Het Britsch-Poolsch
LEYTAX
PEILINGEN
overleg belooft tot
een accoord te leiden
BRITSCH-JAPANSCHE
BESPREKINGEN
OP DEN GOEDEN WEG
Roemeensch antwoord aan
Hongaarsche pers
DE EEMLANDER
Vrijdag 21 Juli 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
38e Jaargang No. 21
Chamberlain's
tactiek
HET VERGAAN VAN
DE „THETIS"
Vlootvoogd's uitvaart
Stafbespreking
heden ten
einde
Anti-Duitsche
actie in Hongari j e dooi
Csaky veroordeeld
Duitsch-Roemeensch
landbouw-accoord
De Koningin ontvangt
dr. Colijn
DE „KARIMATA"
NAAR INDIE
VERTROKKEN
TEL. 3086
VOOR BINNEN- EN
BUITENLAND
LEUSDERWEG 242
Tweede Kamer
weer bijeen
Een Amerikaan
ontvoerd
in Palestina
Licht op:
9 uur 38 min.
HBDNWtwciiliSriiMS
'«I net oost per 3 maanden 2.85 AfrnndorliiUe nummer» I 0-05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
oer 3 aiaanden
week met gratia
Amersfoort I 95: per maand 0.65; per
•erzekering tegen ongelukken) I 0.15
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
DAGBLAD
PRIJS OER ADVERTENTIEH regels t 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft var. Jen prijs. Kleine AdvertentiSn „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
LONDEN is den laatsten tijd
opnieuw bezig om den weg
naar Berlijn te verkennen. Na het slui
ten van het accoord van München
verklaarde Chamberlain in het Lager
huis, dat hij van het oogenblik af, dat
hij zijn ambt als Eerste Minister had
aanvaard, streefde naar eene Europee-
sche pacificatie. Van dit streven is de
Britsche premier in wezen nooit
afgeweken. Dit wil zeggen, dat eene
Britsch-Duitsche verzoening nog
steeds op het program van Chamber
lain staat, daar deze eminente Brit, als
ieder verstandig mensch in ons wereld
deel, weet, dat rust en vrede in Europa
pas dan werkelijk bestaanbaar zijn, als
de spanningen tusschen Berlijn en
Londen tot het verleden zullen behoo-
ren. De politiek van het z.g. anti
agressie-front. de Duitsch-Italiaansche
samenwerking, non-agressie-verdragen
en garanties aan sommige staten zijn
slechts lapmiddelen, die zooals wij
eenige dagen geleden schreven den
oorlog buiten deze of gene deur kun
nen houden, doch hem niet kunnen
bannen van Europa's erf. Wie een
oordeel wil vormen over de buiten-
landsche staatkunde van een figuur als
Chamberlain, dient bij het vormen
daarvan echter steeds de binnen-
landsch-politieke factoren te verdis-
conteeren. Chamberlain's .vredespoli
tiek' en streven naar verzoening met
Duitschland is ten zeerste geremd, al
thans vertraagd, door de gebeurtenis
sen in Europa na September van het
vorige jaar en door de reacties, welke
die gebeurtenissen in Engeland te
weeg riepen.
NU het Britsche volk en de Britsche
pers langzamerhand genezen van
hun russophiele verwachtingen, en de
gang der onderhandelingen met Mos
kou wrevel wekt bij het Engelsche pu
bliek, worden de omstandigheden voor
Chamberlain's staatkunde gunstiger.
Telkens weer duiken dan ook berich
ten op, die gewag maken van de mo
gelijkheid van Britsch-Duitsche toena
dering. Het bezoek van den Duitschen
diplomaat Wohltat aan Londen heeft
aanleiding gegeven tot berichten en ge
ruchten over komende besprekingen
tusschen Berlijn en Londen. De rap
porten, welke de Britsche gezant te
Berlijn naar Londen heeft gezonden
over de reacties, welke de befaamde
brieven van King-Hall bij onze Oos
terburen hebben gewekt, zijn in de
pers geïnterpreteerd als een verzoek
om King-Hall te bewegen, zijn cam
pagne te staken. Natuurlijk heeft de
briefschrijver ontkend, dat hem van
officieel e zijde eenig verzoek
van die strekking zou hebben bereikt.
