Halifax zoekt weg
Berlijn
naar
u
,Münchener
Lyriek'
GEORGE VI VEROVERT
WASHINGTON
Strang heeft onderhoud
met Halifax
DE EEMLANDER
Vrijdag 9 Juni 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwa! 2a
37e Jaargang Ho. 324
„Heeren Engelschen,
Terreur in Palestina
gaat voort
Mandaten-commissie
Volkenbond bijeen
Hulde aan Gamelin
MAN REEDS TIEN
DAGEN DOOD
OP BED
A.s .Dinsdag indiening
rapport-Oss?
Fantastische
veronderstellingen
Ontroerende tooneelen
BERICHT
Licht op:
9 uur 52 min.
AMER SFOOMSQH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken) i 0.15
Binnenland tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC. 513
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer.
»lKe regel meer f 0.25. Liefdadighcids-advertentiën voorde
helft van Jen prijs. Kleine Advertentiën ..KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0,05
T ORD Halifax heeft gisteren in
het Hoogerhuis eenige zeer
opmerkelijke uitspraken gedaan, die
niet zullen nalaten, om in steden
als Rome, Berlijn. Parijs en Mos
kou meer dan gewone aandacht te
trekken. Sprekende over de Britsch-
Duitsche betrekkingen, gaf de Brit
sche minister van Buitenlandsche Za
ken te kennen, dat liij eene toenade
ring tusschen Berlijn en Londen op
het oogenblik zou toejuichen en dat
Londen bereid is om de voor Duitsch-
land en andere staten vitale proble
men van oeconomischen aard opnieuw
onder de oogen te zien. De toon, die
opklonk uit Halifax' rede was van
een geheel anderen aard dan de ge
luiden, welke wij nog kort geleden
konden beluisteren in de felle ,,anti-
agressie"-redevoeringen van Britsche
politici. Voortdurend heeft het Brit
sche volk er naar gestreefd aldus
ongeveer sprak Lord Halifax en
nog steeds wénscht het ernstig om met
Duitschland tot een overeenstemming
te geraken, die de betrekkingen tus
schen beide landen op een stevige
basis van wederzijdsch vertrouwen
brengt. Haast zijn wij geneigd om
deze woorden van Lord. Halifax bij de
„Münchener lyriek" in te deelen. Het
is gegaan, zooals wij dezer dagen
schreven. Nu de Russische beer niet
zoo erg gediend blijkt te zijn van de
Britsche honig, gaat John Buil eens
rondkijken of hij dan misschien met
Berlijn niet al te slechte zaken zou
kunnen doen. De snelheid, waarmede
de Britsche regeering op het oogen
blik poogt om in Europa bondgenoo-
ten te vinden, bewijst dat zij haast
heeft. Evenals ten vorigen jare wordt
ook thans de Europeesche politiek van
Londen in zeer sterke mate bepaald
door imperiale belangen en imperiale
zorgen. Het gebeuren in Oost-Azië. te
land zoo ter zee, is voor Londen op
het oogenblik verre van geruststellend.
En dies moeten er rust en vijede zijn
in Europa.
IT de omstandigheid, dat Hali
fax zoo bij uitstek vriendelijk tot
aan U het eerste schot"
Duitschland sprak, terwijl de onder
handelingen met Moskou over een
tegen Duitschland gericht verdrag nog*
sleepende zijn, mag men afleiden, dat
Londen geen groote beteekenis meer
hecht aan het contact met Moskou.
Het feit, dat de Britsche diplomatie
het hare poogt te doen om de 'Polen
tot een minder starre houding te be
wegen en om de Poolsch-Duitsche
besprekingen weer op gang te bren
gen, is eveneens veelzeggend. Hali
fax' welhaast germanophiele rede van
gisteren wordt door sommigen in Lon
den dan ook beschouwd als het open
lijke teeken, dat de Britsche regeering
terugkeeren wil tot haar politiek van
verzoening en overleg met Duitsch
land. Zal Berlijn hiertoe nog bereid
zijn? Volgens de uitspraken van Hit-
Ier, gedaan in zijn laatste Rijksdag
rede, mag men aannemen van wel, al
blijft er nog steeds een sluier hangen
over de Duitsch-Russische relaties.
