AMERSFOORI5CH DAGBLAD
Aan den vooravond
van verrassingen
Schouw van het
krachtveld
SCHEEPSRAMP IN DEN
STILLEN OCEAAN
SOVJETS LEGGEN PROTEST
LEYTAX
VAN TAPAN
NAAST ZICH NEER
DE EEMLANOER
Dinsdag 18 Juli 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
38e Jaargang No. 18
Britsch-Bulgaarsche
besprekingen
Chauffeur krijgt
maximumstraf
Moskou wenscht nota met
ultimatieven eisch
niet te aanvaarden
Versterking van
Anti-Komintern-pact
weer ter sprake
Twee-partijen
conferentie
over neutraliteitswet
Ketelontploffing aan
boord van
Duitsch stoomschip
TEL. 3086
VOOR BINNEN- EN
BUITENLAND
LEUSDERWEG 242
Een autobus met
34 passagiers
te water
Door kolengruis
bedolven
Licht op:
9 uur 38 min.
ABONNEMENiSPRIJS Dcr 3 maanden voor Amersfoort 1 95; per maand 0.65; per
- week met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.15
rt -nvriiano trance Der post per 3 maanden 2.85. Afzonderliike nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 14 regels t 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van Jen prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
DANZIG blijft nog steeds de
Europeesche gemoederen, de
Europeesche pers en de Europee
sche kanselarijen ernstig bezig hou
den. Forster, gouwleider van Danzig,
heeft dezer dagen te München bespre
kingen gevoerd met Hitler. Mag men
de betreffende berichten uit Berlijn
gelooven, dan zou in den loop dezer
besprekingen door den Duitschen
Rijkskanselier te kennen zijn gegeven,
dat vooralsnog het oogenblik voor een
coup de force niet is aangebroken.
Anders gezegd: een vreedzame rege
ling van het Danziger probleem acht
men in Berlijn nog steeds zeer wel tot
de mogelijkheden te behooren. De
groote vraag is echter, hoe de betrok
ken partijen dus in de eerste plaats
Polen en Duitschland in de confe
rentiekamer bij elkaar kunnen worden
gebracht. En de tweede, niet minder
belangrijke, vraag is: Zal Danzig het
begin zijn van een nieuwe Europee
sche regeling? Herhaaldelijk hebben
Wij er op gewezen, dat zoowel in Lon
den als in Berlijn machtige groepen
blijven streven naar het slaan van een
brug tusschen de beide hoofdsteden,
jwijl zij hierdoor het belang van En
geland en Duitschland beter gediend
achten dan door welke andere poli
tieke gedragslijn ook. Hierbij komt,
dat noch in de Britsche noch in de
Duitsche hoofdstad ook maar één ver
antwoordelijk man de oplossing van
het Danziger probleem een Europee-
schen oorlog waard acht. Het pro
bleem, waarvoor de Britsche en de
Duitsche diplomaten zich op dit
oogenblik zien gesteld, is dan ook
veeleer van tactischen dan van mate-
rieelen aard. Wie, als wij, met zorg
gadeslaat, hoe het aantal .Schönheits-
fehler' in het internationale verkeer
."welhaast dagelijks toeneemt, begrijpt,
dat men over de oplossing van dit tac
tische vraagstuk niet te licht mag den
ken. Gelukkig staat hier de oude
Waarheid tegenover, dat waar een wil
aanwezig is, ook een weg kan wor
den gevonden. En de inzet, te weten
het vermijden van een alles vernieti
genden Europeeschen oorlog, is zoo
hoog, dat men aan het aanwezig zijn
van den wil tot behoud van den vrede
bij de waarlijk verantwoordelijke
staatslieden niet kan twijfelen. Men
hoede zich voor het toekennen van te
groote beteekenis aan perscampagnes,
gecoupeerde berichten, tendentieuze
geruchten en wat dies meer zij. Zij
vertroebelen weliswaar de stemming
en bederven de vacantiegenoegens
van millioenen Europeanen, doch een
beslissenden invloed op de be
sluiten der regeeringen hebben zij niet
dan hoogst zelden. Zoo in eenig ge
bied, dan is het wel in Persland, dat
iedere stemming er zeer snel in
haar tegendeel kan verkeeren.