Doch niet zoozeer de inhoud der hier
aangeduide berichten als wel het feit,
dat zij op dit oogenblik verschenen
zijn, achten wij van beteekenis. Men
kan er, naar onze meening, uit aflei
den, dat er iets gaande of komende is
tusschen Londen en Berlijn, dat niet
geheel past in het kader van de ge
spannen Britsch-Duitsche verhouding,
zooals deze het laatste halve jaar is
geweest. Het spreekt vanzelf, dat hier
mede niet wil gezegd zijn, dat er niet
nog dagen van zeer groote spanning
kunnen aanbreken. Integendeel, wij
rekenen er ten zeerste mede, dat in
Augustus of September ernstige Euro-
peesche beslissingen zullen worden
genomen. Maar wie zich den gang van
zaken vóór en tijdens de Tsjecho-
Slowaaksche crisis herinnert, weet. dat
ernstige spanningen eene vreedzame
oplossing geenszins uitsluiten. De hoo-
gergenoemde berichten duiden er in
ieder geval op, dat de Engelsche pu
blieke opinie op het oogenblik gepeild
wordt. En dit is op zichzelf reeds be
langrijk genoeg om het te dezer
plaatse met nadruk te constateeren.
LONDEN, 21 Juli (Reuter). Het on
derzoek naar den ondergang van de
„Thetis" is verdaapd. Op 27 Juli zal het
hof een nieuwen datum voor het hooren
der getuigen vaststellen. De leider van
het onderzoek, de rechter Bucknill, had
het. raadzaam geoordeeld het onderzoek
uit te stellen, totdat bekend zou zijn, of
de pogingen tot lichten van de duikboot
succes zouden hebben.
Op het Mansion House werd medege
deeld, dat tot nu toe voor 126.400 pond
sterling is ingeschreven voor het fonds
tot hulp aan de nagelaten betrekkingen
van de slachtoffers van de „Thetis", dat
door den Lord Mayor van Londen is ge
sticht.
De begrafenis van sir Backhouse, admiraal der Engelsche vloot, geschiedde
met militaire eer
Poolsche regeering in
beraad over jongste
Danziger incident
WARSCHAU, 21 Juli (Reuter).
Generaal Ironside heeft giste
ren manoeuvres van het Poolsche
leger bijgewoond, waarbij gebruik
werd gemaakt van scherpe muni
tie. In gezelschap van den Pool-
schen minister van oorlog heeft hij
oefeningen van een bataljon infan
terie gadegeslagen, waaraan ook
middelzware artillerie, tanks en
bombardements-vliegtuigen deel
namen.
De generaal was zeer onder den in
druk over de wijze, waarop de man
schappen gebruik wisten te maken van
het terrein. In den middag sloeg hij een
aanval van gevechtsvliegtuigen op een
pontonbrug over de Narew gade, waar
bij de vliegtuigen met scherp schoten.
Des avonds is de Britsche generaal naar
Warschau teruggekeerd. Heden keert
hij met een speciaal vliegtuig naar Lon
den terug.
Minister Beek heeft gistermid
dag met den minister-president
het incident aan de grens van Dan
zig, waarbij een Poolsch douane
beambte werd gedood, besproken.
Vermoedelijk zal het incident nog
met maarschalk Smigly Rydz be
sproken worden, alvorens een be
slissing genomen zal worden. In of-
ficieele Poolsche kringen wordt
het incident zeer ernstig geacht en
men veronderstelt, dat Polen een
ernstige waarschuwing zal zenden
en zal wijzen op de ernstige gevol
gen, welke een herhaling zou heb
ben.
