Halifax klopt aan
Duitschland's deu
HOE ZAL HET VERDRAG MET
MOSKOU ER UIT ZIEN?
Lord Halifax over het
geval-Tinkler
Aziatische
schaduwen
CITROEN
DE EEMLANDER
Dinsdag 13 Juni 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
37 e Jaargang No. 328
Pour la Natalité
DE ONTPLOFFING
TE TIBERIAS
BOVEE VOOGT
BANDJIR SLAAT
SPOORLIJN WEG
De Baltische randstaten zullen
niet genoemd worden
GAFENCOE REIST
EN SPREEKT
Incident Kladno
nog
niet opgelost
BERICHT
NOODWEER TREFT
SOERABAJA
Licht op:
9 uur 50 min.
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken) i 0.15
Binnenland tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 51-3
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elite regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiên voor de
helft van Jen prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
ENGELAND begint te beseffen,
dat 't ernst gaat worden in Oost-
Azië. Het optreden der Japanners in
China tegen de vreemdelingen, inzon
derheid tegen de Britten, geeft Lon
den reden tot ernstige bezorgdheid.
Deze bezorgdheid weerspiegelt zich in
de redevoeringen, welke Lord Halifax
de laatste dagen gehouden heeft. Het
kenmerk van deze redevoeringen was,
dat zij stonden in het teeken van een
nieuw beroep op Europeesche samen
werking, en dat zij derhalve de moge
lijkheid openden tot afwijken van
de zoogenaamde anti-agressie-politiek,
welke Londen na de annexatie van
Bohemen en Moravië door Duitsch-
land leek te zullen gaan volgen. Even
als in Augustus en September van het
vorige jaar, is het ook ditmaal het
Britsche imperiale belang, dat Lon-
den's Europeesche politiek in zeer
sterke mate beïnvloedt. Vrij vertaald
zeide Lord Halifax gisteren in het
Hoogerhuis ongeveer: Mocht Duitsch-
land tot geweld zijn toevlucht nemen
om bepaalde verlangens te verwezen
lijken, dan zal Engeland die methode
met gelijke middelen, dus met ge
weld beantwoorden. Doet Duitschland
evenwel geen poging om geweld te
gebruiken, dan zal Engeland's invloed
overslaan naar Duitsche zijde, daar
men dan verwachten mag, dat Berlijn
streeft naar het bereiken van een eer
lijke oplossing langs den weg van on
derhandelingen. Ten tweeden male in
eene korte spanne tijds heeft de Brit
sche minister van Buitenlandsche Za
ken den Duitschers te kennen gege
ven. dat er met Londen over alle han
gende aangelegenheden te praten-
valt. Duidelijk deed Halifax blijken,
dat mits Berlijn zich bepaalt tot
onderhandelingen Londen bereid is
om het een en ander voor Duitschland
te doen. Ook aan de koloniale quaes-
tie wijdde Halifax eenige aandacht in
zijn rede van gisteren. Hij liet zich
over deze aangelegenheid in eenigs-
zins raadselachtige termen uit. Het is
een moeilijk vraagstuk, dat van de ko
loniën. zeide de Britsche staatsman.
De onbeheerschte wijze, waarop men
er (zoowel in Engeland als in
Duitschland) over spreekt, vertroebelt
het probleem in niet geringe mate. Het
eenvoudige proces van restitutie van
het voormalige Duitsche koloniale ge
bied is de allermoeilijkste methode om
het vraagstuk op te lossen, meende
Halifax. Maar welke andere oplossing
stond den Britschen staatsman dan
voor oogen. toen hij deze woorden
sprak? Heeft Londen zijn gedachten
reeds laten gaan over de mogelijk
heden om het koloniale probleem op
te lossen? Het ware interessant om ten
deze nadere bijzonderheden te ver
nemen.
