De Koningin ontbiedt grenadiers en Jagers defileeren voor H.M. de Koningin
chefs van generalen
en marinestaf
NAUWKEURIGE VERKLARING
VAN CHAMBERLAIN
verwacht over Danzig
DUITSCHE REACTIE OP
uitbreiding der Britsche
export-credieten
DE EEMLANDER
Vrijdag 7 Juli 1939
Uitgave; VALKHOFF Co.
Bureau; Arnhemschepoortwal 2a
38e Jaargang No. 7
Wordt een splitsing van het departement
van Defensie overwogen?
DE BRAND THANS
GEBLUSCHT
SJIIETEN TEGEN
SUNNIETEN
„De W eerstandgoorlog
wordt voortgezet"
Artillerie nabij
Danzig
in stelling gebracht
Parijs verliest
zijn geduld
Japansch bericht over
Mongoolsche grens
incidenten
Licht op:
9 uur 45
Waarschuwingen aan
„gegarandeerde"
staten
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ARdNNtMEN I SÉRIJS °er maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken) i 0.15
Binnenland tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PBI R nm inVFBTFNIiEN van 1—regels I 1.05 mei inbegrip van een bewijsnummer.
rwj:> UtK AÜKtKltniltW f 025 Li.H,di(Il,id,.,d„rt.ntita vnor de
helft van Jen prijs. - Kleine Advertenliên ..KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regelt
50 cent, elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen I 1.—. Bewijsnummer eitra I 0 05
's-GRAVENHAGE, 7 Juli
E regeeringspersdienst meldt: H. M. de Koningin heeft
•L' hedenmiddag in verband met de ministerieele crisis, ter
verstrekking van eenige inlichtingen, mr. dr. L. N. Deckers in
gehoor ontvangen. Het ligt in het voornemen van H. M. de
Koningin hedenavond ten paleize in het Noordeinde een bespre
king te houden mét de voorzitters van de beide kamers der
Staten Generaal, den vice-president van den Raad van State en
den minister van Staat mr. D. Fock. De chefs van den Generalen
Staf en van den Marinestaf zijn uitgenoodigd de vereischte
inlichtingen te verstrekken.
VOOR den zooveelsten keër stelt de kabinetsformatie ons voor
een raadsel. Gisteren werd eerst bericht dat dr. Colijn hèt voor
nemen had aan H.M. de Koningin te berichten, dat hij de opdracht
tot kabinetsformatie niet kon aanvaarden, en daarna, dat de heer
Colijn zich alleen naar H.M. had begeven om rapport over den toe
stand uit te brengen thans bereikt ons dit officieele bericht van
!den Regeeringspersdienst, dat, vooral door de laatste alinea, ver
schillende vragen doet rijzen.
Het is veelal niet gebruikelijk, dat H.M. de Koningin, naast Haar
gewone adviseurs in geval van een kabinetscrisis, ook hoort de chefs
yan den Generalen Staf en van den Marinestaf. Het feit dat dit thans
iwel geschiedt, zou, naar wij meenen te mogen aannemen, een aan
wijzing kunnen zijn voor de veronderstelling, dat thans overwogen
jgou worden de splitsing van het departement van defensie in een
'departement van oorlog en een van marine, gelijk ook vroeger het
'geval was, welk departement van marine dan tevens wellicht ook
Sou krijgen te beheeren de Indische defensie. Men zal zich herinne
ren, dat reeds eenigen tijd geleden van verschillende zijden zulk een
Splitsing is aanbevolen. Het deelnemen aan de conferentie door
mr. Fock, den oud-Gouverneur-Generaal van Ned. Indië, is wellicht
eveneens een aanwijzing in die richting.
Anderzijds zou men de raadpleging van de beide hoogste militaire
'autoriteiten ook in verband kunnen brengen met de offers, welke
de landsverdediging van de schatkist vraagt. (Red.).