T5 ESTAAT er dus reden om in een
vreedzame oplossing van het
Danziger probleem te blijven vertrou
wen, anders is dit wat betreft de Ver-
Oostersche moeilijkheden. Chamber
lain's gisteren afgelegde verklaring
.was, naar omstandigheden, tamelijk
gematigd, doch de houding van de
Japanners is dit geenszins. Zelden in
de historie zijn Britten op zoo grove
Wijze door Aziaten bejegend; zelden
ook hebben zij zooveel beleedigingen
met een verbeten lachje geslikt. Gelijk
wij dezer dagen schreven, behoeft
Londen voorloopigf niet te rekenen op
Washington's steun in zijn strijd met
de Japanners. Recentelijk nog ver
klaarde Roosevelt's minister van
Buitenlandsche Zaken, Huil, dat Ja
pan een der beste afnemers is van
Amerikaansche katoen en dat hij er
niet over denkt om den Amerikaansch
Japanschen handel moeilijkheden in
den weg te leggen. Men verlieze niet
uit het oog, dat op commercieel ge
bied de Britten en de burgers der
Vereenigde Staten concurrenten zijn
in Oost-Azië en dat Uncle Sam ook
heden ten dage meer koopman dan
philantroop is. Indien de Amerikanen
als gevolg van de huidige Britsch—
Japansche wrijving een deel van den
Britschen handel op Oost-Azië zou
den kunnen overnemen, of zelfs maar
zouden meenen (zij het onzes bedun
kens ten onrechte) zulks te kunnen
doen, dan geven zij, die ernstig reke
nen op een BrftschAmerikaansch
samengaan tegen Japan, zich over aan
eene illusie, waarvan de vervulling
redelijkerwijs gesproken hoogst on
waarschijnlijk moet worden geacht.
Minder aangenaam is het voor To
kyo. dat ook de Italianen zij het
minder luid, doch hierom niet minder
krachtig hebben geprotesteerd te
gen de behandeling, welke de Wes
terlingen zich door de Japansche sol
daten in sommige Chineesche steden
moeten laten welgevallen. Onaange
naam, want het zijn vooral de Japan
ners geweest— en niet, zooals veelal
abusievelijk wordt verondersteld, Ber
lijn en Rome die pogingen hebben
gedaan om het z.g. Anti-Komintern-
Pact om te zetten in een militaire al
liantie tusschen Berlijn, Rome en To
kyo. In het kader van zoodanige po
gingen past een Italiaansch protest
van hoogerbedoelde strekking in het
geheel niet.
"D USLAND laat zich jegens de Ja-
panners evenmin onbetuigd. De
Japansche troepen en verbindings
wegen in Mandsjoekwo zijn een ge
liefkoosd doelwit der Russische oor
logsvliegers. En dat de Russen zonder
succes, althans zonder kans op succes
opereeren, kan in het licht der berich
ten en gelet op den toon, dien Moskou
tegen den gezant van den Mikado
aanslaat, niet worden gezegd. Er mo
ge dan geen Czaar meer in het Krem
lin tronen, de rekening van den Rus
sisch^Japanschen oorlog uit het be
gin dezer eeuw wordt in de brand
kasten van het Sowjet-regeerings-
kasteel met zorg bewaard. Het is een
der minst benijdenswaardige aspecten
van Japan's huidige positie, dat het
zooveel oude en hooge rekeningen
heeft loopen, die het ieder oogenblik
gepresenteerd kan krijgen. Nu moge
het waar zijn, dat wie zijn schulden
betaalt, niet velrarmt, doch als het pas
sief het actief verre overtreft ge
lijk in het geval van Nippon dan
staat een faillissement steeds dreigend
voor de deur. Waarmede wij slechts
willen zeggen, dat in het Verre Oos
ten verrassingen geenszins uitgesloten
moeten worden geacht; eene uit
spraak, die trouwens ook voor ons
werelddeel geldt. Het onderaardsche
gerommel en het gefluister in coulis
sen en kleedkamers vormen duidelijke
indicaties, dat er weer ,iets' op komst
is; ,iets', dat natuurlijk zoowel ten
goede als ten kwade kan uitpakken,
zij het, dat wij op dit oogenblik ge
neigd zijn om vooral met eene u i t-
e i n d e 1 ij k vreedzame regeling te
rekenen.