Gezien het feit, dat de Duitsche bui
tenlandsche politiek in zeer sterke
mate te signatuur van Hitier draagt en
het bereiken van vriendschappelijke
berekkingen tusschen het Duitsche en
het Britsche volk een persoonlijk
ideaal is van den Rijkskanselier, kan
echter worden verwacht, dat. indien
Londen sérieus zou willen onderhan
delen, Berlijn de toegestoken hand
niet zou weigeren.
TjE politieke voorjaarsstormen, die
Europa teisterden en die velen
met angst den zomer tegemoet deden
zien, zijn gaan liggen.. Ontspanning
is hoezeer de spanningen ook
voortduren hier en daar waarneem
baar als een schuchtere figuur. Zal
zij er in slagen om ditmaal haar
entrée met zooveel vastheid van wil
en zekerheid van optreden te maken,
dat zij een blijvende gast in ons we
relddeel zal worden? Er zijn sympto
men, die op een betere toekomst wij
zen; er zijn krachten in het spel, die
tendeeren naar den vrede. Groot is de
verantwoordelijkheid der mannen, die
de staatszaken der groote mogendhe
den besturen. Indien zij er in slagen
om den toestand in handen te houden
en de invloeden, die op oorlog aan
sturen, te neutraliseeren, dan maakt
de vrede in Europa een beter kans om
blijvend te zijn dan sedert tal van
jaren het geval is geweest.
Jeruzalem voor een groot
deel in het donker
Ongeregeld verschijnende
kranten verboden
JERUZALEM, 9 Juni. (Havas).
Ten gevolge van ontploffingen
in een achttal transformatorhuis
jes is een groot deel van de stad
Jeruzalem in donker gezet. Het
schijnt dat men deze daad moet
toeschrijven aan een Joodschen
terrorist. Personen werden niet
getroffen.
.Verder is bij Jericho een getuige a
charge vermoord, die is opgetreden in
het proces tegen Sjeik Farhan, een be
kend leider der Arabische opstandelin
gen, die ter dood werd veroordeeld en
is terechtgesteld. Ook is dr. Anwar Shu-
reiti, een vooraanstaande Arabier, die
zich tegen de terreur verzette, te Saint
Jean d'Acre vermoord. Deze beide moor
den moeten zonder twijfel aan Arabische
terroristen worden toegeschreven en
schijnen ten doel te hebben de verdedi
gingspartij, welke onder leiding van de
familie Naschasji Bi staat,'af te schrik
ken. Den laatsten tijd zijn verscheidene
vroegere, aanhangers van den Groot
Moefti tot deze meer gematigde partij
overgegaan.
De autoriteiten hebben besloten alle
kranten, die niet minstens twaalf keer
per maand uitkomen, te verbieden.
Hierdoor wordt het blad van den Grool
Moefti „Alliwa" dat met groote tusschen-
poozen verschijnt, getroffen.
Gisteren is ook in Palestina den ver-
Jaardag van koning George VI gevierd.
Op alle gebouwen van Joodsche instel
lingen was de vlag geheschcn. In de
Synagogen werden gebeden gezegd, doch
de vertegenwoordigers van de Joodsche
gemeenschap hebben niet de receptie
van den Hoogc Commissaris bezocht.
Zuid-Afrikaansche Unie stelt
haar candidatuur voor
een Raadszetél
GENEVE, 9 Juni (Havas). Gisteren
is de Mandaten-commissie van den Vol
kenbond bijeengekomen voor dé zomér-
zitting. Tijdens deze zitting zal de com
missie officieel kennis nemen van het
witboek van de Britsche regeering inza
ke Palestina.
De Britsche minister van Koloniën,
Malcolm Macdonald. zal voor de commis
sie een uiteenzetting geven.
Verder zal de commissie het rapport
van de Franschë regeering bestudeeren
inzake de uitoefening van haar mandaat
in Syrië, Libanon en West-Afvika.
