AMEK5F00RTSCH DAGBLAD
Londen's dilemma:
Danzig of China
Politiek van afwachten
overheerscht in Tokio
Gemaskerd bal
in Europa
ERNSTIGE DUITSCH-
POOLSCHE WRIJVING
LEYTAX
DR. WEIZMANN LOOFT
EN LAAKT ENGELAND
TEL. 3086
DE EEMLANOER
Donderdag 17 Augustus 1939 Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
38e Jaargang No. 48
Over opvoeding
tot democratie
Merkwaardige ontwikkeling van de kwestie
der vier gevangen Chineezen in Britsche
concessie te Tientsin
Tal van berichten over arrestaties op Duitsch,
Poolsch en Danzigsch gebied
Een „juridisch"
congres nabij
Danzig
Prinses Irene
wordt
15 of 16 Sept.
gedoopt
Licht op:
8 uur 54 min.
VOOR BINNEN- EN
BUITENLAND
LEUSDERWEG 242
Fransche oefenvlucht
boven Engeland
Krachtige strijd tegen
Iersche terroristen
Verplichtingen
tegenover
de Joden
ABONNEMENTSPRIJS maanden voor Amersfoort 1 95: per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken) t 0.15
Binnenland trance per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS OER ADVERIEN1IEN van 14 regels t 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van Jen prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
PUROPA leeft in af-
*-J wachting van de din
gen, die komen gaan. Onzekerheid
heerscht opnieuw in ons werelddeel.
Ten zooveelsten male in den loop der
laatste jaren vraagt de Europeaan
zich. niet zonder benauwenis, af. hoe
en waar de bestaande spanningen
zich zullen ontladen. Een trommel
vuur van geruchten, insinuaties, be
richten, dementi's, redevoeringen en
verklaringen maakt het voor den
buitenstaander welhaast onmogelijk
om te vernemen, wat er nu w e r k e-
1 ij k besproken wordt. De .regie van
de internationale crisis' is een kunst
geworden, waarin tal van staatslieden
eene groote bedrevenheid hebben ver
worven. De ,pers' in de verschillende
landen publiceert, in hoofdzaak,
slechts datgene, hetwelk past in het
betreffende nationale straatje. Tever
geefs zal men in de Duitsche bladen
zoeken naar een rustige uiteenzetting
van de argumenten, die van Poolsche
zijde worden aangevoerd in de Dan-
ziger quaestie. Evenmin vindt men in
de Poolsche bladen het Duitsche
standpunt zakelijk weergegeven.
Over de affaire-Mannheimer, die
voor het prestige van den Franschen
minister van Financiën, den heer Rey-
naud, zoo weinig vleiend is en die
misschien voor het Fransche staats-
crediet onaangename gevolgen kan
hebben, treft men in de Fransche
couranten nauwelijks een woord aan.
Over het leed der Duitsche Joden
rept de Duitsche pers met geen enkel
woord. Dat in de Vereenigde Staten
van Amerika Negers en kleurlingen
beschouwd en behandeld worden als
tweederangs burgers, is voor de
Amerikaansche bladen geen reden
tot schrijven. En deze reeks voorbeel
den kan zeer lang worden voortgezet.
Iedereen preekt voor eigen parochie....
en voor praten met elkander, dat
op het oogenblik zoo broodnoodig is,
ontbreken tot dusverre voldoende
mogelijkheden. Het spel van waan,
wantrouwen en domheid, dat Europa
bij wijlen het aanzien geeft van een
macaber gemaskerd bal. gaat door.
Ten detrimente van ons werelddeel,
ten detrimente' van de welvaart en.
wat zwaarder weegt, van het geluk
van ettelijke millioenen menschen.
LYRIEK en internationale poli
tiek gaan zelden samen. Zeker
doen zij zulks niet op dit oogenblik.
