De „Zwijgende berg" spreekt! COÖRDINATIE VAN HET GOEDERENVERVOER KRAXATAU: Verraderlijkste van alle vulkanen Dreigt nieuwe uitbarsting? A.R. politici huldigen minister Colijn Niet twee, maar twaalf rijwielen verduisterd Te ver in zee gegaan Slachtoffers van den onbewaakten overweg Zij zal volgens den minister niet dienen om spoorwegtekort weg te werken Bij oversteken niet uitgekeken Rijnvaartlek ter sprake BOTER VOOR DE MANNEN AAN DE GRENS! De nood van de IJsselmeer- visschers 3e BLAD PAC. 2 AMERSFOORTSCH DAGBLAD DONDERDAG 22 JUNI 1939 IN 1883 EISCHTE HIJ 40 000 DOODEN E Krakatau werkt weer Explo U sies zijn waargenomen, die gingen tot een hoogte van 9000 meter. Dat is een schrikbarende tijding, want hij veroorzaakte reeds eens, namelijk in 1883, de zwaarste ramp, die sedert menschenheugenis een vulcaan op den aardbodem veroorzaakte. Niet minder dan 40.000 menschen verloren daarbij het leven. Wellicht, dat een nieuwe gevaarlijke uitbarsting geen ramp meer van een dergelijken omvang ten gevolge zou hebben. De uitstekende Vulcanologische Bewakingsdienst, die onder leiding van drStehn staat, is op zijn hoede en zal op het eerste teeken van een werkelijk gevaar de bedreigde menschheid waarschuwen. Maar vulkanen blijven onbetrouwbaar, zelfs voor den ervaren vulcanoloog. Js het derhalve wonder, dat iedere werking van den Krakatau met een bijna mystieke vrees in Indië wordt gevolgd? J~\ E natuurrampen, die het sterkst tot J de menschelijke verbeelding spre ken. zijn wel de vulcanische uit barstingen. aardbevingen en zeebevingen. De geheimzinnige krachten, die onder de aardkost sluimeren en zich van tüd tot tijd met onweerstaanbare hevigheid ontladen, wo I'd en door de menschen het meest ge vreesd. Want nergens meer blijkt zijn machteloosheid dan bii het beven van de vertrouwde aarde onder zün voeten, bij het naderen van den gloeienden lava stroom. die door niets te keer en is. Vele van dergelijke catastrofen zijn in de geschiedenis opgetcekend Een ieder weet. hoe het Romeinsche Pompei en Hcrcula- num door den Vesuvius verwoest werden en hoe zwaar Messina door de uitbarsting van den Etna geteisterd werd. De zwaar ste ramp van dien soort echter speelde zich af op den bodem van Nederlandsch Indië en het Is de nu weer werkende Krakatau die haar veroorzaakte. Vulkaan in ruste TOT Augustus 1883 was Krakatau een vulcanisch eiland in de Straat Soenda, tusschen Java en Sumatra, Ongeveer negen kilometer lang en vijf breed. De hoogste'verheffing was de vulcanische kegel Perbuatan, die zich 822 meter boven de zee verhief. De vulcaan van Krakatau. een voort setting van de Javaansche vulcanenke- ten, was sedert meer dan twee eeuwen tot rust gekomen, zoodat men hem alge meen als uitgedoofd beschouwde. In Mei 1883 vertoonden zich ech ter plotseling weer teekenen van werkzaamheid, dikke .rookwolken stegen uit den krater op, asch werd tot een hoogte van bijna 8000 meter geslingerd, maar de aangerichte schade was gering en niemand ver moedde. dat dit het voorspel was van een verschrikkelijke catastrofe. In de daarop volgende maanden kwa men telkens nieuwe berichten binnen van eruptieverschijnselen. De berg bleef rooken en wierp asch uit Maar al te ongerust maakte men zich niet De catastrofe TOT in de laatste dagen van Augustus plotseling de krater openbrak en met ontzaglijke ex plosies van vuur, lava en asch uit eenbarstte. De hemel verduister de, de zee kwam in beweging en een huizenhooge vloedgolf spoel de over de kusten van Java en Sumatra, waar steden en dorpen werden weggevaagd. Een dichte aschregen overdekte wijd en zijd alles wat leefde, gloeiende lava stak oerwouden in brand en in weinige uren vonden ongeveer 40 000 