AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Berlijn en
vinden
Moskou
elkaar
ATTOLICO WEER NAAR ROME
TERUGGEKEERD
Het Duitsch-Russisch
handelsverdrag
LEYTAX
biedt groote mogelijkheden
DE EEMLANDER
Maandag 21 Augustus 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
38e Jaargang No. 52
Polen zit danig
in de knel
Duitsche tegenspraak van gerucht over
een „negatief antwoord" van Italië
Chamberlain en
Halifax weer
in Londen
De Duitsche pers
toont levendige
instemming
Finland wenscht
neutraal
te blijven
Drie millioen man voor
het Chineesche leger
MELKOORLOG IN
NEW YORK
De staf-besprekingen
te Moskou hervat
Conferentie der
Oslo-staten
te Brussel?
TEL. 3086
VOOR BINNEN- EN
BUITENLAND
LEUSDERWEG 242
Zon schijnt weer
te Tientsin
Zionisten-congres
in moeilijkheden
Licht op:
8 uur 43 min.
ABDWNtMEHlSPRlJS
li imna tranti oer post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
oer 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS DER AOVERIENIIEN van 14 regels I 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
alke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van Jen prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
ZOU in Moskou, nu de extreem
revolutionnaire elementen op
enkele uitzonderingen na geëlimi
neerd zijn, de gedachte ontwaakt zijn,
dat een goede buur minstens evenveel
waard is als een verre vriend? Anders
gezegd: Zouden de heeren in Moskou
op het oogenblik de mogelijkheid
onder de oogen zien van eene toena
dering tot Berlijn? En staat Berlijn
nog wel zoo volstrekt afkeerig van
minder onaangename relaties met
Moskou als in den aanvang van het
Derde Rijk? Wie zijn oor te luisteren
legt in tot oordeelen bevoegde kringen,
zal geluiden vernemen omtrent de
mogelijkheid eener wijziging
van de Duitsch-Russische betrekkin
gen. die zeer zeker tot nadenken stem
men. Is het wellicht ook deze mogelijk
heid, die de Britsche staatslieden aan
leiding geeft om zoo luidruchtig en op
bijkans onvoorzichtige manier te
dingen naar Moskou's hand?" Dit
schreven wij den 17en Mei 1939 in
eene beschouwing, welke tot titel
droeg: „Londen-Moskou dan wel
Berlijn-Moskou?" Drie maanden zijn
sedert de publicatie van die beschou
wing verstreken; drie maanden, waar
in de Britten onder Franschen
druk steeds meer concessies aan
Moskou deden en nochtans geen enkel
tastbaar resultaat wisten te verwerven
tijdens de ,anti-agressie-onderhande-
lingen' in de Russische hoofdstad. De
politieke besprekingen waren vastge-
ïoopen. Geen nood! Een Britsche en
een Fransche militaire missie trokken
Ruslandwaarts. En terwijl voor Fran
schen en Britten van eenig concreet
resultaat in de Russische hoofdstad
nog geen sprake is. komt het verras
sende bericht uit Berlijn en Moskou,
dat de tusschen Duitschland en Rus
land bestaande politieke hinderpalen
reeds voldoende uit den weg zijn ge
ruimd om het sluiten van een handels-
en credietovereenkomst van grooten
omvang mogelijk te maken. Zaterdag
j.l. is dit verdrag gesloten. En weder
om rijst dan ook de vraag, die wij
reeds den 17en Mei stelden: Londen-
Moskou dan wel Berlijn-Moskou?
YY7 ARSCHAU zal zeker niet met
blijdschap hebben vernomen,
dat er een Duitsch-Russisch commer
cieel accoord is gesloten. Want van
Duitsch-Russische samenwerking heeft
Polen weinig goeds te verwachten.
Het was, tegen het einde der XVIIIe
eeuw, toe te schrijven aan het geza
menlijk optreden van Pruisen,
Oostenrijk en Rusland, dat Polen*!
bestaan als zelfstandig rijk een einde
nam. Indien in het huidig tijdsge
wricht Berlijn en Moskou elkaar ook
politiek en militair .zouden vinden', zou
dit wel eens een aanloopje kunnen
worden tot een vierde Poolsche dee
ling. Berlijn begeert Danzig en den
Corridor; Rusland denkt nog immer
met wrok terug aan de inlijving bij
Polen van deelen van Wit-Rusland.
De Duitsche avances in de richting
van het Kremlin zijn ongetwijfeld ge
stimuleerd door de Britsche garantie
aan Polen. Zal op deze garantie later
het odium komen te rusten, dat zij het
omgekeerde ten gevolge heeft gehad
van wat zij beoogde?
