Welken invloed
GREISER EN CHODACKI
GAAN CONFEREEREN
„Men wil Duitsch Rijk doen
verdwijnen van de kaart"
LEYTAX
op onze wisselmarkt?
TEL. 3086
DE EEMLANBER.
Maandag 14 Augustus 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
38e Jaargang No. 45
had de débacle van het
huis Mendelssohn
r
ONZE GULDEN
REAGEERDE
GUNSTIG
Stijging van den
koers
Russisch - Japansche
wrijving
Een nieuwe luchtlijn?
Surséance - aanvrage
van
Mendelssohn
BOMONTPLOFFING
TE JERUZALEM
Geruchten over plannen voor een regeling
der kwestie-Danzig
Ontevredenheid
van bevolking
der Vrije Stad?
Admiraal Raeder:
De politiek van
Hitier
„geniaal"
De tragedie der
Joodsche
vluchtelingen
Minister van Defensie
ontvangt autoriteiten
VOOR BINNEN- EN
BUITENLAND
LEUSDERWEG 242
Grenskiosk te Vaals
geopend
Licht op:
8 uur 53 min.
AMERSFÖORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pcr maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.15
■imneniand tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummef»
1 elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor da
helft van Jen prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regelt
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen t.Bewijsnummer extra 0.05
-\]\r U men hel geheel van de moeilijkheden
van deze firma iets beter kan overzien,
loont het stellig de moeite eens na te gaan of
onze gulden hiervan een ongunstigen invloed
heeft ervaren. In ons Avondblad van 11 dezer
zetten wij reeds in het kort uiteen, waaraan
de débacle zeer waarschijnlijk zal moeten wor
den toegeschreven; in het kort kwam dit hier-
jOp neer. dat de firma, of laat ons gerust zeg
gen. haar leider, de thans overleden heer Mann-
heimer, de plaatsingscapaciteit van onze markt voor buitenlandsche leeningen schro
melijk heeft overschat, hetgeen ten gevolge moest hebben, dat het syndicaat, t.w.
Mendelssohn Co. dat zich tegenover den debiteur i.e. den Franschen Staat
nu eenmaal voor de plaatsing garant had gesteld, zelf het bedrag moest fournee-
ren, dat ontbrak aan hetwelk Mendelssohn tegenover den Franschen Staat had gega
randeerd. Zeer duidelijk kwam dit tot uitdrukking bij de f 100 millioen groote leening
ten laste van den Franschen Staat van Januari jl.; deze werd een groote mislukking
en Mendelssohn zag zich gedwongen een groot bedrag van het ongeplaatste gedeelte
zelf op te nemen. In hoeverre het hiertoe zelf over de noodige middelen beschikte, zal
de toekomst, d.w.z. wanneer straks de lijst van crediteuren en debiteuren bekend zal
worden gemaakt, uitwijzen. Maar reeds zal men mogen aannemen, dat de firma voor
een belangrijk gedeelte voor opgemeld doel in het buitenland en wellicht ook in Ne
derland. credieten zal hebben opgenomen.
EN hierop wijst ook de situatie op
onze buitenlandsche wisselmarkt,
dra na ihet bekend wórden van de
krach. In tegenstelling toch tot wat men
gemeenlijk waarneemt, indien een toon
aangevende financieele instelling in een
bepaald land haar betalingen staakt,
n.l. een daling van den koers van de
valuta van het betrokken land, kon men
nu een stijging van den guldenskoers
constateeren. Dit is déérom merkwaar
dig, omdat, aldus redeneert men ge
meenlijk, de mogelijkheid bestaat dat
ook andere instellingen in den krach
zullen worden meegesleurd, waardoor
buitenlandsche banken, welke saldi in
het betrokken land aanhouden, zich zul
len haasten deze saldi zoo spoedig mo
gelijk weg te trekken; in het onderha
vige geval zouden zij dus tot wegtrek
king van hun guldenssaldi moeten zijn
overgegaan. Hiervan is echter geen spra
ke geweest en zulks is om tweeërlei re
den ook volkomen verklaarbaar.
Vooreerst mag men aannemen, dat
het buitenland bij ons nog slechts tot
zeer geringe bedragen saldi onderhoudt,
om de eenvoudige reden, dat daartoe,
als gevolg van de zwakke tendens die
onze gulden nu reeds sedert eenige
maanden aan den dag legt, niet de min
ste aanleiding meer bestond. Men gaat
nu eenmaal geen omvangrijke saldi
aanhouden in een land, welks valuta
men niet zonder risico's acht, in welke
positie onze gulden, ook al in verband
met de onafgebroken regeeringsmoel-
lijkheden, helaas nu eenmaal verkeerde.