menschen den dood. De donderslagen, waarmee deze uit barsting gepaard ging. werden in ge heel Indië. tot op Ceylon toe. gehoord. Het in het water stortende vuur joeg em zuil van heeten stroom 27 kilometer omhoog. Naar schatting werden 18 mil- Hoen kubieke meter lava en puin weg geslingerd. De fijne aschdeeltjes dreven hoog in de lucht de heele wereld rond en gaven, waar z|j voorbijtrokken, aan den hemel een blauwe, groene of roode kleur. Dit verschijnsel werd zelfs nog bijna drie jaren later, namelijk in 1886. waargeno men! Veel verschrikkelijker gevolgen dan de lavastroom en deze asch regen had. zooals reeds gezegd, ech ter de springvloed, die een hoogte van 20 meter had. Een dergelijke vloedgolf zou een land als Neder land in korten tijd voor het groot ste deel wegspoelen. Nu, in de lage landen aan de kusten van Java en Sumatra veroorzaakte hij geen min der verschrikkelijke ramp. 165 kampongs werden totaal wegge vaagd, 132 andere kampongs ver woest. Onder de 36-417 dooden be vonden zich 37 blanken. De springvloed joeg zijn uitloopers twee maal rond de wereldzee, in vijf uur tijds bereikte hij Australië, in zes uur Ceylon, in dertien uur Kaapstad. Zoo sterk was hij. dat hij zelfs aan onze Nederlandsche kust werd waargenomen. Veranderde vorm OVER de oorzaken van de vloedgolf is men het nooit geheel eens kun nen worden. Ir. Verbeek, die een uitstekend boek over de uitbarsting van de Krakatau heeft geschreven, meent dat zij is ontstaan door het storten van een geweldige massa gesteente in zee. Latere onderzoekers schrijven de enor- De groote veranderingen, die de Kra katau in den loop der jaren heeft on dergaan. De vierde afbeelding van bo ven geeft den toestand vlak vóór de uitbarsting van 1883. die daaronder geeft weer wat er na de explosie overbleef (Foto ontleend aan het tijdschrift „Tropisch Nederland") me waterverplaatsing toe aan onder- zeesche gasexplosies. Wellicht ook heb ben beide factoren hier samengewerkt, want inderdaad is het massa gesteente, dat in de zee verdween enorm. Zij wordt door ir. Verbeek geschat op 1 ku bieke kilometer. Voor de uitbarsting van 1883 was het eiland Krakatau, met de vulcanen Danan, Perboewatan en Rakata, drie maal grooter dan daarna. De beide andere tot de groep behooren- de eilanden. Verlaten- en Langeiland, zijn door de uitbarsting echter grooter geworden. Bij de uitbarsting verdwenen op het eiland Krakatau de vulkanen tot op een klein deel van den Perboewatan en den Rakata na. Nieuw eiland IN Januari 1928 werd de wereld op nieuw opgeschrikt door het bericht, dat de Krakatau opnieuw in wer king was. Men verwachtte een gevaar lijke eruptie. Vulkanisch materiaal werd tot over de 200 meter in de lucht geslingerd en verschijnselen van een aardbeving deden zich voor. Een nieu we ramp bleef echter uit, maar wel werd er een nieuw eilandje gevormd. Anak-Krakatau. wat „Kind van den Krakatau" beteekent. Hoe grooter de massa van zulke nieuwe eilanden naast de oude nu wordt, des te gevaarlijker zijn ook eventueel latere instortingen. Bezworen is het Krakatau-gevaar dus zeer zeker nog niet Sedert jaren wordt nu de gevaarlijke vulkaan nauwlettend bewaakt door den Vulcanologischen Dienst, opdat een nieuwe uitbarsting de bevolking der kustlanden niet meer kan verrassen. (De bewaker heeft intusschen de vlucht moeten nemen). Maar zooals reeds ge zegd, vulkanen zijn onbetrouwbaar en de Rakata deze naam is afgeleid van Ora Kata, „Zwijgende Berg" is wel de onbetrouwbaarste van alle. Ver rassingen blijven derhalve steeds mo gelijk. (Nadruk verboden). Zijn portret vanmorgen aan hem aangeboden 's-GRAVENHAGE, 22 Juni. Naar ons wordt medegedeeld ie heden aandr. H. Colijn, naar aanleiding van zijn 70sten verjaardag, zijn door den schil der Roeland Koning geschilderd portret aangeboden. Dit geschiedde voor het centraal comité van A.R.