AMERSFOOR1SCH DAGBLAD
Het Jaarverslag der
Ned. Bank
Finland spreekt kloeke
taal
Rentabiliteit
bedroevend
Rassenkwestie in Z.-Afrika
DE EEMLANDER
Woensdag 7 Juni 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemsciiepoortwal 2a
37e Jaargang No. 322
„Bestemming naar
Mars"
Anti - Poolsche
excessen
De eenige taal, die
begrepen kan
worden
ONS DEERT DE
HITTE NIET!
Verklaring van
den
Cultuurraad
Londen en Parijs
studeeren
O.S. 1944 te Londen?
De moeilijkheden
bij Artis
Gamelin benoemd tot
opperbevelhebber
Droogterecord
voor het
warme seizoen
Campagne tegen
mgr. Tisso
BERICHT
WARME ZOMER
VERWACHT
SPECIALE BADHANDDOEKEN VOOR
ZWEMMEN
Licht op:
9 uur 48 min.
abonnementsprijs
per 3 maanden voor Amersfoort 1 95: per maand 0.65; per
week met gratia verrekering tegen ongelukken) f 0.15
Binnenland irancu per post per 3 maanden 2.85 Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
DDI IC nFR anVFRTFNTIFN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
U" flUVtl<ltrilltri elKe regc, meer 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van Jen prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1 5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
IJ ET jaarverslag van den president
van de Nederlandsche Bank bevat
als steeds een schat van gegevens zoowel
op economisch, financieel als montetair
terrein en het is daarom van het uiterste
belang zich van bepaalde passages in het
verslag van dezen deskundige met inter
nationale reputatie, goed te doordringen.
Voor dezen keer willen wij onze beschou
wingen echter niet hieraan wijden doch
uitsluitend de aandacht vestigen op de
kwestie der rentabiliteit, om in een vol
gende beschouwing meer in het bijzonder
de financieel-economische aspecten on
der de loupe te nemen.
Wat de rentabiliteit der Bank betreft:
het dient erkend te worden, dat deze be
droevend is en de president steekt dit
dan ook niet onder stoelen of banken,
waar hij constateert, dat de reraunera-
tie, welke de Bank ontvangt voor haar
beheer van het egalisatiefonds niet vol
doende is, om het verlies goed te ma
ken, hetwelk voortspruit uit het kwijt
raken van de eertijds zoo belangrijke
inkomstenbron van goud aan- en ver-
koopen. Zooals men weet is op 30 Sep
tember 1936 de buitenlandsche wissel-
politiek in handen gelegd van het ega
lisatiefonds, waarmede dus een einde
kwam aan de goud aan- en verkoopen
der Bank, die haar zeer belangrijke re
venuen brachten door het verschil tus-
schen den aankoopprijs van 1648 en
den verkoopprijs van 1653.44 per kg.
lijn.
ij E Bank is sedertdien dan ook uit-
sluitend aangewezen op rente-in
komsten 'en provisies uit hoofde van aan-
en verkoopen van effecten. Nu is het de
Nederlandsche Bank, wat dit laatste be
treft. in het afgeloopen jaar al niet anders
gegaan dan den anderen banken, om dat
conversies beduidend minder waren dan
het vorige jaar, terwijl de affaire op de
effectenbeurs vrijwel stokten. En wat de
rente-inkomsten betreft, een enkele blik op
de wisselportefeuille der Bank doet reeds
zien. dat van haar crediet in dezen vorm
nauwelijks meer gebruik wordt gemaakt.
Een disconto-portefeuille toch van iets
meer dan f 10 millioen, tegen vroeger
meer dan 100 millioen, kan geen zo
den aan den dijk zetten.