De bij de Danziger quaestie betrokken
partijen olijven tot dusverre star op
haar standpunt staan. Polen, zich ge
steund wetende of wanende door zijn
garanten, wil inzake de Duitsche
eischen geen principieele con
cessies doen. Berlijn houdt eveneens
het been stijf. Omtrent de militaire
besprekingen tusschen de Fransche,
Britsche en Russische officieren te
Moskou komen geen berichten door.
Frankrijk, dat ten vorigen jare de
keuze tusschen Moskou en Europa
besliste ten gunste van Europa, heeft
om welke redenen dan ook zijn
keuze herzien en zich geheel op een
russophielen koers ingesteld. De En-
gelschen zijn de Franschen gevolgd,
zij het min of meer contre coeur. Aan
den invloed van Parijs is het in
hoofdzaak toe te schrijven, dat de
Britten zoo veel concessies hebben
gedaan en zoo veel vernederingen
hebben geslikt van Stalin en zijn
trawanten. Wat de resultaten der
militaire besprekingen zullen zijn.
weten wij niet. Dat zij in sterke mate
positief zullen uitvallen, is iets, dat
wij ten sterkste betwijfelen. Ook 'in
Polen is men te dien aanzien weinig
optimistisch gestemd. En de Polen
weten niet goed. of zij zich hierover
moeten verheugen of niet. Want het
innemen eener nositie .between the
devil and the deep sea' is niet be
nijdenswaard. En de Polen weten
dan ook maar al te goed. dat zij noch
van Duitschland noch van Rusland
bij een p"~n*u<»rl gcwanend conflict
veel goeds te verwachten hebben.
Kussische „bevrijders" zijn voor Po
len al even weinig aantrekkelijke fi
guren als Duitsche „veroveraars".
JAPAN zet John Bull in China de
duimschroeven aan. En nu moge
bij monde van vooraanstaande
Britsche staatslieden eenige malen
verklaard zijn. dat het zwaartepunt
der Britsche politiek ten huidigen
dage in Euorpa ligt, dit doet niets af
aan het feit. dat het zwaartepunt van
de Britsche belangen in Oost-
Azië moet worden gezocht. Het is in
het belang van het Britsche Rijk en
van geheel Europa, om niet te zeggen
van geheel de wereld, te hopen, dat
Londen de congruentie van belangen
en politiek ten spoedigste herstelt.
Hongkong en Shanghai, om dan van
Tiëntsin maar niet te spreken, zijn
steden, die voor den verderen gang
der wereldgeschiedenis in het huidig
tijdsgewricht van oneindig meer be-
teekenis zijn dan Danzig. Indien
Honkong. Tiëntsin en Shanghai voor
het Britsche Rijk en voor den Brit-
schen invloed verloren zouden gaan,
ware dit voor de Europeesche mensch-
heid oneindig schadelijker dan een
eventueele afstand van Danzig door
Polen. Het is deze wetenschap, die
ons mede vertrouwen geeft in eene
uiteindelijk vreedzame oplos
sing hoe dan ook van het Dan
ziger probleem. De vraag is slechts,
wie den Danziger knoop zal doorhak
ken, en vooral wanneer en met welk
instrument?
OOK LUISIANA SLUIT OLIEBRONNEN
NEW YORK, 17 Aug. (Reuter.) De
gouverneur van Louisiana heeft meege
deeld, dat bevel zal worden uitgevaar
digd met ingang van heden, tot slui
ting dor petrolcumbronnen in Louisiana
gedurende twee weken. Een dergelijk
besluit is reeds genomen in de staten
Oklahoma, Arkansas, Kansas, Nieuw-
Mexico en Texas.
Baldwin meent, dat de demo
cratie de moeilijkste van
alle regeeringsvormen is
„Men moet bereid zijn voor
zijn idealen te sterven"
NEW YORK, 17 Aug. (Reuter).
Tijdens een diner van het congres in
zake opvoeding tot democratie heeft
graaf Baldwin een rede gehouden,
waarin hij heeft gezegd, dat indien een
oorlog zou komen, deze het Britsche
volk meer eensgezind dan ooit zou vin
den. Engeland is krachtig in mate-
ricele bronnen en het volk is overtuigd,
dat van den uit
slag van den
strijd de vrijheid
van de mensch-
heid afhangt. In
een dergelijk con
flict moet Enge
land zijn rol tot
het einde spelen.