-kiesvereeni- gingen, den raad van beheer der dr. A. Kuyperstichting, en de A.R.-leden van de Eerste en de Tweede Kamer der Sta- ten-Generaal. De aanbieding had plaats ten huize van den Jubilaris en in tegenwoordig heid van den schilder, door de heeren mr. J. A. de Wilde. dr. M. van Grieken en R. A. den Outer, resp. waarnemend voorzitter, waarnemend 2den voorzitter en adjunct-secretaris van het centraal- comité, dr. J. J. C. van Dijk, mr. J. Terp stra en dr. J. W. Noteboom, resp. pen ningmeester, secretaris en directeur van de dr. A. Kuyperstichting, prof. mr. A. Anema, voorzitter van de A.R.-club van Eerste Kamerleden. L. F. Duvmaer van Twist en mr. T. A. van Dijken, resp. 2den voorzitter ep secretaris van de A. R.-club van tweede kamerleden. De heer J. Schouten was verhinderd de A.R.-club van Tweede Kamerleden te vertegenwoordigen wegens de behande ling in de kamer van de zaak-Oss. De heer mr. J. A. de Wilde heeft het portret met een kort woord aan den ju bilaris aangeboden. IRISWEELDE IN JUNI ONZE border wordt in de Juni-maand beheerscht door de vaste planten, die dan volop in bloei staan. En hoe wel de combinatie: Irissen, papavers en lupinen misschien eenigszins afgezaagd dreigt te worden, zijn het deze bloemen toch die in de Juni-border de feestelijke sfeer scheppen, en die we werkelijk niet graag zouden missen. Met irissen zijn opvallende kleur-effec- ten te verkrijgen, als we ze in groote groe pen planten, en op zulk een wijze dat ze na den bloei niet te veel in het oog loopen, omdat het blad minder mooi is. Groepjes één-jarige zaadbloemen kunnen dat in de zomermaanden prachtig camoufleeren Hoewel er ontzettend veel irissen in den handel gebracht worden zün er toch maar twee hoofdgroepen, nl. de bolvormige soor ten (Hollandsche. Spaansche en Engelsche irissen) en de wortel- of plantirissen, waartoe o.a. de iris barbata (germanica) de iris pumila en de oncocyclus en rcgelio- cyclus irissen behooren. De wortel- of plantiris treffen we wel het meeste aan. ze vormen in tegenstel ling met de bol-irissen wortelstokken, die het beste in het voorjaar geplant kunnen worden, en op enkele uitzonderingen na ecnige jaren ongestoord moeten blijven staan om steeds overvloediger te kunnen bloeien. Als we dus dit voorjaar irissen geplant hebben, die weinig bloem geven, moeten we den moed nog maar niet op geven. ze hebben van het verplanten te Wden. en zullen het volgend jaar zeker beter hun best doen. De grond waarop deze irissen het liefst groeien, is een goed doorlatende, zand- of kleiachtige bodem, waar eventueel oude verteerde, doch nooit versche mest aan toegevoegd kan worden. Op balkannen grond is het aanwenden van kalkmergel of fün kalk puin wel noodzakelijk om gün stige resultaten te mogen verwachten. Bü het planten moeten we er op letten, dat plaatsen waar bü vochtig weer voort durend water blüft staan, nooit voor de iriscultuur in aanmerking mogen komen. De wortelachtige knollen behoeven slechts 4 a 5 cm. diep geplant te worden bü een tusschen'ruimte van 202.5 cm. Omdat de nieuwe wortelvorming direct na den bloei aanvangt, is dan het beste oogenblik geko men om te groot geworden pollen te scheu ren en op de boven beschreven wijze in den grond te zetten. We zorgen daarbü voor een zonnige standplaats, omdat zü zonder zon weinig of niet bloeien. Van de Juni-bloeiende iris barbata (ger manica) willen we enkele nieuwe variëtei ten noemen, die alle aandacht verdienen, nl. ambassadeur met groote grijsblauwe opstaande bloembladen en fluweelachtige violette hangende bloembladen, hoogte 125 cm., cupavo met zeer groote donker lila mauve bloemen, hoogte 1 meter, Pluie d' Or met lange vertakte stengels en donker goudgele bloemen en Mrs. Valerie West, waarvan de opstaande bloembladen brons kleurig en de hangende bloembladen flu- weelig karmijn purper getint zün. hoogte 1 meter. De planttijd van de bolvormige Irissen valt pas in het najaar en daarom komen we daar verder in den tüd nog eens op terug. DE „ZILVERREIGER" NAAR INDIE AMSTERDAM, 22 Juni. Hedenmor gen om 5.57 uur is het K.L.M.