De Coloradokever dient
verdelgd te worden
STADSNIEUWS
Veluwsche molen in gevaar
dcfanda
VOORJAARSWEELDE
r
Recorddag voo
de Spoorwegen
Amsterdamsch bezoek
Kapelaan B. Veltman
verlaat onze stad
Genieaanbesteding
Rumoer op de Kamp
VOOR OUDEN
VAN DAGEN
Ontvangsten tot
nu toe f 114
Dirk Harting stelt
ten toon
Pinksterretours
hadden succes
Bevolking moet
medewerken
2e BLAD PAG. 1
AWERSFOORTSCH DAGBL-A-D
DINSDAG 30 MEI 1939
V..
Ruim 25 extra treinen
passeerden het
station
Het concert zal vanavond precies op
landsche Spoorwegen op Tweeden Pink
sterdag is belangrijk grooter geweest
dan.in voorgaande jaren, het mag zelfs
een record genoemd worden. Deson
danks is de stagnatie op de lijnen niet
groot geweest. Aan vertragingen van
tien tot twintig minuten kon men ech
ter niet ontkomen.
Zoo kwamen gisteravond de sneltrei
nen voor Utrecht en Amsterdam die
normaal hier om 23.14 uur moesten ver
trekken, ruim tien minuten te laat bin
nen en passeerden eerst nog volgeladen
extra treinen. Enkele daarvan stopten
niet op tusschenstations. Een werkelijk
groot gemak is het dan, wanneer de
luidspreker boven de wachtende menig
te de noodige bijzonderheden uitgalmt,
waardoor men niet behoeft te vragen
en alles in orde en regelmaat geschiedt.
In totaal zijn gisteren .ruirn 25 extra
treinen ons station gepasseerd. Een
groot gedeelte daarvan was bestemd
vóór Lunteren, waar de N.S.B. een land
dag hield.
Men deelde ons van de zijde van de
Ned. Spoorwegen mede, dat men, be
houdens de genoemde kleine vertragin
gen, geheel opgewassen was tegen het
massale vervoer.
Vanavond zullen ongeveer 700
kinderen uit de hoofdstad
in het openluchttheater
een zanguitvoering
geven
Vandaag brengt het R.K. Amster
damsch Kinderkoor, dat uit onge
veer 700 leden bestaat, een bezoek
aan onze stad. Leider van dit gezel
schap is de heer Schwirtz, onder
wiens directie vanavond om half
acht in het openluchttheater te
Birkhoven een concert zal worden
gegeven. Zooais wij reeds schreven
is deze zanguitvoering tot stand ge
komen. door de activiteit der plaat
selijke afdeeling van V.V.V. Het is
een loffelijk streven, te trachten de
exploitatie van ons openlucht
theater op hooger peil te brengen
en men mag hopen, dat velen van
de gelegenheid zullen profiteeren,
door met het theater kennis te ma
ken of hun kennismaking te ver
nieuwen. De toegang is gratis.
Hedenmorgen, omstreeks tien uur,
kwamen de vijftien bussen met kinde
ren en leiders hier aan. De tocht voer
de naar onze door de bosschen fraaie
beide, waarna een bezoek werd ge
bracht aan den theetuin „Bergzicht",
waar een pannekockenmaaltijd op het
programma stond.
De middag is eveneens op prettige
wijze doorgebracht.o.a. werd het
Belgisch Monument bezichtigd. Het
jonge volkje nam met aandacht kennis
van de bijzonderheden betreffende dit
gedenk teek en.
Het concrt zal van avond precies op
tijd aanvangen, daar men nie't te laat
naar Amsterdam wil vertrekken.
Benoemd tot pastoor
Kapelaan B. Veltman, van de paroc.hie
St. Franciscus Xaverius aan 't Zand, is
door den aartsbisschop van Utrecht be
noemd tot pastoor te Barger Tosterveld.
in Friesland.
Kapelaan Veltman werd 13 April 1897
in de Friesche gemeente Idderadeel ge
boren. Op 15 Augustus 1922 werd hij tot
priester gewijd en een maand later be
noemde men hem tot kapelaan te Com-
pascuum. Nadat, hem in 1924 een ovei-
plaatsing ten deel was gevallen, werd
hij op 30 Mei 1930 benoemd tot kapelaan
van de Darochie St. Franciscus Xave
rius, alhier. Als directeur van de R.K.
