De werkverschaffing
Persstemmen over de
kabinetsformatie
stelt hooge eischen
aan leiders
ALS HET GRAAN GERIJPT IS
Gebrs. DIJKMAN
Na Lonneker
Eindhoven
Nederlandsche Christelijke werknemersbond
te Amsterdam bijeen
Putters' voldoen
uitstekend
Auto tegen boom
gebotst
N
„Frucoto" wordt
groot succes
Uw Loodgieter
Uw Electro Techn.
Inst.
R.K. aanvallen
op dr. Colijn
D.V.V.R. VIERDE
25-JARIG FEEST
Hevig onweer boven
Heerenveen
Morgen vertrekt O 19
naar Indië
2c BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
MAANDAG 24 JULI 1939
AMSTERDAM. 24 Juli. Hier
ter stede heeft de Nederlandsche
Christelijke werkmeestersbond van
daag zijn 13de jaarlijksche alge-
xneene vergadering gehouden.
In zijn openingewoord herinnerde
de bondsvoorzitter, de heer T. Hok
ken. met dankbaarheid aan de toe
neming van het aantal leden. In het
afgeloopen jaar zijn drie nieuwe
afdeelingen opgericht, n.l. te Apel
doorn, Stadskanaal en omstreken
en Zeist.
Hierna werden de jaarsverslagen be
handeld en goedgekeurd en vervolgens
enkele andere huishoudelijke aangele
genheden geregeld.
In de middagvergadering heeft de
heer J. A. J. Jansen, burgemeester van
Zwijndrecht, een rede gehouden over
het opzichthoudend personeel bij werk
verschaffing en werkverruiming.
Do instelling van den rijksdienst
werkverruiming, waardoor werkver-
schaffingswerken en werkfondswerken
meer in èèn hand komen, zal zeer ze
ker de voorbereiding vergemakkelijken
en vlugger doen verloopcn, zoo zette
spr. uitegn Ook zal langzamerhand
de wijze van uitvoering der werkver-
schaffingswerken «el eenigszins ver
anderen. Hoe ver echter een en ander
zal gaan is voor het oogenhiik nog niet
te zeggen. Men zal moeten afwachten
hoe de nieuwe regeering in deze richting
wil 6turen.
Werkverschaffing mag niet zijn een
onttrekken aan de normale arbeids
markt. Dit punt is voor het opzichlhou-
dend personeel van belang. Het zou an
ders toch verplaatsing van werkloos
heid geven, en in de meeste gevallen ten
nadeele van het opzichthoudend perso
neel zijn. Aan deze voorwaarden wordt
goed de hand gehouden.
Natuurlijk zullen er bij de vele objec
ten er wel eens eenige geweest zijn, die
niet geheel aan dezen eisch beantwoord
den. Maar in het algemeen gesproken
zoo oordeelde spr. mag zeker wel woi-
den gezegd, dat de wcrkverechaffings-
werken niet. of zepr zeker in de eerste
jaren nog niet normaal werk zouden
zijn ui*:evocrd.
In de tweede plaats moet het werk-
object geschikt, zijn voor de werkloozeu
in het algemeen. Voorts moet In hei
werk, dat uitgevoerd wordt, een grooi
loonbedrag verwerkt kunnen worden.
Het is om de arbeid te doen.
Verder zal het werk in de werkvei-
schaffing zooveel mogelijk in accoord-
loon uitgevoerd moeten worden. Dit
geeft bijzondere moeilijkheden, daar de
meeste arbeiders in de werkvorschat-
flng bij het begin vreemd staan tegen
het soort werk dat zij verrichten moe
ten. Voor het opzichfhoudend personeel
geeft dit een zware taak.
Al deze bijzondere voorwaarden
geven een eigenaardig karakter aan
het werk in de werkverschaffing
en zijn groote heteekenis voor het
personeel, dat met het toezicht is
belast Technische kennis en orga
nisatorisch talent alleen, is niet vol
doende.