Zoo zei men vroeger, thans
vuren Franschen en Britten
zoo noodig tezamen
ZAL SPANJE ZICH
nauwer aan de „as" bindend
De Italiaansche pers
suggereert het
ROME. 9 Juni (Havas). Hoewel
men niets weet omtrent de bespre
kingen van den Spaanschen minis
ter van Binnenlandsche Zaken, Ser
rano Suner. en de leiders van de Ita
liaansche regeering, geeft de Ita
liaansche pers te. kennen, dat Spanje,
dat reeds door het anti-komintern-
verdrag is verbonden aan de „as"
zich binnenkort nog nauwer aan
Italië zal binden.
De „Resto del Carlino" schrijft
o.a.: „De reeks desillusies, welke
Spanje aan de pluto-democratieën
heeft veroorzaakt, is nog niet ten
einde". Verder schrijft het blad: „Dc
Pyreneeëngrens kan niet worden
ontbloot van troepen en materieel".
ZUID AFRIKA CANDIDAAT VOOR
RAADSZETEL IN VOLKENBOND
De Zuid-Afrikaansche Unie heeft bij
de leden der Assemblée haar candida
tuur gesteld voor den zetel, die in het
najaar zal vrijkomen doordat het man
daat van Nieuw Zeeland dan afloopt.
LONDEN, 9 Juni (Havas) Na
een banket, dat door de Britsche
Begeering was aangeboden ter
eere van Generaal Gamelin. heeft
de minister van Oorlog, Hoare Be-
lisha, in het Fransch een rede uit
gesproken waarin hij hulde bracht
aan Generaal Gamelin en het Fran
schë leger. De minister kondigde
aan, dat op 1 Juli. op het Fransche
nationale feest, vertegenwoordigers
van het Britsche leger naar Parijs
zullen komen. Hoare Belisha besloot
zijn rede als volgt.: „Men beweert,
dat in een ridderlijker tijdperk dan
het onze, uw voorouders, onze voor
ouders groetende, zeiden: „Heeren
Engelschen aan u het eerste schot."
Thans zijn ons streven en onze ge
meenschappelijke belangen zooda
nig, dat de kwestie wie het eerste
schieten zal niet meer opkomt, zoo
noodig zullen wij niet in gebreke
blijven tezamen te vuren".
In antwoord op deze rede heeft gene
raal Gamelin op ziin beurt gewezen op
de banden, die Frankrijk en Engeland
binden en die zoo sterk zijn, dat „geen
van béide landen geheimen kan hebben
of reserves kan maken, wanneer het
andere land in moeilijkheden is betrok
ken. Spr. gaf uitdrukking aan de dank
baarheid van Frankrijk voor de „groot
te der inspanning van Engeland op het
gebied der herbewapening ter zee, in
de lucht en te land" en voor de invoe
ring van den dienstplicht.
Hij besloot als volgt: „Wanneer,
hetgeen God verhoede, een oorlog
mocht uitbarsten, zullen de mobiele
strijdkrachten van Frankrijk gereed
zijn om op te treden volgens de be
hoeften der omstandigheden. Wij
wéten, dat uw troepen zich bij de
onzen zullen voegen. Onze soldaten
zullen te beter strijden, daar zij er
zeker van zijn, dat de Tommies
sneller aan hun zijde zullen komen."
Gamelin heeft ook de vaandelparade
bijgewoond, die ter gelegenheid van
's Konings verjaardag op het parade
terrein van de Horse Guards te Londen
is gehouden. Hij bevond zich aan het
zelfde raam als Koningin Mary. Ook de
Turksche journalisten woonden deze
plechtigheid bij.
250 GEVALLEN VAN ZONNESTEEK
Onder de menigte, die opeengepakt, stónd
langs den weg. die het Britsche vorsten
paar te Washington volgde, zijn niet
minder dan 250 menschen door een zon
nesteek getroffen. Een slachtoffer is aan
de gevolgen overleden.
Vrouw zat rustig op een stoel
naast het lijk, dat in verre-
gaanden staat van ont
binding verkeerde
Luguber tooneel
op Texel
TEXEL. 9 Juni Nabij de bad-
nlaats de Koog op Texel woonde
sedert eenige jaren het kinderloze
echtpaar van der V.. waarvan het
bekenu was. dat het niet zindelijk
was. Het echtpaar was den laatsten
tijd niet meer huilen gezien. Alleen
de bakker kwam er nu en dan nog
aan de deur.
