AMERSFOORTSOi DAGBLAD
Van kabinetscrisis
tot crisiskabinet
LEYTAX
Notawisseling tusschen
Engeland en Japan
POOLSCHE PROTESTEN
bij Danziger Senaat
Engeland wapent zich tegen
Iersche terroristen
TEL. 3086
DE EEMLANBER
Donderdag 20 Juli 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
38e Jaargang No. 20
Dr. Colijn's
streven
Incident nabij
Danzig
1
WWt'
Besprekingen in
„nevelachtigen"
staat
Langdurig onderhoud van generaal Ironside
met den Poolschen maarschalk
Smigly Rydz
De Duitsche pers
over Polen en
Zuid-Tirol
Nieuwe wet geeft
aan Britsche regeering
groote bevoegdheden
PROF. SELIGMAN
TIJGER OVERVALT
KOLONIST
VOOR BINNEN- EN
BUITENLAND
LEUSDERWEG 242
MOOI WERK VAN
Nederlandsche
sleepbooten
AUTO EN TRUCK
IN BOTSING
Korter begrootings-
debat in Lagerhuis
Licht op:
9 uur 38 min.
ABONNEMENTSPRIJS par 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
- week met gratia verzekering tegen ongelukken] f 0.15
Binnenland Tranen per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS OER ADVERTENTIEN van lregels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
DE kabinetscrisis begint thans
een chronisch karakter te ver
krijgen. Steeds duidelijker treedt
aan den dag, wat eigenlijk van
den aanvang der huidige crisis af
reeds vrijwel vaststond, te weten, dat
de Katholieken slechts dan hun mede
werking aan eene regeering-Colijn zul
len verleenen. indien Dr. Colijn in
hoofdzaken toegeeft aan de wenschen
der R. K. Staatspartij op het stuk van
de werkloozenpolitiek. De strijd tus-
schen de heeren Colijn en Romme liep
niet zoozeer over de grootte der voor
de werkloosheidsbestrijding benoo-
digde bedragen als wel over de wijze
van besteding. Dr. Colijn wenschte de
gelden voornamelijk uit te geven voor
werken ten behoeve van 's lands de
fensie; de heer Romme deelde die mee
ning niet. De verantwoordelijkheid
voor de crisis berust uitsluitend bij de
leden van het Kabinet, niet bij de
Volksvertegenwoordiging. Van een
principieel conflict tusschen Regeering
en Volksvertegenwoordiging was niet
gebleken: er bestonden slechts princi-
pieele meeningsverschillen tusschen de
leden der Regeering. Deze, in wezen
zeer zonderlinge, oorzaak van de crisis
vereenvoudigt de taak van den forma
teur geenszins. Als in Engeland in den
boezem der regeering principieele ver
schillen bestaan, dan lost de Eerste
Minister (een staatkundige figuur, die
wij in Nederland helaas niet kennen!)
het vraagstuk op door reconstructie
van het Kabinet. Het heengaan van
Eden als minister van Buitenlandsche
Zaken in Februari 1938 en zijn ver
vanging door Lord Halifax was hier
van een treffend voorbeeld. Na zulk
een reconstructie kan dan het Parle
ment immer nog, indien het hiertoe
termen aanwezig acht, het regeerings-
beleid afkeuren en de regeering tot
heengaan nopen. De in een zoodanig
geval in het leven geroepen crisis is
dan, naar constitutioneel-parlementai-
ren maatstaf, .zuiver' van aard. De
verantwoordelijkheid berust bij de op
positie iti het Parlement, en aan deze
oppositie komt dan de taak om eene
nieuwe regeering. in overeenstemming
met de wenschén van de parlementaire
meerderheid, te vormen.
TVTAAR hét zich óp dit oogénblik
laat aanzien, streeft Dr. Colijn er
naar om een kabinet op zakelijken
grondslag te formeeren. Het is, zijn
wij juist ingelicht, het voornemen van
den formateur om voor de Kamer te
verschijnen met een zeer beknopt pro
gram. Naar het zich laat aanzien, zal
de (Roomsch-Roode) meerderheid
van de Volksvertegenwoordiging een
zoodanige nieuwe regeering reeds in
September naar huis sturen. De ver
antwoordelijkheid voor de nieuwe
crisis ligt dan echter bij de oppositio-
neele groepen in de Tweede Kamer.
