AMERSFOORTSCH DAGBLAD „GEEN WIJZIGING VAN DEN TOESTAND" „IK HEB MIJ TOT GEEN enkele partij-instantie gewend" Bezetting van Praag cardinale fout? LEYTAX MENDELSSOHN EN Co. vraagt surséance aan TEL. 3086 DE EEMLANOER Vrijdag 11 Augustus 1939 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 38 e Jaargang No. 42 „Getrouwe echo van de stem van Hitier" Krachtige taal van Roosevelt Half Engeland in duisternis gehuld Verbou wings- Reclame P. F. A. VAN DAAL DROEVIG LOT VAN VLUCHTELINGEN H JHR. DE GEER: „Kracht van het nieuwe Kabinet ligt in goede argumenten" Twee lichtingen in Italië opgeroepen De besprekingen te Tokio niet opzettelijk vertraagd VOOR BINNEN- EN B U ITEN LAN D LEUSDERWEG 242 Licht op: 9 uur 4 min. ABONNEMENTSPRIJS Der 3 maanden voor Amersfoort 195: per maand 0.65; per week met grati» verzekering tegen ongelukkenl f 0.15 Hi'invmand lura. oer post per 3 maanden 2.85. Afronderlitke nummers f 0.05 POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620 MET MAANDAGOCHTENDBLAD PRIJS OER ADVERïENTIEN van 14 regels l 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer, elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiên voor de helft van Jen prijs. Kleine Advertentiên „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05 Duitsche poging om verantwoordelijkheid op Polen af te schuiven, meent Fransche pers [WARSCHAU, 11 Aug. (PAT) Politieke kringen te Warschau kennen officieel geen enkel belang toe aan de gisteren door den Dan- zigschen gouwleider Forster afge legde verklaring, daar Forster geen enkele officieele functie bekleedt in het gebied van Danzig. Voorts merkt men op, dat de rede van Forster geen enkel nieuw element naar voren brengt en zich bedient van tallooze malen door de Duit sche propaganda herhaalde argu menten, en duidelijk doet blijken, dat het Rijk zich minder interes seert voor het lot van Danzig dan voor een herziening van de kaart in Oost-Europa. In Duitsche kringen wordt de gematigde toon van de rede van For ster verwelkomd. Men is van mee ning, dat de rede des te meer indruk zal maken aangezien het een sterk contrast is met de heftige uitlatin gen van de Poolsche pers. Forster heeft zijn standpunt duidelijk en helder uiteengezet en Polen en de rest van de wereld weten thans waar zij aan toe zijn. De rede van Forster, welke in Frank rijk met belangstelling werd tegemoet gezien, omdat de bewoordigen er van waren voorbereid onder directe inspira tie van Hitler, die eergisteren Forster heeft ontvangen, wordt niet beschouwd als een internationale daad van buiten gewone belangrijkheid. Het voornaam ste doel van de rede lijkt te zijn de ver antwoordelijkheid van den tegenwoor- digen toestand en de gevaren, welke hij in zich bergt op Polen terug te schui ven. In Engeland legt de pers de rede van Forster uit als een verergering van de spanning in Europa. De Times schrijft in een artikel uit Danzig: „De gouwleider heeft, naar uit alles blijkt, van den Fuehrer dezelfde instructies ge kregen als enkele weken geleden. Hij moet voor het oogenblik streven naar een ontspanning met de Poolsche auto riteiten en intusschen over de aanhech ting van de Vrije Stad bij het Rijk spre ken als over een rechtvaardige en ze kere zaak" De Daily Telegraph schrijft: „De rede zal de spanning in Europa doen toene men. Zoolang de Fuehrer niet gespro ken heeft, zuilen wij niet de beteekenis weten van de