-toestel PH—ARZ „Zilverreiger" van Schiphol naar Indië vertrokken. Aan boord bevon den zich zeven passagiers. Medegenomen werd 422,998 K.G. brief post, 3,830 K.G. pakketpost en 197,722 K.G. vracht. Amsterdamscfce politie doet goede vangst AMSTERDAM, 21 Juni. Bij de po litie van het bureau Singel is aangifte gedaan, dat iemand een tweetal in huurkoop gekochte rijwielen had ver duisterd. Deze man werd gisteren aangehouden en bij zijn verhoor bekende hij niet al leen deze verduistering, doch luchtte zijn hart door een verdere volledige be kentenis. Hij had op verschillende plaatsen in de stad rijwielen op afbeta ling gekocht en wanneer hij deze een paar dagen in zijn bezit had, had hij de fietsen, in het geheel twaalf, verkocht Vandaag heeft de politie een tweeden man, verdacht van heling van een groot deel van deze rijwielen aangehouden en eveneens op het bureau ingesloten. Een foto van een der onderzeesche uitbarstingen van de Krakatau. die zich veelvuldig hebben voorgedaan, doch thans niet meer voorkomen, omdat de krater weer boven water tót steekt v. (Toto Dmbgrove W28). Jongeman bij het zwemmen verdronken WASSENAAR, 21 Juni. Vanmiddag om vier uur is de 24-jarige H. H. uit Rotterdam bij het zwemmen in zee ver dronken. Het slachtoffer, dat goed kon zwem men, was reeds herhaalde malen ge waarschuwd om niet te ver in zee te gaan. Hieraan heeft hij echter geen gehoor gegeven. Het lichaam Is eenige uren later aan gespoeld* 's-HERTOGENBOSCH. 21 Juni. Op den onbewaakten spoorwegovergang in de Baardwijkschestraat alhier, is van avond een doodelijk ongeluk gebeurd. De achttienjarige motorrijder van H. uit Drunen reed omstreeks kwart over acht op den overweg, toen de trein, wel ke om 20.10 uur van den Bosch naar Waalwijk was vertrokken, naderde. Hoewel het uitzicht ter plaatse goed is, zag de jongen den trein blijkbaar te laat aankomen. Het motorrijwiel werd gegrepen, terwijl de berijder tegen den grond werd geworpen en op slag ge dood. De duorijder, zekere S. uit Baardwijk wist tijdig van het voertuig te springen en bleef ongedeerd. ROTTERDAM, 21 Juni. Vanmiddag omstreeks 1 uur is op den Beukelsdijk een ernstige aanrijding voorgevallen. De 14-jarige fietsjongen G. de W. stak on oplettend den rijksweg over toen een auto, bestuurd door een heer uit Slik kerveer naderde. De jongen werd aan gereden en liep ernstige verwondingen op. Per auto van den G.G.D. is hij in ernstigen toestand naar het ziekenhuis aan den Coolsingel vervoerd. R.K. HOOGESCHOOL TILBURG TILBURG, 22 Juni. Door het cura torium der Katholieke Economische hoogeechool te Tilburg werd voor het studiejaar 1939/1940 benoemd tot rector- magnificus prof. H. A. Kaag en tot se cretaris van den senaat prof. dr. Th. Gooeserw. Overleg der commissie van rapporteurs met minister over het wetsontwerp 's-GRAVENHAGE, 22 Juni. Na ken nisneming van de Memorie van Ant woord inzake hét desbetreffende wets ontwerp heeft de commissie van rap porteurs omtrent eenige punten op 26 Mei 1939 met den Minister van Water staat mondeling overleg gevoerd. Opgemerkt werd. dat reeds het en kele feit, dat de minister voorstelt, de regeling van het goederenvervoer