De vraag is nu maar. of de heer Colijn
er in zal slagen om een voldoend
aantal medewerkers te vinden voor
zulk een .crisiskabinet'. Want hoe
groot de bekoring ook moge zijn, die
ministersteek en witte broek op ambi
tieuze mannen uitoefenen, de zeker
heid, dat dé uitverkorenen beide attri
buten niet dan enkele malen zullen
mogen dragen, is wel in staat om hen
tot omzichtigheid te nopen. Zoo ooit.
dan geldt op dit oogénblik in Neder
land:
.Minister werdén ist nicht schwer,
Minister bleiben ist és aber sehr'.
T-T ET blijft inmiddèls uitermate be-
tréurenswaardig, dat in de zoo
spannende en critieke dagen, waarin
wij leven, de continuïteit van het re-
geèringsbeleid en de regeerkracht van
de Overheid in Nederland onvoldoen
de hecht verankerd zijn. Een crisis als
wij thans doormaken, ware in Enge
land en zelfs in Frankrijk ondenkbaar.
Toen, eenigen tijd geleden, iri België
ernstige regeeringsmoeilijkheden ont
stonden en Koning Leopold zijn be
roemden brief publiceerde, hebben
velen hier te lande zich op de borst
geklopt en gezegd, dat wij gelukkig
voor dergelijke gebeurtenissen gevrij
waard bleven. Het is, voor den buiten
staander en op dit oogénblik, niet
mogelijk om uit te maken of de huidige
crisis in den boezem van het Kahinet
had kunnen worden voorkomen. An
ders gezegd: het is niet doenlijk om een
verantwoord oordeel te geven over de
quaestie of door tegemoetkomendheid
van welke zijde ook de crisis had
kunnen worden vermeden. Maar los
hiervan moet ons van het hart, dat hij
of de groep (ongeacht wie of welke
dit moge zijn), die verantwoordelijk is
voor de huidige impasse, eene zware
schuld jegens de natie op zich heeft
geladen.
Een Poólsch douane-beambte
door een Danziger beambte
neergeschoten
Geval van noodweer?
DANZIG, 20 Juli. Het Duit-
sche Nieuws Bureau deelt mede:
Een Danziger douanebeambte be
merkte vandaag in de buurt van
het grensstation Postelau op zijn
ronde een Poolschen beambte,
door wien hij werd aangevallen.
De Danziger douanier werd ge
dwongen van zijn wapen gebruik
te maken en heeft in noodweer
den Poolschen beambte neerge
schoten. Er wordt een onderzoek
ingesteld.
De botsing, wélke zich vandaag heeft
voorgedaan tusschen een Danziger en
een Poolschen douanier, waarbij de Dan
ziger beambte in noodweer geschoten
zou hebben op den Poolschen beambte,
heeft zich volgens de lezing van het
Duitsche Nieuwsbureau als volgt toege
dragen:
„De Danziger beambte heeft op zijn
ronde in de richting van het grenssta
tion Postelau een Poolschen beambte
ontmoet, die van Poqlsch grondgebied
uit. zonder voorafgaande sommatie zijn
geweer aanlegde op den Danziger be
ambte.
De Danziger douanier werd daardoor
gedwongen zijnerzijds van zijn wapen
gebruik te maken en heeft in noodweer
op den Poolschen beambte geschoten.
Direct begaf hij zich naar den blijkbaar
gewonden Poolschen beambte om hem
te helpen. Op dat oogénblik naderden
twee andere Poolsche grensbeambten,
waarop de Danziger beambte, om ver
dere botsingen te verhinderen, zich te
rugtrok en melding van liet voorval
maakte."
tiniiiïnT-
Een fraaie foto van de nieuwe Fokker D. 23, een tweemotorig eenpersoons
jachtvliegtuig met intrekbaar onderstel en neuswiel, uitgerust met 2 Walther
Sagitta-motoren. tijdens een proefvlucht
WARSCHAU, 20 Juli. (Havas).
De Poolsche commissaris-gene
raal te Danzig heeft bij den Se
naat van de Vrije Stad geprotes
teerd tegen de wijze waarop
kolonel Sobocinski, militair atta
ché bij de Poolsche militaire
missie in Danzig, is behandeld.
De kolonel en zijn vrouw reden in
een auto langs de kust- Zij wer
den aangehouden door de politie
van Danzig, die hen zeven uur te
Bohnsack heeft vastgehouden.
Toen kolonel Sobocinski na zijn
invrijheidsstelling weer te Danzig
was teruggekeerd, werd hij op
nieuw gearresteerd en aan een
verhoor onderworpen.