zinsnede, waarin de gouw leider verkondigde, „dat het uur der be vrijding nabij was". Hetgeen gisteravond gezegd is, is belangrijk, niet omdat For ster zelf tot de belangrijke persoonlijk heden in Europa gerekend kan worden, doch omdat hij, na zijn terugkeer uit Berchtesgaden, naar men gelooft, de gétrouwe echo is van de stem van Hit- Ier". In politieke kringen te Wahington is men van oordeel, dat de rede van Forster niets nieuws heeft gebracht. Euro pa is verplicht in alarmtoestand te blij blijven. Het feit, dat Forster geen da tum voor den „Anschluss" heeft aange kondigd wordt geen voldoende reden geacht om te veronderstellen, dat Duitschland den weg van onderhandélcn zal inslaan. „GEEN BEDREIGING VAN BULGARIJE" ANKARA, 11 Auk. (Havas). Hét of- ficieuse blad „Ulus" spreekt tegen, dat de Turken troeüen concentreeren in Oost Thracië, hetgeen een bedreiging zou vormen voor Bulgarije. Het blad ver klaart, dat hier sprake is van gewone manoeuvres, waarbij de militaire atta- ché's zijn uitgenoodigd, hierbij inbegre- pén de attaché van Bulgarije. De Turksche pers meldt overigens, dat tegelijk met de Turksche manoeuvres ook legeroefeningen in Roemenië Griekenland zullen worden gehouden. De Turksche manoeuvres worden van 15 tot 21 Augustus in Thracië gehouden. MOLOTOF ONTVANGT BULGAARSCHE KAMERLEDEN MOSKOU, 11 Aug. ((Reuter). Molo- tof, de Sovjet-Russische volkscommissa ris voor buitenlandsche zaken, heeft gis teren het. gezelschap van twintig Ipden van het Bulgaarsche parlement ontvan gen, dat een bezoek brengt aan de Sov jet-Unie. Ook Potémkin woonde de ont vangst bij. Prêsidént waarschuwt de dertio- cratische partij voor „zelf moord" door conservatisme PITTSBURG. 11 Aug. (Havas). - In een boodschap aan de conventie van jeugdige democraten verklaart Roosévelt, dat de democratische partij dreigt ten onder te gaan. als zij zich naar het con servatisme keert en als haar leiders niets anders aan te bieden hebben dan mooie woorden. De president zegt voorts, dat. als voor de presidentsverkiezingen een conservatief met een „dubbelzinnig" pro gramma, als democratisch candi laat zou worden aangewezen, het hem onmogelijk zou zijn, op eenigerlei wijze deel te ne men aan een zoo betreurenswaardigen zelfmoord der partij. In de conventie wees de apr.ator Pepper op de noodzaak van „eén derdé verkiezing ten gunste v4n de denk-béël- den van Roosevelt". LONDEN, 11 Aug. (Reuter) In ver band met de luchtverdedigingsoefenin gen was vannacht half Engeland in volslagen duisternis gedompeld. Terwijl de „Oostlandsche" bommenwerpers uit de richting Frankrijk aan kwamen ron ken om de krachtstations, spoorweg- werken, vliegvelden en munitiefabrie ken op te sporen en te bombardeeren, zochten de zoeklichten van „Westland" de lucht af. Duizenden territorials stonden bij het luchtafweergeschut, klaar om te vuren, en waarnemers noteerden de bewegin gen van de naderende vijandelijke vlieg tuigen. Op het eerste sein stegen snelle jachtvliegtuigen op om de aanvallers, die door den buitensten verdedigingsring hadden weten te slippen, tegen te hou den. Nog nooit was Londén zoo grpndig beschermd. De verduisteringsproeven kostten 150.000 p. st. FAKIR VAN IPI DOET WEER VAN ZICH SPREKEN SIMLA, 11 Aug. (Reuter). De fakir van Ipi, die veertien jaar lang de schrik is geweest van Waziristan, is wéér vér- schenen te Kharre aan de grens van Noordelijk Waziristan, vanwaar hij ver leden jaar verdreven was. In de stréken grenzend aan Bannu en Kohat zullen Britsche vliegtuigen wéér op zijn bewe gingen en die van zijn aanhangérs moe ten létten. bij BANKETBAKKERIJ KAPELWEG 58 TELEFOON 6378 Bij aankoop van 1 galden een fraaie doos v. HOUTEN-BONBONS CADEAU. Bij aankoop van 50 cent een heerlijke VLA CADEAU. Onze overheerlijke SLAGROOMGEBAKJES 6, 8 en 10 cent. HAIFA. 