Militaire vereeniging heeft de scheiden
de. kapelaan hard gewerkt. Het was
voor een groot deel ziin toedoen, waar
door het nieuwe Militaire Tehuis aan de
Korte Gracht kon worden betrokken.
Met kartelaan Veltman verlaat een fi
guur van gróoté werkkracht onze stad.
Heden werd door den eerstaanwe
zend ingenieur der Genie aanbesteed
bestek 246: Het vierde gedeelte van het
kazernement te Soesterberg voor een
bataljon Pioniers en een Compagnie
Spoorwegtroepen. Van de 53 inschrij
vers was laagste L. Jacobs te Bussum
met .303.890: en hoogste F. C. Agterbos,
te ter Apol met 361.000. Uit Amersfoort,
schreven in Th. van Hoogevert N. V.
304.900, E. de Bruin ('Hoogland) ƒ305,400
en H. Groen f 337.800.
Gisteravond was er op de Kamp een
meneer L., die luidruchtig demonstreer
de, dat hij Ie diep in vele glaasjes had
gekeken. Een politiedienaar greep hem
bii den arm. doch hij verzette zich man
moedig hiertegen. Er kwam echter as
sistentie en het resultaat was. dat. twee
de Pinksterdag besloten werd met een
logeerpartij fusschen vier kale muren.
spel wordt ernst
Onder de schaduwrijke kastanjeboo-
men op den Westsingel warén op eer
sten Pinksterdag eenipe kinderen aan
het. spelen, een zes-, vijf- en driejarige.
In. de beste stemming werd getracht ei-
kaar in het water te duwen. Dc oudste
van het, drietal was de verstandigste en
lietjiet alleen bij pogingen. De „jonge-,
ren" echter gingen tot daden over met
het gevolg, dat een van hen in het mod
derige water terecht kwam. Gelukkig
werd de drenkeling vrijwel onmiddellijk
opgemerkt. Zijn moeder heeft hem de be
hulpzame hand toegestoken in den vorm
van een trapleertje, zoodat het gevaar
lijke spelletje nog goed afliep.
temperatuur in perie-s bad
De temperatuur van het water in
Pesie's bad was hedenmorgen 66 gr. F.
of 19 gr. C.
Voor den Elfden Autotocht voor de
Amersfoorlsche Ouden van Dagen is bij
het Comité reeds binnengekomen:
Vorige afrekening 32.50, v.v. H. V.
5,—, A. J. 0,25, J. v. V. 0,25, E. H.
1A. v. d. B. 2,—, I. C. S. 1N.
W. R. 1,Ned. Kappersbond j 5,T,
2,50, B. v. O. A. 5,—, G. 2,- N. N.
1,—, K. 0,50, v. R. 2,50, v. W. a. L.
2,50, mej. H. 2,50, mevr. L. 2,50,
Eysink Fabr. pers. 5,—, T. N. 7,50,
Gez. B. 2,50, W. en D. 5,mevr. d. B.
f 2,50, L. S. B. 1,mevr. v. d. V. 2,50.
J. K. V. 5—, A. t. C. 1,50, N. N. 2,50.
W. J. V. 1,—, Ph. R. 1,—, mevr. J.
R.—S. f 1.—, H. B. 2,50, P. Z. f 1A.
G 1,—, J. J. P. 2,50.
Met bovenstaande gedetailleerde afre
kening mede is in totaal binnengekomen
114,—.
Men is dus bij lange na nog niet aa
het bedrag toe van f 280,— dat vorig
jaar binnenkwam.
Giften voor dit goede doel kunnen af
gedragen worden aan de leden van het
Comité:
Mevr. C. Camerling Helmolt-van Ket-
wich Verschuur, Paulus Buijslaan 22;
mevr. Tydema,n—Falck, Prinses Marie-
laan 1; 'den heer M. M. A. Ramselaar,
Langestraat 50; den heer J. Stam,
Schimmelpenninckkade 8en bij het
Amersfoortsch Dagblad, uitsluitend per
giro op gironummer .47910.
In den kunsthandel van
G. G. VEENENDAAL Jr.
Dirk Harting, een oud stadgenoot die
reeds tal van jaren in Heemstede
woont en werkt, exposeert in het ten
toonstellingszaaltje van kunsthandel G.
