Prikkeldraad en kazematten
op den Afsluitdijk
MASSA
Langzaam, maarzeker,
nadert Maastunnel
voltooiing
Kabinetscrisis heeft
iets onwezenlijks
Zeehond als mascotte van
de militaire politie
Nieuw Rood
„I
SCHAAPSKOOI
IN DIENST
VAN MARS
Op den rechteroever is men reèds in het
stadium van afwerken
Onderdoorgangen
vorderen snel
Aldus Jhr. de Geer op de Chr. Historische
zomerconferentie te Lunteren
De houding der
C.H. Unie
HAVIK 41 - TEL. 4523
MOTORSCHOKKER
OVERVAREN
Door den brand....
in voorloopige
hechtenis
2e BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
VRIJDAG 21 JULI 1939
n
(Van onzen speelalen verslaggever)
/N een klein zoutwaterbassin dartelt een jonge zeehond op en neer;
af en toe komt zijn gladde hondenkop met de typische snorharen
en de groote donkere oogen boven de wateroppervlakte uit, en hapt
gretig in de kronkelende paling, welke hem wordt voorgehouden. Rond
het bassin kijken lachende gezichten naar de vette, gladde mas
cotte, die zijn eerste schuwheid volkomen heeft afgelegd, de mascotte
van de af deeling militaire politie, welke op dit punt van den afsluitdijk
met de bewaking van een strategisch punt is belast. Inmiddels toch
hebben wij de Noordzeekust verlaten, en ons op weg begeven naar
onze noordelijke provinciën, maar vóór wij hier een kijkje gaan nemen,
vraagt een ander object onze aandacht, de afsluitdijk! Voor den
tourist een prachtige betonweg, zoo recht als een liniaal, dien hij met
een vaart van negentig, honderd kilometer in vijftien twintig minuten
overstuift, voor een eventueelen aanvaller een formidabel stekel
varken, dat nijdig zijn scherpe priemen opzet hier en daar en overal,
waar een indringer zich zou willen vertoonen. De voorbijganger ziet
alleen de bordjes met streng verboden te fotografeerende prikkel
draadversperringen en de betonnen kazematten, maar wij, die nu
eenmaal, dank zij onze introductie van den Generalen Staf, een
streepje voor hebben, krijgen toestemming, zulk een kazemat te be
treden, waar lichte en zware mitrailleur, en ook, ondanks hun onschul
dige witte kleur zeer onheusche 5 c.M. marinekanonnen staan opge
steld, stapels scherpe munitie er naast.
te verwachten, wel de grensover
schrijding door snelle gemotori
seerde troepen, die tegenover het
voordeel van hun snelheid, het
nadeel bezitten, dat ze gedwongen
zijn, gebruik te maken van de be
staande wegen. In ongebaand ter
rein begint men met gemotoriseer
de eenheden niets. En dat nu is
de groote kracht van de verdedi
gingswerken aan onze grenzen;
zij voorkomen een bezetting bij
verrassing, vertragen en belemme
ren den voortgang van de pantser
wagens, en veroorzaken zooveel
oponthoud, dat inmiddels het Ne-
derlandsche leger gelegenheid
heeft gehad, zich te mobiliseeren.
Vandaar dus, dat op alle punten,
waar gemotoriseerde troepen een
invalspoort in ons land vinden,
overal dus, waar wegen over de
grens leiden, men de thans perma
nente opstellingen vindt van het
P.A.G., de betonnen stekelvar
kens en spinnekoppen en de han
dig gecamoufleerde schuurtjes,
schaapskooien, directiekeetjes,
clubhuisjes e.d., die bij nadere
kennismaking van binnen een
zware dekking van zand en spoor
rails bevatten, en schietgaten voor
het gebruikelijke mitrailleur- of
pantsergeschut.
J~\ EZE kazematten moeten het
U van hun eigen weerstand heb
ben; de manschappen kunnen er
in slapen, wanneer het moet, er is
een post voor eerste hulp, ze heb
ben een eigen verlichting, er is
zelfs gelegenheid, om nood-opera
ties te doen, en natuurlijk vindt
men er overal telefoonaansluiting.