11 Aug. (Reuter). - Gis- téren heeft de zéepolitie 297 Joódsché vluchtelingen gered, die met red- dinggordéls om in vijf reddingbootéri op zee ronddobberden en -in déèrnis- wekkenden toestand verkeèi'dén. De vluchtelingen warén vóór bet aan breken van den dag door een Grieksch schip in volle zee in de red dingbooten gezet. De vluchtelingen zijn naa'r hét immigranten verblijf overgebracht. De meeste van hen zijn afkomstig uit Tsjecho-Slowakije. Zij waren twaalf dagen geléden met éen Grieksch schip van rle Bulgai.r«clié haven Vrana vertrokkén. AMSTERDAM, 11 Aug. Naar wij vernémen, hééft dé firma Mendelssohn en Co. Amsterdam vandaag bij de recht bank te Amsterdam surseance van betaling aangevraagd. De bankier dr. F. Mannheimer, die gisteren bij Parijs overleed, was behéerend vennoot van dé firma Mendels sohn en Co. ET Fransche Financiën ministerie van dèelt in verband met de surséance-aanvrage van Mendelssohn en Co. mede: Mendelssohns Bank was lid van de Nederlandsche en Zwitsersche Banksyndicaten, waarmede dé Fransche staat contracten heeft gesloten, zoowel voor de conver sie in 4 procents-leeningen van de Fransche buitenlandsche leenin gen, welke tegen een hoogere rente waren geplaatst, als voor de con solideering voor zes jaar van de in het buitenland geplaatste lee ningen op korten termijn. Deze contracten zijn uitgevoerd. De operaties zijn gesloten en de winst is definitief door den Franschen staat verworven. In de toekomst zal de dienst dezer leeningen ver zekerd worden door hét filiaal van de Banque de Paris et des Pays- Bas te Amsterdam. (Voor eert uitvoerige beschouwing over deze kwestie vètwijzen wij nadr pagina 3 van hèt èerste blad) UITWISSELING VAN POLITIEKE GEVANGENEN DANZIG, 11 Aug. (Havas). Gisteren hébben zoowel de Poolsche autoriteiten als die van Danzig drie politieke vêróor- deélden voor hot uitzitten der straffen vrijgélaten. 's-GRAVENHAGE, 11 Augustus. OP een vraag vén het A.N.P- aan den formateur van het niéuwe kabinet, in hoeverre partij-instanties aan de vorming daarvan hadden deelgenomen, heeft dezé geantwoord: „Ik heb mij tot geen enkele partij-instantie gewend, maar hen, op wiér medewerking ik prijs steldé, sléchts persoonlijk aangézocht. Werd mij gévraagd, of het geoorloofd was tevoren zekére partij instanties te hooren, dan was stéévast mijn béschéid: gij kunt hoorén wien gij wilt; uw vriend, uw tante, uw fractié-voorzitter of partij raad; maar ik sta daarbuiten. Ik heb dan ook allerminst aangedrongen bij een der aangezoch- ten om zich vooraf van de instemming van zijn partij tè verzekeren. Ik héb 't integendeel gewaardeerd wannéér hij dit niet dééd. Het is mij immers meermalen gebleken, dat een persoonlijk oordeel juister en gezonder was dan dat van een daarna geraadpleegde partijinstan- tié. De kracht van hèt nieuwe kabinet wil ik niét zoeken in dè vooraf verzékerde medewerking van Kamèr-fractiès maar in de goede argu menten, waarin het té voêrén beleid vóór de Kamer zal wordèn aan nemelijk