"P> E mogelijkheid van een
Duitsch-Russisch vergelijk
zou voor Londen wel eens in de zeer
nabije toekomst aanleiding kunnen
worden (althans indien de besprekin
gen met Moskou mislukken) om te
gaan verkennen of er met de Duit-
schers misschien niet al te onvoordee-
lige zaken zouden zijn te doen. De pu
blieke opinie in Engeland is op dit
oogenblik weliswaar afkeerig van een
eventueel initiatief in de richting van
Berlijn, maar de publieke opinie kan in
korten tijd zeer snel wijzigen, ja, zelfs
in haar tegendeel verkeeren. Hoe zal
de Europeesche groepeering worden
in den loop der komende maanden?
Welke overeenkomsten zullen worden
gesloten? Zal het een Britsch-Russisch
een Duitsch-Russisch dan wel toch
nog een Britsch-Duitsch verbond zijn,
dat den loop der Europeesche geschie
denis in de komende jaren zal bepa
len?" Aldus schreven wij den 6en Juni
1939 in eene beschouwing, gewijd.aan
het spel van de Russische kat met de
Britsche muis. Duidelijk is het, dat ook
op dit oogenblik die woorden nog gel
den. Hitler is de man van de snelle en
verrassende acties. De bezetting van
Oostenrijk, de bezetting van Bohemen
en Moravië hebben het geleerd.
Waarom wacht Berlijn dan zoo lang
met door te zetten inde Danziger
affaire? Indien Berlijn werkelijk Dan
zig weer bij het Duitsche Rijk wil voe
gen en niemand zal hieraan op dit
oogenblik twijfelen! dan heeft het
geen zin om met de beslissing te wach
ten en aldus aan eventueele tegenstan
ders de gelegenheid te bieden om zich
door het aangaan van allianties als
anderzins te prepareeren op een gewa
pend conflict. Meer en meer begint
het er dan ook naar uit te zien, dat
Polen danig in de knel zit en dat Ber
lijn over sterke kaarten beschikt, welke
het tot dusverre niet of nauwelijks be
kend heeft gegeven. De hoop bestaat
echter nog steeds, dat er eene .Dan
ziger regeling' zal worden getroffen,
die door Berlijn en Londen gelijkelijk
zal worden aanvaard. En ten zooveel-
sten male herhalen wij, dat een
Duitsch-Britsch vergelijk op breede
basis voor Europa de hechtste vredes-
garantie zou beteekenen, die op dit
moment denkbaar is. De spanningen
in Europa zijn op het oogenblik zeer
Ijroot. De zekerheid, dat de onzeker
heid spoedig een einde zal nemen, kan
den nerveuzen Europeaan tot, zij het
schralen, troost strekken. Evenals het
feit, dat de jongste berichten uit Mos
kou en Berlijn niet duiden ojj de waar
schijnlijkheid van een gewapend con
flict, althans op een gewapend con
flict van grooten omvang» in de nabije
toekomst.
ATTOLICO, de Italiaansche ambassadeur te Berlijn, die Zaterdag
te München heeft vertoefd, is Zondagavond weer teruggekeerd
te Rome, waar ook de Italiaansche minister van buitenlandsche
zaken graaf Ciano onverwacht arriveerde, daarbij zijn reis door Alba
nië onderbrekend. Het Duitsche Nieuws Bureau wijst er op, dat van
Engelsche zijde is bericht, dat Hitier den Jtaliaanschen ambassadeur
Attolico zou hebben ontvangen, die hem een negatief antwoord van
den Duce met betrekking tot de Duitsch-Italiaansche besprekingen
te Salzburg zou hebben overhandigd. Officieel wordt thans te Berlijn
medegedeeld, dat dit bericht geheel uit de lucht is gegrepen en van
iederen grond is ontbloot.
waar hij vanmorgen vroeg arri
veerde.
Graaf Csaky brengt aan
Hongaarschen premier
verslag uit
CHAMBERLAIN, de Britsche
minister-president, is heden
morgen om 7 uur 45 met zijn echt-
genoote uit Schotland te Londen
aangekomen aan het station Eus-
ton.-De premier zag er goed uit.
