AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Nieuwe vrienden,
nieuwe grenzen
DE BRITSCHE AMBASSADEUR
TE BERLIJN naar HITLER
Overbrenger van boodschap
LEYTAX
der Engelsche regeering
Polen had zich geen illusies
gemaakt over Sovjet-steün
DE EEMLANDER
Woensdag 23 Augustus 1939 Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
38e Jaargang No. 54
Mogelijkheden van verre strekking,
doemen op aan den horizon
Hitler's rede
te Tannenberg
Polen maant de
democratieën
tot realisme
PRINSES IRENE
WORDT
14 SEPTEMBER
GEDOOPT
PRINSES JULIANA
geheel hersteld
H
TEL. 3086
ifOOR BInNEN- EN
BUITENLAND
LEUSDERWEG 242
Licht op:
6 uur 33 min.
ABONNfcMtHLVmJj» ocr 3 oiaanden voor Amersfoort 1 95; per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken! i 0.15
'i.-ann trai»r- oer post per 3 maanden 2.85 Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
DDI IC RFR AIWFRTFNTIFN van 1—4 regels I 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
utK nunmtniim qk LiefdaditJheids.advcrtcn,iën voor de
heltl van Jen prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1 5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
1-4 UROPA staat aan den voor-
avond van ernstige beslissingen.
Von Ribbentrop is met 'n staf deskun
dige en prominente medewerkers in
de Russische hoofdstad. Nieuwe ver
rassende berichten uit Moskou in de
lijn van het Duitsch-Russische han-
delsaccoord en het Duitsch-Russische
niet-aanvalsverdrag behooren dan
ook geenszins tot de onmogelijkheden.
Zoolang de definitieve resultaten van
Von Ribbentrop's besprekingen met
de machthebbers van het Kremlin niet
bekend zijn, is het echter niet wel
doenlijk om een oordeel te vormen
over de machts- en krachtsverhou
dingen in ons werelddeel. Wel spreekt
het vanzelf, dat Warschauondanks
alle forsche verklaringen en demen
ti's dezer dagen onder sterken
druk wordt gezet. Het is bekend, dat
Berlijn nog immer bereid is om, zon
der bemiddeling van derden, met den
kolonel Beek c.s. te onderhandelen.
Al beseft een ieder, dat .onderhande
len' eene tamelijk euphemistische uit
drukking zou zijn voor zoodanige
Duitsch-Poolschc besprekingen, toch
neemt dit niet weg, dat gezaghebben
de politieke kringen in Parijs het
Polen euvel duiden, dat het voor
zoover bekend tot dusverre hard
nekkig weigerde om den weg van
directe onderhandelingen te betreden.
Zeker zullen de Polen kennis hebben
gekregen van die Fransche opvatting.
In welken vorm die kennisgeving is
geschied, weten wij niet, al slaan wij
de plank niet ver mis, als wij van een
tamelijk scherpe redactie spreken.
Londen maakt bekend, dat de Britten
het been (vooralsnog) stijf zullen
houden, al spreekt het naar wij
gisteren nadrukkelijk van Britsche
zijde hoorden verzekeren vanzelf,
dat ook de Britsche regeering directe
Duitsch-Poolsche onderhandelingen
geenszins ongaarne zou zien en dat de
Britsche regeering dit ook aan War
schau heeft doen weten. De Roeme
nen, door banden van bondgenoot
schap met de Polen verbonden, ma
ken zich gereed om zich .strict neu
traal' te gaan gedragen, indien onver
hoopt toch nog een gewapend conflict
zou ontstaan. Het zwaartepunt
ligt evenwel te Moskou, en wel in het
definitieve resultaat van Von Ribben-
trop's besprekingen aldaar. Indien,
hetgeen niet ondenkbaar is, de
Duitsch-Russische niet-aanvals-over-
eenkomst uitgroeit tot een alliantie
van nog wijdere strekking, dan zullen
alle hoofdsteden opnieuw hare hou
ding moeten bepalen. Er moge dan
bij herhaling en in velerlei toonaarden
verklaard worden, dat niets de
houding van Berlijn, Londen of Parijs
zal kunnen wijzigen inzake de Pool-
sche quaestie, wie beseft, dat het gaat
om de beslissing over oorlog of vrede
en wie op de hoogte is van het .koele
klimaat' in de regionen der internatio
nale politiek, ziet in, dat zoodanige
categorische verklaringen niet ernstig
kunnen worden genomen, daar zij
slechts oogenblikkelijke beteekenis
hebben en in hoofdzaak dienen om
zoowel naar buiten als naar binnen
den indruk van vastberadenheid te
vestigen.