Toen hij dezer dagen een verdachten
geur waarnam, meende hij de politie te
moéten waarschuwen, ^eze stelde on
middellijk een onderzoek in en kwam
tot de lugubere ontdekking, dat de man
do.od op bed lag. De gemeentelijke ge
.neesheer, dit een onderzoek instelde,
constateerde, dat de dood al tien dagen
geleden moest zijn ingetreden en het
lijk reeds in verregaanden staat van
ontbinding- verkeerde.
De zonderlinge vrouw had al dien tijd
op een stoel hij hot bed doorgebracht
Het lijk is naar Den Burg vervoerd
en .aldaar op de algemeene begraaf
plaats ter aarde besteld.
De vrouw werd ondergebracht in het
gesticht van weldadigheid. Reeds meer
malen was het echtpaar een plaats in
het ee .ticht aangeboden, doch het had
dit steeds geweigerd.
's-GRAVENHAGE, 9 Juni. De Twee
de Kamercommissie in zake Oss
wenscht, ondanks de weigering van den
minister van Justitie om bepaalde stuk
ken over te leggen en ondanks het ver
bod van het Kabinet aan ambtenaren orh
voor haar te verschijnen, haar rapport af
te sluiten met positieve conclusies, zoo
meldt de Telegraaf. Gezien de omvang
rijke en ingewikkelde materie is dit niet
zoo eenvoudig en de commissie heeft dan
ook nog langdurige slotbijeenkomsten
moeten houden. Na Woensdag den gan-
schen dag te hebben vergaderd, is zij
ook gistermiddag en gisteravond weer
bijeen geweest. Het eigenlijke rapport, de
puntsgewijze behandeling van de nota
van minister Goseling. was reeds gereed,
het ging thans nog om de eindformulee-
ring van de conclusies.
De commissie verwacht. Dinsdag a.s
haar rapport bij de Tweede Kamer tc
kunnen indienen.
Men kan dus in ieder geval venvach
ten, dat het debat over hef beleid van
minister Goseling in zake Oss vóór hel
zomerreces zal worden gehouden. Van
's ministers houding tegenover de Kamer
zal het. dan afhangen of de Kamer ten
slotte zal oordeelen, dat alsnog een na
der onderzoek, al dan niet in den vorm
van een parlementaire enctucte, noodig
zal zijn.
Ik bid. aldus de Britsche Koning, dat onzs mogend
heden steeds tezamen mogen wandelen
op het pad der vriendschap
WASHINGTON, 9 Juni. (Reu-
ster). Ter gelegenheid van het
bezoek van het Britsche konings
paar aan Washington heeft presi
dent Roosevelt gisteravond op het
Witte Huis een galadiner aangebo
den. In zijn tafelrede zeide Roose
velt o.a. dat in het leven van een
land zoowel als van een individu
oogenblikken van groote vreugde
zijn. Voor de Vereenigde Staten is
zulk een oogenblik de begroeting
van het Britsche koningspaar op
hun grondgebied- Tevens moet
men dankbaar zijn, zoo vervolgde
Roosevelt, voor de banden van
vriendschap, welke beide volken
verbinden. Hij is er van overtuigd,
dat beide volken als bijdrage aan
de beschaving en het welzijn der
volken het voorbeeld moeten ge
ven van het onderhouden van de
betrekkingen tusschen twee mo
gendheden.
Aangezien geen van beiden vrees
koestert voor den ander worden de
grenzen niet versterkt en aangezien
geen van beiden e.en aanval van den
ander vreest, wordt geen bewapenings
wedloop gehouden.
Roosevelt maakte melding van de
vreedzame wijze waarop het geschil over
de beide eilandjes in den Stillen Oceaan
tusschen beide landen is opgelost. Beide
landen gebruiken thans deze eilanden
als basis voor hun handelsvliegtuigen,
welke den dienst tusschen Australië en
Amerika onderhouden, terwijl het
vraagstuk van de definitieve souvereini-
teit is uitgesteld tot 1989! Indien dit
voorbeeld overal werd nagevolgd zou de
menschlieid oen gelukkige, welvarende
en vreedzame toekomst tegemoet gaan.