Lord Halifax, de Britsche minister
van buitenlandsche zaken, die
Zondagochtend naar zijn buiten
goed in Yorkshire was vertrok
ken, is Zondagavond weer van
daar naar Londen teruggekeerd,
Graaf Csaky, de Hongaarsche mi
nister van buitenlandsche zaken, is
Zondagavond te Boedapest gearri
veerd, waar hij terstond aan zijn pre
mier, Teleki, verslag heeft uitgebracht
over zijn besprekingen met de Duit
sche en Italiaansche staatslieden. Uit
Fransche bron wordt vernomen, dat
de as-mogendheden van Hongarije het
recht van doortocht zouden hebben
geeischt voor een militaire actie te-
MOSKOU, 21 Aug. (Tass).
Het telegraaf-agentschap der Sov
jet-Unie bevestigt het bericht van
het sluiten van een handelsver
drag tusschen Duitschland en de
Sovjet-Unie en voegt hieraan toe,
dat het Duitsche crediet van twee
honderd millioen mark is ver
strekt voor den tijd van zeven
jaar met een rente van vijf pro
cent. Het is bestemd voor den
aankoop van Duitsche waren bin
nen twee jaar na dagteekening
van de overeenkomst.
De Duitsche ochtendbladen van van
daag aldus meldt het D.N.B. waar-
deeren in hun commentaren de econo
mische beteekenifr- der Duitsch-Rueei-
sche handels- en crediet-overeenkomst.
De Voelkischer Beobachter schrijft: ,.De
handelsbetrekkingen tusschen Duitsch
land en de Sovjet-Unie hebben sedert
eenigen tijd een achteruitgang vertoond,
welke in tegenspraak stond met de ver
gaande ruilmogelijkhedcn, die in het
handelsverkeer dezer beide groote eco
nomische gebieden bestaan. Het thans
gesloten verdrag beoogt den goederen
ruil weer te vergrooten. De overeen
komst ligt in de lijn der Duitsche han
delspolitiek, welke streeft naar een goe
de economische samenwerking met al
le landen, die op economisch gebied
Duitschland goed aanvullen en bereid
zijn door een versterkte uitwisseling
van hun producten tegen Duitsche wa
ren de ontplooiing der eigen economi
sche krachten te dienen."
De Montag verklaart: „Sovjet-Rus
land beschikt over onuitputtelijke
grondstoffen en heeft een beleggings
plan opgesteld dat op langen duur is be
rekend. Duitschland biedt aan het Sov
jet-Russische beleggingsplan, ook wan
neer de Sovjet-Russische industrie zeke-
vorderingen heeft gemaakt, speciale
machines en producten van hooge kwa
liteit. Tegelijkertijd heeft Duitschland
een onbegrensde opnemingscapaciteit
voor de producten, welke een eerste
plaats innemen in den Sovjet-Russi*
schen export.
Het onderhavige verdrag kan er toe
bijdragen een natuurlijk ruilverkeer tus
schen de beide landen weer op geschik
te wijze op gang te brengen."
Welke mogelijkheden, aldus kan
hieraan worden toegevoegd, het
Duitsch-Russisch handelsverkeer in
zich bergt, toonen de omzetten aan.
die tusschen de beide landen in
vroeger jaren bereikt zijn. Zoo voer
de Duitschland in het jaar 1929 niet
minder dan voor 426 millioen mark
waren naar Rusland uit, terwijl het
daar voor. 354 millioen kocht. In het
jaar 1932 was de Duitsche uitvoer
naar Rusland zelfs tot 625,3 millioen
markt gestegen, tërwijl de import
iets gedaald was. Sinds 1935 is er
echter in dezen gunstigen toestand
een algeheele verandering gekomen.
De Duitsche importen bereikten in
dat jaar nog een hoogte van 215 mil
lioen mark, maar de uitvoer was op
catastrofale wijze gedaald, n.l. tot
39,3 millioen mark. In de jaren 1936
en 1937 beliepen import en export
slechts ongeveer 100 millioen mark.
De onderhandelaars zagen zich dus
gesteld tegenover een situatie, die ge
kenmerkt werd door het feit, dat vroe
gere ervaringen aantoonden, dat de bei
de staten elkaar zeer goed kunnen aan
vullen, terwijl anderzijds door vérschil
lende oorzaken in de laatste jaren de
omzetten aanzienlijk daalden. De eenige
weken geleden door Molotof gesproken
woorden, dat hij een uitbreiding van
den handel met Duitschland wensche
lijk achtte, zijn ernstig gemeend ge
bleken.