Tevoren had het Poolsche com
missariaat te Danzig in een brief
aan den Senaat geprotesteerd te
gen het veelvuldige en ongerecht
vaardigde ontslag van Poolsche ar
beiders op de scheepswerven te
Danzig en tegen aanslagen op het
LONDEN, 20 Juli (Reuter). In
zijn gebruikelijke wekclijksche zit
ting heeft liet kabinet Woensdag het
ontwerp behandeld van den minis
ter van binnenlandsche zaken, dat
ten doel heeft het plegen van ver
dere daden van geweld in Groot-
Brittannië met het doel de openbare
meening 'of de regeeringspolitiek te
beïnvloeden ten aanzien van de Ier
sche aangelegenheden te verhinde
ren. Men verwacht, dat het wetsont
werp binnen de eerstvolgende twee
wéken door Lager- en Hóogerhuis
zal worden aangenomen.
Het wetsontwerp, dat de bedoeling
heeft de terreur van het iersche repubii-
keinsche leger, de I.R.A.. te bestrijden,
verleent drastische volmachten en stelt
strenge straffen vast. De I.R.A. wordt
echter niet illegaal verklaard. De tijds
duur van de wet bedraagt twee jaar. De
minister van binnenlandsche zaken
krijgt de bevoegdheid order te geven tot
uitzetting van personen, die twintig jaar
of korter in Groot-Brittannië gevestigd
zijn en die betrokken zijn geweest bij de
voorbereiding van of het aanzetten tot
daden van geweld, welke de bedoeling
hebben invloed uit te oefenen op de pu
blieke opinie of de regeeringspolitiek
ten aanzien van de Iersche aangelegen
heden,
Sir Ronald Campbell, thans Britsch
gezant te Belgrado, die in October
Sir Eric Phipps zal opvolgen als
Britsch ambassadeur te Parijs
Het binnenkomen in Engeland van
dergelijke personen kan krachtens
deze wet verhinderd worden. Perso
nen, die trachten de uitzetting te
ontduiken, kunnen worden veroor
deeld tot vijf jaar dwangarbeid of
tot drie maanden bij summier be
wijs. Ook kan een register van ver
dachten worden ingesteld. De wet
geldt voor personen, afkomstig uit
welk deel van Ierland ook. Men
hoopt, dat het ontwerp aan het
einde van de volgende week geheel
afgehandeld zal zijn.
Poolsche recht tot douanecontrêle
aan de grens van Oost-Pruièen door
belemmering van den arbeid der
douane-inspecteurs.
Generaal Ironside, de inspecteur-ge
neraal der Britsche overzeesche strijd
krachten, heeft gisteren een langdurig
onderhoud gehad met den Poolschen
maarschalk Smigly Rydz. Des middags
heeft de generaal een bezoek gebracht
aan de renbaan van Sluzewies, in de
buurt van Warschau, en het koninklijk
laleis te Wilanow bij Warschau. Hij
leeft verder hét park Laziènki en het
paleis van den vroegeren Poolschen ko
ning Stanislaus Augustus Foniatowki
bezichtigd.
Des avonds heeft de Britsche zaak
gelastigde te zijner eere een receptie
aangericht, waar aanwezig waren
Smigly Rydz en de voornaamste lei
ders van het Poolsche leger. Vandaag
zal Ironside verschillende militaire
oefeningen bijwonen.
De laatste 24 uur zijn de aanval
len van de Duitsche pers op Polen
weer mcnigvuldiger geworden, zon
der twijfel tengevolge van het be
zoek van generaal Ironside aan
Warschau. Onder de bevolking van
Berlijn doen niet te controleeren ge
ruchten de ronde over de spanning
van de komende weken. Naar men
zegt zijn voor 6 Augustus auto's en
vrachtauto's gerequireerd. Vermoe
delijk vinden deze berichten hun
oorsprong in de oefeningen van de
luchtbescherming, welke einde Juli
in Berlijn worden gehouden.
De Duitsche pers zwijgt verder ge
heel over het, repatriéeren van de Duit
sche minderheid in Zuid-Tirol. Offi
cieus wordt vernomen, dat reeds door
het Duitsche emigratie-bureau deskun
digen naar Zuid-Tirol zijn gezonden om
met de Italiaansche autoriteiten te
spreken over repatrieering van de
220.000 Duitschers.
Eerst zullen de acht- tot tienduizend
Duitsche staatsburgers uit Zuid-Tirol
teruggeroepen worden cn vervolgens
zullen de 220.000 Duitschers, wier voor
ouders reeds eeuwen in dit gebied
woonden, repatrieeren. De propaganda-
diensten hebben nog geen poging ge
daan om het Duitsche publiek de reden
van dezen „vrijwilligen" uittocht uit
een te zetten. In Duitsche politieke
kringen onderschat men het offer van
Duitschland in deze zaak niet en men
vraagt zich af, wat de tegenpraestatie
van Italië zal zijn. Men veronderstelt,
dat deze zal bestaan uit éen onvoor
waardelijk steunen van de Duitsche
eischen inzake Polen.