j-J OE zal Berlijn reageeren op de
jongste Britsche toenaderings
pogingen en hoe zal het deze reactie
kenbaar maken? Is Berlijn overtuigd
van de oprechtheid der leidende Brit
sche staatslieden? Acht Berlijn Enge
land's moeilijkheden in de andere we-
relddeelen (reeds) gfoot genoeg om
Londen tot concessies aan Duitsch
land ter pacificatie van Europa bereid
te doen zijn? Het is vooral het ant
woord, hetwelk Berlijn op deze laatste
vraag zal geven, dat zal bepalen of de
leiders der Duitsche buitenlandsche
politiek opnieuw onderhandelingen
met Londen zullen aanknoopen. Want
onderhandelingen, waarvan tevoren
kan worden verwacht, dat zij niet tot
voor het betreffende land bevredigen
de resultaten zullen leiden, hebben,
voor welke staat ook, geen zin. Het
en zij dan, dat het oogmerk zou zijn:
Tijd winnen. Dit oogmerk mag men
ook als mogelijk doel van de Britsche
staatkunde jegens Duitschland niet
geheel uit het oog verliezen. Voorals
nog wantrouwen Londen en Berlijn
elkaar. Gelijk ook en wellicht in
nog sterker mate Moskou en Lon
den elkaar wantrouwen. Dat er voor
zoodanig wantrouwen geen aanlei
ding zou bestaan, kan slechts hij be
weren, die den inzet van het huidige,
spel der groote politiek niet kent en
die onwetend is wat betreft de metho
den, welke in de hoogeschool der bui
tenlandsche staatkunde en der diplo
matie gangbaar zijn.
TNMIDDELS blijft Europa wachten.
Eén factor is er, die in vrijwel alle
landen gelijkelijk werkt in de richting
van toenadering tot elkaar. Dit is het
steeds zwaarder, om niet te zeggen
ondragelijker worden van de kosten
der bewapeningen en andere militaire
maatregelen. Geen staat in Europa
kan dit op den duur volhouden. De
woorden, onlangs door den heer Trip
aan deze aangelegenheid gewijd,
gaven, in hun soberheid, een weinig
aantrekkelijk toekomstbeeld. Dit toe
komstbeeld moet ook de Duitsche,
Fransche, Britsche en Italiaansche
staatslieden steeds voor oogen zwe
ven, als zij den internationalen toe
stand en de financieel-economische
situatie in eigen land onder de loupe
nemen. Wellicht zal dit angstwekken
de beeld er toe bijdragen, dat alle be
trokken partijen bij eventu.eele onder
handelingen of besprekingen althans
eenigermate tot concessies bereid zijn.
Al mag men niet vergeten, dat poker
een gevaarlijk spel blijft.
Neutraliteitswet vordert
WASHINGTON, 13 Juni (Havas)
De commissie voor Buitenlandsche Za
ken van het Huis van afgevaardigden
heeft zonder wijzigingen van belang de
zes eerste artikelen aangenomen van
het wetsontwerp op de neutraliteit, dat
was ingediend door Bloom.
Een groote Fransche vereeniging. die
den teruggang van het aantal geboor
ten in Frankrijk bestrijdt, geeft op
't oogenblik speciale postzegels uit.
waarvan bovenstaande afbeelding een
indruk geeft
Nieuwe terreurdaden
in Palestina
PALESTINA, 13 Juni. (Reuter).
Bij de ontploffing van een mijn te
Tiberias is iemand om het leven
gekomen, terwijl 12 mcnschen ge-
-wond werden. Voor de geheele stad
is de „curfew" afgekondigd.
Gisteren is te Jeruzalem een jonge
Joodsche vrouw veroordeeld tot levens
lange gevangenisstraf. Zij werd gear
resteerd toen zij zich met een mand,
waarin een tijdbom lag, ophield bij de
centrale gevangenis van Jerusalem op
het oogenblik, dat talrijke Arabieren
voor dc gevangenis stonden te wachten
om de gevangenen te bezoeken.
Bij een zuiveringsactie zijn drie re
bellen gedood, verscheidene gewond en
vier gevangen genomen. Een te Haiffa
gearresteerde terrorist is terechtgesteld.
Verder zijn veertien Joodsche extre
misten gearresteerd wegens aanzetting
tot ordeverstoring.
WOHLTAT IN SPANJE
BERLIJN, 13 Juni. (D.N.B.). Minis-
terialdirektor Wohltat is in Spanje aan
gekomen om met de Spaansche auto
riteiten overleg te plegen over de ver
dere ontwikkeling van de economische
betrekkingen tusschen Duitschland en
Spanje.
de meest gevraagde wagen
voor zaken, sport en tourisme
VRAAGT DEMONSTRATIE
Als laatste nieuws, de 6 cyl. thans ook leverbaar
N.V. AUTOMOBIELBEDRIJF l.o.