Bij de werken waar veel vaklieden
geplaatst moeten «orden en waar ook
aannemers ingeschakeld zijn, alsmei.e
bij de z.g werkfondswerken is de taak
van het opzicht houdend personeel nog
hpt meest normaal. Verreweg de meesie
werkverschaffingen zijn echter anders
en hier woeden bijzondere eischen ge
stold aan de leiders. Men moet volko
men technisch onderlegd zijn en vertier
ook in 6fant zijn de arbeiders op te voe
den en ze het werk te leeren.
De loonberekening is ook verre van
gemakkelijk. Men werkt in accoordloon.
maar dat weer gebouwd is op een ba-
sisuurloon. Dit accoordloon. moet zoo
zijn, dat bij flink werken het uurloon
verkregen wordt, terwijl men toch ook
Zes inzittenden gewond,
van wie twee ernstig
HEERENVEEN, 2» Juli. Van
morgen te ongeveer vier uur is een
personenauto uit Giethoorn, waar
in een gezelschap van zes personen
was gezeten, namelijk vijf jonge
lui uit Giethoorn en een uit Gorre-
dijk, die gevraagd had mee te mo
gen rijden en die een bezoek ge
bracht hadden aan de kermis te
Leeuwarden, nabij Haskerdijk. ge
meente Haskerland, in een bocht in
volle vaart tegen een boom gebotst.
De auto werd cebeel vornield. waar
bij alle zes inzittenden werden gewond.
Twee jongelui, de heer K. Smit en A.
Scholten uit Giethoorn, liepen ernstige
verwondingen np. zoodat zij onmiddel
lijk naar het ziekenhuis te Heerenveen
werden vervoerd, waar operatief moest
worden ingegrepen.
De vier anderen konden, na ter plaat,
se door een geneesheer te zijn behan
deld. naar hun diverse woningen wor
den overgebracht.
weer rekening houden moet met het
feit, dat de arbeiders vreemd staan te
genover het werk. Hier is een groote
verantwoordelijkheid voor het opzicht
houdend personeel.
Do strafmaatregelen, die toegepast
kunnen worden, hebben een veel ver
dere strekking dan bij normaal werk.
Daar kan een onwillige worden ontsla
gen en daarmee i6 het uit. Maar bij de
werkverschaffing: wordt de onwillige
geschorst en is dan ook verstoken van
iedere steunverleening. Het spreekt ook
vanzelf dat het hoogor leiding gevend
personeel hulp noodig heeft van op dit
gebied deskundig opzichthoudend per
soneel.
De Heide Maatschappij en de
Grond Maatschappij hebben op dit
gebied zeer veel ervaring en beiden
hebben een groot aantal menschen
in dienst, die langzamerhand op
gevoed zijn en uitstekend werk ver
richten. Dit personeel ia voor het
grootste deel gerecruteerd uit ar
beiders, die vroeger gewoon waren
grondwerk zelf aan te nemen, de
zgn. „puttere". Maar ook bestaat dit
personeel voor een deel uit uit
voerders, die bij aannemora werk
zaam waren.
Sprekers conclusie was, dat de werk
verschaffingen, die voor 90 pet. beaiaan
uit cultuur-technische werken, de werk
loosheid onder het opzichthoudend per
soneel weinig verbeteren. Wel geachiedt
dit indirect door meer normaal werk,
dat door de werkverschaffingen om
staat.
Bij werkverruiming, werkfondswer
ken, waar vakbekwame arbeiders noo
dig zijn, kunnen echter wel opzichters
uit eigen vak tewerkgesteld «orden.
De verbetering zal voor het opzicht-
houdend personeel echter pas komen
door toeneming van het normale werk
in de maatschappij.
BEGRAFENIS IR. P. J. VISSER
's-GRAVENHAGE, 24 Juli. De be
grafenis van ir. P. J. Visser, hoofdin
genieur van de telegrafie en telefonie,
zal Dinsdag, 25 Juli, niet te 10.13, maar
te 11.30 uur plaats hebben op de R.K.
begraafplaats aan de Kerkhoflaan.
K.L.M. vliegt weer
op P) aag
D" K.L.M. heeft van de zijde der
Duitsche autoriteiten bericht
ontvangen, dut zii weer boven
liet voormalige Tsjecho-Slowaaksclie
grondgebied mag vliegen en weer mag
landen op Ruzyne, het vliegveld van
Praag.
