De regeering verdedigt
het ontwerp
Schilderachtig „Amsvorde
tot verlenging van den
eersten oefentijd
DE KOSTEN
BEREKENING
Vijftig maal
Leidens ontzet
Sympathie tusschen
Nederland en Fransch-
Vlaanderen
Klokbekergraf op de
Veluwe
3e BLAD PAG. I
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ZATERDAG 3 JUNI 1939
Het moeilijke vraagstuk van het verlies
van betrekking
Het bekostigen van afweergeschut
door particuliere bedrijven
is niet in strijd met
de grondwet
BLIJKENS de Memorie
van Antwoord nopens de
wijziging van de dienstplicht
wet beoogt de regeering met
de voorgestelde wijziging van
de dienstplichtwet niet om,
onder normale omstandighe
den, den eersten oefentijd te
verlengen en daardoor een
grootere vredessterkte in het
leven te roepen. De eerste
oefentijd, zooals die laatstelijk
werd vastgesteld, wordt op
zich zelf voor het Nederland-
sche leger voldoende geacht.
De eenige reden, waarom het
onderhavige voorstel werd in
gediend, ligt in het latente
oorlogsgevaar, dat den laat-
sten tijd ons werelddeel be
dreigt.
Sociaal gezien, is de beste vorm on
getwijfeld een noodige ve'rgrooting der
vredessterkte te verkrijgen door een be
roep te doen op de jongeren, die in den
regel nog niet zoo vast wortel hebben
geschoten in het maatschappelijk le
ven.
Daarbij komt nog het militaire argu
ment. De oudere lichtingen, waaruit het
overgroote deel der grens- en kusttroe-
pen bestaat, zijn onvoldoende geoefend
om een eersten stoot te kunnen opvan
gen.
Door een eventueel nadienen van
hen, die een eersten oefentijd van 11
maanden achter den rug hebben,
wordt in dit," opzicht één thóeilijk
te overschatten verbetering in de
grens- en Kustbeveiliging verkre
gen, telkenmale wanneer die noo-
dig mocht blijken.
Wanneer die noodig mocht blijken.
Dat beteekeut, dat van den voorgestel
den maatregel alleen gebruik zal wor
den gemaakt indien zich omstandig
heden voordoen, die anders aanleiding
zouden moeten geven tot buitengewone
oproeping van dienstplichtigen voor de
grens- en kustbeveiliging. Zijn die om
standigheden er niet, dan blijft, de
voorgestelde machtiging tot het ver
lengen van den eersten oefentijd buiten
toepassing. Het gaat derhalve om niets
anders dan om de vervanging van een
maatregel, waaraan groote sociale en
militaire bezwaren kleven, door een
anderen maatregel, waarbij deze bezwa
ren niet of in veel geringere mate be
staan en waarbij tevens liet voordeel
wordt verkregen, dat spoediger de aan
wezige sterkte kan worden opgevoerd.
Na de indiening van het wetsontwerp
is met kracht voort gearbeid aan de op
lossing van de organisatorische vraag
stukken. waardoor het mogelijk werd
een zeer globale berekening op te zet
ten vóór het wanen der infanterie. De
jaarlijks terngkeerende uitgaven worden
geschat op fS.500.finn en de uitgaven
voor ééns op f14.0S0.000. Voor de. an
dere wapens zal de toepassing van den
maatregel niet of slechts'op beperkte
schaal behoeven plaats te vinden.
Wat de herhalingsoefeningen be
treft. moge worden opgemerkt, dat
het in de bedoeling ligt zoo spoe
dig mogelijk over te gaan tot het
oefenen van de oudere lichtingen.
Om daarmede binnen een redelijken
tijd gereed te zijn. wordt overwo
gen 2 oefenkampen op te richten,
elk plaats biedende voor een regi
ment infanterie en een afdeeling
artillerie op oorlogssterkte, waar
door mede de mogelijkheid wordt
geopend te oefenen in oorlogsver-
banden. De jaarlijks terngkeerende
uitgaven worden geschat op
4.200.000. De uitgaven voor
ééns op 9.730.000.