gemaakt." ROME, 11 Aug. (Stefani). Nu de groote Italiaanschè manoeuvres zijn afgeloopen, is besloten de lichtingen 1901 en 1912 naar huis te zenden. Te vens is echter besloten, de lichtingen 1902 en 1910 op te roepen voor het tijdvak van 21 Augustus tot 31 October. Eveneens zullen voor hetzelf de tijdvak worden opgeroepen de officieren en onder-officie ren van de zes lichtingen 1902, 1903, 1904, 1905, 1906 en 1910. TOKIO, 11 Aug. (Domei). De Britsche ambassade alhier hééft tèn stélligste hét béricht tégèngéspéo- kèn, dat Engeland welbewust dè be sprekingen van Tokio uitstèlt en dat de verzénding van instructiéè aan de Britsche vertegenwoordigers door Lóndén opzettelijk vértraagd wordt. Hoe gecomplicéèrd én belangrijk de aan de orde zijnde vraagstukken zijn, blijkt wél daaruit, dat de Ja- pansche Autoriteiten indertijd twéé weken noodig hadden voor inleidén- de beraadslagingen. Dergelijke bé- raadslagingén worden thans in Londen gehouden. In de vanmorgen géhoudén persconfe rentie hééft de woordvoerder van het Japanschè departement van buiten landsche zaken mèegedeeld, dat de Ja panschè regeéring niet voornemens is dè Britsch—Japanschè conferentie te vérbreken, doch dat alles afhangt van de houding van Engeland. Wij verwach ten, aldus de woordvoerder, dat de be sprekingen binnenkort worden voort gezet, maar de Britsche delegatie zegt nog geen instructies van haar régcc- ring te hebben ontvangen. Op de pérsconferéntie in het ministe rie van buitenlandsche zaken heeft de Japanschè woordvoerder voorts toege geven, dat Frankrijk én de Verèenigde Staten kunnen meenéu, dat zij spéciaie belangén hebben bij de kwestièS, be trekking hebbende op de wettige Chi- neesche valuta én dè zilverreservés tè Tientsin. Als deze mogendheden aan een rege ling der. kwésties wenschen déél te né men. diénden zij, aldus de Japanschè woordvoerder, in de eerste plaats don nieuwen staat van zaken in China te erkennen, zooals Engeland gedaan heeft in hét tusschen Arita èn Craigie opgemaakte protocol. RADIO-VERBINDING TUSSCHEN TSJOENGKING EN HONGKONG TSJOENGKING. 11 Aug. (Reuter). Mét ingang van Dinsdag a.s. zal een radio-teléfonische verbinding tot stand wórden gebracht tuèschen Tsjoengking én Hongkong. Ook treft men maatrege len om een radio-telefonischè verbin ding tot stand tè brengén tusschen Rangoon en Manilla. Wereldgebeuren Duitsche „Anschluss-politiek" door de inlijving der „volksvreemde" Tsjechen gecom promitteerd, ook binnenslards ZÓU er één staatsman te vinden zijn in Europa, die den géspannén én onóverzichtelijken politieken toestand mét voldoening gadeslaat? Meii zou geneigd zijn te veronderstel len, dat er wel staatslieden te vinden zijn, die hopen in „troebel water" voor- deelen voor hun land 1e kunnen beha len. Maar het risico van een conflict, waar weinigen buiten zouden kunnen blijven, is daarvoor toch te groot gewor den. Een gewapend conflict tusschen de Europeesche groote mogendheden zou thans slechts op nog nadrukkelijker wijzé dan den laatsten Wereldoorlog het bewijs leveren, dat in een modernen oorlog geen overwinnaars mogelijk zijn. Zoowel voor de zegevierende als de ver liezende partij zou de materieels en moreele schade zóó groot zijn, dat Euro pa als geheel, tegronde gegaan, tegen over de volkeren van Azië en de Nieu we Wereld naar alle waarschijnlijkheid nog slechts een tweederangs-positie zou innemen. Daal'om hebben