Zooals men weet, moest in Maart II.
na de bezetting van Tsjecho-Slowa-
Icüc door Duitsche troepen, het lucht
verkeer op Praag gestaakt worden.
De dienst der K.L.M. op Budapest, de
z.g: Blauwe Donau-express. zal
voortaan dus weer landen op de vlieg
velden van Praag. Ween en en Buda
pest.
Gewestelijke fruittentoon-
stelling te Tiel
TIEL, 24 Juli. Onder voorzitter
schap van den beer N. F. Cambier van
Nooten, burgemeester van Tiel. heeft in
het stadhuis te Tiel een vergadering
plaats gehad van het comité voor dc op
Donderdag 5, Vrijdag 6 en Zaterdag 7
October a.s. te Tiel te houden geweste
lijke fruittentoonstelling.
De voorzitter bracht uitvoerig rap
port uit over de door de werkcom-
missie verrichte werkzaamheden.
Hieruit, bleek, dat er allerwegen
groote belangstelling ondervonden
werd en dat de tentoonstelling zoo
groot zal worden, dat de oorspronke
lijk uitgezochte terreinen te klein
waren gebleken. Op advies van den
gemeente-architect, den heer J. van
Eijk, werd daarom besloten de ten
toonstelling op het terrein van de
voormalige oude haven te houden,
een terrein, dat ook een meer monu
mentale opzet mogelijk maakt.
Op dit terrein zullen dan de vijf groe
pen der tentoonstelling, waaronder ook
een groep handeleinzendingen onderge
bracht worden.
Het landelijk fruitteeltcongres, dat
door een speciale commissie geregeld
wordt, zal in de zalen van het Spaar
bankgebouw gehouden worden. Op dit
congres, dat op Donderdag 5 October be
gint en Vrijdagmorgen 6 October om 12
uur eindigt, zullen zes vooraanstaande
deskundigen voordrachten op fruitteelt
gebied houden.
Ten slottp gaf de algemeen secretaris,
mr. L. R. J. Ridder van Rappard. bur
gemeester van Zoelen, een beeld van de
tot op heden met de stichting van het
garantiefonds bereikte resultaten.
Boven: Op vele plaatsen
van ons land is de graanoogst
in vollen gang. Een kijkje in
de omgeving van Markelo.
Midden: Een geurig pijpje
verhoogt de werklust tijdens
den graanoogst in de omge
ving van Markelo.
Onder: Ook de jeugd
helpt mede bij den graan
oogst.
v.h. Fa. KRAAYENEST
BLOEMENDALSCHESTR. 9. TEL, 5371
HET GENERAAL-APPÉL VAN DE
N. C. R. V.
Op den landdag van de Ned. Chr.
Radio Vereeniging, die ter gelegenheid
van het 15 jarig bestaan op Donderdag
3 Aug. a.s. in het Eeycnoord-stadion te
Rotterdam zal worden gehouden, zul
len, naar wij vernemen, als sprekers
optreden de heeren mr. A. v. d. Deure
van Bennekom, voorzitter der vereeni
ging, die de openingsrede houden zal,
II. v. Bocycn, minister van Biuncu-
landsche Zaken, dr. J. J. G. v. Dijk,
minister van Defensie, prof. dr. P.
Stegcnga Azn. van Amsterdam, die
speciaal een woord zal 'richten tot al
len, die aan huis gebonden zijn (zie
ken, hulpbehoevenden, ouden van da
gen) en zeevarenden en ds. D. A. v. d.
Bosch, Ned. Herv. predikant te 's-Gra-
venhage. die als vice-voorzitter der ver
eeniging de slotrede houden zal.
OVER het „zaken"-kabinet, dat
door Dr. Colijn geformuleerd
is, en waarvan de definitieve sa
menstelling nog niet bekend is. zijn
nog weinig commentaren versche
nen. Alleen eenige R.K. bladen ma
ken eenige opmerkingen, die resul-
teeren in felle aanvallen op Dr. Co
lijn. Zoo schrijft de Limburger
Koerier:
Dr. Colijn zal het dus wagen om met
oen minderheidskabinet voor de Staten-
Generaal te verschijnen. Bij voorbaat
heeft de liberale on anti-revolutionnaire
pers voor dit Ministerie allerlei fraaie
namen uitgedacht. Nationaal zal men
liet wel niet durven noemen. Parlemen
tair evenmin. Het «oord ..koninklijk"-
Kabinet is voorzichtigheidshalve ge
lukkig al in den ban gedaan. De
naam „zaken"-kahinet kreeg de laatste
dagen aan dc nolitieke beurs de hoog
ste noteering. Waarom noemt men het"
kind niet bij zijn «aren naam?