LONDEN, 18 Juli (Havas% In het
Lagerhuis is gisteren ter eere van den
president der Bulgaarsche Kamer, Mos-
janoff, een noenmaal aangericht In Bul
gaarsche kringen is men van meening,
dat deze besprekingen in staat zullen
stellen het vraagstuk dcr Britsch-Bul
gaarsche betrekkingen meer in het bij
zonder op economisch gebied verder te
bestudeeren.
„Hazewinden der zee" kan men zeer wel de motortorpe-
dobootcn noemen, waarmede thans algemeen de oorlogs
marine der groote mogendheden wordt uitgerust. Bij
gaande foto toont eèn Duitsche motortorpedoboot in
volle vaart op zee.
TOKIO, 18 Juli (Reuter)
Aan boord van het Japansche
schip Bokuyo Maru, dat 18000
ton meet, is brand uitgebro
ken. Het schip heeft 110 pas
sagiers aan boord en een la
ding chilisalpeter. Het be
vindt zich midden in den Stil
len Oceaan. Men vreest voor
een ernstige ontploffing door
het in brand geraken van de
lading.
De Bokoyo Maru, aan boord van
welk schip brand is uitgebroken, be
hoort toe aan de reederij Nippon
Yusen Kaisha. Het nieuws van den
brand werd om zes uur vanochtend
(Tokio tijd) draadloos ontvangen.
Sindsdien werd niets meer verno
men. Daar men er niet. in geslaagd
was in verbinding met het branden
de schip te komen, heeft het radio
station van Tsjosji alle zich in de
buurt ophoudende schepen verzocht
assistentie te verleenen.
De laatste positie van de Bokuyo Maru
was, naar men gelooft, ongeveer 1000
mijl ten Oosten van Tsjosji, op ongeveer
870 mijl van het meest Oostelijk gelegen
punt der Japansche kust.
Het schip was van Los Angeles met
110 passagiers en een bemanning van
102 koppen op weg naar Yokohama.
Het hoofdkantoor van de reederij ver
onderstelt dat het vuur ontstaan is door
zelfontbranding van kopererts, dat een
deel der lading uitmaakt Volgens een
bericht van Domei bevond het schip
zich brandende op 159 gr. 8 min. O.L. en
38 gr. N.B.
Het Duitsche Nieuws Bureau
meldt uit San Francisco, dat daar
draadloos bericht is ontvangen van
het Amerikaansche tankschip Asso
ciated, volgens hetwelk de Bokuyo
Maru op 1125 mijl ten Oosten van
Yokohama, na een ontploffing aan
boord, is gezonken De Associated
zou volgens dit bericht 108 leden der
bemanning hebben opgepikt. Twee
leden der bemanning worden nog
vermist. (Dit bericht maakt geen
melding van passagiers. Red.).
Het auto-ongeluk te
Lonneker
ALMELO, 18 Juli. De recht
bank te Almelo heeft heden uit
spraak gedaan in de zaak tegen
den 35-jarigen chauffeur C- S. uit
Enschede, die op Hemelvaartsdag
in dronkenschap met een auto
rondritjes maakte en daarbij in
het dorp Lonneker vier personen
heeft gedood.
Het O.M. had de maximum straf
gevorderd: één jaar gevangenis
straf en ontzegging van de be
voegdheid om motorrijtuigen te
besturen voor den tijd van twee
jaar.
Het vonnis luidde overeenkom
stig dezen eisch, waarbij de recht
bank als motief opgaf, dat deze
straf „anderen ten exempel zou
dienen".
