatieve mogendheden door
middel van de fictie der zoogenaamde
garanties hun protectoraat gevestigd
over een reeks staten in Oost-Europa,
welke staten op hun beurt doel zijn gaan
uitmaken van de demo-plutocratische
levensruimte.
Tegen die hegemonistische, exclusivis-
tische cn onverdraagzame politiek wij
den Duitschland en Italië in het bond
genootschapspact zonder bijgedachten
en zonder voorbehoud hun wil om Eu
ropa een vrede met rechtvaardigheid te
geven. En aangezien de strijdkrachten,
waarover het Italiaansch—Duitsche blok
beschikt, ontzaglijk zijn, is het pact uit
eigen waarde een groote garantie voor
den vrede."
Koning George onthult te Ottawa een gedenk-
teeken voor gesneuvelden in den
Wereldoorlog
KINGSTON (Ontario), 22 Mei.
(Havas). De koning en de ko
ningin zijn even voor middernacht
te Kingston aangekomen. Zij wa
ren uit Ottawa vertrokken onder
het enthousiast gejuich van een
menigte van honderdduizend per
sonen.
„Zonder vrijheid kan geen duurzame
rede beslaan, zonder vrede kan geen
duurzame vrijheid bestaan", deze tref
fende woorden werden uitgesproken door
koning George in een rede, die hij Zon
dagmorgen hield bij de onthulling van
een nationaal oorlogsgedenkteeken te
Ottawa.
De koning had de aandacht gevestigd
op de symholiek van het gedenkteeken,
zeggende: „Boven den boog, waaronder
door de strijdkrachten der naties zich
voorwaarts dringen, staan de figuren
van den vrede en de vrijheid. Niet bij
toeval verschijnen zij naast elkander.
Vrede en vriiheid kunnen niet lang ge
scheiden worden. Het is goed om in een
der hoofdsteden van de wereld een
zichtbare herinnering te bezitten aan
een zoo groote waarheid."
Bij deze onthulling, die de belangrijk
ste officieelc plechtigheid was welke
door den koning wordt verricht tijdens
zijn reis door Canada, waren 200.000 per
sonen aanwezig.
Voor het eerst in de geschiedenis heeft,
een Britsche koning zijn verjaardag in
een van de Dominions gevierd. In geheel
Canada was het Zaterdag een nationale
feestdag. De koning heeft het défilé van
de Canadian Guards bijgewoond en was
daarna aanwezig bij de „garden party"
in het regecringshuis. De regeeringsge-
bouwen en de meeste winkels in de
hoofdstad waren Zaterdag gesloten. Een
groote menigte sloeg het troependéfilé
gade.
SCHIEDAM, 22 Mei. Zaterdag
middag was J. B. de G. uit Rotter
dam op een stelling aan de werf
Wilton te Schiedam bezig met het
verrichten van werkzaamheden aan
het s.s. „Hada County". Plotseling
kwam een van de platen van dit
schip, die moest worden afgebrftnd,
onder spanning en sprong los. De
G. werd van de 6telling geslingerd
cn kwam in het ruim terecht.
Het slachtoffer liep een schedel-
basisfractuur op. Hij werd naar het
Algemeen Ziekenhuis alhier ver
voerd, waar hij in den afgeloopen
nacht is overleden.
CHICAGO, 22 Mei (Havas) Oud
president Benesj heeft zich tot den vol
kenbond gewend met een verklaring,
waarin hij protesteert tegen den inval
van Duitschcrs en Hongaren in Tsje-
cho-Slowakije en den regceringen van
Engeland, Frankrijk en Rusland ver
zoekt de zaak van x'sjccho-Slowakije in
den Volkenbondsraad te verdedigen.
Hij zegt tot dit verzoek gedwongen te
zijn, daar Tsjccho-Slowakije niet meer
te Genève tegenwoordig kan zijn, „ten
gevolge van onderdrukking en geweld.