Blijven dus over de rente-inkomsten
uit hoofde van beleeningen en reke
ning-courant. saldi van derden tegen
onderpand van effecten met betrekking
waartoe het verslag opmerkt, dat in
het afgeloopen jaar een niet onbelang
rijke verschuiving naar dezen vorm van
crediet viel waar te nemen, daar deze
gemiddeld boven de 150 millioen
lag, Dit moge juist zijn, men hoede zich
er echter voor dat men in deze uit
zettingen een „normale" bron van in
komsten zou hebben te zien, immers
ware dit het geval, dan zouden op
grond van bovengenoemd gemiddelde,
bij een rekening-courant rente van
VA de rente-inkomsten enkele mil-
lioenen hebben bedragen, terwijl dit
nog geen millioen blijkt te zijn ge
weest. De verklaring hiervoor is dan
ook, dat het meerendeel dezer uitzet
tingen voor rekening van het lisatie-
fonds zijn, en het is duidelijk dat dit
laatste niet de normale rente, doch een
veel lagere rente betaalt. Mogelijk zelfs
niet meer dan het gewone particulier
disconto.
EN en ander heeft dus tot gevolg, dat
de rente-bronnen der Bank vrijwel
zijn opgedroogd. Dat desondanks toch nog
een dividend van 3 kon worden uitge
keerd, blijkt dan ook uitsluitend toe te
schrijven aan een zeer toevallige bate, nl.
uit hoofde van niet opgekomen bankbiljet
ten. d.w.z biljetten welke sedert jaren aan
de circulatie zijn onttrokken, ten bedrage
van ruim 5'/t ionHel is duidelijk, dat
deze bron. die zicli dan alleen voordoet
wanneer er oude emissies ingetrokken ziin.
het komende laar niet zal vloeien, waar
mede wij willen zeggen, dat het er met de
rentabiliteit der Bank dan dus nog onbe
vredigender zal uitzien.
Hieraan zal eerst een einde komen,
Wanneer de regeering er toe mocht be
sluiten een einde te maken aan de fic
tie, dat onze goudvoorraad nog steeds
tot de oude goudpariteit te boek moet
blijven staan. Breekt zij hiermede en
besluit zij den goudvoorraad te her
waardeeren, zooals ook onlangs Enge
land heeft gedaan, dan komt hieruit
een bedrag vrij, waaruit de Bank de
schuld aan de Nederlandsche regcering
kan aflossen, terwijl er dan nog een
niet onbelangrijk saldo zal resteeren,
op grond van het feit, dat de Bank des
tijds bij de devaluatie ter dekking van
het verlies van 30 millioen, haar
eigen reserves en een gedeelte van de
winst over dat boekjaar heeft aange
wend om het verlies te dekken. Ont
vangt zij uit de te constateeren goud
winst dit bedrag terug, dan kan zij
hiermede door de belegging dezer gel
den een aardige bron van inkomsten
scheppen. Tot zoo lang zal de rentabi
liteit der Bank echter uiterst gering
blijven. Het is daarom te hopen, dat de
regeering er spoedig toe mag besluiten
tot herwaardeering over te gaan. Van
potverteeren is toch in dezen geen
sprake, mits men de goudwinst maar
reserveere, gelijk zulks ook in Enge
land het geval is geweest.
De Oceaan, die roeke-
loozen lokt
NEW YORK, 7 Juni. (Reuter).
De 22-jarige Amerikaansche vlieger
Chester R.Shelman is op 175 mijl
buiten Boston opgepikt door den
treiler Villanova.
Toen hem gevraagd werd waar
heen hij met zijn toestel onderweg
was, zeide hij, dat zijn „bestemming
naar Mars" was geweest. Zijn vrien
den gelooven, dat hij een poging ge
daan heeft om een oceaanvlucht te
maken. De man wordt thans behan
deld aan boord van de Villanova.
Hij heeft een zenuwschok gekregen
en is geheel uitgeput. Hij had op
zee moeten dalen met zijn vlieg
tuig, dat gezonken is. Chester had
een tweepersoonsvliegtuig, een een-
dekker, gehuurd van den manager
van een plaatselijke vliegschool,
die verklaarde, dat Chester slechts
ongeveer 10 vlieguren op zijn naam
had staan en slechts een diploma
bezat om in de nabijheid van het
vliegveld te vliegen.