Achterste ruim van
„Tapanoèli" onder
water gezet
LONDEN, 7 Juli. (A.N.P.) -
De brandweer is er tënslotte in
geslaagd, den brand in het achter
ste ruim van de „Tapanoèli" te
blusschen door het onder water te
zetten. Na een door de scheep
vaartbeambten gehouden bespre
king zijn alle luiken, behalve dat
Van het ruim, waarin de brand
heeft gewoed, verzegeld, in af
wachting van het onderzoek, dat
de politie later op den dag zal in
stellen.
LUCKNOW, 7 Juli (Reuter). Giste
ren hebben aanhangers van de Moham-
inedaansche secte der Sjiieten gepoogd
een politie-cordon te verbreken en een
aanval te doen op aanhangers van de
Sunnieten-secte. die in een moskee bij
een waren. De politie was genoodzaakt
van de vuurwapens gebruik te maken
om de aanvallers te verstrooien. In den
«Hid werd de Britsche politieofficier
omith gewond. In totaal werden dertig
personen gekwetst, waarvan twaalf po
litiemannen.
koning zog op weg naar parijs
en londen
BOEKAREST, 7 Juli (Reuter). Giste
ren is ex-koning Zog van Albanië met
Koningin Geraldine en hun kindje uit
«oemenië naar Polen vertrokken, op
«eg naar Parijs en Londen. Zij worden
vergezeld door een groot gevolg.
TSJOENGKING, 6 Juli. (Reu-
ter). Tsjang Kai Tsjek heeft he
den, aan den vooravond van den
tweeden verjaardag van het uit
breken der vijandelijkheden, een
verklaring uitgegeven, waarin hij
opnieuw de vastberadenheid tot
uitdrukking brengt om den „weer
standsoorlog" tegèn Japan voort
te zétten.
De verklaring, die gericht is tot het
Chineesche leger en het volk en die
beschouwd wordt als bijzonder belang
rijk in verband met de talrijke vredes-
gerurihten, die thans de ronde doen. stelt
in bittere bewoordingen den vroegeren
premier Wangtsjingwei aan de kaak we
gens zijn gemelde vredespogingen.
Een tweede manifest is gericht tot het
Japansche volk. Daarin wordt een be
roep gedaan op Japan om de agressieven
politiek te laten varen. De weerstand der
Chineezen wordt gerechtvaardigd, met
er op te wijzene dat de Japanners op
gelijke wijze zouden ontreden, wanneer
een inval in Japan gedaan zou worden.
Tsjang Kai Tsjek voegt hieraan toe, dat
het, geloof van het Japansche leger, vol
gens hetwelk zi.in verwijdering de ver
overing van China zou heteékenen. on
juist is. aangezien anderen zouden op
staan om zijn plaats in te nemen
italiaansche vlootmanoeuvres
ROME, 7 Juli. fStefani). De Itali-
aansche vlootdivisie, die een bezoek heeft
gebracht aan Tanger. zet haar manofeu-
vres voort in de wateren der Middel-
landsche Zee. Tn de laatste tien dagen
van Juli, wanneer de vlootcskaders, die
resp. een kruistocht in het Westen en
in het Oosten der Middellanrlschc Zee
maken, elkander zullen ontmoeten, zal
een groote slotmanocuvrc met spiegel
gevecht worden gehouden, die 48 uur
zal duren in het midden "an de Miridel-
landsche Zee, met. deelneming van duik-
booten en vliegtuigen.
russische vrouw legt bijna 730
k.m. af in zweefvliegtuig
MOSKOU, 7 Juli (Tass). De Russin
Klepikova heeft met een zweefvliegtuig
een afstand van bijna 730 K.M. afgelegd
en daarmede het in 19S7 door den Rus
Rastorgoejev gevestigde internationale
record aanzienlijk overschreden.
Heden hebben de regimenten Grenadiers en Jagers, ter eere van het 110-jarig bestaan, op de
van Alkemadelaan te Den Haag voor H.M. de Koningin gedefileerd.
LONDEN, 7 Juli (Reuter).