Inzake de militaire en financieele on
derhandelingen tusschen Engeland en
Polen schrijft de Times: „Aan het einde
van gisteravond schijnen de besprekin
gen betreffende het ontwerp voor een
Britsche leening aan Polen een iets meer
bemoedigende wending Ie hebben geno
men. De Poolsche delegatie heeft de nieu
we Britsche. opmerkingen naar War.
schau doorgestuurd en ongetwijfeld
wordt hedenmorgen in Londen een nieu
we bijeenkomst gehouden, waarin zal
worden vastgesteld hoever men met de
beraadslagingen gevorderd is.
Inmiddels hebben de besprekingen der
generale staven van Engeland en Polen,
welke in Warschau gehouden worden,
de belangengemeenschap doen uitko
men tusschen beide landen, welke er
naar streeft elke toekomstige aggressie
weerstand te bieden. In Londen heeft
men de beste rapporten ontvangen over
den loop der besprekingen tusschen Sir
Edmund Ironside en den Poolschen ge-
neralen staf. De practische middelen
voor een samenwerking, indien dc nood
zakelijkheid hiervan zich zou voordoen,
worden thans uitgewerkt."
De diplomatieke medewerker van de
Financial Times verklaart; „Het ont
werp voor een compromis is door kolonel
Beek voorgelegd en het schijnt, dat de
voorwaarden, welke de Britsche regce-
ring gesteld had op het toekennen voor
een leening, t.w. dat Polen de ter be
schikking gestelde bedragen uitsluitend
zal besteden voor aankoopen in Enge
land, aanvaard zullen worden.
Een der leiders van de Christen-demo
craten, Adalbert Korfanti, is weer in vrij
heid gesteld. Korfanti heeft langen tijd
in. ballingschap geleefd en is eerst naar
Polen teruggekeerd, toen Tsjecho-Slowa-
kije, waar hij een toevlucht had gezocht,
ophield te bestaan. Hij werd toen, even
als rten uit ballingschap teruggekeerden
Poolschen boerenleider Witos, voor kor
ten tijd in hechtenis gesteld.
RUSSISCHE SCHEPEN DOOR
PANAMAKANAAL
PANAMA, 21 Juli (A.N.P.). De
Japansche legatie heeft den Ameri-
kaanschen autoriteiten om inlich
tingen verzocht over twaalf Sovjet-
Russische schepen, o.m. vier mijn-
leggers, die in den tijd van 12 tot 16
Juli het Panamakanaal zijn gepas
seerd in de richting Wladiwostock.
TOKIO, 21 Juli. (Reuter).
Volgens het vanochtend na het
onderhoud van den Britschen am
bassadeur Craigie met den Japan-
schen minister van buitenlandsche
zaken Arita uitgegeven communi
qué is daarbij eenige voortgang ge
maakt in de richting van een over
eenkomst. De besprekingen zijn
verdaagd tot morgen.
Sprekende over de jongste verklaring
van Chamberlain in het Lagerhuis,
waarin de Britsche premier zeide. dat
Groot-Brittannië zijn buitenlandsche po
litiek niet zal laten beïnvloeden door
een buitenlandsche mogendheid, zeide
Harada, de woordvoerder van het Ja
pansche ministerie van buitenlandsche
zaken in een persconferentie, dat Japan
geenszins de bedoeling heeft Groot-Brit
tannië te verplichten zijn politiek ten
aanzien van China te wijzigen.
De Japansche woordvoerder erkende
de wettigheid van den sedert verschei
den eeuwen door Groot-Brittannië in
China uitgeoefenden invloed. Hij voegde
daar evenwel aan toe: „Het probleem
van het Verre Oosten heeft zich in den
loop der laatste jaren snel ontwikkeld
en Japan moet er dus op aandringen,
dat Engeland vrijwillig de nieuwe wer
kelijkheid erkent en dus zijn buitenland
sche politiek daarbij aanpast."