TOKIO, 20 Juli. (Havas). Bij
de gisteren gevoerde Britsch
Japansche besprekingen hebben
Sir Robert Craigie en Arita
schriftelijke nota's uitgewisseld
ter mededeeling aan hunne onder
scheiden regeeringen.
De Japansche bladen van vanmor
gen bevestigen, dat het verschil tus
schen de standpunten van Japan en
Engeland aanzienlijk blijft. Sir Ro
bert Craigie, aldus constateeren
deze bladen, is krachtig gekant
tegen zekere eischen, welke het
prestige van Engeland raken en die
ingediend zijn door Arita, hoewel hij
openhartig zekere andere eischen
heeft aanvaard in een verzoenings-
ge2inden geest. De conferentie van
21 Juli zal waarschijnlijk beslissend
zijn.
Van Japanschen kant is men, naar de
bladen beweren, vastbesloten zich te
houden aan de onveranderlijke Japan
sche eischen. De Nitsji Nitsji verklaart,
dat Arita gekant is tegen ieder compro
mis betreffende deze principieele
kwesties, waarop Groot-Brittannië zal
moeten antwoorden met ja of nèen.
Het is bekend geworden, dat W. D.
Allan, secretaris van de Britsche ambas
sade in China, op instructie van den
Britschen ambassadeur in China, Sir
Archibald Kerr, op 10 Juli in Tokio is
aangekomen teneinde Sir Robert Crai
gie, den Britschen ambassadeur te
Tokio, bij te staan als adviseur bij de
Engelsch-Japansche onderhandelingen,
die 15 Juli aangevangen zijn.
De daghladen van Tokio gelooven, dat
de besprekingen zich nog in een „nevel
achtigen" staa't bevindèn, ofschoon hèt
tweede onderhoud tusschen Arita en
Craigie een vrije en openhartige bespre
king vormde betreffende den kern der
kwestie. Een verdere volledige gedach-
tenwisseling zal waarschijnlijk Vrijdag
in een derde onderhoud gevoerd wor
den, welke derhalve mogelijkerwijze be
slissen zal over hèt lot van de Britsch-
Japansche conferentie, aldus de Asahi
Sjimhoen.
LAKE PLACID (New-York). 20 Juli
(Reuter). Professor Edwin Robert
Anderson Scligman, de bekende Ameri-
kaansche econoom, is op 7S-jarigen leef
tijd overleden.. Seligman heeft gestu
deerd aan de Columbia-universiteit en
te I-Ioidelbérg en Parijs. In 1SS5 werd hij
lereor aan de Columbia-universiteit. van
1S01 tot 1931 was hij daar hoogleeraar. In
laatstgenoemd jaar trad hij af. Hij was
adviseur van verscheiden staatscom
missies op financieel en belastingge
hied en in 1931 financieel adviseur van
Cuba. Van zijn hand zijn eenige beken
de werken verschenen.
KENNEDY BIEDT HALIFAX EEN
DEJEUNER AAN
LONDEN. 20 Juli (Reuter). De Ame-
rikaansche ambassadeur te Londen,
Kennedy, heeft in intiemen kring een
dejeuner aan Lord Halifax aangeboden.
De Amerikaansche ambassadeur te Pa
rijs, William Bullitt, wag voor deze aan
gelegenheid speciaal per vliegtuig uit
Parij6 naar Londen gekomen.
BRITSCH-FRANSCHE
AANKOOP VAN
OORLOGSMATERIAAL
Washington, so Juli (Reuier).
Volgens het halfjaarlijksche rapport van
den nationalen raad voor mijnitie-cón-
tröle heeft Engeland vrijwel alle orders
voor vliegtuigen, welke in de Vereenig-
de Staten zijn geplaatst, geleverd ge
kregen, terwijl Frankrijk slechts 25 pet.
heeft gekregen. Aan Engeland is ter
waarde van 14.64S.000 dollar aan oorlogs
tuig, voornamelijk vliegtuigen geleverd
n aan Frankrijk ter waarde van
.187.000 dollar, gedurende het eerste
halfjaar.
BENKOELEN, 20 Juli (Aneta I
A.N.P.) Een inlandsche kolonist
is bij daglicht, door een tijger aan
gevallen. Het slachtoffer werd in
deerniswekkenden toestand in het
ziekenhuis opgenomen.