Ernstig bezwaar tegen de
Britsch-Fransch Russische
garanties
HELSINKI, 21 Au* (Ilavas). Te,
gelegenheid van her jaarlijksche con
gres van Finsche uitgevers van dagbla
den heeft de Finsche minister van bui
tenlandsche zaken Erko. een rede ge
houden, waarin hij de houding van Fin
land ten aanzien van de buitenlandsche
politieke problemen uiteenzette. Hij
zcide. dat Finland zijn uiterste best doet
om niet gewikkeld te worden in con
flicten der groote mogendheden en zijn
vrijheid te bewaren. Het zal zijn neu
traliteit niet alleen door proclamaties
handhaven, doch ook andere middelen
moeten te baat worden genomen om
aan te toonen. dat Finland zijn neutra
liteit wil verdedigen tegen iederen aan-
tl. van welke zijde deze ook komt.
Het vraagstuk dpr Aalandseilaniien is
slechts pen onderdeel en deze kwestie
zal te gelecener tijd worden opgelost.
Ten aanzien van de onderhandelingen
welke te Moskou worden gevoerd, zeide
de minister: „Wij kunnen de beslissin
gen. welke ten aanzien van Finland
worden genomen zonder onze toestem
ming niet goedkeuren. De garanties
zijn niet aanvaardbaar. Hoewel wij over
tuigd zijn, dat de Sovjets deze garanties
hebben aangeboden voor hun eigen vei
ligheid, zijn zij toch niet te aanvaarden
door de onnauwkeurigheid en dubbel
zinnigheid. Zij zouden een verkeerde
interpretatie kunnen uitlokken en con
flicten kunnen veroorzaken."
De insche minister zeide vervol
gens, dat de opening van de onder
handelingen tusschen Frankrijk en
Engeland aan de eene zijde en de
Sovjet-Unie aan de andere zijde no
pens deze garanties onrust in Fin
land heeft verwekt. Hij voegde hier
aan toe, dat door den langen duur
van de besprekingen de Westelijke
landen tijd hébben gewonnen en den
vrede in Europa hebben bewaard.
Attolico, de Italiaansche ambassadeur
te Berlijn, die een belangrijke rol speelt
bij de Duitsch—Italiaansche besprekin
gen van het oogenblik
gen Polen, Roemenië en/of Joego-Sla-
vië, in ruil waarvoor aan Hongarije
Kroatië zou zijn toegezegd, tèrwijl
Italië dan Dalmatië zou annexeeren.
Voorts doen tal van geruchten de
ronde over conferentie-plannen en be-
middelings- pogingen, waarbij vooral
het Vaticaan een groote rol speelt. In
hoeverre deze geruchten op feitelijken
grondslag berusten valt niet uit te
maken. Ook Koning Leopold III wordt
bij deze 'geruchten genoemd als een
figuur, die wellicht geschikt zou zijn
voor het verleenen van bemiddeling,
hoewel zeer betwijfeld wordt of hij
zich daartoe zal leenen.
LONDEN, 21 Aug. (Reuter) Uit
Tsjoenking wordt gemeld, dat drie
millioen man in opleiding zijn om
zich te voegen bij de twee millioen,
welke het Chineesche leger reeds
telt. Bovendien heeft Tsjang Kai
Sjek een opleiding van vliegers, ar
tilleristen en technici georganiseerd.
Men verwacht, dat wanneer deze
opleiding voltooid zal zijn, Tsjang
tot een groot offensief over zal gaan.
HET PROTECTORAAT
TWEETALIG
PRAAG, 21 Aug. (D.N.B.). De regee
ring van het protectoraat heeft een he-
sluit over het taalgebruik gepubliceerd
In het officieele verkeer -tusschen het
protectoraat en de Duitsche rijks
organen wordt het Duitsch gebruikt.
In het officieele verkeer met andere sta
ten wordt, zooals tot dusverre, het
Tsjechisch uitsluitend of naast een an
dère taal gebruikt, en ook het Duitsrh
zal daar steeds gelding hebben. De or
ganen van het protectoraat kondigen
alle bestuurverordeningen in het
Duitsch en het Tsjechisch af:
MEISJE GESCHAAKT
OPHEUSDEN, 21 Aug. Op verzoek
van den commissaris van politie te Nij
megen is gisteren te Opheusden aance-
houden de 26-jarige kermisreiziger K
die twee maanden geleden er niet het
19-jarige meisje V. vandoor is gegaan.
Het meisje is eveneens - aangehouden.
Tegen K. is proces verbaal opgemaakt
UTICA (NEW YORK) 21 Aug. (Havas)
- Bij botsingen met stakende melkboe
ren zijn op straat en op hoeven in het
Noordelijk gedeelte van den staat New
York duizenden liters melk wegge
spoeld. De 6takers, die de levering van
melk wilden verhinderen, vielen de boe
ren aan. Zij lieten de melk voor New
York wegloopen of deden er petroleum
in. De staking duurt al zes dagen.