In Londensche politieke kringen
verwacht men, dat Chamberlain
binnenkort een verklaring zal af
leggen, welke rechtstreeks op den
toestand te Danzig betrekking
heeft. Volgens sommige kringen
zal deze verklaring, die de pre
mier vandaag of begin volgende
week in het Lagerhuis zou afleg
gen, nog nauwkeuriger omlijnd
zijn dan die van Halifax.
Met als eenige uitzondering de Daily
Express, welke zegt, dat Engeland zijn
geld moet uitleen en aan tot het Britsche
Empire behoorende landen en het niet
in het „drijfzand" van de Europeesche
politiek moet storten, wordt het besluit,
de credieten aan het buitenland nog met
50 millioen pond sterling te verhoogen,
algemeen toegejuicht. De Engelsche bla
den hadden echter verwacht, dat het be
drag hooger zou zijn. Zij veronderstellen
dat sommige verzoeken om financieelcn
bijstand zijn afgewimpeld.
De Times spreekt er twijfel over uit.
of het totaal bedrag hoog genoeg gesteld
is om voldoende te zijn voor een lang
durige periode. Het blad legt er den na
druk op, dat de maatregel niet beperkt
blijft tot de levering van wapentuig en
een permanente bijdrage beoogt te zijn
om andere landen te helpen, hun econo
mische zelfstandigheid te behouden,
want reeds is dikwijls gebleken, dat, als
de economische onafhankelijkheid verlo
ren gaat, de politieke onafhankelijkheid
eveneens in gevaar is.
De president der Poolsche repu
bliek, Moscicki, is gisteren uit War
schau naar zijn zomerverblijf te
Spala vertrokken, waar hij eenige
dagen zal vertoeven. Dit lijkt, er op te
wijzen, dat. de ministerraad reeds
bepaalde besluiten heeft genomen.
In gezaghebbende politieke krin
gen wordt verklaard, dat de opvat
tingen van Warschau ten aanzien
van Danzig ongewijzigd zijn. De
grens, waarover Polen de nationaal-
socialistische autoriteiten van Dan
zig niet zal laten komen, wordt door
de volgende drie beginselen bepaald:
(1) Danzig zal niet bij het Rijk mogen
worden ingelijfd.
(2) Danzig moet binnen de Poolsche
douanegrenzen blijven.
(3) Alle rechten van Polen in Danzig
moeten volkomen worden geëerbiedigd,
met name ten aanzien van het vrije ge
bruik van havens, dokken, kndpn, spoor
wegen en andere verk eersmiddelen, zoo
mede de"?ontröle op het postvervoer tus-
echen de Vrije Stad en Polen.
Polen blijft anderzijds het recht er
kennen van de Duitsche bevolking van
Danzig, op de vrije cultureele ont
wikkeling, mits daaruit voor de Pool
sche bevolking geen enkel verschil in
behandeling en schade zal voortvloeien.
Het ontslaan van Poolsche arbeiders
bij de Danziger scheepswerf wordt
voortgezet. In sommige kringen werd de
vrees uitgesproken, dat op 15 Juli a.s.
hier geen Polen meer zullen werken. Bij
de scheepswerf Schichau in Danzig wer
ken alleen Duitscher6, aangezien deze
werf Duitsch eigendom is.
De Duitsche spoorwegarbeiders in
Danzig, welke driehonderd man sterk
zijn, waaronder vele oud-militairen, krij
gen van een deskundige les in het han-
teeren van pantsertreinen en in het
werk van de spoorwegen in dienst van
militaire operaties.
De geschutsopstellingen van den
wereldoorlog zijn weer in gereedheid
gebracht en op sommige plaatsen
zijn de kanonnen weer in stelling ge
bracht. De voornaamste batterij staat
op den Quellenberg, nabij Ple'hnen-
dorf aan een van de mondingen van
de doode Weichsel tegenover Bohn-
sack, waar onlangs gedurende den
nacht oorlogsmateriaal aan land
werd gebracht. Een tweede batterij
staat te Heubude, waar de arbeids
dienst de geschutopstellingen maakt.