Tengevolge van de baisse van de
Chineesche dollar, welke tot den on
gekend lagen koers van 4% penny is
gevallen, heerschen chaotische toe
standen op financieel gebied te
Sjanghai. Het hoofd van een voor
aanstaande in- en exportfirma heeft
den correspondent van Reuter ge
zegd, dat het geheele zakenleven stil
ligt.
Voor de Hoeasing-handelsbank staan
de Chineezen in lange rijen om hun na
tionale munt in te wisselen tegen bil
jetten van deze bank, welke gisteren op
6 pence genoteerd stonden. De bezitters
van Chineesche dollars poogden hiervoor
veelal buitenlandsche munt te koopen,
doch deze was slechts in beperkte mate
te krijgen en tegen een zeer onvoordee-
ligen koers. Anderen kochten goederen
of effecten.
De goederenprijzen stegen evenwel
met 20 tot 30 pet., terwijl de winkeliers
den verkoop van geïmporteerde
ren beperkten.
BOEKAREST, 21 Juli. (Havas).
Gafencu, de Roemeensche mi
nister van buitenlandsche zaken,
publiceert in de Timpul van van
daag een hoofdartikel, waarin hij
«ntwoordt op de campagnes der
Hongaarsche pers. Hij verzekert,
dat de garanties van Frankrijk en
Groot-Brittannië de houding van
Roemenië, dat steeds vastbesloten
was zijn grenzen te verbeteren,
geenszins veranderd hebben, zoo
als gebleken is uit de op 27 Maart
door Calinescu gehouden rede
voering.
Gafencu herinnert aan de woorden:
„Voor de onschendbaarheid van zjjn
grondgebied zal Roemenië vechten te
gen wien ook. zonder zich zorgen te ma
ken over het mogelijk resultaat, van een
dergelijken strijd". De Roemeensche po
litiek aldus het artikel van Gafencu
wordt niet geïnspireerd door vreemde
lingen, het is een nationale politiek. „Wij
hebben onze onafhankelijkheid verwor
ven door hardnekkigen strijd. De garan
ties van Frankrijk en Groot-Brittannië
hebben slechts een stempel gedrukt op
den wil, welke, met reden, beschouwd
werd als een belangrijk element voor het
behoud van den vrede en de orde in
Europa".
Het Roemeensche persagentschap Ra-
dor meldt, dat de Roemeensche bladen
voortgaan zich met kracht te verzetten
tegen de Hongaarsche campagne over de
slechte behandeling, waaraan de min
derheden in Roemenië zouden bloot
staan.
In een hoofdartikel schreef de Timpull
gisteren: „De fantastische campagne van
Boedapest zou als antwoord slechts ver
dienen datgene waarmede de Roemeen
sche regeering is opgehouden: het op
grooter schaal melding maken in de Roe
meensche pers van Hongaarsche verzin
sels, opdat de openbare meening, in het
bijzonder de minderheden, zich zelf re
kenschap kan geven van de slechte
trouw dezer campagne".
Overigens meldt Romania, dat. de Hon
gaarsche autoriteiten vier Roemeensche
scholen in de Sub Karpathische Oekraï
ne hebben gesloten en aan Roemeensche
priesters en onderwijzers hun tractemen-
ten hebben ontnomen.
In een verklaring, afgelegd tegen
over een vertegenwoordiger van het
Hongaarsche telegraafagentschap,
heeft de Hongaarsche minister van
buitenlandsche zaken Csaky gezegd:
„Ik zal van alle wettige middelen tot
onderdrukking gebruik maken je
gens een iegelijk, die twijfel wekt
aan de eerlijkheid van onze buiten
landsche politiek door op onverant
woordelijke en onvoorzichtige wijze
te trachten onze betrekkingen van
goede vriendschap met Duitschland
te verstoren".