Veenendaal Jr. Wij vinden er hoofd
zakelijk etsen en vóórts zijn er aqua
rellen, inktteekeningen en een enkele
litho. Zeer zeker beschikt de graficus
Harting over groote ambachtelijke
aardigheid. Lange jaren van practijk
deden in hem een technisch meester
schap groeien, waarvan zijn etsen ge-
uigenis afleggen. Ofschoon zeer door-
erkt cn tot in details verzorgd, is dit
etswerk nimmer droog of „peuterig".
Integendeel, ondanks de precieze vorm
geving blijft er iets bewegelijks, iets
levendigs bestaan. Er is bijvoorbeeld
een uitstekende ets van den O. L.
Vrouwetoren, die als vakwerk zeer
hoog aangeslagen moet. worden.
In veel werk van Harting doet het
aangenaam aan, dat deze kenner der
chniek nimmer vervalt in schoolmees-
terij, in leege vormelijkheid. Is er een
enkele maal iets dat niet verder reikt
dan uiterlijkheid zooals bijvoorbeeld
het portret van wijlen Prins Hendrik
dan aanvaardt men dit als een re
sultaat van factoren, waaraan een kun
stenaar niet altijd ontkomen kan.
Naast de vele etsen duinlandschap
pen in hoofdzaak zijn er enkele aqua-
ellen, Dirk Harting weet met water-
erf heel goede resultaten te bereiken
denk aan de teer geverfde theeroos
maar wij achten hem als etser grooter.
"lot en rank zijn de met Oost-Indiscne
kt gepenseelde, kleine landschapjes.
Met een voor Harting karakteristieken
orm van rustige toewijding lithogra-
feerendc bij een duintop bij Heemstede.
Een bezwaar van deze jitho is mis
schien, dat men er te zeer den koper-
etser in herkent, maar in ieder geval
herkent men ook daar de typische de-
ils van het werk van Dirk Harting.
garnizoen
Op ,12 Juni a.s. zal aan de sergeant
der Politie Troepen J. van Nimwegen,
alhier, die op het oogenblik als comman
dant gedetacheerd is bij het bewakings
depot Ecmbrup bij Baarn, de zilveren
medaille voor 24-jarigen trouwen dienst
orden uitgereikt.
dorus rijkers fonds
De collecte voor Het Dorus Rijkers
Fonds, welke op Zaterdag j.l. gehouden
werd, heeft netto 487,88 opgebracht.
Gaarne brengen wij den dank van hei
organ i see rend comité over aan. allen, die
zich beschikbaar stelden om deze inza
meling te doen slagen.
De fraaie oude dorpsmolen van Garderen op de Ieluwedie in
gevaar verkeert (Foto Gazenbeek)
Nog 500 gulden is
noodig
ZOU er wel één toerist of natuurlief
hebber in ons land zijn, die Garde-
ren niet kent, het typisch-Veluw-
sche heidedorp met zijn romaanschen
toren en lioogen, steenen windmolen?
Van welken kant ge ook nadert, ge moet
behoorlijk stijgen, want het dorp ligt op
een vrij hoogen rug, zoodat van alle zij
den de silhouetten van toren en molen,
gedeeltelijk omhuld door een wolk van
zomergroen, zichtbaar zijn en een ge
makkelijke oriëntatie vormen.
Naar men wil, richtten de Zuiderzee-
schippers, als zij de Oranjesluizen bij
Schellingwoude waren gepasseerd, eer
tijds den koers mede naar de ligging
van den Gardenschen toren, die zicht
baar was, zoodra men het ondiepe Pam
pus achter zich had gelaten.
Bekend is dat het silhouet van Garderen
en dit Veluwsche dorp en daarmede
het geheele landschap groote schade
zou, ondervinden, als er van de markan
te objecten ook maar één verloren ging,
hetgeen tot voor kort niet tot de onmo
gelijkheden scheen te behooren.
De prachtige steenen molen was na
melijk in gevaar! Onlangs is deze ver
tegenwoordiger van de oude garde,
welks bezitter reeds in 1434 windrecht
aan den hertog van Gelder betaalde, in
GRAND THéaTRE. Vanaf Vrijdag 26 Mei
t.m. Donderdag 1 Juni vertooning van de
film Jongensstad.