IRONISCH heeft een Fransch blad,
naar aanleiding van het op han
den zijn van een Duitsch-Russisch
non-aggressie-pact, de vraag gesteld,
of Rusland zich nu gaat aansluiten bij
het Anti-Komintern-Pact. Er zou in
derdaad alle reden zijn om de Duitsch-
Russische overeenkomst, gezien de
vele vervloekingen, welke Berlijn en
Moskou in den loop der laatste jaren
elkaar naar het hoofd hebben geslin
gerd, in een wonderlijk licht te plaat
sen, ware het niet, dat in Rusland zeil
in den loop van het laatste jaar niet
onaanzienlijke koerswijzigingen zijn
uitgezet. Maanden geleden schreven
wij reeds, dat de extreem-revolution-
naire elementen door Stalin zijn geëli
mineerd, terwijl ook op het stuk van
het anti-semietisme Stalin een heel
eind in Hitler's straatje is gekomen.
Reeds vóór het bericht van de komen
de Duitsch-Russische non-aggressie-
overeenkomst werd ons door een goed
kenner van Polen en Rusland gezegd,
dat het er in Rusland op begon te
lijken, dat het communisme plaats zou
maken voor een .sociaal-nationalis
tisch' stelsel. Deze typeering moge
dan lichtelijk gechargeerd lijken, zeker
is het, dat gelijk onze correspon
dent te Warschau elders in dit blad
schrijft in Rusland belangwekken
de interne veranderingen plaatsvon
den en nog op komst zijn. Mede aan
deze binnenlandsche koerswijziging is
het toe te schrijven, dat de Duitschers
en de Russen in den loop der laatste
maanden zoo betrekkelijk vlot konden
onderhandelen. En mede op grond
van dien „nieuwen koers" van het
Kremlin is het verre van uitgesloten,
dat er nog meer verrassingen met be
trekking tot de Duitsch-Russische
samenwerking in de toekomst op
komst zijn.
AAROM, zullen velen zich heb-
ben afgevraagd, gaan de
Fransch-Britsch-Russische stafbespre
kingen te Moskou misschien toch
door? De Britsche en Fransche opper-
officieren zijn althans nog niet ver
trokken. Natuurlijk wil geen der on
derhandelende partijen gaarne het
odium op zich laden, de besprekingen
te hebben verbroken. Wijders is het
geenszins ondenkbaar, dat de Russen
geen enkel bezwaar hebben en
vooral op dit oogenblik niet om bij
zonderheden nopens de plannen en de
sterkte van de Fransche en Britsche
legers, vloten en luchtmachten te ver
nemen, terwijl ook de Britsch-Fran-
sche missie alles in het werk zal stel
len om bijzonderheden nopens de
Russische weermacht te vernemen,
In afwachting van Von Ribben
trop's resultaten zullen de officieren
der Entente Cordiale dan ook ver
moedelijk rustig te Moskou blijven
logeeren. Moskou lijkt plotseling een
gastvrije stad te zijn geworden, waar
de Duitsche onderhandelaars welhaast
broederlijk in hun slaap de naaste
buren zijn van de Fransche en Brit
sche officieren. Misschien komt het
zelfs zoo ver, dat Stalin, die tijdens
de besprekingen te München in Sep
tember 1938 als quantité négligeable
werd behandeld, ditmaal om alles
weer ,goed te maken' eerlang als
bemiddelaar tusschen Londen en Ber
lijn zal optreden.
De ongerustheid der Japanners
zou in deze richting kunnen wijzen,
terwijl Stalin misschien niet ongaarne
de gelegenheid zou aangrijpen om
Hitler's politieken hartewensch, eene
DuitschBritsche verzoening, in ver
vulling te doen gaan. Misschien werkt
Hitier dan mee om Stalin's politieken
hartewensch, terugkeer tot de gren
zen van 1914, dus tot den status quo
ante bellum mundi hetwelk zou
impliceeren liquidatie van de jonge
Baltische staten en misschien zelfs
van Polen te verwezenlijken. Het
lijkt een greep in de verre mogelijk
heden, maar wie voor oogen houdt,
dat een .renversement des alliances' in
Europa zich aankondigt, beseft, dat
er aan den horizon mogelijkheden van
zeer verre strekking opdoemen. Er
zullen, alvorens de hartewenschen der
staatslieden in vervulling kunnen
gaan, echter nog heel veel booze
woorden over en weer moeten vallen.
Want nog steeds bevindt ons wereld
deel zich midden in de Poolsche
crisis. Wie dit uit het oog zou verlie
zen, zou onverantwoordelijk handelen.