De President besloot zijn rede met de
woorden: „Moge deze geest van begrij
pen tusschen onze landen steeds grooter
worden en moge onze vriendschap toe
nemen."
Koning George beantwoordde deze
rede met te danken voor de vriendelijke
uitnoodiging, welke Hem en de Koningin
zoozeer had getroffen, evenals de harte
lijke ontvangst, welke hen te beurt was
gevallen. Vervolgens bracht hij de groe
ten van Canada aan de Vereenigde Sta
ten over, alsook de. meest hartelijke be
tuigingen van goeden wil van alle
Dominions en het geheele Britsche Rijk.
De Koning wenschte don President alle
mogelijke geluk en voorspoed. Verder
verklaarde hij Ie vertrouwen dat de toe
komst van de Vereenigde Staten
worden gekenmerkt door vooruitgang
van de welvaart en hij besloot zijn rede
met de woorden:
„Tk bid, dat onze groote mo
gendheden in de toekomst
steeds tezamen mogen wan
delen op het pad van vriend
schap in een wereld van vrede".
SCHRIFTELIJKE VERKLARING VAN
CHAMBERLAIN NOPENS
DUITSCHLAND
LONDEN, 9 Juni (Reuter) Vernomen wordt, dat Strang,
die per vliegtuig in Londen is aangekomen, vandaag een onder
houd zou hebben met Halifax en Zaterdag naar Moskou zal ver
trekken, eveneens per vliegtuig. Tot Strang in Moskou zal zijn
aangekomen, aldus de diplomatieke correspondent van Reuter, is
het niet waarschijnlijk, dat er eenigerlei ontwikkeling zal komen
in den toestand ten aanzien van het Britsch-Fransch-Russische
anti-agressiepact. In welingelichte kringen verluidt, dat het doel
van het bezoek van Maisky, den Russischen ambassadeur, aan
Halifax in het Foreign Office was, zekere punten op te helderen
uit de verklaring van Chamberlain van Woensdag in het Lager
huis en tevens te vragen om inlichtingen ten aanzien van de
plannen van Strang.
OP de vraag van het Lagerhuislid
Fletcher, of zijn aandacht geves
tigd was op de recente officieele
verklaringen in Duitschland, volgens
welke Engeland van plan is den Duit-
schen handel en alle grondslagen van
het Duitsche bestaan te vernietigen om
te komen tot politieke en physieke uit
roeiing van het Duitsche volk, heeft
Chamberlain schriftelijk antwoord ge
geven.
De eerste minister zegt daarin,
dat hij tot zijn grooten spijt opge
merkt heeft, dat men voortgaat
dergelijke beweringen te uiten on
danks de vele positieve verklarin
gen van hemzelven en van Lord
Halifax, welke het tegendeel in
houden. Na verwezen te hebben
naar zijn redevoeringen van 12
Mei in de Albert Hall en van 19
Mei bij de debatten in het Lager
huis, verklaart Chamberlain, dat
alle veronderstellingen, dat Enge
land zou wenschen Duitschland te
isoleeren of zich in den weg te
stellen van de natuurlijke, wettige
uitbreiding van den Duitschen
handel in Midden- en Zuidoost-
Europa of het plan heeft eenigerlei
combinatie op touw te zetten te
gen Duitschland, met het denk
beeld om een oorlog tegen
Duitschland te voeren, fantastisch
zijn.
Lord Crewe, van de oppositioneele
liberalen, verklaarde, na de rede van
Halifax, ten aanzien van Rusland o.m.:
„Het verheugt ons zeer te vernemen,
dat er goede vooruitzichten zijn dat de
onderhandelingen tot een gunstig ein
de worden gevoerd." Wat de Ballische
landen betreft, die strikt neutraal wil
len blijven in geval van een oorlog,
waarbij hun naburen betrokken raken,
zeide Crewede, dat ieder weet dat geen
enkele verklaring van neutraliteit eeni
ge kans beeft om aanvaard te worden,
wanneer het tot oorlog komt.