Sprekende over
zijn ervaring in
het leiden van
een groote demo
cratie in den tijd
na den grooten
oorlog zeide Bald
win. dat de de
mocratie de moei-
r a i n\r/iM lijkstc regeerings-
BALDWIN yorm. is. welke
bestaat. In een totalitairen staat heeft
de burger slechts te doen wat hem
wordt bevolen, hij behoeft niet te den
ken of- een keus te maken of verant
woordelijkheid te dragen. Het succes
van de democratie berust hierop, dat
iedereen zijn verantwoordelijkheid be
grijpt. De democraat moet. werken en
moet bereid zijn voor zijn democra
tische idealen te sterven, zooals de na-
tionaal-socialisten en communisten be
reid zijn voor hun ideaal te sterven.
Baldwin, verklaarde, dat fascisme en
communisme gevaren zijn voor de de
mocratie. De democratie is op het
oogenblik niet veilig, doch men heeft
getoond, dat de democraten geen min
dere idealen hebben dan de leiders
van de totalitaire staten. Deze idealen
zijn moeilijker te verwezenlijken, om
dat zij van hooger orde zijn: zij sluiten
in de samenwerking der menschen uit
eigen vrijen wil om te pogen met God
mee te werken aan de opheffing van
de menschheid.
TOKIO, 17 Aug. (D.N.B.). -
De Britsche ambassadeur, Craigie,
heeft heden het departement van
buitenlandsche zaken meegedeeld,
dat verdere Britsch-Japansche be
sprekingen voorloopig niet kun
nen plaats vinden, daar de beraad
slagingen in Londen nog niet zijn
afgeloopen. Wegens de economi
sche kwesties, verband houdende
met de Chineesche dollar en het
in Tientsin aanwezige zilver, is
Londen genoodzaakt nog te on
derhandelen met de Dominions en
derde mogendheden.
Semi-officieel wordt meegedeeld
te Tokio, dat de voor dezen Vrij
dag vastgestelde conferentie der
vijf ministers betreffende Japans
politiek ten aanzien van Europa
voorloopig is uitgesteld.
De woordvoerder der Japansche
admiraliteit te Tokio heeft ver
klaard, dat de Japansche marine
niet het voornemen heeft Hongkong
te blokkeeren. ,.Er bestaat geen
reden voor een dergelijk optreden,
zoo voegde hij hieraan toe, en Japan
heeft niet de bedoeling nieuwe com
plicaties' uit le lokken met een bui
tenlandsche mogendheid, waarmede
het op vriendschappelijken voet
staat."
Uit mededeelingen van de Britsche
grenspolitie te Eenling nabij Hongkong,
zes kilometer ten Zuiden van Tsjoem-
tsjoen blijkt, dat. de geruchten over een
bombardement van deze stad door Ja
pansche vliegtuigen onjuist, zijn. De Brit
sche grensbeambten hebben verklaard,
dat bij hun weten Tsjoemtsjoen noch
werd gebombardeerd, noch met mitrail
leurs werd bestookt. De Japansche
strijdmacht is rustig binnengerukt en de
bevolking zet haar gewone leven voort.
Grant Jones, assistent-rechter bij het
Britsche hooggerechtshof in China, heeft
een door den Epgelschen prof. Bentwick
en miss Frv ingediend verzoek om een
„writ of habeas corpus" (bevelschrift om
een gevangene tot onderzoek voor te lei
den) voor de vier Chineesche verdach
ten te Tientsin, van de hand gewezen.