Dit Ministerie is een minderheids
kabinet. Het is geboren uit den wil
van een staatkundige minderheid,
die over een groote financiecle en
economische buiten-parlementaire
macht beschikt. Deze minderheid
«il haar wil aan de meerderheid
opleggen. Als zoodanig is het op
treden van dit Kabinet het grootste
waagstuk sedert de revolutie-poging
van mr. Troelstra in November 1918.
In wezen i» zijn greep om de macht
te behouden toen de meerderheid hem
was ontvallen, voor onze grondwettelij
ke vrijheden niet minder gewaagd, dan
het politiek avontuur, waaraan ons volk
na den oorlog, niet het minst dank zij
dc houding der katholieken, is ontsnapt.
Deze poging is echter veel gevaarlijker.
De man, die den opstand der minder
heid tegen de volksovertuiging organi
seert, zit in den Raad der Ministers; hij
is en blijft voorloopig de eerste adviseur
van H.M. de Koningin: dekt met zijn
verantwoordelijkheid de politieke on
schendbaarheid van de Kroon.
Wat doen de namen der Ministers er
toe. wat hun politieke richting, wat hun
persoonlijke bekwaamheid, wat hun
leeftijd? Ook hot programma van zulk
een Ministerie kan ons maar matig be
lang inboezemen. Op den geest, waar
uit deze kabinetscrisis «'as geboren, den
geest, waarin zii haar oplossing vond,
komt het aan: die geest is er een van
openlijk beleden financieel conservatis
me. sociale reactie en bijna onverholen
mnrhts«"eIUist.
Thans zal door het land geen roep
gaan om .vrijwillige burgerwachten naar
Amsterdam en Den Haag te zenden tot
bescherming van Troon en Grondwet.
Tegen de macht dezer minderheid kan
men niets uitrichten met een troep ste
vige jongens uit het Brabantsehe en
Limhurgsehe land.
Hier moet het volk door zijn verte
genwoordigers het beslissende woord
spreken. Terwillc van ons Vorstenhuis
zoowel als van onze volksvrijhcden en.
volksrechten, moet de meerderheid In
de Staten-Generaal de poging om het
vrijgevochten volk der lage landen een
in zijn wezen ongrondwettelijk minder-
beidsregime op te leggen, in de kiem
smoren.
Ook nu. evenals in 1918. kunnen Land
en Vorstinne, op den eensgezinden wil
van het katholieke volksdeel rekenen.
De strijd, die nu begint, zal moeilijk
zijn. maar aan de uitkomst twijfelen
wif niet. Nederland is niet rijp voor
een verkapte dictatuur. Ook zonder
Colijn heeft ons volk nog wel een toe
komst.
De Maasbode (R.K.) schrijft
De Maasbode (R.K.) schrijft:
De heer Colijn het dient vastge--
steld voor de historie heeft de recht-
sche samenwerking reeds willen ver
breken in 1918. Hij hoeft dit gedaan in
1933: hij herhaalt het in 1939. Hij, de
opvolger van Kuyper, die ecu der
baanbrekers was voor moer sociale ge
rechtigheid en die Nederland ontruk
te aan de ontkerstenende liberale su
prematie, heeft het met zijn positie als
leider der anti-revolutionnaire partij
vereenigbaar geacht, ons land uit te
leveren aan de economie en de ideolo
gie der liberalen. Ilij, en niemand an
ders, beeft moedwillig den band door
gesneden met liet katholieke deel dei-
natie. Hij gaat het bestaan, aan de
Kroon een kabinet voor te dragen, dat
honderdduizenden zullen beschouwen
als een uitdaging aan de katholieken
en andere honderdduizenden als een
regelrechte agressie van het parlement.