Het is de regèering niét mogelijk, om
trent de financiering van de te treffen
voorzieningen reeds thans mededeelin-
gen te doen, wél wordt het rationeel ge
acht althans de uitgaven voor ééns zoo
mogelijk te kwijten uit het buitenge
woon krediet, aangezien de maatregelen
worden genomen ter vervanging van
hét buitengewoon onder de wapenen
roepén van dienstplichtigen.
De garnizoenen van dc voor de grens-
en kustbeveiliging aangewezen troepen
werden in beginsel gevestigd zooveel
mogelijk in de nabijheid van de lijn,
waarin deze. troepen den voomaamsten
weerstand hebben te bieden. Dat niet
temin deze lijn - bijgevolg nlede de
bedoelde garnizoenen hier en daar
betrekkelijk ver van de grens en van
de kust zijn gelegen, hééft verschillende
oorzaken, zijnde de gesteldheid van het
terrein én de lengte van 's lands gren
zen.
Een kanaal van Almen naar Pan-
nerden biedt uit een oogpunt van
de belangen van de landsverdedi
ging ongetwijfeld voordeelen. Met
het oog op den toestand van 's lands
financiën en gelet op de- economi
sche, industrieel© en scbeepvaartbe-
langen, Welke meer gebaat zijn bij
een kanalisatie van den IJssel, zal
van den aanleg van genoemd ka-*
naai moeten worden afgezien.
De verlenging van den duur der eer
ste oefening voor de dienstplichtigen
van de marine-kustwacht staat los van
de tijdsomstandigheden.
Of voor deze dienstplichtigen de
oefentijd op 21 maanden'zal worden ge
bracht, staat nog niet vast.
Ook de regeering gevoelt de noodzake
lijkheid het vraagstuk betreffende het
verlies van betrekking als gevolg van
het vervullen van militaire verplichtin
gen nader in beschouwing te nemen,
als- e n eerste oefening e n herhalings
oefeningen uitbreiding ondergaan. In-
tusschcn is de oplossing, meer in het
bijzonder ten aanzien van de eerste
oefening, des te moeilijker, indien de
werknemer voor langen tijd aan zijn
burgerwerk wordt onttrokken.
De ervaring leert wel, dat over
het algemeen het verlies van be
trekking bij aankomst in werkelij-
ken dienst niet zoo veelvuldig
voorkomt als menigmaal wordt be
weerd en dat, voor zoover het wel
geschiedt, dit volstrekt niet altijd
het gevolg van die opkomst is, ter
wijl bovendien het ontslag, samen-
Een herinnering uit oude tijden, toen Amersfoort nog een geduchte vesting was. Iedere reiziger, die uit het Oosten en Noorden des lands
dit knooppunt der spoorwegen binnenrolt, vangt een glimp op van de pittoreske Koppelpoort, met de
aangrenzende overblijfselen der bolwerken.
Het programma voor
3 October 1939
Allegorische folkloristische
optocht
De 3-Octohervereeniging te Leiden
hoeft haar 25ste jaarvergadering gehou
den (er bespreking en vaststelling van
de feestplannen voor de viering van
Leidens Ontzet op Dinsdag 3 October a.s.
Dit zal de 50ste feestviering zijn van-
weg'e deze Vereeniging.
In den avond vóór 3 October zal, zoo
als de laatste jaren gebruikelijk is. een
groote taptoe worden gehouden.
Het Schuttersveld, dat als Lunapark
wordt ingericht, zal aan den vooravond
van don derden October eveneens ge
opend zijn.