Immers, deze crisis kan hoe on
waarschijnlijk zulks op dit oogenblik
ook is uiteindelijk toch nog in een
gewapend conflict ontaarden.
LONDEN, 23 Aug.
/^vFFICIEEL wordt te Londen aan Reuter bevestigd, dat Sir Neville
Henderson, Britsch ambassadeur te Berlijn, vandaag een ontmoe
ting zal hebben met Hitier.
De diplomatieke correspondent van Reuter verneemt in officieele
Britsche kringen, dat na de gisteravond gehouden bijeenkomst van het
Britsche kabinet instructies werden gezonden aan ambassadeur Hender
son, om persoonlijk een boodschap van de Britsche regeering aan den
Fuehrer over te brengen. Het verluidt, dat deze boodschap in de lijn
lag van het na den gisteravond gehouden kabinetsraad uitgegeven
communiqué. De regeeringen van Frankrijk en Polen worden op de
hoogte gehouden.
Gemeld wordt, dat Henderson vanochtend om halftien met een
vliegtuig uit Berlijn naar Berchtes gaden is vertrokken.
Sir \e\iUc Henderson j)u£tscjie Rijksminister van bui-
tenlandsche zaken Von Ribbentrop is
vanochtend om 7 uur 10 uit Koningsbergen per vliegtuig ver
trokken op weg naar Moskou, waar hij om één uur is aange
komen. De eerste Duitsch-Russische bespreking is op drie uur
des middags vastgesteld.
NAGGIAR, de Fransche ambassadeur te Moskou is gister
avond door Molotof ontvangen. Naggiar heeft gisteren
voorts bezoek ontvangen van den Poolschen ambassadeur en
van Seeds, zijn Britschen collega, alsmede van den Turkschen
ambassadeur. -
De Britsche en Fransche miésies hebben gisteren géén bespre
kingen gevoerd met de Sovjet-Russische missie.
De Britsche ambassadeur Seeds heeft voorts gisteravond ook
zelf een bezoek aan Molotof gebracht. Het doel van het onder
houd, dat een uur heeft geduurd, wordt niet onthuld.
Het werd volgens Reuter te Moskou mogelijk geacht, dat de
Britsche en Fransche militaire missies gisteren bij een bezoek
aan het Kremlin hooge Sovjet-autoriteiten hadden ontmoet. De
officieele verklaring voor het bezoek is echter, dat de delegaties
de historische gebouwen wilden bezichtigen en het museum wil
den zien- Men gelooft, dat de missies vergezeld waren door de
Sovjet-delegatie.
„Duitschland moet wel zeer in het nauw zitten,
dat het een pact met Moskou wil slu iten,"
is de Poolsche meening
BERLIJN, 23 Aug- Reu
ter heeft van gezaghebbende
zijde vernomen, dat Hitier op
Zondag 27 Augustus om elf
uur 20 te Tannenberg zijn
met spanning verwachte rede
zal houden.
De affaire-Mannheimer
AMSTERDAM. 23 Augustus.
Vandaag is door de rechtbank in
raadkamer behandeld de faillisse
mentsaanvrage van de nalatenschap
van dr. F. Mannheimer.
Daar het verzoek werd tegenge-
sproken kwam de rechtbank met de
behandeling van het request niet Re-
reed. MaandaR a.s. zal over de aan-
vraRe nader worden beslist.
WARSCHAU, 23 Aug. (PAT)
De Poolsche pers is eensgezind in
de constateering, dat het Duitsch-
Russisch niet-aanvals-pact een
uitweg van tactisch karakter
vormt in een wanhopig spel. dat
op internationaal terrein wordt
gespeeld. Het pact zou geen wer
kelijk belang hebben, aangezien
het naar Poolsche meening, in
niets verandering brengt op het
punt van de onderlinge verhou
ding der strijdkrachten in Europa
en geen enkele terugslag zal heb
ben op de houding van Po'en en
zi.Tn Westerschc bon^genooten
Wat de redenen betreft, die Moskou
en Berlijn er toe doen besluiten over
te gaan tot een part, spréékt het regee-
ringsorgaan Gazeta Polska de moo
ning uit, dat de Sovjets door dit ge
baar hun positie bij de onderbande
lingen met Engeland en Frankrijk zul
Jen versterken, doch vooral in hèt ge
schil met Japan in het Verre Oosten
Voor den Rijkskanselier is het vriend
schappelijk gebaar jegens de Sovjets
die met de algehcele kracht dei natio
naal-sociaiistische ideologie zijn be
streden, waarbij hun persoon als „an
ti-christ" der moderne tijden werd aan
gevallen, een niet geringe opoffering
welke wordt ingegeven door een uitor
ste diplomatieke noodzakelijkheid
waarvoor geen andere uitweg bestaat
Het betrof zeer zeker een nieuwe troe
in den tegenwoordigen „zenuwenoor
log", welke zonder zelfs een werke
lijkc beteekenis te hebben psyehologi
sche effecten zou kunnen opleveren.