Maar daarenboven en zulks is de
voornaamste oorzaak voor de bijzonder
vaste guldenskoers, direct na het be
kend worden van de surseance de
markttechnische positie van den gulden
was van dien aard, dat een stijging van
den guldenskoers niet kon uitblijven.
Wat toch was het geval?
De credieten, welke de firma Mendels
sohn had opgenomen, om haar bovenge
noemde verplichtingen na te komen, luid
den, naar het schijnt, voor het grootste deel
in dollars. Het gevolg hiervan was ech
ter, dat wilde de firma geen dollarrisico
loopen, zij genoodzaakt was deze dollars
welke zij aanstonds in guldens had omge
zet immers de Fransche Staat had gul
dens noodig op termijn terug te koo-
pen. En vandaar dan ook. dat een groot
deel van de Amsterdamsche banken, die
op termijn dollars hadden verkocht, de
firma Mendelssohn als tegenpartij hadden.
En toen dan ook de krach kwam, waren
er verschillende banken, die op dien dag
dollars aan Mendelssohn hadden te le
veren. terwijl Mendelssohn op haar beurt
g aid ens aan de betrokken banken
schuldig werd.
Hiertoe blijkt de firma echter reeds
niet in staat te zijn geweest, m. a. w.
zij beschikte niet over voldoende gul
dens om de dollars, zooa's het hopt. „op-
te nemen". Krachtens de reglementen
van de Veree.niging voor den Wissel
handel geeft surseance van betaling, de
tegenpartij echter het recht het termijn
contract als ontbonden te beschouwen,
met het gevolg, dat zij die op dien dag
dollars uit termijncontracten te leveren
hadden, deze terstond contant gingen
verkoopen, wilden zij geen ongewensch-
te koersrisico's loopen.
N hierin hebben we dan ook de dl-
rede oorzaak van den vasten gul
denskoers te zoeken, een gcforceerden ver
koop van dollars op de contante markt,
hetgeen tot de bekende koersdaling van
den dollar leidde. Deze kwam nl. op
1.86%, op welk niveau het Nederlandsche
egalisatiefonds zelfs tot steunverleening
aan den dollarkoers overging
Het is duidelijk, dat de banken niet
alleen tot verkoop van hun, krachtens
termijncontract met Mendelssohn te le
veren dollars overgingen resp. over
gaan, maar ook van de dollars, welke
zij contant aan de firma had te leveren,
hetgeen in de terminologie van den wis
selhandel wil zeggen, dollars, welke de
banken twéé dagen vóór de débacle aan
de firma hadden verkocht.
Uit het bovenstaande moge het dui
delijk zijn geworden, dat alhoewel onze
banken ongetwijfeld gedupeerd zijn ge
worden door het niet nakomen door.
Mendelssohn van haar termijn-contrac
ten op valuta's, de hieruit voor de banken
algemeen toch zeer beperkt zullen blij
ven, daar zij nimmer betrekking kun
nen hebben op de hoofdsom. Voor deze
toch werd op denzelfden dag een andere
tegenpartij gezocht en gevonden, die de
termijn-dollars afnam, zij het dan ook
zeer waarschijnlijk tot een lageren prijs,
dan waartegen oorspronkelijk met Men
delssohn was afgesloten.
TOKIO, 14 Aug. (Domei). Het in
lichtingenbureau van het Japansche mi
nisterie van buitenlandsche zaken heeft
een nota gepubliceerd, waarin het zich
keert tegen de „door Sovjet-Rusland op
de Japansche ondernemingen in Noord-
Sachalin uitgeoefende pressie". Het
wordt duidelijk, aldus de nota, dat de
sovjet-autoriteiten voornemens zijn een
krachtigcn druk uit te oefenen op de
Japansche petroleum-ondernemingen in
Noord-Sachalin door te weigeren Russi
sche arbeiders te leveren en het trans
port van een voldoende aantal Japan
sche arbeiders voor de Japansche on
dernemingen niet top te staan, waar
door de gelieele exploitatie feitelijk
wordt gestaakt."
Aan de nota wordt toegevoegd, dat
Zaterdag tijdons een conferentie van
vertegenwoordigers der ministeries van
oorlog, marine, buitenlandsche zaken en
handel „tegenmaatregelen" onder oogen
zijn gezien.