Voorstellingen: Zondag en Maandag 1.45.
4.00, 6.15 en 8.30 doorloopend; overige
dagen 8.15 n.m.; matinee om 2.30 uur.
CITY THéATER. Vanaf Vrjjdag 26 Mei
t.m. Donderdag 1 Juni vertooning van
de films „De geheimzinnige dr. CÏitter-
house" en „De aanhouder wint".
Voorstellingen: Zondag en Maandag 1.45,
4.00, 6.15 en 8.30 doorloopend. Overige
dagen 8.15 n.m. Woensdag en Zaterdag
matinee om 2.30 uur.
REMBRANDT THEATER. Vertooning van
de films „De geest van den zwarten
piraat" en „Vreemde Kostgangers".
Voorjaarstentoonstelling A.
GILDEHUIS,
K G.
UPENBARE LEESZAAL MET JEUGDLEES
ZAAL. Muurhuizen 9
K LEESZAAL Wüersstraat 2. Filiaal
Uitleenbibliotheek Edisonstraat 35.
STERHUIS Beekenst.laan 6. Voot alle
meisjes iederen avond geopend des Zon
dags van 2 uur.
MUSEUM FLéHITE, Westsingel. - Geopend
dagelijks van 10—12 en 1—4 uur uitge
zonderd Zondags, 's Zaterdags 10-12 en
1,303 uur. (Stadgenooten hebben 's Za
terdags vrijen toezang}.
OPENLUCHTTHEATER BIRKHOVEN. 30
Mei. Zanguitvoerine van Amsterdamsch
kinderkoor, 7.30 uur nam.
NIEUW AMSVORDE 31 Mei vergade
ring ziekenhuisverpleging. 8 uur n.m.
AMICITIA. 2 Juni. Lib. Staatspartij, afd.
Amersfoort, openbare bijeenkomst. 8.15
uur nam.
AUTOTOCHT OUDEN VAN DAGEN. - 3
Juni
A. B. v. L. O.-TERREIN AAN DE RUBENS
STRAAT. 17 Juni. Kinderfeestdag
van de N.U.S.O. 3,15 uur nam.
medisch sportkeurings
bureau
Men deelt ons mede, dat de totstand
koming van een medisch sportkeurings
bureau in Amersfoort thans een feit is
geworden. Het bestuur is als vclgl
samengesteld: c
Dr. J. Aghina, voorzitter; dr. A. Stok
i W, Commijs, secretaris.
Het ligt. in de bedoeling dit bestuur
uit te breiden met leden uit de Amcrs-
foortsche sportkringen.
Groote drukte op de stations
te Amsterdam en Rotterdam
„Wilde" bussen verdwenen
AMSTERDAM. Het Centraal Sta
tion te Amsterdam heeft een ongekend
groot aantal passagiers vervoerd. Hel
vervoer was grooter dan ooit te voren
op den dag voor Pinksteren. Van Za
terdagochtend 8 uur af tot Zaterdag
avond 6 uur waren doorloopend zes
tien loketten geopend tegen op gewone
Zaterdagen acht.
Extra- treinen behoefden, gezien de
grootcre bezetting van het middennet,
niet te worden ingelegd. Slechts naar
Den Haag liep een extratrein. Wél was
het materiaal aanmerkelijk uitge
breid teneinde een vlotte verwerking
van de duizenden passagiers mogelijk
te maken.
Hieraan werkte ook mede de om
standigheid, dat sedert 15 .Mei j.l. de
controle voor het betreden van de per
rons opgeheven is.
De goedkoope Pinksterretours zijn
buitengewoon ingeslagen en de heer
W. Jongstra, chef van het Centraal
Station, was van oordeel dat het zeer
groote passagiersvervoer hieraan in
niet onbelangrijke mate te danken is.
Successievelijk hebben de onderne
mingen te Rotterdam, die zg. wilde
autobusdiensten exploiteerden, deze
diensten gestaakt cn gisteren heeft er
dan ook geen enkele van deze bussen
meer gereden.
Op de stations te Rotterdam was
het Zaterdagmorgen al druk cn dit
nam in den loop van den dag nog toe.