„Ik kan hier, zelfs al zit ik heele-
maal ingesloten, nog met heel Neder
land telefonisch aansluiting krijgen",
vertelt de infanterie-kapitein, die ons in
de smalle gangen van de kazemat
gids dient,
't Zijn kleine, naar alle kanten vuur
spuwende forten, deze betonnen doos
jes, die met kwistige hand rondge
strooid zijn op tal van punten langs den
dijk, en die eigenlijk alleen tot zwijgen
gebracht zouden kunnen worden door
het directe vuur van zware artillerie.
Maar waar wil een vijand die zware
stukken plaatsen? In de Friesche klei
zal hij er een zware dobber mee hebben,
en bovendien, alle artillerie naar het
Noorden gesleept, moet onttrokken wor
den aan de hoofdmacht, die zich op het
centrum des lands concentreert.
Naar de Duitsche grens
S het waar, dat onze noorde
lijke provincies in het geheel
niet verdedigd en onmiddellijk ont
ruimd zullen moeten worden in ge
val van een vijandelijken aanval?",
zoo vroeg bij onze eerste excursie
een verontruste Grohlngsche journa
list.
Het antwoord op deze vraag luidde
met nadruk ontkennend, en thans heb
ben wij dan ook gelegenheid gehad, met
eigen oogen de versterkingen te aan
schouwen, welke men de laatste maan
den ter conpolideering van de in de
eerste weken van internationale span
ning opgeworpen verdedigingslijn, heeft
geconstrueerd langs heel de grens van
Groningen, Drente en Overijsel.
„Deze hulzen zijn allemaal nog op
Hollandsch gebied", vertelt ons de com
mandant van een grensbataljon," maar
die boomgroep daarginds, en alles, wat
daar rechts van ligt, is Duitsch grond-
febied. Wij bevinden ons hier op vijf-
onderd meter van de grens!"
Een riviertje kruist den straatweg, en
uitgerekend op dit punt zijn de hechte,
betonnen kazematen verrezen, die men
thans aan onze landsgrenzen bij hon
derden telt, en die naar hun onvrien-
delijken aard stekelvarkens of spinne
koppen worden genoemd, omdat ze als
er gevaar dreigt, nijdig hun stekels op
gaan zetten, en net als een spinnekop
naar alle richtingen kunnen uitzien. Uit
hun schietgaten steken de dreigende loo-
pen van zware of lichte mitrailleurs of
van het -1.7 c.M. pantserwagen-afweer
geschut, en links of rechts daarvan ont
waart men de bajonetten van de ge-
weerschutters, die zorgen voor de be
scherming van de bedieningsmanschap
pen. En altijd weer is de vizierlijn van
het automatisch wapen gericht op de
versperringen, die enkele honderden
meters naar de richting van de grens
op een toch al moeilijk te overschrijden
punt gemaakt zijn.
Een vijandelijke aanval, de er
varing van de laatste jaren heeft
het zonneklaar aangetoond, is in
de eerste plaats gebaseerd op het
verrassend element; de opmarsch
van een groote overmacht is niet
BUITE N LAN DSCHE
ONDERSCHEIDING
's-GRAVENHAGE, 21 Juli. Ter ge
legenheid van het 6e internationale
technische en chemische congres van
landbouwindustrieën te Boedapest is de
heer M. G. Wagenaar Hummelinck te
Loosduinen benoemd tot commandeur
in de orde van verdienste van Honga
rije.
„Kunnen de stellingen nu snel bezet
worden, kapitein, want anders verlie
zen de verdedigingswerken veel van hun
waarde, 't Zal hier toch een kwestie
van minuten zijn!"