WARSCHAU. 7 Juni (Havas). De-
Poolsche bladen melden uit Danzig, dat
30 nationaal-socialisten getracht hebben
binnen te dringen in het huis van een
Poolschen burger, nadat zij eerst een
schuur, die aan het huis grenst, ver
nield hadden.
Toen de Pool een beroep deed op de
politie, werd hij gearresteerd onder
voorwendsel, dat hij „een samenscho
ling had uitgelokt". Voorts melden de
bladen, dat onbekenden de ruiten ver
nield hebben van de Poolsche St. Sta-
nislaskerk.
LONDEN, 7 Juni. (Havas). Duff
Cooper heeft te Finchlev een redevoe
ring uitgesproken, waarin hij in ver
band met do door Hitier tegen Ciham-
berlain uitgesproken beschuldigingen
o.m. zeide: „Zij, die zich den tijd voor
den oorlog herinneren, weten, dat het
ondenkbaar geweest zou zijn, een man,
die verantwoordelijk is voor het lot van
tachtig millioen inenschen en misschien
van Europa, in zoo krachtige bewoor
dingen een land te zien belecdigen, dat
nog het grootste, het machtigste is van
Europa.
Het antwoord op een dergelijke
beleediging moet de indiensttreding
van honderdduizend vrijwilligers in
24 uur tijds zijn. Dat is de eenige
taal, die begrepen kan worden door
hen; die slechts in geweld gelooven."
De Afrikaners houden vast aan het beginsel van de
apartheid van rassen van verschillende
beschavingsniveaux
PRETORIA, 7 Juni (A.N.P.). „Die
Transvaler" schrijft, dat de Wereld-
zondagsschoolconventie, welke zooveel
wrijving heeft veroorzaakt in Afrikaan-
sche kringen, aangezien van blanke af
gevaardigden verwacht wordt, dat zij
op voet van gelijkheid zullen conferee-
ren met niet-blanken, heeft aanleiding
gegeven tot een verklaring van den
Afrikaanschen Cultuurraad te Pretoria,
ongeveer luidende:
Wij weten uit de geschiedenis, dat
onze voorouders naar Zuid-Afrika zijn
gekomen zonder een sterk gevoel voor
rasverschillen, doch dat feitelijk spon
taan een scheidslijn is getrokken, omdat
zij tamelijk spoedig tot het besef waren
gekomen, dat de maatschappelijke om
gang zou leiden tot vermenging en den
ondergang van do Christelijke Europee-
sche beschaving in Zuid Afrika.
Echter weten wij ook uit de geschie
denis welke wrange vruchten ons land
moest plukken door de verderflijke leer
van een van der Kemp, dr. Phillip en
hun geestverwanten, die een honderd
jaar geleden de leer van gelijkstelling
hebben verkondigd.
Ook beseffen wij, dat het vooroordeel
van de Afrikaners tegen het zendings
werk onder de gekleurde rassen hoofd
zakelijk moet worden toegeschreven
aan het optreden van dr. Phillip en
diens trawanten, en dat onze kerk na
een moeizaam werk van honderd jaar
ten behoeve van de evangelisatie der
inboorlingen tot nu toe nog niet geheel
de vooroordeelen heeft doen verdwij
nen.
ZWEDEN IS HET BLIJKBAAR MET
FINLAND EENS
HELSINKI, 7 Juni (Reuter) De Finsche minister van buiten
landsche Zaken, Erkko, heeft heden in het parlement een verklaring
afgelegd, waarin hij o.mt zeide:
„Ieder, die ons wil helpen, zonder dat wij er om gevraagd hebben,
zal beschouwd worden als een aanvaller en zal teruggeslagen worden."