VLASAKKERWEG 50
Telefoon 1093
PLAN VAN ANSCHLUSS
ZONDER ANSCHLUSS
Hitler's taktiek t.o.v.
de Vrije Stad
WARSCHAU. 13 Juni. (Havas).
Na de groote sportfeestcn en de betoo
ging welke te Danzig zijn gehouden,
houdt de Poolsche pers zich bezig met
het vraagstuk van de Vrije stad. De
„Wieczok Warszawski" spreekt over
een plan van een Anschluss zonder An
schluss. Hitler ziet. dat het onmogelijk'
is Danzig bij het rijk in te lijven en
daarom volgt hij thans een andere tak
tiek, welke bestaat in het langzaam
liquideeren van de Poolsche rechten
in de Vrije Stad. Eerst de douane-in
specteurs, vervolgens de posterijen en
de spoorwegen en tenslotte het Pool
sche arsenaal op Westerplatte. Tegelij
kertijd wordenafdeelingcn van het
Duitsche leger onder het. voorwendsel
van betoogingen tijdens feesten op het
gebied van Danzig gebracht.
BATAVIA, 13 Juni (Aneta/A.N.P.).
Tengevolge van een zware bandjir is
een gedeelte van de S.S.-Iijn tusschen
de stations Bandjar en Langen weg
geslagen. Het verkeer is volledig ge
stremd. Ook overstappen is niet mo
gelijk, zoodat doorgaande reizigers
over Cheribon moeten reizen. Van
een brug met drie spanningen is een
der landhoofden weggeslagen. De
duur van de stremming zal vermoe
delijk een week zijn.
In de geheele streek staan verder
alle wegen onder water, zoodat ook
dit verkeer gestremd is.
PARIJS, 13 Juni (Havas). De „Jour" meldt uit Londen, dat, tenzij
de Sovjet-regeering op het laatste oogenblik met onvoorziene bezwa
ren komt, het Fransch-Britsch-Russische verdrag de volgende punten
zal kunnen bevatten:
1. De Sovjet-Unie verplicht zich Frankrijk en Engeland te hulp te komen in geval
van een direcien aanval op hun onschendbaarheid en onafhankelijkheid. Zij ver
plicht zich met Frankrijk en Engeland hulp te bieden aan de gegarandeerde
staten: België, Polen, Griekenland, Turkije en Roemenië.
2. Frankrijk en Engeland verplichten zich de Sovjet-Unie te hulp te komen bij
een rechtstreekschen aanval tegen haar grondgebied en met haar samen te wer
ken in geval van een aanval, die, zonder direct tegen haar gericht te zijn, haar
onafhankelijkheid en onschendbaarheid in gevaar zou brengen.
3. De drie mogendheden verplichten zich overleg te plegen met het oog op een
gemeenschappelijke actie tot het onderdrukken van iedere daad van agressie in
Europa.
4. Zij verplichten zich, wanneer zij eenmaal in een oorlog gewikkeld zijn, niet
afzonderlijk vredes- of wapenstilstandsonder handelingen aan te knoopen.
De preambule zal vaststellen, dat het verdrag een strikt defensief
karakter heeft en in overeenstemming is met het ideaal van het Vol
kenbondshandvest. Het verdrag zal voor tien jaar gelden en onver
wijld zullen technische besprekingen over de practische samenwer
king begonnen worden. De Randstaten zullen niet genoemd worden,
doch niets zal de militaire deskundigen verhinderen alle mogelijk
heden van indirecte aggressie te bestudeeren.
LONDEN, 13 Juni (Reuier). Lord
Halifax zeide in het Hoogerhuis met
betrekking tot Sjanghai, dat er geen
waarheid ligt in de geruchten over liet
terugtrekken van troepen uit Sjanghai.
De regeering weet wel, dat Japansche
militaire autoriteiten onder het voor
wendsel van militaire -noodzaak daden
rechtvaardigen, welke de Britsche be
langen en rechten te kort doen, doch
ne Britsche regeering kan dit niet aan
vaarden, in het bijzonder niet in plaat
sen, waar thans een einde is gekomen
aan de militaire operaties. Nog minder
kan men een eenzijdige wijziging van
de verdragen tusschen Engeland en an
dere mogendheden toestaan.