Grant Jones verwierp het verzoek op
den grond, dat prof. Bentwick en miss
Fry „vrijwilligers" waren in het geval
en niet in verband stonden met de ge
vangenen, die zelf geen beëedigde ver
klaring hebben afgelegd, dat zij zich in
arrest bevinden. De Britsche advocaten
Becks en Jones, die het verzoek hebben
ingediend in opdracht, van prof. Bent
wick en miss Frv, hebben tegen het be
sluit van Grant Jones beroep aanget.ee-
kend.
In brieven, welke aan den gou
verneur van Hongkong en aan den
Brifschen gezant in Sjanghai ge
richt zijn, beschuldigen zich twee
Chineezen van moord op den
douane-inspecteur Tsjen Hsjih Sjang
te Tientsin. Zij verklaren zich be
reid, zich ter beschikking te stellen
van de autoriteiten te Hongkong,
indien men hun belooft onpartijdig
over hen te oordeelen en hen niet
aan de Japanners uit te leveren.
Deze zelfbeschuldigingen hebben al
gemeen opzien verwekt. Zooals bekend
heeft de eisch der Japanners om vier
van dezen moord beschuldigden Chinee
zen in de Britsche concessie te Tientsin
aan de Japanners uit te leveren, tot het
incident van Tientsin en de blokkade
der Britsche concessie aanleiding gege
ven.
In Japansche kringen staat men
sceptisch tegenover deze zelfbeschuldi
gingen, en gelooft men. dat met deze
brieven de in Tientsin gearresteerde vier
Chineezen behoed moeten worden voor
uitlevering aan de Japanners.
WARSCHAU, 17 Aug. (Reuter).
Uit Beuthen in Opper-Silezie
wordt melding gemaakt van ern
stige wrijvingen tusschen S.A.-
mannen en Poolsche beambten.
Beweerd wordt, dat de S.A. man
nen, na de Polen gehoond te heb
ben, de Poolsche helft van het
grensstation Beuthen zijn binnen
gedrongen. Hierop ontstond een
vechtpartij, welke echter geen
ernstige gevolgen had. Wel kre
gen verschillende betrokkenen
lichte verwondingen.
De Poolsche autoriteiten te Chelm-
no hebben ontdekt, dat de bank van
de Duitsche minderheid aldaar, de
„Deutsche Bank", meer dan 40.000
zloty aan zilver had opgepot. Bij
huiszoeking werd een opdracht uit
Duitschland gevonden, zilver op te
potten, om zoodoende druk uit te
oefenen op de Poolsche valuta. De
directeur en de kassier van de bank
zijn gearresteerd en de bank is ver
zegeld. De ontdekking werd gedaan
in een groote campagne van de
Poolsohe autoriteiten het oppotten
van zilver tegen te gaan en ter be
strijding van iedere manoeuvre te
gen het crediet van den staat.
Gisteravond omstreeks 7 uur is van
Poolsche zijde geschoten op een Duit
sche auto, welke te Liessau nabij de
Dirohauer brug op gebied van Danzig
stond. In de auto, welke voor een ben
zinestation stond, zaten enkele journa
listen uit Danzig. De Senaat van Danzig
heeft bij de Poolsche regeering gepro
testeerd.
De Danzigsche autoriteiten hebben
gisteren weer drie Polen gearresteerd:
twee spoorwegambtenaren en een post
ambtenaar.
De leider der jóng-Duitsche partij in
Opper-Silezie en ongeveer zestig leden
dezer partij zijn evenals een aantal an
dere Duitsche burgers gearresteerd. Zij
worden beschuldigd van spionnage.
De „Dresdener Neueste Nachrichten"
meldt., dat de Poolsohe grensautoriteiten
voor het eerst de grens in Opper-Sile
zie volkomen gesloten hebben. Daar
mede gaat, aldus het blad, een golf van
arrestaties van Duitschers in geheel
Opper-Silezie gepaard.
In geheel Polen is gisteren een
inschrijving van specialisten op
ieder gebied der nationale verdedi
ging begonnen. De inschrijving
geldt voor mannen en vrouwen van
16 tot 60 jaar: militairen, geestelij
ken en ambtenaren vallen er niet
onder. De toeloop op dezen eersten
dag was zeer groot.