Lachend wijst do compagniescomman
dant,, die op zijn vooruitgeschoven post
in de Groningsche veenstreek tot een
koffiekleur gebruind is, naar enkele
huizen, op nauwelijks honderd meter af
stand: „Kijk, daar wonen wij, en prac-
tisch gesproken kan onze stelling in drie
minuten bezet zijn. Maar u begrijpt wel,
dat wanneer er aan den overkant iets
broeit, wij daarvan niet geheel onkun
dig blijven, zoodat. een absolute verras
sing vrijwel niet denkbaar is. Niettemin
hebben we overal vlak naast onze stel
lingen de manschappen gelegerd."
„Eigenlijk moest u hier een telex heb
ben", schertst een der collega's.
,Maar die hebben we ook!" glundert
de kapitein. „Die staat in Groningen, en
er is voortdurend telefonisch contact
met de verschillende posten aan de
grens!"
Een schilderachtige
schaapskooi
I AN'GS een smalle vaart, die
recht naar de grens voert, een
echt goor-bruin kanaaltje uit onze
veenkoloniën, staat een schilder
achtige schaapskooi, met donker
verweerde planken, een half uit het
lood hangende deur, en mos tegen
de dakspanten. Wie er binnen
treedt, behoeft echter niet bang te
zijn, dat hem het dak op het hoofd
zal vallen, want het wordt gesteund
door één meter grond, dat nog weer
gelardeerd wordt door twee lagen
spoorwegrails. En tegen den muur
hangt een vriendelijk schilderijtje
in lijst, waarop te lezen staat:
Vuuropdracht, hoofdtaak:
vecht- en pantserwagens. Vuur
opening en staking, wanneer
op eenigerlei wijze blijktdat
zich binnen het te bevuren ter
rein doelen bevinden. Rechter-
grens spinnekop oost, linker-
grens spinnekop zuid.
't Zijn inderdaad lang geen makke
schapen, die hier gehuisvest zijn! 'tZijn
de mannen van de territoriale verde
diging, meest gerecruteerd uit de omge
ving zelf, die steunend op de hechte
permanente verdedigingswerken be
stemd zijn, om den eersten stoot op te
vangen, en die den vijand zullen no
pen, troepen en verdere strijdmiddelen
te onttrekken aan het hoofdoperatie-
terrein.
Nog een aardig voorbeeld van camou
flage, ergens in een gemeente vlak aan
de grens. Een gezellig prieeltje, in een
huisje aan den buitenkant van de
stad, „drinkwater voor schippers"
leest men op den zijkant en rijk-
bloeiende geraniums slingeren zich
langs de goot. Maar alweer... achter
de geraniums blikkert, vrijwel onzicht
baar voor wie het niet weet, de loop
van een zware mitrailleur, en het tuin
huisje zelf blijkt bij nadere kennisma-
kling wanden van zand en spoorrails
te hebben.
De geweerschutters hebben hun op
stelling gevonden in een open stukje
terrein tusschen den bakker en den
De jonge zeehond, mascotte van de
militaire politie, voelt zich best op zijn
gemak, en eet uit de hand
slager, de hoog opgeschoten brandne
tels verbergen de borstwering, die hier
werd opgeworpen.
Een laatste flits van dezen tweeden dag:
ergens in Drente liep. toen wij met onze
autobussen binnen reden, de gelicele be
volking te hoop. en een luid hoera weer
klonk. toen wij uit de bussen stapten Wat
bleek het gevalDe een of andere schalk
had des morgens het gerucht verspreid,
dat Prins Bernhard, die dien dag inder
daad in Drente vertoefde, ook deze ge
meente zou aandoen. En dus moest de po
litie er aan te pas komen om ons een
doortocht te banen langs de enthousiaste
schare van ingezetenen, die ijverig den
Prins bleven zoeken onder de onschul
dige journalisten, die heusch van den prins
geen kwaad wisten
INDIE OP BUITENLANDSCHE JAAR
BEURZEN
BATAVIA. 21 Juli. (Aneta). De re
geering heeft een aanvullende begroo
ting ingediend tot een bedrag van
f 20.750.ter financiering van Indische
zendingen op verschillende jaarbeurzen
in Europa gedurende 1939.