SOERABAJA. 14 Aug. tAneta).
Dr. Jose de Mendonca, directeur van
Justitie van Portugeesch Timor, die
thans op doorreis zich te Socrahaja
bevindt, deelt mede dat liet plan be
staat tot oprichting van en nieuwe
luchtlijn, welke van Timor-Dill*
aansluiting geeft op den K.X.I.I..M.-
dienst naar Australië.
Heden voor de rechtbank
AMSTERDAM, 14 Aug. - De
rechtbank behandelde vanmorgen
in raadkamer het door Mendels
sohn en Co. Amsterdam ingedien
de verzoekschrift tot het verlee-
nen van surséance van betaling.
De rechtbank was als volgt sa
mengesteld: mr. J. E. Hoekstra,
president, mr. E. A- M. Lamers, en
mr. M. C. Bergsma, rechters.
JERUZALEM, li Aug. (Reuter).
tn het centrum van de stad is Zon-
lag een bom ontploft, waardoor ver
scheidene Joodsche voorbijgangers
werden gewond, waaronder ver
scheidene vrouwen. De ontploffing
werd overal in de stad gehoord.
In drie Arabische dorpen nabij de
Joodsche nederzetting Rehovoth zijn
huizen opgeblazen, en wel in elk dorp
één. Niemand werd gedeerd. De aansla
gen zijn gepleegd door onbekenden,
doch naar men zegi, zijn liet Joden. Men
gelooft, dat sommige Joodsche elemeo-
ten deze strafmethode hebben toegepast
als représaille voor den overval op de
politie-auto nabij Rehovoth, waarbij
drie Joodsche politie-beambten het le
ven verloren en twee anderen ernstig
gewond werden.
ONTSLAG VAN EGYPTISCH
KABINET AANVAARD
CAIRO, 14 Aug. (Havas). De ko
ning heeft Zondag het ontslag van het
kabinet-Mohamed Mahmoed Pasja
aanvaard.
De kwestie-Danzig
WARSCHAU, 14 Aug. (Havas).
Naar vernomen wordt zullen
heden besprekingen worden ge
opend tusschen den Poolschen
commissaris-generaal te Danzig,
Chodacki, en den president van
den Danziger Senaat, Greiser,
over de Poolsche douane-inspec
tie.
De besprekingen vallen samen
met het overhandigen van het Pool
sche antwoord op de laatste nota
van Danzig van 7 Augustus. Het
Poolsche commissariaat-generaal
zal geen nieuwe problemen aan de
orde stellen, doch in bijzonderheden
het Poolsche standpunt uiteenzetten
ten aanzien van de Poolsche douane
controle en de grenzen der Vrije
Stad. Deze controle moet naar Pool
sche opvatting onverminderd ge
handhaafd blijven.
De besprekingen hebben ten doel een
oplossing, te vinden voor de controle in
de fabriek Amada, welke dé Polen se-
Hedenmorgen hebben de troepen van de rijksveldwachtdie tijdens de blijde ge
beurtenis dienst hebben gedaan bij het paleis Soestdijk. hun tijdelijke post weer
verlaten. De districtscommandant, de heer Herten, sprak de manschappen toe
DRESDEN, 14 Aug. (Havas). -
De commandant van de Duitsche
oorlogsmarine, admiraal Raeder,
heeft Zondag een toespraak ge
houden in een vergadering van de
Duitsche maritieme liga. Hij sprak
over de omsingeling, welke even
als in 1914 Duitschland bedreigt
en het van de wereldkaart wil
doen verdwijnen door een „Dik
tat" dat erger zal zijn dan dat van
Versailles. Admiraal Raeder voeg
de hieraan toe, dat deze pogingen,
welke wederom onder leiding
.staan van Engeland, tot mislukken
zijn gedoemd.
Do Ffthror. aldus de admiraal, «heeff
hot Dliitsrhc volk een bewapening ge
geven, welke heter is dan die van den
tegenstander, zoowel door de macht
der wapenen, als
door de opleiding
en den hcwonde-
renswaardigen
geest van den
Duitschen soldaat.
De geniale politiek
van den Führer
heeft Duitschland
bondgenooten en
machtige vrienden
gegeven, welke het
zullen helpen, het
zij door aan zijn
zijde te strijden,
danwel door een
welwillende neu
traliteit te bewa
ren, wanneer de
tegenstanders den
oorlog zouden wil
len ontketenen.