Gemeld wordt, dat op (het koloni
satieterrein een groote tijgerplaag
heerscht.
Dok der Britsche Admiraliteit
te Alexandrië aangekomen
ROTTERDAM, 20 Juli. - De Neder»
landsche zeesleepbooten „Zwarte Zeo'*
en „Thames" van L. Smit en Co's inter
nationalen sleepdienst, welke een 31000
tons droogdok voor de Engelöche admi
raliteit van Portsmouth naar Alexandrië
sleepten, zijn heden met het dok behou
den op 'haar bestemming aangekomen.
De sleepboot „Witte Zee" heeft het
transport geconvoyeerd.
De reis over den ruim 3000 mijl lan
gen afstand hopft 26 dagen geduurd,
zoodat een gemiddelde snelheid van 120
mijl per dag behouden is gebleven De
reis heeft zich door gunstig weder ge
kenmerkt, terwijl zich geen bijzondere
voorvallen hebben voorgedaan.
De sleepboot „Witte Zee" heeft esta
fettediensten verricht, zooals het scheep-
nemen van mail en provisie voor de be-
manninc van het dok zoowel als voor
de sleepbooten. te Gibraltar en Malta.
Een zwaar gewonde
GRONINGEN, 20 Juli. Heden
morgen om half acht is de ongeveer
30-jarige reiziger G. uit Gróningèn,
door tot n i toe onbékènde oorzaak
in Vries (bij Zuidlaren) met zijn
auto tegen een stilS'.aanden truck
met trailer gerèden.
De botsing was zoo hevig, dat de
auto geheel onder den truok terecht
kwam. De -er O., die alleen in de
auto zal, werd met zware verwon
dingen opgenomen en naar het R.K.
ziekenhuis te Groningen overge
bracht. De auto werd zwaar bescha
digd.
Bu.tenlandsch weeroverzicht
Medegedeeld door het K.N.M.I. te De
Bilt:
De depressie, die gisteren over het En-
gelsche Kanaal gelegen was, verplaatst
zich langzaam naar het Noorden. De
kern ligt vanmorgen over Engeland en
is wat minder diep geworden. Aan haar
Zuidzijde worden over Frankrijk koele
maritieme luchtmassa's naar onze om
geving en Duitschland aangevoerd. De
scheidingslijn tusschen de warme conti
nentale lucht en de koelere luc'htmassa's,
die uit het Westen komen, ligt heden
morgen over midden Duitschland. Zwit
serland en Zuid-Frankrijk. De afkoeling
ging over het algemeen gepaard met on
weer en plaatselijk groote hoeveelheden
neerslag. In ons land had Den Helder
de grootste hoeveelheid /17 mm). Langs
de genoemde scheidingslijn ontwikkelde
zich in Zuid-Frankrijk een nieuwe de
pressie. die daar opnieuw onweer brengt,
maar nu aan het opvullen is.
Op den Oceaan behoudt het gebied
an hoogen luchtdruk een groote uitge
strektheid, aan dé Noordzijde bij IJsland
en Groenland is het aanzienlijk aange
tast door storingen, die zich in Oostelijke
richting bewegen. In de Poolzee is de
luchtdruk gedaald. Het gebied van hoo
gen luchtdruk bij de Oostzee verplaatste
zich van de randstaten naar Finland en
Lapland, en nam daarbij iets in betee-
kenis toe. Het weer in deze omgeving is
zonnig hij zwakken wind met nevel of
mist in den vroegen morgen.
LONDEN, 20 Juli (Reuter). Cham
berlain heeft gi6teren in 't Lagerhuis bij
het indienen van een motie, waardoor
het aantal dagen voor de debatten over
de begrooting bekort wordt van 20 tot
16 dagen, gezegd: „Wij beleven een ab
normale periode, waarin de regeering
het van tijd tot tijd noodig moet achten
maatregelen van groote urgentie in te
dienen, welke bij den aanvang van de
zitting niet verwacht werden'. Chamber
lain' verklaarde voorts te hopen, dat hij
een motie zal kunnen indienen om het
Lagerhuis op 4 Augustus met vacantie
te doen gaan.
Weerverwachting
Geldig van hedenavond tot
morgenavond ongeveer 19 u.:
Voor het geheele land:
Zwaar bewolkt met opkla
ringen. Enkele plaatselijke
regenbuien met kans op on
weer. Weinig verandering in
temperatuur. Meest matige
Z.W. tot Z. wind.