in de Bezuinigingswet in te voegen, het bedrijfsleven tegenover dit voor stel w-antrouwig heeft gemaakt, 's Ministers uitdrukkelijke verkla ring in de Memorie van Antwoord, dat deze omstandigheid voor de uit werking van de op grond der mach tiging te treffen coördinatieregeling volstrekt niet van richtinggevenden aard is, heeft dit wantrouwen niet kunnen wegnemen. Men herhaalde daarom den in het voorloopig verslag weergegeven aan drang om dit wetsontwerp om te zet ten in een machtigingswet, welke geheel los staat van de bezuinigingswet, ten einde aldus den bodem in te slaan aan de opvatting, dat. de coördinatie dient om het spoorwegtekort weg te werken. De minister antwoordde, dat dit ontwerp los staat van het bezuini- gingsstreven van 1935, los ook van het 6poorwegtekort. Nu evenwel ge bleken i6, dat de vorm, waarin het wetsontwerp gegoten is, bij het be drijfsleven tegenstand oproept, ver klaarde de minister geen bezwaar te hebben, aan het verzoek van een aantal leden der commissie te vol doen. Voorts zeide de minister, dat, indien dit ontwerp binnenkort wordt aan vaard, hij zijnerzijds met spoed een ont- werp-algemeen en maatregel van bestuur zal gereed maken en gaarne wil toezeg gen, dit ontwerp (behalve aan de com missie van advies en bijstand voor-het Verkeersfonds), ook voor te leggen aan een commissie ad hoe, waarin alle ver- voerbelangen vertegenwoordigd zijn. Het „Rijnvaartlek" De commissie vroeg, of de minister wilde mededëelen, welken omvang het „Rijnvaartlek" naar de geldende juris prudentie heeft. De minister legde een overzicht van de op deze quaestie betrekking hebben de jurisprudentie van den Hoogen Raad over, hetwelk als bijlage aan het verslag is toegevoegd. Uit dit overzicht volgt, aldus de minister, dat „vrij gebied" zijn: 1. Rijn, Waal, Lek, Boven- en Bene den Merwede, Noord; 2. Rotterdamsche Waterweg naar zee; 3. Oude Maas; 4. Dordtsche Kil; 5. Hollandsch Diep, Ha ringvliet. Wanneer de regeling van het binnen- landsch Rijnvervoer mogelijk zal zijn geworden, zal deze van dien aard zijn, dat daarvan geen nadeelige gevolgen zijn te vreezen voor de Nederlandsche schippers, die den Rijn in het buitenland bevaren. Vervoer over particu lier terrein De wensch werd uitgesproken, dat buiten twijfel kome te staan, dat het ver voeren zonder vergunning over parti culier terrein vrij is. De minister antwoordde, dat het ver voer, zoolang dit door of voor rekening van den vervoerder geschiedt, van de eerste laad- tot de laatste losplaats als een eenheid moet worden gezien en be handeld. Soortgelijk beginsel ligt opge sloten in artikel 7 der wet op de even redige vrachtverdeeling. Wil men een vergunningsstelsel, dan moet men ook een sluitend stel sel aanvaarden. Zou men het laden en lossen op particulier terrein door of voor rekening van den vervoer der vrij laten, dan zou men het mo gelijk maken, dat de voorwaaar.den, waaronder de vergunningen worden verleend, bijvoorbeeld de tarieven, feitelijk worden ontdoken. Buitenlandsch weeroverzicht Het gebied van hoogen luchtdruk op den Oceaan is in zijn kern iets in be- teekenis afgenomen,- maar het behoudt zijn groote uitgestrektheid. Op IJsland is het zeer warm, gistermiddag werd te Akureyri een temperatuur van 24 gra den bereikt. Gisteren trok een depressie over Noord Scandinavië. Aan haar achterzijde drong hier een koele luchtstroom uit het Noordwesten binnen, die snel de warme luchtmassa's in Zweden, Finland en de randstaten verdrong, wat met eenigen regen en plaatselijk onweer gepaard ging. Te Sodankyla, dat binnen de pool cirkel gelegen is, daalde de tempera tuur van 24 graden lot 7 graden. Deze koele luchtmassa's hebben vanmorgen Zuid Zweden en Denemarken reeds be reikt. In Centraal Europa houdt het on- Vragen van den heer Dieters aan ministers van Defensie en Economische Zaken 's-GRAVENHAGE, 22 Juni. De heer Dieters heeft aan de ministers van de fensie en economische zaken de vólgen de vragen gesteld: 1. Zijn de ministers bereid mede te deelen, of het juist is, dat ook aan de voor de grensbewaking opgeroepen mi litairen in plaats van boter uitsluitend margarine wordt verstrekt? 