Daarom ziet het
Duitsche volk zon
der nervositeit en
zonder vrees voor
een oorlog de toe
komst tegemoet in
onwrikbaar ver
trouwen in den
Führer en in eigen
kracht.
Tenslotte her
innerde admiraal
Raeder aan het
optreden van de
„Ooehen" en de
„Brpslau" in de
Middellandsehe Zee
in 1914 en hij zeide: „Moge de geest,
1 wejke in 1914 de bemanning van de
Admiraal Raeder
dert 1 Augustus teruggetrokken hebben,
waartegen van de zijde van Danzig is
geprotesteerd. De Poolsche regeering
heeft steeds gezegd, dat zij de controle
wil herstellen, mits voldoende garantie
wordt gegeven, dat de Poolsche inspec
teurs in het vervolg hun functie in volle
vrijheid zullen kunnen uitoefenen.
Volgens inlichtingen, welke het
Parijsche dagblad „le Journal" te
Londen heeft opgedaan, zou men
zoowel in Warschau ale in Danzig
bezig zijn een regeling der kwestie-
Danzig in groote lijnen op te stellen.
Twee plannen zouden in studie zijn,
welke beide beoogen een compromis
af te bakenen, dat een regeling zou
kunnen bctcekenen.
Het eerste plan behelst de beëin
diging van het Volkenbondsgezag
over de Vrije Stad en de vervanging
hiervan door een gemeenschappelijk
Poolsch-Duitsch bestuur. Het twee
de plan bepleit een verdeeling van
het grondgebied van Danzig, waar
bij de Vrije Stad een Poolsch-
Duitsch condominium (gemeen
schappelijk bestuurd gebied) zou
worden.
De correspondent van de Daily Tele-
gi'aph meldt uit Danzig aan zijn blad,
dat de zuivering" der Duitsche bevol
king van Danzig van anti-nationaal-so-
cialistischë elementen nog steeds voort
gaat en dat verscheidene honderden ar
restaties verricht zijn in de laatste paar
dagen. De ontevredenheid over de po
litiek der nat.-soc. autoriteiten zou zelfs
doorgedrongen zijn tot de gelederen der
S.A. en der politie. Vele leden dezer or
ganisaties zijn gearresteerd wegens het
verspreiden van vlugschriften en andere
illegale daden. Desondanks echter Is
een open brief van de „Vrijheidspartij"
aan Forster in duizenden exemplaren
tijdens het weekend in de Vrije Stad
verspreid.
SMYRNA, 14 Aug. (Reuter).
Nog twee andere schepen met uit
geputte Joodsche vluchtelingen uit
Tsjecho-Slowakije zijn gisteren
voor Fcrnike aangekomen, maar
de Turksche autoriteiten gaven
hun geen verlof aan land te gaan,
en bevalen hun terstond weer te
vertrekken. Een schip is aan den
grond geloopen, waardoor de pas
sagiers toch aan land moesten
gaan. Zoodra het vaartuig vlot
was gebracht, werden zij gedwon
gen weer aan boord te gaan.
Naar gemeld wordt, kruisen nog drie
andere schepen met Joodsche emi
granten in het Oostelijke deel van de
Middellandsehe Zee, zonder ergens
aan land te kunnen gaan. De 500 Jood
sche vluchtelingen aan boord van de
„Parita". welke schip j.l. Dinsdag in
Smyrna is aangekomen, trotseeren nog
steeds de Turksche autoriteiten. Gis
teravond ontstond een handgemeen
tusschen de vluchtelingen en de be
manning, waarbij de kapitein de hulp
der Turksche politie inriep.
's-GRAVEXIIAGE, 14 Aug. De mi
nister van defensie heeft in den loop
van dezen dag de autoriteiten en com
mandanten, die rechtstreeks onder hem
ressorlceren, ontvangen. Tevens ontving
de minister den garnizoenscommandant
van 's-Gravenhage, de voorzitters van
het georganiseerd overleg van zee- en
landmacht, schout hij nacht Gregory en.
den heer Van Ginkei, oud-secretaris-ge-
neraal van liet departement, den advi
seur onderwijszaken der Koninklijke
marine, vice-admiraal jhr. Schorer, als
mede den staatsraad gep. luitenant-ge
neraal Muller Massis.
keizerlijke vloot bezielde, herboren
worden, v-qnneer de F ihrer eens de
.jong" Duitsche vloot ra' roepen om het
Groot-Duitsche Rijk te verdedigen."