Finland kan zoo verklaarde de Minister verder, geen waarborg
aanvaarden, waartoe besloten is zonder zijn goedkeuring. Finland had
reeds aldus voegde hij hieraan toe zijn voornemen te kennen
gegeven om buiten iedere groepeering van mogendheden te blijven.
Het zet zijn samenwerking met de Scandinavische landen voort.
Wanneer onze kerk nu door deel
te nemen aan de conventie haar
eigen duidelijke beleid ten opzichte
van de kleur vaarwel zegt en de
leer der W.S.S.A. (Wereldzondags-
schoolassociatie) onderschrijft, ver
nietigt zij in één week het in hon
derd jaar verrichte opbouwende
werk.
Maar nog meer: Het Afrikaan-
sche volk in zijn geheel onder
schrijft op enkele uitzonderingen na
hot beginsel van de apartheid van
rassen van verschillende bescha
vingsniveaux, en door deel te ne
men aan de conventie zou de kerk
aan de beginselen der Afrikaners
geweld aandoen, welker gevolgen
voor de Afrikaners en hun Kerk
tot oneindigd nadeel zal zijn.
Het is dus met groote dankbaarheid,
aldus de Cultuurraad, dat wij kennis
hebben genomen van het feit, dat de
meeste leden van onze Kerk hebben be
sloten geen deel te nemen aan de ge
noemde conventie.
Echter willen wij er in alle nederig
heid, doch met allen ernst die in ons
is, bij al onze kerkgenootschappen en
zendingslichamen op aandringen, dat
zij alle krachten inspannen om 1e ver
hoeden, dat de conventie in Zuid Afrika
wordt gehouden.
Ongetwijfeld zullen wij van bekrom
penheid worden beschuldigd, doch laat
ons die beschuldiging met blijmoedig
heid aanvaarden. De Voortrekkers wa
ren ook bekrompen, omdat zij met de
naturellen geen maatschappelijken om
gang hebben gehad op voet van gelijk
heid-
Die bekrompenheid heeft hun echter
in staat gesteld hun bloed zuiver te be
waren.
DE Finsche Rijksdag heeft de wets
voorstellen in verband met de ver
sterkingsplannen der regeering
voor, de Aalandseilanden met groote
meerderheid aangenomen.
De Finsche minister van landsver
dediging Niukkanen, die een bezoek
aan zijn Zweedschen collega in Stock
holm heeft gebracht, heeft in een ver
klaring van de pers o.a. gezegd, dat Fin
land op het gebied der landsverdediging
nauw met Zweden wil samenwerken.
De doeleinden van de buitenlandsche
politiek van Finland zijn dezelfde als
die van Zweden.
Ten aanzien van de kwestie der
Aalandseilanden wees Niukkanen er
op, dat de verdediging dezer eilan
den een zaak is, die in de eei'ste
plaats alleen Finland aangaat, en
daarom heeft Finland het volste
recht, te kiezen met wie het nau
wer wil samenwerken, voor de
handhaving van de neutraliteit
dezer eilanden. Hij bevestigde, dat
Finland in beginsel de meening
deelt, welke Zweden heeft geformu
leerd, t.w. dat het in de eerste plaats
van Finland afhangt, aan Moskou
uiteen te zetten hoe het met deze
kwestie staat. Als zulk een uitleg
ging noodig is, aldus de minister,
dan is Finland gereed.
Naar de meening van Finland zijn de
maatregelen, die voor de verdediging
van de neutraliteit dezer eilanden over
wogen worden, eveneens in overeen
stemming met de belangen der Sovjet-
Unie.
Het Zweedsche stand
punt
Gisteren heeft minister Sandler in den
Zweedsche rijksdag een korte verklaring
afgelegd over de kwestie der Aalands
eilanden. Hij zeide, dat het thans niet
het juiste tijdstip is om dieper op deze
kwestie in te gaan. De Zweedsche gezant
te Moskou was uitgenoodigd, naar
Stockholm te komen om instructies in
ontvangst te nemen en hij zou in staat
gesteld worden, aan de Russische Regee
ring het standpunt van Zweden uiteen
te zetten, na de verklaringen, die de
leiders van de buitenlandsche politiek
der Sovjet-Unie in de kwestie der
Aalandseilanden hebben afgelegd.