Dit is dc groote, cultureels en poli
tieke heteekenis van Colijn's daad. Hij
heeft met een onachtzaamheid, waar
van men in ons staatkundig leven
schier geen voorbeeld vindt, een con
tinuïteit verbroken en een samenwer
king, welke tientallen jaren lang een
zegen was voor ons land en een ele
ment van stabiliteit in het staatsleven
Hij heeft daarvoor in de plaats een sa
menwerking geïmproviseerd, die, zoo
zij geen slag is naar de dictatuur, een
voldingend be«-ijs levert van gemis
aan politiek besef.
Troelstra heeft in 1923 Colijn aange
duid als „de verpersoonlijking van het
in den grond fascistisch streven, dat
in dc plaats van democratie en overleg
stelt de dictatuur van den sterken man"
en daaraan toegevoegd: „Men moot, met
dezen man voorzichtig zijn. 1-lij be
hoort tot die drijvers, die in staat zijn
alles op haren en snaren te zetten, om
een beroering in het volk te verwek
ken, die hom in staat zou stellen, óf
zijn figuur tc redden, óf zijn „onmis
baarheid" te toonen en zijn liaan ko
ning te laten kraaien".
liet spijt ons, dat de heer Colijn
schijnt te gaan willen probeeren deze,
voor onzen smaak te harde diagnose
en prognose van Troelstra waar te
maken. Want wat het einde daarvan
zal zijn, zullen ook antirevolutionnai-
ren zelf wel hegrijpen.
Oud-gemobiliseerden te
Leerdam bijeen
LEERDAM, 24 Juli. De leden
van „D.V.Y.R." (dum vivimus viva-
mus redidivus), vereeniging van
kameraden te Rotterdam van het
v.m. 35e bataljon landweerinfante-
rie, in de mobilisatiejaren gele
gerd in Leerdam en omgeving, wa
ren Zaterdag vergaderd in het oude
stadje aan de Linge om te herden
ken, hoe zij vijf en twintig jaren
geleden tot elkaar kwamen.
Het bestaan van deze vereeniging
mag een unicum in dep lande worden
geheeten.
In den namiddag werden bestuur en
leden ten stad huize ontvangen dooi
burgemeester Hancmaayor, dc wethou
ders en den gemeentesecretaris. Harte
lijke toespraken werden gewisseld,
waarbij gewezen werd op de bijzonder
goede samenleving van dc Leerdamsche
burgerij met dc afweer van 1914. Een
fraai uitgevoerde gedenkplaat, ter her
innering daaraan en versierd met dc
wapens van Rotterdam en Leerdam,
werd door de vereeniging aangeboden,
Deze werd aangebracht in de vestibule
van het gemeentehuis, «aar in de mo
bilisatiejaren de staf van het 35e zetel
de. De burgemeester verklaarde deze
uiting van sympathie gaarne te aan
vaarden.
Generaal-majoor Cramer, daartoe spe
ciaal overgekomen, heeft in zijn kwali
teit van hoofdbestuurder van den natio-
nalen hond „het Mobilieatiekruis", de
vereeniging het witte mobilisatiekruis
met diploma aangeboden en sprak daar
bij woorden van hartelijke genegenheid
met doel en streven van „D.V.V.R.".
Ook waren aanwezig de kolonel b.d.
G. N'ijpels, oud-groepscommandant en
kolonel b.d. Decker, oud vakcomman
dant van bet 35e, die getuigden van den
goeden geest onder de landweermannen
in dc mobilisatiejaren, een geest die
thans, na vijf en twintig jaren, nog on
verzwakt voortleeft in „D.V.V.R.".
Met een gemeenschappelijke maal
tijd, opgeluisterd door een- concert van
de plaatselijke harmonievereeniging,
werd de herdenking besloten. De Leer
damsche bevolking heeft dit bezoek
van de Rotterdammers hartelijk ge
waardeerd.
VRACHTAUTO GESTOLEN
's-GRAVENHAGE. 24 Juli. Een be
woner van de Frederikstraat heeft bij
de politie aangifte gedaan, dat in den
nacht van Zondag or» Maandag zijn
ford:vrachtauto, H-914S4, welke op straat
voor zijn 'woning stond, is gestolen.