ROTTERDAM, 20 Juli. De re
gelmatige voortgang van de werken
aan de Maastunnel heeft zich in de
afgeloopen maandelijksche periode
weder ale gewoonlijk gemanifes
teerd. In de werken aan het ver
keersplein bij den Westzeedijk komt
thans al duidelijk teekening, door
dat de beide in de noordelijke helft
voorkomende onderdoorgangen voor
het Noord-Zuid gerichte tunnelver-
keer in ruwbouw gereed kwamen.
Behalve aan deze beide onderdoor
gangen wordt gewerkt aan den
daartusschen gelegen, in noordelijke
richting verloopenden oprit, waar
van de fundeering aangebracht is
en bekistingen voor een deel van
de aangrenzende gewapend beton
nen wanden gesteld staan.
De roltrappenschacht is in de afge-
loopend maand in ruwbouw geheel ge
reed gekomen, zoodat het thans moge
lijk wordt met het baggerwerk in de
rivier tot tegen het ventilatiegebouw te
naderen. Om dit te bereiken moet de
ter plaatse aanwezige kademuur echter
geheel gesloopt worden. Inmiddels heeft
men landwaarts in de kademuren reeds
een groot gat uitgegraven rondom het
ventilatiegebouw en bij de roltrappen-
schacht, zoodanig, dat de helling van
het diepe deel van den sleuf in de rivier
naar het intact blijvende gedeelte van
den oever niet te steil wordt.
In de landtunnel eaat men voort met
de inwendige afwerking, in hoofdzaak
bestaande uit het aanbrengen van het
plafond tusschen de verkeersruimte en
de daarboven gelegen ventilatiekanalen.
Nu men op den rechteroever geleide
lijk in het stadium van afwerken komt,
is de voortgang niet meer zoo demon
stratief als op den linkeroever, waar
men volop in de periode zit van ont
graven, stempelen, betonneeren en af
werken van de landtunnel. De bouwput
Voor dit gedeelte vertoont een beeld van
groote bedrijvigheid, eenerzijds is nabij
het ventilatiegebouw de put op volle
diepte gekomen en is men begonnen
met het aanbrengen van werkvloeren,
anderzijds bevinden zich aansluitende
gedeelten van de bouwput in minder
voortgeschreden stadia van ontgraving
en er is nog slechts een klein gedeelte
over waar de ontgraving nog aanvangen
moet.
In het ventilatiegebouw is men met
LUNTEREN, 21 Juli.
UITGAANDE van de Chr.-Hist.
Unie en de Vereeniging van
Chr.-Hist. leden van gemeentebestu
ren is gisteravond in het conferen
tie-oord van den Z.S.R. te Lunteren
de zestiende zomerconferentie ge
opend.
De voorzitter der conferentie, de
heer J. R. Snoeck Henkemans, wet
houder van 's-Gravenhage, heette
alle aanwezigen hartelijk welkom en
sprak verder een inleidend woord.
Hierop heeft de voorzitter der
Chr.-Hist. Unie, jhr. mr. D. J. de
'jhr. Mr. D. j. DE GEER
Geer, een rede gehouden over de
kabinetscrisis.
Er zit in die crisis, en vooral in het
gerucht dat daaromheen gegaan is, iets
o n w e 'Z e n 1 ij k s.
De S.D.A.P., die twee jaar lang be:
weerd heeft, dat tegen de werkloosheid
nagenoeg niets gedaan wordt en dat het
kabinet do kracht mist om de werkloos
heid „frisch en moedig" aan te pakken,
schaart zich nu achter de R.K., die zeg
gen, dat de zegenrijke en vruchtbare
politiek, tot dusver gevolgd, door den
premier en zijn medestanders plotseling
onderbroken wordt. Ware het kabinet
ongestoord doorgegaan, dan ware de
critiek levendig gebleven. Nu verlangt
de S.D.A.P. terug naar de vlecschpotten
van een werkloosheidspolitiek, die zij
als armzalig en hekrompen veroordeeld
heeft. Dit is het eerste onwezenlijke.