Csaky verduidelijkte dit als volgt:
„De laatste weken heeft men in Honga
rije pogingen opgemerkt om de openbare
meening in anti-Duitschen zin te beïn
vloeden. De onbekende inspiratoren
trachten te bewijzen, dat Duitschland je
gens Hongarije geen oprechte bedoelin
gen heeft en dat Duitschland in een
nieuwen oorlog het onderspit zou del
ven". Csaky verklaarde voorts, dat hij
deze dubbelzinnige pogingen veroordeelt
en categorisch verwerpt.
Hiermede doelde de Hongaarsche
minister van buitenlandsche zaken
op een brochure, In groote oplagen
in Hongarije verspreid, waarin aan
de hand van officieele Duitsche ge
gevens en van uitlatingen van Duit
sche leidende persoonlijkheden werd
uiteengezet, dat Duitschland niet in
staat zou zijn op het oogenblik met
kans op succes een oorlog te voeren.
Deze brochure heeft in.Hongarije
zeer veel opzien gewekt
Uitgebreid program tot
verbetering van den Roe-
meenschcn landbouw
BOEKAREST, 21 Juli (Reuter).
Roemenië en Duitschland hebben
een protocol onderteekend, waarbij
een uitgebreid programma tot ver
betering van den Roemeenschen
landbouw is opgesteld. Het protocol
ligt in het kader van de Duitsch-
Roemeensche economische overeen
komsten, welke in April j.l. zijn on
derteekend.
Van welingelichte zijde wordt verno
men, dat de Duitsch-Roemeensche over
eenkomst tot verbetering van den Roe
meenschen landbouw gebaseerd is op
de volgende drie grondbeginselen:
(1) Verbetering van qualiteit en quan-
titeit van de Roemeensche oogst als
mede van de melkproducten.
(2) Organisatie van den landbouw
door groepeering van de producten in
regionale opslagplaatsen.
(3) Stabilisatie van den uitvoer door
toepassing van vastgestelde prijzen voor
groote quantiteiten producten, welke
door Duitschland worden gekocht en
door een systeem van vervroegde beta
lingen aan de boeren.
Het protocol behelst verder een aantal
bijvoegsels inzake het kweeken van olie
houdende planten, wijnstokken, het pro-
duceeren van melk en eieren. Als tegen-
praestatie voor het koopen van land
bouwproducten en melk zal Duitsch
land Roemenië groote hoeveelheden ma
teriaal leveren voor de melkindustrie,
het opslaan van wijn en gedistilleerd,
e.d.
's-GRAVENHAGE, 21 Juli- -
Vanochtend is H.M. de Koningin
per auto van Soestdijk op den
Ruigenhoek teruggekeerd.
Na Haar terugkeer heeft Zij dr-
Colijn ontvangen.
Vier sleepbooten trokken den
„goudbaggermolen"
ROTTERDAM, 21 Juli. De tin
baggermolen Karimata is vanmor
gen in alle vroegte naar Neder-
landsch Oost-Indië vertrokken,
slechts door weinigen uitgeleide ge
daan.
Het lange verblijf van den molen in
Nederland is geëindigd en nog eenmaal
komen in de herinnering der grootsche
pogingen van dezen „goudbaggermo
len", die met zijn machtige installatie
heeft getracht op Terschelling Lu-
tine-goud boven de zeeoppervlakte te
brengen.
Langen tijd heeft de „Karimata" Ne
derland in spanning gehouden, maar
het mocht niet lukken. De geweldenaar
vermocht de zee haar schatten niet te
ontrukken en keerde gedesillusioneerd
weer naar den Kinderdijk, waar hij
gebouwd is, terug.
En vanmorgen vroeg, omstreeks half-
vijf, is de groote reis naar Indië be
gonnen. Vier sterke sleepbooten van
den stadsdienst van Leen Smit, de
„Achilles", „Minerva", ..Hector" en
„Rotterdam", verschenen om vier uur
vannacht langszij dc „Karimata" en
hebben het gevaarte vastgemaakt voor
de sleepreis naar Hoek van Holland.