Duitschland heeft aldus Benesj de
fundamenteele verdragswettcn cn de
algemccne beginselen van het interna
tionale recht geschonden. Benesj vraagt
maatregelen tegen den inval."
MAAGDENBURG. 22 Mei. (Reuter).
Het gemeentebestuur van Maagdenburg
heeft „Hotel Amsterdam" aangekocht
om er Joden onderdak te brengen, die
uit hun huizen zijn gezet. Op deze wijze
hoopt men van Duitsche officieele zijde
er in te slagen het Joodsche huisves-
tingsvraagstuk op te lossen. De 25 ka
mers van dit hotel, welke werden be
schreven ais „comfortabel, zij het niet
eerste klasse", zullen elk voor twee per
sonen worden ingericht. Er zullen nog
meer hotels ter beschikking worden ge
steld van Joden, die aanzegging hebben
gekregen hun huizen te verlaten*
Ex-Keizer ten paleize
Soestdijk
Men meldt ons van officieele
zijde, dat de ex-Keizer en
Zijne Gemalin Zondagmiddag
evenals vorige jaren een be
zoek hebben gebracht aan
Prinses Juliana en Prins Bern-
hard. Zij waren ditmaal ver
gezeld door Prinses Kyra
K.J
Vijf gewonden het gevolg
TERHEIJDEN, 22 Mei. Om
streeks negen uur is gisteravond na
bij de nieuwe brug alhier een ern
stig verkeersongeluk gebeurd. Een
Belgische touringcar drukte bij het
passeeren een kleine personenauto,
die evenals de groote wagen in de
richting Tilburg reed, van den weg.
Het wagentje werd tegen een beton
nen dam geworpen van de Breda-
sche betonmaatschappij.
De auto kantelde vervolgens in een
sloot, de vijf inzittenden, een gezin uit
Tilburg, werden allen gewond. De 36-
jarige vader en moeder en hun beide
kinderen van acht jaar kregen ernstige
snij,wonden en inwendige kneuzingen en
zijn naar het Sint Ignatiusziekenhuis te
Breda vervoerd. Het twaalfjarig doch
tertje der familie, werd slechts licht ge
wond en behoefde niet in het ziekenhuis
te worden opgenomen.
De touringcar is na de aanrijding
doorgereden, doch in Zundert aange
houden.
Nader kan worden gemeld, dat het
verongelukte gezin is de familie van
Pelt uit Tilburg. Aan de in het zieken
huis opgenomen slachtoffers werd ook
geestelijke bijstand verleend.
PORTEFEUILLE DOOR
MR. DE WILDE
OVERGEDRAGEN
's-GRAVENHAGE. 22 Hel. He
denmorgen om elf uur heeft de afge
treden minister van financiën, mr.
J. A. de Wilde, zijn portefeuille over
gedragen aan den minister van
Staat, minister van Algemeene Za
ken, dr. H. Colijn, die ad interim ook
het departement van financiën zal
beheeren.
's-GRAVENHAGE, 22 Mei. He
denmorgen om halftien heeft de
afgetreden minister van financiën,
mr. J. A. de Wilde, afscheid geno
men van de ambtenaren van zijn
departement, die zich daartoe ver
zameld hadden in de kleine balzaal
van het gebouw van het departe
ment van Algemeene Zaken, dat
aan dat van het departement van
Financiën grenst.
W. NIEMEIJER OVERLEDEN
HAREN (Gr.) 22 Mei. In den ouder
dom van 86 jaar is alhier overleden de
heer W. Niemeyer, president-commissa
ris van de bekende tabaksfabriek Theo-
dorus Niemeyer N.V. te Groningen.
De teraardebestelling geschiedt Woens
dag a.s. op de Nieuwe Begraafplaats te
Haren.
W eerverwachting
Voor het geheele land: gedeel
telijk bewolkt, droog weer, wei
nig verandering in temperatuur,
meest zwakke veranderlijke
wind.