Het tweede is, dat ten onrechte
de voorstelling gewekt wordt, alsof
de meerderheid van het kabinet een
principieele wending heeft gemaakt
en de werkloosheidsbestrijding min
der forsch wil voeren dan tevoren.
Misschien heeft de stijl van sommige
communiqué's daartoe aanleiding
gegeven.
Het "opstellen van communiqué's is
niet de sterkste kant van dit kabinet.
Van een ombuigen van de algemeene
lijn der werkloosheidsbestrijding is ech
ter geen sprake, cn nog veel minder van
een opoffering der werkloosheidsbestrij
ding aan de defensie. Het spreekt van
zelf, dat ieder kabinet op dit oogenblik
zijn primordiale taak vindt in drie
vraagstukken: de defensie, de werkloos
heid en de financiën. Geen van deze drie
vraagstukken mag aan een ander wor
den opgeofferd. Dit was de overtuiging
ook van het demissionaire kabinet,
evenals het die zal moeten zijn van het
kabinet dat komen zal, hoe dit ook zal
zijn samengesteld. De premier en zijn
modestanders wilden slechts bepaalde
uitwassen in de werkloosheidsbestrij
ding afsnijden. Zij wilden liet geld beter
plaatsen dan onder het tieren van die
uitwassen mogelijk was. Ook hadden zij
ingezien, dat het ontwerp inzake de
jeugdwerkloosheid mank ging aan de
fout, dat veel geld aan de strijkstok
bleef hangen, d. w. z. niet dienstig werd
aan het belang, waarom het te doen is,
maar aan allerlei administratie en or
ganisatie, waarom het niet te doen is.
Maar dit was ook in de Kamer reeds
ingezien, onder de verst uiteenloopende
partijen, en het ontwerp zou in dezen
vorm dan ook zeker geen meerderheid
gekregen hebben.
Als men de bladen gelooven mag,
zou er de laatste dagen nog sprake
geweest zijn van een overbrugging
van het geschil. In menig opzicht
zou dit toe te juichen zijn geweest.
Want de werkloosheid is een te
ernstig kwaad, en vereischt te
zeer een onbevangen gemeenschap
pelijk overleg omtrent de midde
len van bestrijding, dan dat zij tot
een politiek ezelskinnebakken mag
worden gemaakt. Anderzijds zou
overbrugging op dit oogenblik wel
scherp de vraag hebben doen rij
zen, waarom dit beraad niet vier
weken vroeger is gehouden.
Wij zullen nu de samenstelling van
het nieuwe kabinet moeten afwachten.
In elk geval zullen wij het naar zijn
daden beoordeelen. Het ligt in de lijn
van onze beginselen, dat wij het met
warmte zullen steunen in alles, waar
in door zijn beleid naar onze overtui
ging 's lands belang gediend wordt. Te
hopen is dat het de ontwerpen
van het afgetreden kabinet te den
ken valt o.a. aan het echtscheidings-
ontwerp e. a. zal handhaven. Ook
onder het nieuwe kabinet zullen wij
vasthouden aan Avat de norm moet
zijn voor de overheid, „onverschillig"
zooals ons program zegt „welke
de personen zijn die tijdelijk met eeni-
ge staatsbediening zijn belast". De
minder goede ontwerpen, die er
zijn, zullen wij, bij handhaving, uiter
aard bestrijden, evenzeer als wij dit
gedaan zouden hebben indien de situa
tie ongewijzigd gebleven ware. De
overweging, dat onze steun nu
noodig zal zijn, zal ons daarvan niet
mogen terughouden.
Wat ook de naaste toekomst in de
binnenlandsche politiek moge brengen,
onze roeping blijft dezelfde als tevo
ren: het uitdragen van het Christ.Hist,
beginsel onder ons volk. Die roeping
is tenslotte onafhankelijk van de wis
seling van uiterlijke aspecten, zelfs
van het aantal onzer medestanders en
van de kans op succes.