Vele autoriteiten
aanwezig
VAALS, 14 Aug. Vanochtend is
onder groote belangstelling uit de
leiding van den A.N.W.B. en uit
fiscale en politieke kringen de vijf
de grenskiosk van den A.N.W.B, te
Vaals geopend.
Xa een samenzijn in hotel Göttgens
te Vaals, waar ook een aantal Duit
sche gasten aanwezig was, zijn de
genoodigde autoriteiten bijeengeko
men aan de fraaie grenskiosk, welke
op den rijksweg in Vaals duidelijk
in het oog springt met de groote
letters touringclub A.N.W.B.
Onder de aanwezigen merkten wij o.a.
op de heeren C. R. T. baron Krayenhoff,
waarnemend voorzitter van do A.N.
V.V.V. en buitengewoon lid van het
dagelijksch bestuur, H. P. J. Bloemers,
voorzitter van den A.N.W.B., Edo J.
Bergsma, oud-voorzitter en eere-lid van
den A.N.W.B., mr. J. A. M. de Jager en
vele anderen.
De plechtigheid werd geopend met een
toespraak van den voorzitter van den
A.N.W.B., den heer Blicmers, die speci
aal tot de Duitsche gasten een hartelijk
welkom sprak en in hun aanwezigheid
een bewijs zag van de belangstelling,
welke ook aan die zijde wordt gevolgd
voor het verkeer tusschen beide landen*
De bouw van de grenskiosk is een uit
vloeisel van het streven van den A.Nj»
W.B. om door zijn werkzaamheid in*
vloed uit te oefenen op het verkeer tus
schen beide landen. Het bieden van ser
vice aan de reizigers is een doel gewor
den. dat,' in navolging van de andere
drukke grensposten, zijn invloed niet
zal kunnen missen.
De heer Bloemers deelde mede, dat
spoedig ook in Babberich en in.Glaner-
brug grenskiosken van den A.N.W.B.
zullen worden ingericht, terwijl bij vol
doening van het gevolgde systeem ook
nog andere grensplaatsen zeker zullen
volgen.
Spr. richtte woorden van dank nog
maals tot de Duitsche grens-autoriteiten
en sloot daarbij in zijn waardeering ook
de fiscale en politieele instanties van
Nederland, die blijk gaven van hun me
dewerking. Hij sprak het vertrouwen uit
dat een goede taakverdeeling hij het
grensverkeer met inschakeling van de
werkzaamheid der grenskiosken het ver
keer tusschen Nederland en Duitschland
zal bevorderen en, waar mogelijk, zal
vergemakkelijken.
Hierna werd de vlag geheschen van
het nieuws grenskantoor van den A.N.
W.B.. waarna het gezelschap naar Val
kenburg vertrok, waar in hotel „Prinses
Juliana" door den A.N.W.B. een lunch
werd aangeboden.
KIND VERDRONKEN
DE\ ENTER. 14 Augustus. Van
middag is nabij Deventer het negen
jarig zoontje van den schipper IJzer
man in het Overijselsche kanaal ge
vallen en verdronken.
\V eerverwachting
geldig van hedenavond tot
morgenavond ongeveer 19 u.:
licht tot half bewolkt. Droog
weer behoudens in het Oosten
eenige kans op onweer. Aan
vankelijk zelfde temperatuur
als gisteren, later iets war
mer. Zwakke veranderlijke
wind, aanvankelijk uit N.
richtingen.
Ruitenlandsch weeroverzicht
In Noordscandinavie blijft de lucht
druk vrij snel stijgende. Terwijl het ge
bied van hoogen luchtdruk boven En
geland stationnnir blijft vormt zich
een tweede maximum in het Noorden,
dal zich naar het Oosten tot over het
midden van Rusland Uitstrekt. In Zuid
Zweden. 'tOostzcegehicd en tusschen den
Oder on den Weichsel liggen nog res
ten van het regenfront, aldaar vallen
onweersbuien met plaatselijk fewaren
regenval.
In het zuiden wordt het weer he-
heerscht door vlakke depressies in het
Middellandschezéégebied en over Span
je.
De depressie h:j l.h.lnnd blijft oo
"ie:. "id I. i ui
't-r A'p-, re;'-<\.| i> Wfitfp; r.f"9 m
n-.-r e Do lent? >.i van O - - |iKt
ten hoogte van liet Jungiiuujoch.