diegenen, die in het huidige politieke pokerspel eén leiden de rol 6pelen, een zeer zware verant woordelijkheid te dragen. Generaal von Brauchitsch. de opperbevelhebber van het Duitsche leger, heeft zich geroepen gevoeld in zijn gisteren tot de arbeiders der Duitsche wapenfabrieken gehouden rede te verzekeren, dat Rijkskanselier Hitier Duitsche levens niet lichtvaardig op het spel zou zetten. Anderzijds heeft Winston Churchill waarlijk niet „Deutsch- freundlich" in een radio-rede tot het Amerikaansche volk dezer dagen nog eens nadrukkelijk verklaard, dat n i e- mand in Europa er aan denkt, Duitschland aan te vallen. Men tracht slechts een gesloten front te vormen tegen verdere Duitsche plannen, om door inlijvingen en annexaties de grenzen van het „Groot-Duitsche Rijk" eenzijdig en onder dreiging met gebruik van geweld verder uit te breiden. Cardinaal punt is daarbij, dat vooral in de Angelsaksische landen géén prin cipieel verzet bestond en in vele kringen nog ontbreekt tegen 'n terug keer naar het Duitsche Rijk van na den Wereldoorlog afgescheiden gebiedsdee- len met overwegend Duitsche bevol king, maar dat de inlijving van de Tsjechen binnen de Duitsche Rijksgren zen een mijlpaal beteekende. Deze in lijving immers geschiedde op grond van strategische en economische; kort om machtspolitieke overwegin gen, waarvoor dé historie de geschie denis van het Duitsche keizerrijk uit vroeger eeuwen en van het Oostenrijk- sche keizerrijk slechts een gebrek kige „facade" kon leveren. Argumenten als het rapport van Runciman bevatte voor een aanhechting der Sudetên-Duit- schê gebiedén bij Duitschland konden immérs voor de gebeurtenissen van Maart jongstleden niét wórden aange- voérd. THANS is hét prohléém-Danlig aan dé órdé gesteld. Ér zijn Duitëcliérs, vooraanstaande léden van de „par tij", dié de nieening huldigen, dat het een fout is geweest de Tsjechen in te lijven met verzaking door Hitier en Rib- bentrop c.s. van de nationaal-socialisti- sche theorie, dat men slechts Duit se h e r s binnen de Rijksgrenzen wilde brengen. Ware de bezetting van Praag niet géschiéd, zoo redeneeren deze criti ci, dan zou mén thans met meer recht van spréken én op grond van ongeyeér dezelfde argumenten als Runciman voor de Sudeten-Duitschers naar voren bracht, eén terugkeer van Danzlg naar het Duitsche Rijk kunnen bepleiten. Dié argumenten overwegend Duitsche be volking etc. zijn than6 voor Danzig in feite ook wel aan te voeren, maar de Anschluss-politiek is (ook binnenslands) gecompromit teerd door de bezetting van Bohemen en Moravië met hun overwegend Tsje chische bevolking. Deze redeneering leidt dan tot de conclusie, dat het effect, zoowel binnenslands als in het buiten land, van de Maartsche gebeurtenissen ongunstig voor de Duitsche politiek is omdat het Duitsche volk en nog min der het Italiaanschè niet bereid zou zijn leven en goed té offeren voor machtspolitieke expansie van een niet z u i v e r-D u i t c h „Gróot-Duitsch- land". Het is in dit verband van belang, éven terug tè komen op het vermaarde onderhoud H u d s o n-W o h 11 a t. Zoo als mén. zich herinneren zal was 6r eind- Juli vèèl bèwéging in de politiek ovér een ..voorstel", dat dé Britsche minister voor den ovérzèèschen handel, Hudson, zou hebbén gedaan aan dén vertegen woordiger van Goering, Wohltat, bij diens jongste bezoek aan Londen. Vol gens een persoonlijke vérklaring