Gisteren zijn de drie-maandelijksche
Poolsch-Duitsche onderhandelingen voor
de vaststelling dér góederen-contingen
ten begonnen.
Van 21 tot 25 Augustus houdt het
„Reichsrechtsamt" der N.S.D.A.P. teza
men met den nationaal-socialistischen
advocatenbond, den gouw. Danzig de*
N.S.D.A.P., de buitenlandsche organisa
tie der N.S.D.A.P. in overleg met alle
daarvoor in aanmerking komende mi
nisteries en autoriteiten, te Zoppot een
congres van vooraanstaande Duitsche
advocaten. De bedoeling is op „duide
lijke en wetenschappelijke wijze" de
juridische en politieke problemen van
het Oosten, in het bijzonder van de
Vrije Stad Danzig te behandelen en de
rechtmatigheid van de opvatting van de
Vrije Stad Danzig te bewijzen. Het con
gres zal worden geopend met een rede
van gouwleider -Forster.
Er zullen voordrachten worden gehou
den door gouwleider Bohle, rijksleider
Frank, rijksleider Boehler en rijksmi
nister dr. Seiss ïnquart, die zal spre
ken over den terugkeer van de Oost
mark.
TOENEMEND BR1TSCH
ZELFVERTROUWEN
LONDEN. 17 Aug. (Reuter). In een
rede te Redditch bij Birminghamhqeft
de minister van Luchtvaart, Kingsley
Wood, onder meer gezegd: „De duide
lijkste les van de laatste jaren is, dat
hoe meer wij bereid zijn^en hoe sterker
onze defensie is, des te grooter de bij
drage tot den vrede is, die wij kunnen
leveren. In ieder geval kunnen wij in de
ernstige dagen, die wij beleven, voor
waarts gaan in kalm vertrouwen en
moed putten, niet alleen uit onze groei
ende kracht en de eenheid van ons volk.
maar ook en vooral uit het besef, dat
dit alles steunt op recht en gerechtig
heid."
Tijdens het jaarlijksch bezoek
van H.M. de Koningin aan
Amsterdam
AMSTERDAM, 17 Aug.
Naar wij vernemen, zal het
jaarlijksche officieele bezoek
van H.M. de Koningin aan de
hoofdstad dit jaar plaats vin
den van Dinsdag 12 tot
Maandag 18 September a.s-
Tijdens dit bezoek zal, zoo
als bekend is, in de Nieuwe
Kerk de doopplechtigheid van
Prinses Irene geschieden,
waarschijnlijk op Vrijdag 15
of Zaterdag 16 September a.s.
PARIJS, 17 Aug. (Havae). Het
ministerie van luchtvaart deelt me
de, dat in den afgeloopen nacht
Fransche zware bombardements
eenheden een vlucht over Engeland
hebben ondernomen. Na de gestelde
doelen te hebben bereikt, keerden
zij naar hun bases terug, waar zij
vanmorgen arriveerden.
LONDEN, 17 Aug (Ilavas). In ver
band met de terroristische activiteit
van de IRA heeft het ministerie van
binnenlandsche zaken Scotland Yard
gemachtigd de bizondere bewakings
dienst aanmerkelijk te versterken. In
verscheidene havens van Wales en
langs de geheele westkust van Enge
land zijn de bewakingsposten ver
sterkt, in het bizonder to Holyhead,
waar de Iersche dcporté's worden in
gescheept en te Fishguard en Heys-
ham. De politie heeft vernomen, dat
dë uitgewezenen naar Engeland pogen
terug te keeren, met personen, die de
Britsche politie nog niet kent. Scot
land Yard wijdt derhalve vooral aan
dacht aa nde Ieren, die onlangs te Lon
den zijn aangekomen en die er van
verdacht worden de gedeporteerde ter
roristen te willen vervangen.
GENèVE, 17 AUG.
TIJDENS zijn gisteren uitgesproken
openingsrede voor het 21ste Zionis
tische congres verklaarde dr. Weiz-
mann. dat het Joodsche probleem er
veel ernstiger voor is komen te 6taan.