Ten aanzien van het geval-Tink
ler zeide Lord Halifax, dat de fei
ten thans nauwkeurig moeten wor
den onderzocht. De Regeering
heeft evenwel een zeer slechten
indruk van hetgeen is geschied
tusschen het wonden van Tinkler
en zijn dood. De Britsche Ambas
sadeur te Tokio heeft opdracht
ontvangen bij het Japansche mi
nisterie van Buitenlandsche zaken
te protesteeren en alle rechten van
Groot-Britannië voor te behouden
schadeloosstelling te eischen.
De noodlottige maal-
'ijd te Nanking
Het ministerie van buitenland
sche zaken te Tokio deelt mede. dat
twee Japansche consulaire ambte
naren, die gisteren hebben aange
zeten aan den maaltijd in het con
sulaat-generaal te Nanking ter ecre
van den Japanschen onderminister
van buitenlandsche zaken Sjimitsoe
tengevolge van dc tijdens den maal
tijd opeeloopen vergiftiging zijn
overleden.
Complot tegen Kerr?
In verband met inlichtingen, welke
door de Britsche autoriteiten te Sjang
hai zijn ontvangen over een complot
om den Britschen ambassadeur, Kcrr
te vermoorden, zijn uitgebreide maat
regelen genomen.
De Britsche ambassade is onder
sterke bewaking gesteld. Ook draagt
de ambassadeur en zijn secretaris
een kogelvrij vest en is do auto van
den ambassadeur voorzien van ko
gelvrij glas.
Bommen op een Zen-
dings Hoogeschool
In den afgeloopen nacht hebben 26
Japansche vliegtuigen Tsjengtoe, de
hoofdstad van Tsetsjoean gebombar
deerd. Een Amerikaansche vrouw werd
gekwetst en acht Chineesche studenten
gedood, doordat zes bommen vielen op
de West China Union-universiteit. wel
ke wordt geleid door de Amerikaansche
en Canadcesche zending.
In de stad zelf werden ongeveer 500
menschen gedood en talloozcn gewond.
De ambassadeur van de Vereenigde
Staten te Tokio, Grew, is te Washing
ton aangekomen en heeft een onder
houd gehad met den minister van
Buitenlandsche Zeken. Huil. alsmede
met Sumner Wel'es en andere func-
tionnarissen van het departement van
Buitenlandsche Zaken, over de gebeur
tenissen in het Verre Oosten.
Vandaag zou Grew een onderhoud
hebben met president Roosevelt,
Roemenië zal geen duimbreeds
grond afstaan
ANKARA, 13 Juni (Havas). Na het
onderhoud van twee uur dat Gafencoc
met Saradlogloe heeft gevoerd, is geen
communique uitgegeven. Men meent
echter to weten, dat dit onderhoud be
trekking had op de positie van Roeme
nië na het Britsch-Turksche accoord,
op Huslands rol als scheidsrechter in
de betrekkingen tusschen Bulgarije en
Roemenië hoewel aangenomen kan
worden dat Roemenië geen duimbreeds
grond zal afstaan en op de gevolgen
van de houding van Joegoslavië ten op
zichte van de Balkanentente.
Gafencoe wordt Donderdag te Athene
venvacht, waar hij vier dagen als gast
van de Grieksche Regeering zal blijven.
Geen verdere represaille
maatregelen
Weer synagoge afgebrand
PRAAG, 13 Juni (Reuter). Hot. in
cident. van Kladno is nog niet opgelost..
De politie volgt echter zekere aanw ijzin
gen, welke naar zij gelooft zullen kun
nen leiden tot de arrestatie van de moor
denaars van den Duitschen politieman,
of definitieve beschuldigingen zullen
kunnen opleveren tegen reeds gearres
teerde personen. Dat is ook de reden,
waarom geen eerdere represaillemaat
regelen in het district zijn genomen, al
dus deelde een hooggeplaatst Duitsch
ambtenaar Reuter mede. Kinderen mo
gen weer naar school gaan en de ramen
mogen open blijven tijdens de uren,
waarvoor het verbod om op straat te
zijn niet geldt. De overige maatregelen
blijven echter gehandhaafd.
De Rijksprotecfor heeft, een krans ge
zonden voor de teraardebestelling van
den Tsjechischen poiltieman, die te
Nocbod gedood is.
Gisteren is een synagoge afgebrand
nabij Moravisch Ostrava de vierde in
deze maand.