De Poolsche commissaris Chodacki
heeft gisteren aan Britsche journalisten
verklaard, dat Polen op alle gebeurlijk
heden is voorbereid. Toch ziet hij nog
reden tot optimisme. De krachtige hou
ding van Engeland en Frankrijk hèeft
veel bijgedragen tot het ophelderen van
den toestand. Hij zeide verder, dat de
belangen van Polen te Danzig econo
misch zijn, terwijl de Duitsche belangen
ethnografisch en een gevoelskwestie zijn.
Derhalve kan Danzig wederom de „gou
den brug" worden tusschen Polen en
Duitschland.
EUROPEAAN GESTOKEN
Slachtoffèr weigert inlich
tingen te geven
BATAVIA, 7 Juli (Anèta). - Gis
teravond is in de benèdenstad op
een donkere plaats de Europeaan
van der Kley onverhoeds met een
mes aangevallen. Hij werd in de
C.B.Z. opgenomen, waar bleek, dat
de houw langs zijn oor was afgegle
den, zöodat zijn toèstand, ondanks
groot bloèdverlies, redelijk was.
Bij verhoor, kon of wilde v. d. K. geen
opheldering geven over den vermoede-
lijken dader.
Kort geleden was v. d. K. betrokken
in een gevecht tusschèn personeel van
een bioscooptheater, dat echter niéts
met, den aanslag te maken heeft, zoodat
naar andere motieven wordt gezocht
PARIJS, 7 Juli (Havas). Nieu
we instructies zijn gezonden aan de
vertegenwoordigers van (Engeland en
Frankrijk te Moskou met het oog op
een voortzetting der onderhandelin
gen ten aanzien van de sluiting van
een drie-mogend'heden-overeenkomst.
De Fransche bladen beginnen overi
gens te vinden, dat de onderhande
lingen met Moskou wel wat lang
duren. Algemeen schrijven zij de
oorzaak hiervan toe aan de talrijke
voorzorgsmaatregelen, waarmede de
Sovjets zich trachten te omringen.
Naar Pietri in de Jour schrijft, zouden
de Sovjets geen enkele verplichting op
zich willen nemen jegens Zwitserland,
Nederland of Danzig, terwijl Frankrijk
en Engeland zich wel zouden moeten
verplichten, te waken over de geheele
Russische grens van de .golf van Fin
land tot de Dardanellen, d.w.z. ongeveer
4.900 km.
Het Journal schrijft: „De onderhande
lingen met Moskou zijn niet de eenige
TOKIO, 7 Juli (Domei). Een com
muniqué van het Japansche legér in
Mandsjoekwo meldt, dat de tegenaan
val, die de Japansche troepen in de
buurt van het Boeirmeer op de Sovjet-
Mongoolsche strijdkrachten hebben on
dernomen, gunstig verloopt. Een groot
aantal Russische tanks werd vernield.
De Japansche luchtmacht bombardeert
den vijand voortdurènd en heèft de ver
bindingslinies der vijandelijke strijd
krachten achter de Khalkarivier volko
men vernield. Boven de plaatsen Noro
en Balshagal hebben zich 110 Russische
vliegtuigen vertoond. De Japansche
luchtmacht heeft er twaalf, waaronder
zes bommenwerpers neergehaald.
Weerverwachting
geldig van hedenavond tot
morgenavond ongeveer 19
uur.
Aanvankelijk betrokken tot
zwaar bewolkt met tijdelijk
lichten regen, latèr opkla
rend met kant- op lichte
buien. Koel weer. Matige
wind uit Z. tot Z.W.
Buitenlandsch weeroverzicht
Uit een randstoring van de Oceaan
depressie vormde zich een diepe secun
daire, die van de Iersche zee naar
Schotland trok en zich daar uitdiepte
tot een secundair minimum.
