Men beginne bij
het begin
VELEN IN LONDEN
BESPREKINGEN
WENSCHEN
DE EEMLANDER
Maandag 22 Juli 1940 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a 39e Jaargang No. 19
DE TAAK VAN
DE PERS
Nederlandsche kinderen naar de Ostmark
Lord Halifax zal het Britsche regeerings-
standpunt ten aanzien van Hitiers
Rijksdagrede bekend maken
Radio-antwoord op
Hitiers beroep
Zweedsch schip op
mijn geloopen
Moeilijkheden in
de Deensche
regeering
Nieuw Japansch
kabinet
AMERSFÖORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week f 0 15
Binnenland tranco per post per 3 maanden 2 85- Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
PRIJS DER ADVERTEfiïlEN van 4 regels 11.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertcnticn voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regel*
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
CECTARISME is thans
uit den booze. Concen
tratie van maatschappelijke en oeco-
nomische krachten is meer dan ooit
noodzakelijk. j_)e staatkundige .ver
nieuwing', die reeds van den eersten
dag na de capitulatie af vele gemoe
deren heeft beziggehouden, is een
vraagstuk, dat eerst later aan de orde
kan en moet komen. Pas als de sociaal-
oeconomische fundamenten zijn ge
legd, pas als de oogen van de breede
massa des volks zijn opengegaan voor
de nieuwe mogelijkheden en noodzake
lijkheden, breekt het tijdstip aan om
aan de staatkundige overkapping van
de Nederlandsche volksgemeenschap
te gaan bouwen. Voorloopig heeft het
Nederlandsche volk een legale Duit-
sche bezettingsoverheid. Zoolang deze
in het land blijft, heeft het geen zin om
den tijd te verdoen met het opzetten
van politieke constructies. Immers, pas
bij of na haar vertrek kan beoordeeld
worden, welken internationalen status
Nederland heeft, welke grenzen ons
land zal hebben en hoe dan de .poli
tieke stemming' hier te lande zal zijn.
Doch reeds thans is het mogelijk om
de grondslagen te leggen voor een
hecht vereend, in maatschappelijk op
zicht deugdelijk georganiseerd Neder-
landsch volk, dat in staat en bereid is
om na het sluiten van den vrede zijn
functie in ons werelddeel naar behoo-
ren te vervullen.
TVTEDERLAND is de laatste decen-
nia geweest een land met veel
politieke partijen en met veel geloofs
belijdenissen. Voorts kenden wij
sportorganisaties, zuigelingenconsul-
tatiebureaux, drankbestrijdersvereeni-
gingen, boerenbonden, zuivelfabrie
ken. fokvereenigingen, muziekcorpsen,
padvinders- en andere jeugdvereni
gingen, ja wat al niet voor verenigin
gen en organisaties, op confessionee-
len of politieken grondslag, dan wel
met confessioneelen of politieken in
slag. Op dit punt is er heel veel te
doen, heel veel te concentreren. Het
is, om een voorbeeld te noemen, niet
noodig, dat, ook in kleiner gemeen
ten, verenigingen als het Groene
Kruis en het Wit-Gele Kruis naast
elkaar werken. Indien deze vereni
gingen fusionneeren, kan er met de
beschikbare middelen en krachten
meer bereikt worden dan tot dusverre
het geval was. Concentratie betee-
kent in gevallen als het hier genoem
de voorbeeld rationalisatie en oecono-
mischer werkwijze. Wil men een an
der voorbeeld? Welaan dan. Het is
niet noodzakelijk, dat er hier te lande
Protestantsche. Roomsch-Katholieke
en Onafhankelijke werkgevers- en
werknemersorganisaties zijn voor de
zelfde bedrijfstakken. Hoe zou de -
om ons hiertoe te beperken sociale
taak van deze organisaties niet groot-
scher en doeltreffender ten uitvoer
kunnen worden gelegd, indien deze
organisaties met elkaar fusies aangin
gen, zoodat hunne acties voortaan ge
concentreerd en gericht op één doel
zouden geschieden? Het spreekt van
zelf. dat wij de bestaande confessio-
neele verschillen hiermede niet aantas
ten. Vrijheid van godsdienst is een te
hoog goed. Maar onjuist is het en
schadelijk voor de volkskracht, dat de
godsdienst en ook zij het in iets
mindere mate de politiek in alle
mogelijke organisaties en vereenigin-
gen, die noch met godsdienst, noch
met politiek iets te maken hebben
zeggenschap willen hebben en muren
tusschen Nederlandsche volksgroepen
optrekken. Het vraagstuk, dat wij
hier aansnijden, heeft reeds vele pen
nen in beweging gebracht, ook in
voorbije jaren. Doch thans is het zaak.