De „Nnrodny Politika" meldt, dat in
Zuid-Moravië, ten Z.O. van Brno, be
langrijke petroleumvelden zijn ontdekt,
die, naar men gelooft, voldoende zullen
zijn om de behoeften van Bohemen en
Moravië te dekken.
ZIJ, die zich met ingang
van 1 Juli a.s. op
geven als kwartaalabonné,
ontvangen de tot dien da
tum verschijnende num
mers gratis.
SOERABAJA, 13 Juni (Aneta). Gis-
termiddag is boven Soerabaja een wolk-
breuk losgebarsten, zooals men in jaren
niet heeft gekend. Vele stadsgedeelten
zijn onder water gezet. Tal van pak
huizen zijn overstroomd, terwijl de in
aanbouw zijnde schuilkelder in het
nieuwe middenstandsgebouw geheel vol
liep. De toegang tot het raadhuis op Kc-
tapang stond lang nadat de wolkbreuk
reeds was afgeloopen nog 20 centimeter
onder water.
W eerverwachting
Wisselende bewolking, enkele
plaatselijke regenbuien. Koude
nacht, iets warmer overdag.
Matige tot zwakke Noordwes
telijke tot Zuidwestelijke wind.
WAT IN JUNI DE AANDACHT
VRAAGT
TT ET kan in deze maand behoorlijk
fi warm zijn, zoodat de planten meer
behoeften krijsen aan water, en het
gieten dan ook een belangrijke plaats
gaat innemen op het lijstje van tuin-
werkzaamheden. Bij voorkeur doen we
dat met regenwater en dan 's morgens
vroeg of 's avonds na zonsondergang.
Doch nooit midden op den dag als de zon
de meeste kracht heeft. Niet iedereen kan
echter over regenwater beschikken en
dun moeten we onze toevlucht wel nemen
tot leidingwater, dat niet alleen kouder
doch veel harder is. De bovenste aard
laag gaat daardoor min of meer een
korst vormen, zoodat we meer moeten
schoffelen om den grond open te houden.
Het is beter om eens per weck alles
goed doornat te spuiten dan et dagelijks
even met de gieter over te gaan. waar
door alleen het bovenste laagje gedrenkt
wordt. Boomen en planten tegen muren
moeten-we in de warmte goed in het oog
houden, zij verdrogen nl. eerder. Om pas
geplante heesters, alsseringen, sneeuw
ballen en rhododendrons, die gauw slap
hangen, graven we geulen, die we dage
lijks vol water laten loopen.
Uitstekend is het om dc planten in den
tuin eens met een insecticide te bespui
ten Luis en rupsen komen veelvuldig
voor en wanneer we dit af en toe op een
donkeren dag doen, kunnen we dit onge
dierte gemakkelijk bestrijden.
Van de uitgeplanlc dahliaknollen, die nu
reeds etteliike spruiten boven den grond
vertoonen. nemen w><? het meerendeel weg.
Rij voorkeur laten we er slechts een of
twee doorgroeien, anders zouden de plan
ten te dicht in het blad groeien en weinig
bloemen geven.
Over de aardbeien, bessen en frambo
zen moeten we netten leggen, om ze te
gen dc vogels te besehermen. En wie er
en beetje geld voor over heeft, kan voor
de aardbeien bakken van kippengaas la
ten maken, die naar we uit ervaring we
ten uitstekend voldoen en tevens een ver
zorgden indruk geven
Om bessen- en frambozensfruiken wor
den in groote tuinen wel eens op dezelfde
manier kooien gebouwd, maar voor cm
kleinen tuin is dit geen fraai gezicht. We
houden ons hier dan ook meestal maar
bij dc netten
Als de eerste erwten in de schok staan,
kiezen we de mooiste en sterkste uit voor
zaadwinning en bij dc boonen passen we
later hetzelfde toe. I.atc erwten kunnen
nu nog gelegd worden, ierwül wortelen
en wmterramenas nog gezaaid kunnen
worden
De uitgebloeide bloemen van de vaste
olantcn nemen wc altijd meteen weg om
ren tweeden bloei te bevorderen, terwijl
de plekken in de border, waar bolgewas
sen gestaan hebben, spoedig aangevuld
worden met één-lang zaaigoed, om op
die wiizc den geheelen zomer door in de
bloemetjes te kunnen zitten.