De dag voor Pinksteren is weliswaar
altijd een drukke dag voor de spoorwe
gen, maar toch was het wel merkbaar,
dat er geen gelegenheid meer is om
met. ongeconcessioneerde busdiensten
te reizen.
andere handen overgegaan en bij een
ingesteld onderzoek kwam toen vast te
staan, dat de molen in staat van verval
verkeerde, zoodat het onverantwoorde
lijk zou zijn hem langer in bedrijf te
houden.
Een oogenblik werd er zelfs gesproken
over afbreken, maar gelukkig schijnt
het niet zoo'n vaart te zullen ioopen, als
tenminste de vrienden van den Neder
landschen Molen en het Veluwsche land
schap een steentje bijdragen!
Enkele personen, overtuigd van dc
noodzakelijkheid dezen historischen mo
len te redden van den ondergang en alle
pogingen in het werk te stellen om tot
restauratie te komen, vormden een com
missie, waarin zitting namen de heeren
Mr. S. Baron van Heemstra, conunissa
ris der Koningin in Gelderland en voor
zifter van „het Geldersche Landschap"
mr. P. G. van Tienhoven, voorz. van dc-
Hollandsche Molen, H. J. Rloemers, voor
zitter A.N.W.B. en J. Westrik, burge
meester van Barneveld.
De commissie is er reeds in geslaagd
een groot gedeelte van de voor restau-
latie benoodigde gelden bijeen te bren
gen, dank zij vooral de vlotte medewer
king van den molenaar zelve en enkele
milde gevers; een bedrag van pl.m. 500
moet nog gevonden worden en hiervoor
doet het comité tot behoud en restau
ra tie van don Garderenschen molen eer
beroep op alle natuurvrienden in ons
land. Bijdragen ook de kleinste gift
ia van harte welkom! worden gaarne
in ontvangst, genomen door den heer ,T.
Westrik, burgemeester van Barneveld te
Voorthuizen, giro-nummer 30226.
A. C. GAZENBEEK.
Uitroeiing zal van Rijkswege ter hand
worden genomen
IN verband met de in ons land geno
men maatregelen ter bestrijding van
den Coloradokever, kan het volgen
de worden medegedeeld:
Deze bestrijding moet in de eerste
plaats geschieden door maatregelen,
waardoor wordt voorkomen, dat het in
sect zich iri ons land vestig't. Dit ge
schiedt door:
1. de bespuiting. van alle aard
appelvelden, in het als verdacht te
beschouwen gebied, met loodarse-
naat, waardoor daarin voorkomen
de kevers of larven worden vergif
tigd.
2. nauwkeurige controle op de
plaatsen, waar het insect het vori
ge jaar is opgetreden, om de zeker
heid te hebben, dat het daar volle
dig is uitgeroeid;
3. zeer uitgebreide voorlichting
inzake het uiterlijk van den kever
en van de larven, opdat deze on
middellijk worden opgemerkt, als
zij ergens aanwezig blijken te zijn
en opdat zij aldaar kunnen worden
uitgeroeid. Daaraan wordt propa
ganda voor het nauwlettend toe
zien op alle aardappelvelden ver
honden.
Wat de bespuiting der aardap
pelvelden betreft, daarover zijn in alle
gewesten van het daarvoor in aanmer
king komende deel van on6 land, dat
is het gedeelte ten Zuiden van den Rijn,
de Lek, de Nieuwe Maas en den Nieu
wen Waterweg, op initiatief van de
burgemeesters, bijeenkomsten gehou
den met dc land- en tuinbouworganisa
ties. waarop door de ambtenaren van
den plantcnziektcnkundigen dienst
[É-VfR
voorlichting is gegeven inzake de orga
nisatie fen de uitvoering van deze be-
tpuitingen.
Spuitorganisaties
In zeer vele gemeenten zijn, in het
bijzonder voor de bespuitng van de
kleine per.ceelen, spuitorganisaties op
gericht, welke dit werk voor de verbou
wers zullen uitvoeren.
Van Rijkswege zijn voor deze organi
saties een aantal sproeimachines be
schikbaar gesteld. Bij de grootere ven-
bouwers is voor de aanschaffing van
sproeimachines voor eigen bedrijf pro
paganda gemaakt, voorzoover die ver
bouwers niet reeds over machines' be
schikten.