De mogelijkheden besprekende
van een toekomstige overeen
komst met Duitschland, voegde
Crewe hieraan toe, dat het onmo
gelijk is Hitler's recente rede over
het hoofd te zien, waarin hij het
relaas gaf van de stappen, die hij
had genomen om Franco bij te
staan in 1936, enkele weken, voor
dat hij zijn volledige medewerking
tot uitdrukking had gebracht met
de niet-inmenging.
Lord Ponsonby van de Labour Party
gaf uitdrukking aan opluchting en
voldaanheid over veel van wal Halifax
in zijn rede heeft gezegd. Evenals de
conservatief Phillimore, die vóór hem
het woord had gevoerd, zeide hij echter,
clat bet. resultaat der Britsche verbin
tenissen is geweest eon eonsolidaite in
het tegenovergestelde kamp.
Oppositie in Lagerhuis
lijdt échec
In het Lagerhuis is de motie der
oppositie tot verwerping van het wets
ontwerp betreffende een Ministerie
voor de Bevoorrading met 235 tegen 111
stemmen verworpen. Het ontwerp weriï
in tweede lezing behandeld. Het Mini
sterie voor de Bevoorrading, zoo werd
uietengezet, zou in de eerste plaats be
last. worden met het verzorgen, met
enkele uitzonderingen, van de behoef
ten van het vergroote leger ten aanzien
van voorraden, uitrusting, enz. Het mi
nisterie zal ook tot taak hebben zorg
te dragen voor een behoorlijke reserve
aan grondstoffen.
Ten aanzien van de rede, welke de
minister van buitenlandsche zaken,
Lord Halifax gisteren in het Hoogerhuis
heeft gehouden, schrijft de Times dat
indien de geest, welke hierin tot uiting
komt, weerklank vindt in Duitschland,
de mogelijkheid bestaat tot een opbou
wende toenadering, waardoor de ge
schillen. welke de landen thans schei
den, uit den weg zullen worden ge
ruimd. De „News Chronicle" daaren
tegen vreest, dat door deze rede de
meening zou kunnen ontstaan dat de
Britsche politiek aan het verslappen is
en terugkeert tot de politiek van bevre
diging. Verwijzende naar dc krachtige
maatregelen van de nationaal-soeialis-
ten in Bohemen en Moravië schrijft het
blad. dat het'staken van dergelijke bru
te methoden een eerste vereischte is
voor het openen van onderhandelingen.
Zoo lang dit nog niet is geschied moet
Engeland voortgaan met zijn herbewa
pening en het bouwen aan een onver
breekbaar vredesfront.
Publicatie rede Chamber
lain in Moskou
MOSKOU. 9 Juni (Reuter) De door
Chamberlain in het Lagerhuis afgeleg
de verklaring is in dé radio-uitzending
voor het Russische binnenland volledig
verslagen. De rede zal ook gepubliceerd
worden in de dagbladen.
Vele Joodsche vluchtelingen op
de „Flandre" keeren onver
richter zake terug
Laredo onvermurwbaar
HAVANA, 9 Juni (Havas). Gezag
hebbende kringen verklaren, dat alleen
de vluchtelingen, die vervoerd worden
aan boord van de Flandres en die gel
dige papieren hebben, machtiging zullen
krijgen om aan land te gaan. Zij voegen
hier aan toe, dat president Laredo geen
enkele uitzondering onder oogen ziet. Er
deden zich ontroerende tooneelen voor,
toen aangekondigd werd, dat de meeste
vluchtelingen weer afgevloeid zouden
worden.
Te zes uur plaatselijke tijd is de
„Flandre" met 96 Duitsche Joodsche
vluchtelingen, die noch in Mexico, noch
op Cuba aan land konden worden ge
zet, naar Saint Nazaire teruggekeerd.
ZIJ, die zich met ingang:
van 1 Juli a.s. op
geven als kwartaalabonné,
ontvangen de tot dien da
tum verschijnende num
mers gratis.
Weerverwachting
Verwachting geldig van he
denavond tot morgenavond
ongeveer 19 uur: Half tot zwaar
bewolkt, overwegend droog,
weinig verandering in tempe
ratuur. Zwakke tot matige
N.-lijke tot W.-lijke wind.