Slechts de helft der benoodigde melk
wordt aan de wereldstad geleverd.
MOSKOU, 21 Aug. (Havas)
Na een onderbreking van
drie dagen zijn de Engelsch-
Fransch-Russische militaire
besprekingen vanochtend om
half elf in het Spiridonovka-
paleis hervat.
BRUSSEL, 21 Augustus (Belga).
Minister-president Pierlot heeft in
den vanochtend gehouden Belgi
schen kabinetsraad een uiteenzet
ting gegeven van den internationa
len toestand. Hij heeft bij die gele
genheid den raad voorgesteld de
Oslo-groep, waartoe ook Nederland
behoort, uit te noodigen binnenkort
te Brussel een bijeenkomst te hou
den om de verschillende vraagstuk
ken van gemeenschappelijk belang
onder oogen te zien.
GENEVE, 21 Aug. (Reuter) De
werkzaamheden op het Zionisten-con
gres zijn va6tgeloopen. De groepen der
algemeene Zionisten hebben gedreigd te
zullen vertrekken, tenzij een besluit in
zake de vertegenwoordiging der Pale-
stijnsche Zionisten wordt herzien door
een nieuw te vormen commissie voor de
geloofsbrieven. De commissie had de
klacht der oppositiegroepen, dat de re
sultaten der verkiezingen voor het con
gres in Palestina zouden zijn ver-
valscht, onderzocht en mededeel ine ge
daan van het besluit, dat 10.000 Pale
st ijnsclie stemmen ongeldig waren er
tien mandaten kwamen te vervallen,
Het congres is niet bijeen. Men zoekt
een oplossing.
TSJECHISCHE BOND VAN
SCHUTTERSGILDEN ONTBONDEN
PRAAG. 21 Aug. (D.N.B.- De Rijks-
protector heeft hij verordening den
bond van nationale schutterswachten
met al zijn onderafdcelingen ontbonden.
Het vermogen van den bond is in be
slag genomen; de protector zal de be
stemming aanwijzen.
Het water staat in de
concessies van één tot
drie meter hoog
TIENTSIN, 21 Aug. (Reuter).
De regen is opgehouden en de zon
schijnt weer. Men verwacht nu, dat
de ergste toestand, welke zich sinds
tachtig jaar als gevolg van over
stroomingen heeft voorgedaan, in de
komende 24 uur zal voorbijgaan.
Feitelijk staat de geheele stad thans
onder water. Met inbegrip van de
buitenlandsche concessies staat het
water overal van één tot drie meter
hoog. Het verkeer is alleen nog mo
gelijk met bootjes en vlotten.
Japansche militairen controleeren nog
steeds het verkeer naar de Fransche en
Britsche concessies, hoewel het water
bij de barrière tot borsthoogte staat. Uit
Peiping wordt gemeld, dat het normale
verkeer tusschen Peiping en Tientsin
thans ten gevolge van de ernstige over
stroomingen geheel is ontwricht. Te
Peiping zelf staat hef water meer dan
anderhalven meter hoog.
Weerverwachting
Verwachting geldig van heden
avond tot morgenavond ongeveer
19 uur:
Aanvankelijk warm tot zeer
warm Helder tot licht of half
bewolkt, later wellicht toenemen
de bewolking. Des nachts droog
weer, overdag kans op plaatselij
ke onweersbuien met geringe af
koeling. Meest zwakke Oostelijke
tot Zuidoostelijken of Zuidelijken
wind.
Buitenlandsch weeroverzichl
Over Frankrijk vormde zich een vlak
ke onweersdepressie, die zich langzaam
in Noordwestelijke richting beweegt en
hedenmorgen boven het kanaal lag. Van
het gebied van hoogen luchtdruk in het
Westen splitste zich een gedeelte af dat
langs de Noorsche kust naar de Poolzee
trekt.
Tusschen IJsland en groenland ligt
stationnair een depressie, die ver in het
Noordwesten afkoeling en regen brengt.
Een secundaire van deze depressie na
dert Schotland. Het. uitgestrekte gebied
van hoogen luchtdruk boven den
Oceaan begint zich over Spanje en het
Zuiden van Frankrijk uit te breiden. Bij
dePyreneëen en aan de Fransche rivie-
ra kwamen hevige regens voor en daal
de de temperatuur. De Alpenstations
melden betrekkelijk hooge, doch geen
extreem hoogé temperaturen. (Saentis
7, Zugspitze 4 graden cclcius.)