In een deel van het gebied werd be
spuiting ter bestrijding van de aardap
pelziekte reeds regelmatig toegepast en
aan het combineeren van de Colorado-
kever-bestrijding met die van de aard
appelziekte, dat ook voor de andere
deelen van ons land van groot nut kan
zijn, zal ook verder de noodige aan
dacht worden gewijd.
De voorbereiding voor de bespui
ting van alle aardappelvelden is
reeds ver gevorderd. Op de goede
uitvoering zal toezicht worden uit
geoefend door de ambtenaren van
den Plantenziektenkundigen dienst,
die hierbij nog de beschikking zul
len krijgen over een SO-tal contro
leurs, die voor deze contróle gedu
rende eenige maanden werkzaam
zullen worden gesteld.
Verder zullen in een aantal gemeen
ten nog controleurs voor dit, werk wor
den aangewezen, .terwijl naar samen
werking met de gemeente- en rijkspo
litie cn met. de Koninklijke Marechaus
see zal wor.den gestreefd.
Indien er verdenking bestaat, dat de
bespuiting niet of op onvoldoende
wijze is uitgevoerd, zal een aantal aard
appelbladeren op het betreffende veld
worden verzameld en zal dit scheikun
dig op de aanwezigheid van arsenicum:
worden onderzocht.
Indien onvoldoende uitvoering wordt
vastgesteld, zal de bespuiting op last
van den burgemeester en op kosten van
den overtreder worden uitgevoerd.
Distributie van lood-
arsenaat
Het voor deze noodig geachte bespui
tingen benoodigde loodarsenaat wordt
dit jaar van Rijkswege kosteloos
ter beschikking van de verbouwers ge
steld. Met de distributie daarvan is
reeds een aanvang gemaakt.
De controle op de plaatsen, waar het
insect het vorig jaar is opgetreden,
wordt geheel van Rijkswege uitge
voerd.
Rondom deze plaatsen zijn aardap-
pel planten uitgezet, die gedurende 2V»
maand dagelijks op de aanwezigheid
van den kever worden gecontroleerd.
Op alle plaatsen, waar de Colora
dokever, dit jaar zal blijken voor te
komen, zal de uitroeiing van Rijks
wege ter hand worden genomen.
Een volledige uitroeiing kan echter
alleen worden verkregen, als alle ver
bouwers nauwkeurig op hun aardap
pelgewas toezien en dit op de aanwezig
heid van den kever onderzoeken en er
onmiddellijk mededeeling van doen als
zij den kever of larven van dezen vin
den. Door het op ruime schaal ver
spreiden van kaarten met, modellen van
den kever en de larven, zoomede van
vlugschriften met. een gekleurde" afbeel
ding op de scholen, bij vereenigingen,
enz., worden alle personen in de gele
genheid gesteld met het uiterlijk van
het insect kennis te maken, opdat zij
het. kunnen herkennen.
Voor een volledige bestrijding yaj
den Coloradokever is de medewerking
van de geheele bevolking noodig.;
Jan Hoving overleden
In zijn woning te Halfweg is op 62-
jarigen leeftijd overleden de heer Jan
Hoving, voorzitter van de Vrijdenkers-
vereeniging de Dageraad. De overledene
was vele jaren achtereen redacteur van
het weekblad De Vrijdenker. Hij was
bekend publicist en spreker, zoomede
schrijver van vele boeken en brochures
op het gebied van de vrije gedachte en
van het nieuw-malthusianisme.
De crematie zal plaats vinden op
Woensdag 31 Mei a.s. na aankomst van
trein 15.14 te Driehuis Westerveld.
Men kan hei eenigszins gewaagd vinden of zelfs geraffineerd,
men toch moeten toegeven, dat het allerbekoorlijkst staatMijn woorden
slaan, zooals u wel zult begrijpen, op het hier afgebeelde 'toilet, een creatie
van den voortreffelijken Lucien Lelong. Het is vervaardigd van soepele voile
artistiek gedrapeerd, want hoe zou men. vooral het bovenstuk anders
kunnen noemen. De lage. uitgesneden huls berust immers uitsluitend op
draperie. De sjerp is bii de taille door het goed heen gehaald cn daarna ge
knoopt. Deze middagjapon is cr wederom een uitstekend voorbeeld
van. dat het alleen den Franschen gegeven is een der gelijken eenvoud
aan het toppunt van elegance te paren