Een compromis-formule
In den te Parijs gehouden Fran-
sche ministerraad hebben de leden
der regeering de wijzigingen bestu
deerd, die Moskou aangebracht wil
zien in de Britsch-Fransche pact-
voorstellen en de mogelijkheid nage
gaan van een compromisformule die
zoowel Londen als Moskou kan be
vredigen. 1-Iet overleg tusschen
Parijs en Londen duurt voort en te
Parijs gelooft men dat geen onover
komelijke hinderpalen meer aan het
welslagen der onderhandelingen in
den weg staan.
Het antwoord van de Sovjet-Unie op
de Fransch-Britsche voorstellen, wordt
te Londen nog steeds nauwkeurig bestu
deerd. Men verwacht, dat de volgende
stap zal worden gezet na de bijeenkomst
van het kabinet welke vandaag wordt
gehouden.
LONDEN, 7 Juni. - Het alge-
meen gevoelen onder de leden
van het Internationaal Olympisch
Comité is, dat de spelen van 1944
aan Londen zullen worden toege
wezen. Een beslissing daarom
trent zal Donderdag worden ge-
In de eerste zitting van het I.O.C.
werd medegedeeld, dat het protectoraat
BohemenMoravië in de toekomst zelf
standig aan de Olympische Spelen zal
blijven deelnemen.
Het verzoek het rolschaatsen op het
Olympische programma te plaatsen,
werd afgewezen.
Buitenlandsch weeroverzicht
Het gebied van hoogen luchtdruk,
waarvan de kern gisteren in Oost
Duitschland lag, trok verder weg naar
Centraal Europa. Onder invloed hiervan
blijft het weer zonnig en zomersch in ge
heel Duitschland. België en ons land.
Vanmorgen werd het in Maastricht meer
dan tien graden warmer dan normaal
terwijl gisteren uit het Oosten van het
land temperaturen boven dertig graden
Celsius werden gemeld. De depressie
die gisteren bij de Faroër was gelegen,
trok in diepte toenemend naar de Bot-
nische golf. en bracht, langs haar baan
veel regen. Zij wordt gevolgd door grooie
drukstijgingen aan de Noorsche kust
achter deze depressie kwam over dc
Britsche eilanden een nieuw gebied van
hoogen druk tot. ontwikkeling, dat in be-
teekenis toeneemt. Over het Noorden van
de Noordzee dringen koele luchtmassa's
naar het. Zuidoosten door.
Door de huitengewoon groote droogte
van de lucht, kwam hierbij op de Brit
sche eilanden geen regen van be teekenis
voor.
OLYMPISCHE SPELEN
De obligatiehouders aan
vaarden het nieuwe
voorstel
AMSTERDAM, 7 Juni. De Ver-
eeniging van Fondsenhouders te
Amsterdam deelt ons mede, dat zij
haar leden in overweging heeft ge
geven. het nieuwe aanbod van het
Artisbestuur tot aflossing der hyp.
obligatiën met 74 procent tegen vol
ledige kwijting te aanvaarden, aan
gezien, zooals in een circulatie aan
haar leden uiteengezet, na een
nauwkeurig onderzoek der vereeni-
ging was gebleken, dat 75 procent
het percemtage zou zijn, hetwelk
naar billijkheid en gezien de uitge
brachte taxaties aan obligatiehou
ders zou toekomen.
OPlSlIEUW UITBREIDING
VAN DE VESTIGINGS
WETTEN
's-GRAVE.NHAGE. 7 Juni De-
zer dagen zijn uitgegeven de Staats
bladen no. 668, 669 en 670, welke de
algemeene maatregelen van bestuur
bevatten, waarbij vestigingseischen
worden vastgesteld respectievelijk
voor het automobiel- en garagebe
drijf, het kruideniersbedrijf en het
bloemenverkoorersbedrijf.