Dergelijke effecten zullen in Polen niet
worden "bereikt.
Het groote dagblad Express Po-
rannj'i wijzende op de aankondi
ging van het pact, zegt. dat deze
een sensatie vormde. Het blad
constateert, dat Polen nooit gere
kend heeft op de mogelijkheid van
eenige samenwerking met Rus
land. Bij tal van gelegenheden
werd de aandacht van de Wetter-
•sche staten gevestigd op het feit,
dat de Sovjets geen partners in de
Europeesche politiek zijn, waarop
men zou kunnen rekenen De feiten
hebben deze those van de buiten-
landsche politiék van Polén beves
tigd. Naar het Oosten eindigt Euro
pa in Polen.
De Liberale Kurier Polski is van
meening, dat het beter zou zijn indien
de Engeischen en Franschen zich geen
illusies zouden maken met betrekking
tot Rusland, daar gevoel voor de wer
kelijkheid in iederen oorlog, met inbe
grip van den witten oorlog, de beste
bondgenoot is. Gevoel voor de werke
lijkheid zegt, dat de eenige mogelijk
heid in Oost-Europa Polen is. De troef,
welke Duitschland "!ch in den „zenu
wenoorlog" heeft verschaft, zal een
kort leven hebben.
De radicale Kurier Poranny is
van meening, dat het pact bewijst
dat de toestand in Duitschland
uiterst moeilijk is, daar dit land
zijn heiligste beginselen mét voe
ten treedt, mits dit Duitschland
de hegemonie in Europa verzekert.
Het pact zal op geen enkele wijze
verandering brengen in de politie
ke lijn van Polen, en zijn onher
roepelijke besluiten. Wie daarop
zou rekenen, begaat een ernstige
dwaling.
De Warszawski Dzicnnik Narodowy,
bet orgaan der nationalistische oppo
sitie, wijst er op, dat Rijkskanselier
Hitler jaren lang een belangrijke
plaats innam als bestrijder van het
communisme, verdediger der Europee
sche beschaving tegen bet bolsjewisme
en zijn aanvallen in 193S tegen Tsje-
cho-Slowakije nog -cchtvaardigde met
de beschuldiging dat dit ..in het hart
van Europa de agent was van het
bolsjewisme." Na Münchcn heeft de
Duitsche pers met veel uphef aange
drongen op dc terugdringing van Rus
land naar Azië. Ilct communisme en
het Hitlerisrne stonden in Spanje te
genover elkander. Stalin heeft alle
voorstanders van samenwerking met
Duitschland den dood ingejaagd. Mil
le heeft Duitschers, die verdacht wer-
rV'i van commnmsHsrbe symnnt'-'e 'n,
verv-igd. Alles is thans echter omge
keerd l
Prof. dr. PI. T. Obbink
uitgenoodigd den dienst
te leiden
V GR A VEN HA GE, 23 Aug.
A] AAR wij vernemenbe-
V staat het voornemen, de
doopplechtigheid van Prinses
Irene in de Nieuwe Kerk te
Amsterdam te doen plaats
vinden op Donderdag 14 Sep
tember a.s. De hofprediker,
profdr. H. T. Obbink, is uit-
genoodigd dezen dienst te
leiden.
Prof dr. H. T. Obbink. die uitgenoo-
I digd is de doopplechtigheid van Prinses
I Irene te leiden
Prinses Irene maakt het
eveneens goed
ET volgende bulletin werd
aan het A.N.P. verstrekt:
De gezondheidstoestand van
II. K. H. Prinses Juliana is uitste
kend. H. K. H. heeft thans weer
het normale leven hervat.
De zorg voor Prinses Irene, die
het eveneens uitstekend maakt, is
verder overgedragen aan dr. Car-
stens.
(w.g.) Dr J.DF CiROOT
Soestdijk, 23 Augustus 1939.
Naar wij vernemen is dit het
laatste bulletindat uitgegeven
wordt.
Weerverwachting
geldig van hedenavond tot
morgenavond ongeveer 19 u."-
Zwakke veranderlijke wind.
Helder tot licht of half be
wolkt. Droog weer behoudens
kans op onweer vooral in hel
Oosten. Weinig verandering
in temperatuur.