AJAUWELIJKS een week is het
IV geledendat de chauffeur, die
bij Lonneker in dronkenschap
vier personen doodreed, tot een
jaar gevangenisstraf werd veroor
deeld, of opnieuw wordt Neder
land opgeschrikt door een onge
luk, dat te Eindhoven onder ge
heet dezelfde omstandigheden
plaats vond. Ook hier was het
weer de alcohol, die den bestuur
der alle bezinning deed verliezen
en hem als een razende door de
stad deed rijden, met het gevolg,
dat één doode en één zwaar ge
wonde te betreuren waren.
Onwillekeurig schieten ons de
woorden van den president van
de rechtbank te Almelo in de ge
dachtendie bij het uitspreken
van het vonnis tegen den chauf
feur, de hoop uitsprak, dat deze
straf, de zwaarste, die gegeven kon
worden, ten exempel zou mogen
dienen. Droevig is het te ervaren
dat de woorden van den presi
dent zoo beschaamd zijn gewor
denIn stede van tot voorbeeld te
dienenzou men bijna zeggen, dat
de betrekkelijk, voor een dergelijk
misdrijf zeker, geringe straf, in
tegendeel een aansporing, in plaats
van een afschrikking voor den be
trokkene is geweest. Gezien onze
beschouwing van Vrijdag j.l. kun
nen wij er niet dan met den mees
ten nadruk op aandringen, dat er
in deze situatie verandering komt,
dat met name het maximum, dat
voor dit misdrijf „dood door
schuld1' geldt, verhoogd moet wor
den. Wij hebben toen ook de mo
gelijkheid van een alcoholverbod
voor automobilisten onder de
oogen gezien, maar wij kunnen
niet anders, dan persisteeren bij
de meening, die wij toen ontwik
keld hebben, dat het maximum
dat op een dergelijk misdrijf staat,
verhoogd moet worden. Misschien
dat in vereeniging daarmede een
alcoholverbod mogelijk ware
maar, naar onze meening, gaat een
veel grootere preventieve invloed
uit van 'n gevangenisstraf, van bij
voorbeeld, vier jaar. Ook de „auto
bandietvan Eindhoven zal er
waarschijnlijk met een gevange
nisstraf van negen maanden, op
zijn allerhoogst van een jaar af
komen en de rij van slachtoffers
zal blijven groeien. De bestaande
bepalingen zijn onvoldoende ge
bleken, moge men schielijk maat
regelen treffen daaraan een einde
te maken. Na Lonneker is Eind
hoven een dubbele waarschuwing.
Arbeider gewond, ve'e
gedood
HEERENVEEN, 24 Juli. Tijdens
een kort maar hevig onweer, dat
vanmorgen boven Heerenveen en
omgeving woedde, werden drie
koeien van den veehouder Hof te
Tjallebert door den bliksem getrof
fen en gedood. Bij den veehouder
Zwaarstra te Boven-Knijpe, werden
twee kalveren, vlak achter, de vee
houderij, tegen den grond geslagen
en gedood. Een arbeider, die in de
onmiddellijke nabijheid aan 't
maaien was. werd eveneens getrof
fen en bewusteloos tegen den grond
geslagen. Zijn toestand is zorgwek
kend.
DEN HELDER, 24 Juli. H. M.s
O 19 de nieuwste aanwinst van de on-
derzeevloot van de Koninklijke Marine
zal morgenochtend elf uur onder com
mando van den luitenant ter zee eer
ste klasse, K. van Dongen, van Nieu-
wediep naar Oost-Indic vertrekken.
Vanochtend verrichtte de marine
commandant, schout bij nacht H. Jol
les, vergezeld van den commandant
van den onderzeedienst en kapitein
luitenant ter zee, C. Hellingman, de
laatste inspectie aan boord. Hij
wenschte de uit 36 koppen bestaande
bemanning een goede reis.
H. M.'s flottieljeleider „Tromp", die
Zaterdag 19 Augustus a.s. naar Indië
zal vertrekken, vertrok hedenmiddag
voor een kort verblijf naar Amster
dam.