Deze randstoring gaf op de Britsche
eilanden veel regen. Het betrokken weer
breidde zich in den nacht over de
Noordzee uit, In het Westen van ons
land viel eenige regen. Het gebied van
hoogen luchtdruk over Centraal Europa
hield stand. De hoogste luchtdrukwaar
den worden gevonden in Oost-Frankrijk
en Zuidwest Duitschland.
De afkoeling drong verder naar het
Oosten door. Ook in midden Scandina
vië werd het veel koeler. In de Poolzee
kwam een gebied van hoogèn luchtdruk
tot ontwikkeling. Eén vorè van lagen
luchtdruk vormde zich over midden
Scandinavië. In de Alpen is het wéér
helder en zonnig.
zorg van de Fransche diplomatie, even
als Danzig niet het eenige punt van ze
nuwachtigheid. is. De penetratie-arbeid
der Duitschers Ih Slowakije, dié dén laat-
sten tijd een aanzienlijken omvang
schijnt te hebben gekregen, vormt voor
Polen een uiterst ernstige bedreiging."
BERLIJN, 7 Juli (D.N.B.).
Een deel der Duitsche bladen
houdt zich bezig met de beteeke-
nis van de nieuwe Engelsche ex
port-garanties voor aankoop van
bewapeningsmaterieel aan de
door Engeland gewaarborgde sta
ten. De bladen wijzen bij hun be
schouwingen op den zin in de
Daily Mail, welke luidt: „Geld is
de traditionéele bijdrage van
Groot-Brittannië en vaak de eeni
ge".
De Berliner Boersenzeitung schrijft:
,,De volkeren van Europa, den Balkan
en Klein-Azië, die her. handgeld als lans
knecht. van Engeland in ontvangst moe
ten nemen, zullen zeer nauwkeurig de
beleekenis van dézen zin moeten over
wegen, vooral diegenen, welke de Engel
sche garanties ontvangen en zich lieten
betrekken in het omsingelingsfront, om
nu steeds duidelijker in te zien, wat de
ze garanties voor hen in waarheid te
bef eekenen hebben.
Zij zijn in waarheid niet het papier
waard, waarop zij geschréven werden,
want in dén eisch aan deze staten, dat
tij hun bewapeningen tén voordeele van
de Britsche wapenfabrikanten spoedig
zullen uitbreiden, ligt immers heidér én
duidelijk de bekentenis, dat Engeland
zelfs in het geheel niet in staat is de
onder duizend steeds herhaalde eeden
beloofde „bescherming" te verleenen.
Engeland heeft hen schuldig doen
worden en slaat daar kapitaal uit, zon
der zich te bekommeren om de econo
mische en politieke behoeften van zijn
bondgenooten en beschermelingen.
Wanneer nog één bewijs voor het bru
tale egoïsme van de Brit6che omsinge
lingsgedachte noodig was geweest, zou
het door dit voorbeeld geleverd zijn.
Want de Britsche wapenleverantie-cre-
dieten zijn. in tegenspraak met ieder
economisch verstand en dienen alleen
het eenige doel: de omsingeling6poli-
tiek te redden, de vazallen met gouden
ketenen aan Engelands wagen te boeien
en bij deze gelegenheid ook de Britsche
wapenindustrie reusachtige winsten te
verschaffen. Haar winst is door de
winsfdervingsearantie der regeering be
veiligd. De regeering echter kan zich
buitensporigheden van dezen aard ver
oorloven. omdat zij de noodige geldon
gemakkelijk kan persen uit het bijeen-
eeroofde Empire, uit de koloniale vol
keren en ook uit de mandaten, die in
haar hoede zijn gegeven.
De Berlinpr T^okalanzeiger zet uitéén:
„Een vergelijking tusschen de politiek
van Duitschland en Engeland toont het
nrincipieele verschil in beide landen.
Duitschland wenscht een economische
opvoering en ontsluiting van den Bal
kan. F.ngpland wil een dergelijke ont
wikkeling nipt wapengeweld verhinde
ren. Engeland* politiek ziin zaken en
zaken ziin Eneelands politiek. Maar
geld is nipt sterker dan de wil om een
opbouwende politiek te voeren."