MOSKOU, 18 Juli (Tass). De ambassadeur van
Japan te Moskou, Togo, heeft op 16 Juli een stap
gedaan bij den Sovjet-Russischen adjunct-commis
saris van buitenlandsche zaken Lozovski. Togo
bracht daarbij vraagstukken ter sprake, verband
houdende met onwettige activiteit in de petroleum-
en steenkoolconcessies van Sachalin en betwistte
daarbij de beslissingen van Sovjet-Russische rechts-
organen. De ambassadeur van Japan eischte ten
laatste op 18 Juli antwoord.
Op 17 Juli heeft de adjunct-commissaris Lozovski
de nota aan den Japanschen ambassadeur terugge
zonden en daarbij te kennen gegeven, dat het docu
ment, aangezien het bedreigingen inhield, het karak-
:er had van een ultimatum en daar het commissariaat
het niet mogelijk achtte, dat te aanvaarden, zond
het de nota terug zonder deze te hebben onderzocht.
DE versterking van het anti-
kominternpact lijkt te Tokio
weer aan de orde te komen. Offi
cieus -wordt vernomen, dat minis
ter van oorlog Itagaki om kwart
voor tien hedenmorgen een bezoek
heeft gebracht aan premier Hira-
noema en hem namens het leger
om een bijeenkomst heeft ver
zocht van de vijf ministers ten
einde deze kwestie, die sinds de
vorige maand op den achtergrond
was geraakt, weer in behandeling
te nemen.
Itagaki zou een gedetailleerd rap
port over den toestand aan de Mon-
goolsch-Mandsjoerijsche grens heb
ben ingediend, waar, volgens welin
gelichte kringen, een ernstige span
ning zou bestaan. Domei maakt
melding van dit onderhoud en ver
klaart dat de minister van oorlog
In de in aanbouw zünde Koning Willem l-kazerne te Den Bosch heeft Burgemees
ter F. van Lanschot Maandag een oorkonde ingemetseld en een gedenk
steen geplaatst. De burgervader aan den arbeid
NEW YORK, 18 Juli. (Reuter).
Senator Barkley, een der lei
ders van de „New Deal"-groep,
heeft medegedeeld, dat hij Repu-
blikeinsche leiders in den Senaat
heeft gepolst over de mogelijkheid
van een tweepartijenconferentie
met Roosevelt over de neutrali-
teitswetgeving.
De republikeinen hebben uit
drukking gegeven aan hun bereid
heid een dergelijke conferentie bij
te wonen.
Het huis van Afgevaardigden heeft
den democratischen afgevaardigden
voor New York, Sol Bloorïi, tot. voorzit
ter van de commissie voor buitenland
sche zaken gekozen. Bloom is een ijve
rig voorstander van Roosevelt's plan
nen tot herziening der neutraliteitswet.
In een rede voor de propaganda-af-
deeling van het „American Legion"
heeft reserve-admiraal Yates Stirling
gezegd: „De Vereenigde Staten moeten
er zich rekenschap van geven, dat de
dictatoren, indien zij een oorlog in
Europa zouden winnen, hun begccrige
oogen naar deze Atlantische kust zou
den richten. Als zij de zee zouden be-
heerschen, zou de grens der dictaturen
aan do Amerikaansche kusten liggen.
Daarom moeten een luchtmacht en een
marine gebouwd worden, die de kust
beveiligen. Wij bidden voor een over
winning van Engeland en Frankrijk,
zelfs indien wij besluiten buiten een
conflict te blijven".
Hiranoema, minister-president
heeft aangedrongen op maatregelen
om het hoofd te bieden aan den
Europeeschen toestand.
Uit Tsi Nan Foe wordt gemeld, dat
een Chineesche menigte de kantoren
van drie Britsche firma's is binnenge
drongen en het huisraad heeft vernield.