DE ARBEIDSCONFLICTE>
IN DE VER. STATEN
NEW YORK, 21 Juli (Havas). Meer
dan 500.000 arbeiders van de „Workers
Alliance" zijn in staking gegaan uit pro
test tegen de toepassing der nieuwe wet,
welke bepaalt, dat alle arbeiders, die
meer dan 18 maanden bij de werkver
schaffing, de W.P.A., gewerkt hebben,
ontslagen moeten worden. Te New York
staken 40.000 arbeiders. De politie heeft
maatregelen genomen om incidenten te
voorkomen.
Op 25 Juli a.s.
's-GRAVENHAGE, 21 Juli. De
Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal is bijeen geroepen op Dinsdag
25 Juli te een uur.
De voorzitter zal aan dc kamer
voorstellen in deze vergadering een
aanvang te maken met de beraad
slaging over een aantal eontingen-
teeringsontwerpjes, benevens over
de suppletoire begrooting van de
fensie (dè f 33 millioen), indien
daarover het eindverslag zal zijn
uitgebracht.
JERUZALEM, 21 Juli (Reuter). Do
Amerikaansche geestelijke Gerald Gold-
ner uit Cleveland wordt door bandieten
om der wille van een losgeld vastgehou
den in de heuvels tusschen Bethlehem
en de Doode zee. Goldners vader, die
eveneens gevangen genomen was, is
vandaag vrijigeletëri teneinde' een rege
ling te treffen voor het op 1000 pond ster
ling bepaalde losgeld. Hangende een
beslissing van den Amerikaanschen
consul-generaal zal geen losgeld worden
betaald.
Doeltreffende samenwerking tusschen
de Palestijnsche politie en Syrische
autoriteiten heeft tot resultaat gehad,
dat een wapenopslagplaats in Akoersi,
een dorp aan de Syrische zijde van het
meer van Galilea, in beslag is genomen.
Twintig geweren, twaalfhonderd hou
ders patronen, uniformen cn patroon-
tasschen vielen den autoriteiten in han
den. Zes arrestaties werden verricht,
o.m. twee personen, die uit Palestina
waren gevlucht.
De trein uit Egypte heeft heden bezui
den Rehoboth vertraging gehad, door
dat een landmijn ontplofte onder den
militairen trolley, die voor den expres-
setrein uit reed. Er vielen geen slachtof
fers. Een tweede landmijn, een eind-
weegs verder onder de spoorlijn aange
bracht, werd verwijderd.
Buitenlandsch weeroverzicht
De depressiekern over Engeland,
welke in de afgcloopen 24 uur nog on-
weders en zelfs in ons land nog plaatse
lijke regenbuien veroorzaakte, is verder
opgevuld. Ten zuiden van IJsland be
vindt zich een zwakke storing, welke de
Britsche eilanden nadert, doch op het
oogenblik nog weinig te beteckencn
heeft Over Duitschland is de luchtdruk
een weinig gestegen. Over Centraal
Europa ligt een gebied met geringe
drukverschillen, waar over het alge
meen zwakke wind en zwaarbewolkt,
onweersachtig weer heerscht. Tegen de
Alpen en nabij dc Pyreneeën kwamen
eveneens nog locale onweders met hier
en daar zwaren regenval voor. Zoo mel
den Biarritz 45 mm, Pau 22 mm en Salz
burg 28 mm neerslag. Bovendien gaf het
doordringen van de iets koelere mari
tieme luchtmassa's naar Z.O. Duitsch
land, Polen en Zuid Zweden aldaar nog
aanleiding tot onweersvorming overeen
vrij breed front. In Finland, waar het
nog vrij warm is, handhaafde zich de
gisteren genoemde hooge druk. Voorts is
sinds gisteren het azoren hooge drukge-
bied nog een weinig in omvang toege
nomen.
Weerverwachting
geldig van hedenavond tot
morgenavond 19 uur:
Droog, warm weer, behou
dens plaatselijk onweer, over
dag gedeeltelijk bewolkt,
zwakke wind uit Z. tot U.
'ich tingen.