Wat de feestviering op den gedenkdag
zei ven betreft, deze zal. behoudens wat
den erooten middagoptocht hotreft, vrij
wel geheel gelijk zijn aan die van de
vorige feestvieringen, n.l. 's morgens
vroeg reveille door het Leidsch Politie-
mu7iekgezelschap. vnorts uitdeeling van
harincr en wittebrood, wedstrijden voor
schoolkinderen, het springen van de fon
tein aan de Vischmarkt enz,
Des middags te 1 uur vangt een
groote allegorische folkloristische
optocht aan. welke uit ongeveer 500
personen, 200 paarden, de gouden
koets, verschillende statiekarossen
enz. zal bestaan. Een vijftal muziek
corpsen zal in den stoet meetrekken.
Het geheel zal zijn onderverdeeld in
12 groepen, welke episoden, taferee-
len enz uit verschillende deelen der
wereld en uit de geschiedenis zullen
voorstellen.
O.a. zal er een groep zijn betrekking
hebhende op de kroning van stadhouder
Willem Hl tot koning van Engeland,
nu 250 jaar geleden. Voorts zal de op
tocht in beckl brengen de voornaamste
rivieren met entouraees in en buiten
F.uropa. zooals de Don in Rusland, de
Donau met Richard Strauss, de Ganges,
de Yangste Kiane. de Mississipi, Spanje
met toréadores, de Tiber uit den tijd
van Julius Caesar, enz. Ook de Neder-
landsche Rijn zal worden uitgebeeld,
waarbij zullen medewerken een aantal
personen, gestoken in de kleedii uit den
liid van Hildehrand (Nicolaas Beets) in
welke kleedij ook een groot aantal stu
denten en hunne dames gestoken wa
ren bij de feestelijke herdenking van
het 100-iarig bestaan van het Leidschp
Studentenkorps vorig jaar.
Des avonds zullen op verschillende
plaatsen in de stad concerten worden
eegeven. Het Lunapark op het Schut
tersveld zal den geheelen dae geopend
zijn en op het Schuttersveld is een groot
avondfeest, waar op een houten vlonder
volop gelegenheid zal zijn onder bege
leiding van muziek zich aan hossen te
goed te doen.
Tot besluit, van het officiëele gedeelte
van de feestviering, een groot, vuurwerk
op het Schuttersveld,
Verwacht mag worden, dat de reveille
van het Leidsche Politie-muziekgezel-
srhan ditmaal zal kunnen geschieden
op de trap van het thans bijna gereed
zijnde, nieuwe stadhuis.
GOUDEN KLOOSTER JUBILARIS
STERKSEL, 2 Juni. Op 15 Juni a.s.
hoopt de eerw. hroeder Augustinus (in
de wereld Martinus Stevens) in huize
„Providentia" te Sterksel, den dag te
herdenken, waarop hij 50 jaar geleden
zijn professie deed.
Vriendelijke woorden van den
prefect in Rijssel
Expositie Soc. Vooruitgang
RIJSSEL. 3 Juni (A.N.P.) Gisteven
arriveerde alhier- de Xederlandsche ge
zant te Parijs, jhr. dr. J. London, die
het voorzitterschap zal bekleedcn van
een tweedaagsehe Franech-Nederland-
sche bijeen Komst, welke als vriend-
schapsmanifestatie is georganiseerd
ter gelegenheid van de tentoonstelling
van den Socialen Vooruitgang, welke
op het oogenblik hier ter stede wordt
gehouden.
Onze gezant was vergezeld van de
heeren B. J. van Gelder, voorzitter der
Xederlandsche Kamer van Koophandel
te Parijs, baron van Lynden, gezant
schapsattaché en den Xederlandschen
Consul-generaal, dr. ir. A. Sevenster.
Het gezelschap werd aan het station
ontvangen door den vice-president van
den Senaat, Mahieu, waarna men zich
naar het gebouw van dé' prefectuur
begaf.
De prefect, de heer Carles, riep den
gasten een hartelijk welkom toe, waar
bij hij tevens den lof zong van Neder
land. Hierna vond een officieele ont
vangst ten Stadhuize plaats, waarbij
onze landgenooten werden begroet door
wethouder Bertrand. In zijn antwoord
onderstreepte jhr. Loudon de sterke
sympathie, welke Nederland met
,'Fransch) Vlaanderen verbindt.