In een legerbericht van de Japansche
legerleiding te Hankau wordt medege
deeld, dat generaal-majoor Tomoitsjitoji
en elf anderen zijn omgekomen. Zij vlo
gen in een vliegtuig boven de Chinee
sche linies bij Hwangmei in de provin
cie Hupci. Toen het toestel door een
vijandelijken kogel werd getroffen,
brachten zij het boven de vijandelijke
linies tot ontploffing. (Dit Japansch be
richt klinkt zeer onwaarschijnlijk. Hot
Japansche vliegtuig zal ongetwijfeld
door het Chineesche luchtafweergeschut
zijn neergehaald. Red.
SWINEMUENDE, 18 Juli.
(D.N.B.). Aan boord van
het Duitsche stoomschip „Ber
lin" (17.000 ton) heeft zich
gisteravond op ongeveer 15
mijl uit de kust een ketelont
ploffing voorgedaan. Er be
vonden zich geen passagiers
aan boord. Bij het ongeluk zijn
15 personen om het leven ge
komen en 18 gewond.
Allen gered
DE KRIM, 18 Juli. De Hervorm
de Knapenvereeniging te Erica
heeft gisteren per autobus van de
eerste Drentsche stoomtrammaat
schappij een uitstapje gemaakt naar
Amsterdam. Het gezelschap, be
staande uit 34 jongelui, onder lei
ding van ds. Steenbakker uit Erica,
keerde laat in den avond terug. Om
streeks twee uur is de bus, vermoe
delijk door een defect aan de stuur
inrichting, te De Krim in het ka
naal gereden.
De bus kantelde niet, zoodat het. red
dingswerk, dat de chauffeur met bewon
derenswaardige zelfbeheersching leidde,
ten zeerste vergemakkelijkt werd en al
len op het droge gebracht werden. Door
omwonenden was intusschen genees
kundige hulp ingeroepen. Dokter Heep
was spoedig ter plaatse. Het bleek ech
ter, dat slechts drie personen lichte snij-
wonden hadden opgeloopen. De overigen
waren met den schrik vrijgekomen. Na
dat allen bij omwonenden op verwarm
de dranken waren onthaald, zijn zij met
andere bussen (huiswaarts gegaan.
Tremmer gestikt
HAARLEM, 18 Juli. Gistermid
dag is in de gasfabriek alhier een
ongeluk gebeurd, dat aan den 38-
jarigen kolentremmer J. de R., het
leven heeft gekost.
De man werkte geheel alleen in een
afdeeling, waar hij o.a. kolen op een
transportband moest scheppen.
Op zeker oogenblik bemerkte een sto
ker in een andere afdeeling, dat de
transportband geen kolen meer aanvoer
de en toen hij een onderzoek instelde
naar de oorzaak hiervan, vond hij de R.
vrijwel geheel bedolven onder kolen
gruis.
Toepassing van kunstmatige ademha
ling mocht niet meer baten. De kolen
tremmer bleek door verstikking te zijn
overleden. Het stoffelijk overschot is
naar het St. Elisabethsgasthuis ver
voerd.
DOOR BLIKSEM GETROFFEN EN
GEDOOD
DWINGELO, 18 Juli. Maandagmid
dag is de twintigjarige boerenknecht D.
Westerhof in het veld aan den Pesser-
weg te Dwingelo, door den bliksem ge
troffen en gedood.' Men vond hem voor
over liggend onder een boschje, waar hij
vermoedelijk een schuilplaats had ge
zocht tijdens het noodweer.
Weerverwachting
geldig van hedenavond tot
morgenavond ongeveer 19 u.:
Voor Zeeland en Westelijk
Noord-Brabant:
Warmer, morgen toene
mende bewolking, geen re
gen van beteekenis. Zwakke
tot matige Z. tot Z.O. wind.
Voor het overige gedeelte
van het land:
Warmer, droog weer, hel
der tot half bewolkt, zwakke
tot matige Z. tot Z.O. wind.
Aardappelziektewaarschawingsdienst:
In het etmaal van 's avonds 16 Juli
tot 's avonds 17 Juli is- op de Zuid-Hoj-
landsche eilanden, in Utrecht, Friesland
en Groningen de weersgesteldheid cri-
tiek geweest voor het optreden van
aardappelziekte.