Wij willen haar trouw blijven in Ka
mer en Pers, in conferentie en kicsver-
ecniging en straks, als het. werksei-
zoen weer aanbreekt, haar volgen met
nieuwe bezieling en nooit-gekende toe
wijding. Tot verheldering der geesten,
maar bovenal tot zegen van heel de
natie, in wier dienst de Christ. Hist.
Unie onveranderlijk staat.
de werkzaamheden tot den beganen
grond genaderd eri ook hier vindt men,
evenals in het ventilatiegebouw op dep
rechteroever, een groote bedrijvigheid.
Voor het roltrappéngebouw op den
linkeroever worden damwanden geheid,
zoodra deze alle op hun plaats staan,
kan men hier ook spoedig een diepe
bouwput verwachten.
Het werk aan de onderdoorgan
gen bij het tunneluiteinde aan de
Velgersdijkstraat, waar, evenals op
den Westzeedijk stadsverkeer, en
tunnelverkeer elkaar op gescheiden
niveaux zullen kruisen, vordert snel.
De paalfundeeringén kwamen hier
grootendééls gereed, waarna het be
tonwerk kan volgen.
De drie in de Heyschehaven in aap-
bouw zijnde tunnelelementen voor hd»
riviergedeelte zijn thans zoover opge
bouwd, dat de vloeren zijn gebetonneerd
en ook van de onderste gedeelten van
zij- en tusschenmuren het eerste beton
is aangebracht. Een en ander verloopt
op vlotte wijze, dank zij de leerschool,
die men bij de vorige tweemaal drie
tunnelstukken gehad heeft.
In de Waalhaven zijn thans drie van
de zes daar aanwezige tunnel-élementen
grootendeels gereed, waarbij hét eerste
zoover is, dat het kan worden versleept
naar. een nabij het steiger gelegen punt,
waar met dit stuk de proefafzinking én
-onderspoeling zullen worden gehouden,
alvorens deze kunnen plaats vinden,
moeten evenwel alle daarvoor noodige
installaties worden gemonteerd, waar
mee nog wel eenige tijd zal zijn ge
moeid.
De minder ver afgewerkte tunnelele
menten worden ook geleidelijk verder
gereed gemaakt en aan het verschil in
diepgang is duidelijk te zien hoezeer het
successievelijk gestorte beton het gé
wicht dier elementen vergroot.
2.95 per L.
2.25 flesch
1.50 J L.
Twee opvarenden
verdronken
SCHEVENINGEN, 21 Juli. -
Gisteravond omstreeks halftwaalf
is op drie mijl ten Zuidwesten
van Scheveningen, vermoedelijk
door een Duitsche vrachtboot,
welke uit den Waterweg kwam,
de motorschokker Go(eree) 10,
schipper A. Groenendijk, over-
stoomd. De schokker werd aan
het achterschip aangevaren en
zonk vrijwel onmiddellijk. De
beide zoons van den schipper,
Kees en Gerard Groenendijk, zijn
verdronken. De vader, die in het
donker een uur lang op twee
bootshaken ronddreef, werd ten
slotte door de vrachtboot opge
pikt en is door de later ter plaatse
aangekomen Go 4 naar Scheve
ningen gebracht. De aanvarende
boot heeft een boei uitgeworpen
en is voor anker gegaan. De
loodsboot van Hoek van Holland
is na de aanvaring eveneens ter
plaatse verschenen.
De zoon van den schipper, Kees
Groenendijk, was gehuwd en va
der van vier kinderen. Zijn broer
Gerard was ongehuwd.
Nader vernemen wij nog, dat men op
de motorschokker bezig was met het
inhalen van het trawlnet. De drie op
varenden van de schokker bevonden
zich aan dek.
GRIJPSKERK. 20 Juli. De gemeen
tepolitie heeft heden aangehouden den
eigenaar en bewoner van een perceel
te Visvliet, verdacht van brandstichting
in zijn boerenbehuizing, op Zondagmor
gen j.l. De man is op transport gesteld
naar Groningen en ter beschikking ge
steld van den officier van justitie.