Om één uur vereenigde men zich aan
een banket, waar de heer Mahieu als
tafelpraeses fungeerde.
In een red© paste de prefect, de heer
Carles, op Nederland toe het gevleugel
de woord: „Een land hehoeft. niet groot
tin oppervlak) te zijn om waarlijk groot
te zijn".
Nadat de voorzitter van het Xeder
landsche Organisatiecomité, de heer K.
Kwantes, het woord had gevoerd, bracht
jhr. Loudon een dronk uit op de vriend
schap van beide landen, die hetzelfde
devies hebben, n.l. eer en vrijheid.
Na afloop van den maaltijd hield de
heer Spoorenherg een belangwekkende
voordracht over „Eenige aspecten van
den socialen vooruitgang in Nederland"
DE DRINKWATERVOORZIENING
VAN DORDRECHT
DORDRECHT, 3 Juni Aangezien
het bestaande Waterleidingbedrijf van
Dordrecht niet meer voldoet en een al-
geheele vernieuwing noodzakelijk is,
heeft het. gemeentebestuur zich laten
voorlichten of niet heter kon worden
afgestapt van de waterwinning uit de
rivier om over te gaan tot het. gebruik
van grondwater.
De directeur van het Rijksbureau
voor Drinkwatervoorziening heeft ge
rapporteerd. dat het gebruiken van
srondwater voor Dordrecht mogelijk en
wenschelijk is, waarom het college
voorstelt over te gaan tot het stichten
van een geheel nieuw grond waterbe-
rlrijf, waarvan de kosten worden ge
raamd op 650.000.—.
EXAMENS
EXAMEN' APOTHEKERSADSISTENT
GRONINGEN, 3 Juni Voor het exa
men van apothekers adsistent. is van
daag hier ter stede geen der candidaten
geslaagd. De examens zijn geëindigd.
hangende met zoodanige opkomst,
niet steeds aan onwelwillendheid
van den werkgever moet worden
toegeschreven.
Behalve dat het Departement van
Defensie sinds een aantal jaren zich ge
durig over gevallen, als hier Bedoeld,
tot werkgevers wendt, dikwijls met be
vredigenden uitslag, verricht ook de
Koninklijke Nationale Vereeniging tot
Steun aan Miliciens in dezen zeer nut
tigen arbeid. Wat op dit gebied verder
gedaan zal kunnen worden, zal een
punt van nadere overweging uitmaken.
Het voorstel om de Kroon te machti
gen den duur der eerste oefening tot
ten hoogste twee jaar te verlengen,
houdt verband met de gewen6chte vre
dessterkte, welke kan worden verkre
gen door tweemaal een verlenging van
6 maanden toe te passen, m.a.w. twee
maal achtereen een lichtingsploeg
onder de wapenen te houden, zoodat
een totale vredessterkte aan geoefende
troepen van drie lichtingsploegen ont
staat.
De vraag van enkele leden of
Nederland niet met een aanzienlijk
geringe personeelssterkte aan kust
en grenzen zou kunnen volstaan,
indien meer spoed werd betracht
met de vervolmaking van de bewa
pening en een uitgebreid stelsel
van permanente kleine verdedigings
stellingen werd ingericht, moet ont
kennend worden beantwoord.
Overigons moge worden opgemerkt,
dat met de uitbreiding van de bewape
ning de grootste spoed wordt betracht.
Van verschillende zijden zijn in het
voorloopig verslag vragen gesteld en
opmèrkingen gemaakt, welke betrek
king hebben op de vraag, of niet door
vergrooting van het contingent, een be
tere oplossing kon worden verkregen
dan door verlenging van den eersten
oefentijd.
Verlenging van den eersten oefentijd
heeft dit voordeel boven uitbreiding
van het contingent, dat men haar
slechts behoeft toe te passen op die
wapens en dienstvakken, welke een
rol hij de grens- en kustbeveiliging
hebben te vervullen, terwijl bij de uit
breiding van het contingent alle wa
pens en dienstvakken zijn betrokken,
hetgeen noodzakelijk tot hoogere kos
ten leidt.