Groote Joodsche centra van wetenschap
en cultuur zijn weggevaagd, het aantal
slachtoffers is haast ontelbaar, de el
lende is nog verdiept, de schaduw over
Israël is duisterder geworden. De wel
sprekendheid van een Jeremias i6 noo-
dig om de ontzettingen te beschrijven
van deze nieuwe vernietiging van groo
te aantallen van het Joodsche volk.
Wat de conferentie van Evian be
treft, zeide Weizmann dat sommige
groote mogendheden het tragische pro
bleem der Joden gedurende vele eeu
wen 'het probleem „waarheen?" ter
hand hebben genomen. De hoop op een
onmiddellijke, althans tijdelijke verlich
ting, is niet verwezenlijkt. Tenslotte
was de wereld nog niet zoo beperkt,
dat er geen „levensruimte" zou zijn
voor bijv. nog een millioen personen
van aanzienlijke bekwaamheid en he-,
schaving. De Zionisten hebben getracht
behulpzaam te zijn met plannen om on
geveer 100-000 personen in betrekkelijk
korten tijd in Palestina onder te bren
gen. De andere rcgceringen zouden ze
ker deze plannen hebben goedgekeurd,
maar de mandaotregeering. wier plicht
het was de vestiging der Joden in Pa
lestina, te vergemakkelijken, heeft zon
der rekening te houden met den huidi
gen noodtoestand de plannen onmoge
lijk gemaakt
Het is een bittere ironie der geschie*
denis, dat een van Engelands humaan
ste en grootste daden bijna tot een om
mekeer wordt gebracht door den zoon
van Joseph Chamberlain, den voorloo-
pcr van de Balfour-verklaring. In dit
plechtige uur was Weizmann echter,
zij het schoorvoetend, gedwongen te
zeggen, dat de trouw gebroken is. Een
internationale verplichting jegens de
Joden betreffende een Heilig Land, kan
niet als een vodje papier worden behan
deld door een natie als Engeland, die
streeft naar eerbiediging van recht en
verdragen.
De Zionistische politiek, aldus Weiz
mann, is niet in gebreke gebleven, an
dere zijn tegenover de Zionisten in ge
breke gebleven. Zij vertrouwden Groot-
Brittannië, geloofden In zijn gegeven en
geschreven woord en wenschen dat. nog
te doen. Zij kwamen met reine handen
en een zuiver hart naar Palestina en
moeten dus voortgaan. In dit verband
veroordeelde dr. Weizmann alle vormen
van geweld. Mên moet zijn leven, zijn
Geschetst portret van dr. Weizmann.
den bekenden Zionisten-leider, met
zijn handteekening
rechten, zijn werk met alle beschikbare
kracht verdedigen, maar het moet een
zuivere strijd zijn. Het is te betreuren,
dat onverantwoordelijke individuen of
groepen de nationale discipline verbre
ken en de ethische standaarden omlaag
balen. De Joodsche methode is die van
den opbouw. De Joden hebben gewerkt
en gebouwd, terwijl anderen gedood en
vernield hebben.
Dr. Weizmann besloot met hulde te
brengen aan de Joden in Palestina, die
de laatste drie jaar te midden van on
ophoudelijk geweld het groote werk
hebben voortgezet. Ongeveer 50 nieuwe
kolonies zijn gesticht, sommige in ge
vaarlijke gebieden, een groote haven is
in korten lijd opgebouwd. Wat er in de
naaste toekomst ook gebeuren zal, het
werk der Joodsche pioniers zal leven
en groeien en een blijvende bron van
kracht en moed zijn voor deze en de ko
mende generaties.
Weer verwachting
geldig van hedenavond tot
morgenavond ongeveer 19 u.:
Des nachts iets minder koel,
plaatselijk ochtendmist. Over
dag helder tot half bewolkt,
droog warm weer. Zwakke tot
matige N. tot O. wind.