van den Britschèn minister omvatten zijn denkbeelden de volgende punten: (1) Britsche tégènstand tégen alle pogingen van Duitschland om Európa dooj- dreiging met geweld tè óverheer- schen. (2) Britéche bereidheid aan Duitsch- i land éèn „faif deal" te geven oï> econo misch gebied, wanneer Hitier wil terug- keeren tot de conferentie-tafél en nor male diplomatieke methodèn. (3. Hulp aan Duitschland ónt zijn bewapenings-industrie om te schakelen tot een vredes-industrie. (4) Vriendschappelijke samenwer king der industrieele mogéndheden op de wereldmarkten. (5) Duitsche medewerking aan be- wapenings-beperking eh/of ontwape ning, en herstel van de onafhankelijk heid van Tsjecho-Slowakije. Vooral dit laatste punt is van funda menteel belang in de Britsch-Duitsche betrekkingen. Algemeen overheerscht in de Britsche publieke opinie de op vatting, dat de Duitschers het verdrag van München hebben geschonden door de bezetting van Bohemen en Moravië en dat slechts een herstel van de on afhankelijkheid en vrijheid der Tsje chen den weg naar een herstel van ver trouwen in Duitschland kan openen en effenen. Het is in dit verband opmer kelijk, dat er geruchten gaan volgens welke de Sudeten-Duitsche leider Hen- lein zou hebben gezinspeeld op een mogelijk herstel der onafhan kelijkheid der Tsjechen. Hoe wel het hier slechts om geruchten gaat, dient men er zeker aandacht aan te schenken, omdat inderdaad een dérge- lijke Duitsche stap als onderdeel eener algemeene Europeesche regeling evén onmisbaar als nuttig zou zijn. HOE machtig de Duitsche regeéring, steunend op een autoritair staats bestel, ook moge zijn, met de stemming der bevolking heeft zij reke ning te houden. Deze is uitgesproken defensief. De Duitsche propaganda legt daarom den nadruk op „aanvalsplan nen" van het anti-agrefcsie-front der „Einkreiser". Daarom beteekent de be zetting van Bohemen en Moravië en de inlijving der „volksvreemde" Tsjechen binnenslands een debet-post voor de Rijksregeering. Er is immers ook géén referendum als na den Oostenrijkschen Anschluss op gevolgd Een liquidatie van het probleem- Danzig en van de Duitsch-Poolsche spanning, welke liquidatie onmisbaar is voor een herstel van rust en orde en vreedzame betrekkingen in Europa, is even moeilijk en gevaarlijk voor de as Rome-Berlijn als voor de leden van het anti-agressie-front. Alle groote mo gendheden hebben zooveel op hèt spel staan, en het alternatief, een algemeen Europeesch conflict, is zoo fnuikénd voor allen positieven opbouw ge- wenscht door de volkeren, die de oor logsdreigingen moe worden dat het, zooals wij in den aanhef zeiden, on denkbaar is dat eenig Europeesch staatsman den huidigen toestand met voldoening gadeslaat. Er zijn zoovele kuilen gegraven in den meest let terlijken zin: tankverspèrringen langs alle grenzen dat iéder zonder uitzon dering moét oppassen, dat hij niét valle. Weerverwachting geldifc van hedenavond tot morgénavond ongeveer 19 u.: Voor het Z.O.: Vooral aanvankelijk regen, betrokken tot zwaar bewolkt, later brekende béwolking, koeler, zwakke tot matige Z. tot W. wind. Voor het N.W.: Regénbuien, gedeeltelijk be wolkt. weinig verandering in temperatuur, zwakke tot ma tige Z.W. tot W. wind. Stormwaarschuwingsdienst Geseind vin Dè Bilt hedenochtend 7.40 uur aén alle po6tên: „Attentiesein neer".

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1939 | | pagina 1