De regeering acht het van belang,
dat de door haar gekozen oplossing
nog het voordeel biedt, dat zij eerder
in toepassing kan worden gebracht,
dan een oplossing, waarbij sprake is
van uitbreiding van het contingent,
waardoor de oudere gemobiliseerden,
die thans buitengewoon onder de wape
nen zijn geroepen, eerder in de gele
genheid kunnen worden gesteld naar
hun gezin en werk terrjg te keeren.
Het is verre van de regeering om te
beweren, dat aan de door haar 'geko
zen oplossing geen bezwaren zouden
kleven.
Inderdaad is, van militair stand
punt uit gezien, een voordeel van con
tingentsuitbreiding boven het gekozen
systeem, dat vrijwel alle weerbare
mannen zouden worden geoefend en
do militaire opvoeding en vorming
deelachtig zouden worden. Dit. voor-
doel moest wederorii in verband
niet de daaraan verbonden hoogc kos
ten de regeering zich echter laten
ontgaan.
Een en ander samenvattende,., is de
regeering van oerdeel, dat ten behoe
ve van een goede grens- en kustbevei
liging eerst dan tot vergrooting van
het contingent mag worden overge
gaan. wanneer met verlenging van
den eersten oefentijd het gestelde doel
niet zou kunnen worden bereikt.
Ten aanzien van het stelsel van
vrijwilligerskorpsen moge nog wor
den vermeld, dat op een vrijwillige
aanmelding op voldoend groote
schaal geenszins mag worden ge
rekend. Medegedeeld kan worden,
dat voor het vervangen van
oudere dienstplichtigen, die thans
onder de wapenen zijn geroepen
zich nog geen 3000 man vrijwillig
hebben aangemeld.
Ten slotte moge in het kader van het
voorgaande een oordeel volgen over het
artikel in het Vaderland van 26 April
j.l. van de hand van den gewezen Com
mandant van het Veldleger, luitenant-
generaal B. Jhr. W. Roëll,
De schrijver vraagt een versterking
van het oorlogsleger met, twee divisie-
groepen, welké tevens en in eersten
aanleg als gren'sdekkingskorpsen zul
len moeten-optreden.
De aan een dergelijke legeruitbreiding
verbonden kosten uit hoofde van be-
roépspersoneèl, kazerneering, aanschaf
fing van wanenen en ander materiep],
en aanschaffing en onderhoud van
paarden zouden zoo hoog zijn, dat
daaraan naar het oordeel van den mi
nister niet kan worden gedacht.
Het instellen van een lichaam
voor onlwikkeling en ontspanning
is reeds, zij het voorhands op be
scheiden schaal, ter hand genomen,
Ten einde maatregelen te treffen,
waardoor dienstplichtigen in staat
zijn. hun vakbekwaamheid te onder
houden, wordt overleg geploegd met
het Departement van Sociale Zaken.
voorzieningen ten aanzien van de
luchtverdediging voor te stel
len.
Dat de versterking van de luchtver
dediging thans voor een groot deel af
hankelijk zou zijn van bijdragen van la
gere overheidsorganen en particulie
ren, kan de regeering allerminst toege
ven. Wil een bedrijf ter vermeerde
ring van zijn eigen veiligheid niet
alleen rekenen op de collectieve be
scherming, dan ':an er geen bedenking
tegen bestaan, indien dit. bedrijf zich
een offer getroost voor de aanschaffing
van luchtdoelgeschut, welk geschut dan
zooveel, mogelijk door personeel van
het bedrijf wordt bediend. De minister
van defensie heeft zich bereid verklaard
hiertoe mede te werken door zijn tus-
schenkonist te .verleenen bij de aanschaf
fing van het, materieel en een gedeelte
der munitie, door voor personeel
van de betrokken bedrijven voor
zoover niet dienstplichtig de ge
legenheid open te stellen een verbin
tenis te sluiten hij den vrijwilligen land
storm en door instructeurs ter beschik
king te stellen ten behoeve van de op
leiding van bedoeld personeel.