2. Zijn de ministers bereid eveneens mede te deelen, of het juist is, dat aan vankelijk overw ogen is, aan de in vraag 1 bedoelde militairen wel boter te ver strekken, en, zoo ja, welke de redenen geweest zijn, aan dit voornemen geen gevolg te geven, in het bijzonder of zulks is geschied ten gevolge van aan drang, uitgeoefend door belanghebben den bij de levering van margarine? 3. Zijn de ministère niet van mee ning, dat eindelijk een verandering dient te komen in de tot nog toe te de zen algemeen toegepaste praktijk, en dat aan de manschappen van het leger, in het belang onzer volkshuishouding, in het bijzonder van den landbouw, voortaan boter in plaats van margarine behoort te worden verstrekt? KLEINE RAADGEVING TEGEN TRANSPIREERENDE VOETEN Als U aan transpireerende, branden de voeten lijdt, moet U dit eenvoudige receptje eens probeeren. Haal bij Uw apotheker of drogist 85 gram terpen tijn en 15 gram Rheumagic-olie (ge concentreerd). Een 15 grams fleschje Rheumagic- olie kost 65 cent, dus met de terpen tijn bent U voor ongeveer drie kwar tjes klaar. Schud de twee bestanddee- len in een schoone flesch goed door elkaar. Voeg bij een voetbad een des sertlepel vol van dit mengsel en blijf er gedurende een kwartier met Uw voeten in. Bewaar dit receptje goed. (Adv.) Telegram van Bunschoter gemeentebestuur aan den minister van Waterstaat Betere steunregeling noodzakelijk BUNSCHOTEN, 22 Juni. De nood der IJselmeer-visschers welke de laatste jaren, na de afsluiting der Zuiderzee, steeds grooter vormen heeft aangeno men, is thans zoo hoog gestegen, dat het gemeentebestuur van Bunschoten zich gedwongen heeft gevoeld, het volgende telegram tot den minister van Water staat te riqhten: De raad der gemeente Bunschoten, ge let op de zeer slechte uitkomsten van de visscherij op het IJselmeer, gedurende het reeds verstreken gedeelte van het seizoen, overwegende, dat als gevolg hiervan een gedeelte der visschers en vischventers moeten worden gesteund door de kerkelijke instellingen van wel dadigheid, overtuigd, dat zulks niet d® bedoeling der getroffen steunregeling kan zijn, verzoekt Uwe Excellentie drin gend te bevorderen, dat de steunrege ling voor visschers en vischventers in dien zin w-ordt herzien, dat voor ge noemde bevolkingsgroepen een redelijk bestaan gewaarborgd wrordt." Ook de visscherij vereeniging „De Eendracht" heeft een telegram van gelijke strekking tot den betrokken minister gericht. De toestand in de IJselmeer-visscherij is thans van dien aard, dat het geen zeldzaam heid is, dat bottere een besomming maken van nog geen 30.per week, waarvan dan het onderhoud der boot, benevens het personeel, bestaande uit twee knechts, voldaan moet worden. Onder de visschers heerscht groote wanhoop. De kerkelijke instellingen doen wat zij kunnen, maar ook hun krachten zijn vrijwel uitgeput. wversachtige weer nog aan, maar alleen München meldt een groote hoeveelheid neerslag (21 m.m.) De ondiepe depressie, die gisteren in Zuid Frankrijk gelegen was, trok noord- westwaarts, en ligt vanmorgen ten wes ten van Bretagne. In Frankrijk blijft het weer regen achtig met hier en daar onweer. (Per- pignam had 26

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1939 | | pagina 10