Van 7 Juni 1939 af zal het dus slechts
toegestaan zijn in bovengenoemde be
drijfstakken een inrichting, waarin zoo
danig bedrijf wordt uitgeoefend, te ves
tigen na een daartoe van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken, binnen wel
ker gebied de inrichting zal worden ge
vestigd. verkregen vergunning.
Een zoodanige vergunning is even
eens noodig in geval van uitbreiding
van het. in ec-n inrichting uitgeoefend
bedrijf met evengenoemde bedrijfstak
(ken), zoomede in geval van voortzet
ting van het bedrijf in een inrichting,
waarin evengenoemde bedrijfstak (ken)
wordt of worden uitgeoefend in geval
van wijziging in dc personen van on
dernemers of beheerders.
Dergelijke vergunningen worden uit
sluitend verleend, indien wordt voldaan
aan de in genoemde algemeene maatre
gelen van bestuur vastgestelde éischen
van credietwaardigheid, handelskennis
en vakbekwaamheid.
PARIJS, 7 Juni. (Havas.) Krach
tens een door den ministerraad uitge
vaardigd decreet zal generaal Gamelin
voortaan den titel van opperbevelheb
ber van het leger dragen. Daarnaast
houdt hij den titel van chef van den
General en Staf der Landsverdediging.
Admiraal Daiian zal den titel dragen
van opperbevelhebber der marine en ge
neraal Vuillemin krijgt den titel van
opperbevelhebber van de luchtmacht,
DE BILT. 7 Juni. Te De Bilt is
thans, naar het K.N.M.I. mededeelt,
te beginnen met 18 Mei, in een tijd
vak van 21 dagen geen neerslag
gevallen, behoudens twee maal een
hoeveelheid van 0,1 m.m., hetgeen
waarschijnlijk aan dauw is toe te
schrijven. Sedert het begin der
waarnemingen in 1897 is dit een
droogterecord voor het warme sei
zoen. Het wordt echter overtroffen
door twee tijdvakken in October
tot December, namelijk een van 26
dagen (9 November tot 4 Decem
ber 1921) en een van 25 dagen (16
Oct. tot 9 November 1920) beide ook
met twee dagen met. 0,1 m.m. neer
slag.
Verder is er in den zomer van 1916
een tijdvak van 25 dagen geweest
(20 Juli tot 13 Augustus) waarin
tweemaal 0,2 en vier maal 0,1 m.m.
is genoteerd.
In vlugschriften beschuldigd
van hoogverraad
BRATISLAWA, 7 Juni, (Havas).
Kirschbaum, de secretaris van de
katholieke partij in Slowakije heeft
bekend gemaakt, dat in verschei
dene plaatsjes in Slowakije vlug
schriften verspreid zijn, waarin
mgr. Tisso beschuldigd wordt van
het plegen van hoogverraad en het
in loondienst staan van Duitsch
land.
ZIJ, die zich met ingang
van 1 Juli a.s. op
geven als kwartaalabonné,
ontvangen de tot dien da
tum verschonende num
mers gratis.
Mededeeling van het
K.N.M.I.
DETREFFENDE het ka-
J-J rakter van den komen
den zomer, Juni Augustus
kan worden medegedeeld
dat de becijferingen met een
waarschijnlijkheid van 3 op 4
aangevendat de tempera
tuur boven normaal zal zijn-
Over den neerslag kan geen
verwachting worden gegeven.
K
VV eer verwachting
Voor het geheele land: Koeler
overdag, droog, helder tot half
bewolkt, zwakke tot matige
wind uit Noordelijke richtingen.
Beige fond met kleurige streep,
Gewone maat f 0.47
Extra groote maat f 1
Zuiver linnen badhanddoek
bizonder hard f 1.55.
Fa M. H. VAN RAALTE
Afd. WITTE GOEDEREN.