Uit het vorenstaande volgt, dat het
bekostigen van afweergeschut door be
drijven uit eigen middelen, ten einde
zich tegen het risico van luchtaanval
len te dekken, geenszins in strijd is te
achten met. de beginselen, neergelegd in
de artikelen 188 -- 194 der grondwet.
Merkwaardige praehistorische
vondst bij Hoenderloo
APELDOORN, 3 Juni'Dézer dagen
heeft dr. F. C. Bursch, conservator van
het. Rijksmuseum van Oudheden te
Leiden, in de omgeving van Hoenderloo
een merkwaardige vondst gedaan. Op
het plateau van „Schenkenshul", een
heuvelrug tusschen Hoenderloo en Beek.
hergen heeft deze archeoloog een graf
heuvel van 14 meter diamPter en 1.20
m. hoogte, ontgraven. De heuvel, welke
twee klokbekers bevatte, was uit plag
gen opgebouwd. Drie concentrische rin
gen toonden aan. dat het graf door drie
rijen palissaden moet zijn omgeven. In
den bodem ingegraven, ontdekte dr.
Bursch een derde klein© klokbeker, een
grafgift bij het onverbrande lijk van
een kind.
Deze uiterst merkwaardige heuvel uit
de klokheker-cultuur wordt gedateerd
omstreeks 1800 v. Chr.
De heer André F. Postman is benoemd
tot chef-instructeur van de Nationale
Luchtvaartschool op Schiphol, ais op
volger van den heer S. de Mul, die
naar Ned. Indië is vertrokken
Het program, dat met de dienstplich
tigen gedurende het tweede oefenings
jaar zal worden behandeld, is nog in
overweging, het ligt. in het voornemen
hij het samenstellen daarvan rekening
te doen houden met de economische en
sociale belangen der dienstplichtigen,
hetgeen reeds moge blijken uit ihet over
leg, dat ter zake is geopend tusschen de
Departementen van Sociale Zaken en
van Defensie.
Overwogen wordt de herhalingsoefe
ningen in den vervolge in oorlogsver
handen te doen houden, waarhij dan
alle tot het oorlogsonderdeel beboeren
de dienstplichtigen oncler de wapenen
worden geroepen. In verband hiermede
kan bezwaarlijk worden medegedeeld,
welke lichtingen iri 1939 en 1940 voor
herhalingsoefeningen in werkelijkcn
dienst zullen worden geroepen.
Onder de huidige omstandigheden
was het niet mogelijk de aanschaffing
van materieel op korten term ij n
belangrijk uit te breiden, zoodat de re
geering geen aanleiding vond nadere
ACADEMISCHE EXAMENS
LEIDEN. Geslaagd: Candidaatexa-
men klassieke letteren: mej. A. M. Pee-
ren, Rotterdam.
Artsexamen le gedeelte: de heeren L.
Witkamp, Delft, A. P. A. Jonkers Both,
Voorburg, C, A. Eindhoven, Rotterdam,
Bevorderd tot arts: de heeren Th. J,
Darhsté, Oegstgeest, Th. A. Deen, Den
Haag.
MONUMENT TER NAGEDACHTENIS
VAN MR. J. GERRITSZ
HAARLEM, 3 Juni Het monument,
opgericht ter nagedachtenis van den
Haar.lemsc.hen wethouder mr. J. Ger-
ritsz, zal op Zaterdag 17 Juni, des mid
dags om drie uur onthuld worden. Het
eenvoudige gedenkteeken, dat. is ont
worpen door mevr. Klaassen, bevindt
zich ten Noorden van de mr. J. Ger-
ritslaan. Het. is geplaatst, ip een pergo
la, volgens ontwerp van ir. G. Friedhoff