dat er een oplossing voor wordt ge
vonden. En die oplossing is in twee
woorden samen te vatten: Concentra
tie en fusie.
YV IJ ontveinzen ons geenszins,
dat eene dergelijke breed op
gezette Nederlandsche concentratie
beweging veel tegenstand zal onder
vinden. Toch zijn wij er evenzeer van
overtuigd, dat velen, die met hart en
ziel de bestaande „veelheid" aanhan
gen, bij rustig nadenken en op grond
van de overweging, dat het hier gaat
om het heil van ons volk. bereid zul
len zijn om het groepsbelang vrijwil
lig ondergeschikt te maken aan het
nationale belang. Op den grondslag
van redelijk overleg en van offerbe
reidheid is er door de diverse Neder
landsche groepen eigener beweging
reeds in deze „bezettingsphase" heel
veel voor het volk als geheel te doen.
„Wie niet geeft wat hij heeft, is niet
waard dat hij leeft." aldus eene oud-
vaderlandsche zegswijze. Meer dan
ooit tevoren in onze geschiedenis zijn
die woorden thans van kracht.
j OT slot van deze beschouwing
een enkel woord over de taak van
de Nederlandsche pers ten deze. Ons
voorlichtingswezen kan in het huidig
tijdsgewricht heel veel doen om het
volk voor te bereiden op de taak, die
het wacht na het sluiten van den vre
de. De pers kan, op het stuk van
concentratie, beginnen met het voor
beeld te geven. Zij moet dit eigener
beweging doen en haar interne orga
nisatie zoodanig wijzigen, dat zij eens
gezind en als één man de belangen
van het Nederlandsche volk kan be
hartigen. Ons volk heeft thans geen
behoefte aan partij- of confessioneele
bladen. Ook niet aan advertentiefui
ken. Het volk roept om Nederland
sche couranten! Nederlandsch in de
zen zin, dat zij het geheele volk den
weg wijzen naar Nederlands toe
komst en dat zij het volk tevens wij
zen op de realiteit en op 's volks
reëele belangen. Wij pleiten hier niet
voor een om dit veel misbruikte
woord dan nog eens te gebruiken
gelijkgeschakelde pers naar den vorm
of naar den inhoud, maar wel voor
een gelijkgeschakelde pers wat het
doel, het nationaal-Nederlandsche
doel betreft. Moge de pers deze na
tionale taak zoowel tijdig en richtig
verstaan als ten uitvoer leggen!
De Rijkscommissaris, drSeyss-lnquart drukt den naar de Ostmark vertrek-
kenden Nederlandschen kinderen vriendelijk de hand
Zaterdag en Zondag zijn uit Den Haag en Rotterdam de eerste treinen met Nederlandsche kinderen naar de Ostmark
vertrokken, waarbij te Rotterdam de Rijkscommissaris Rijksminister Seyss-lnquart de vertrekkenden persoonlijk uitge
leide deed. Een laatste groet voor het coupé-raam.
STAPPEN VAN LLO YD GEORGE EN HERTOG VAN WINDSOR
LONDEN, 22 Juli (D.N.B.). Naar verluidt zal de Britsche mi
nister van buitenlandsche zaken. Lord Halifax, hedenavond in een
radiorede voor het Britsche rijk en de Vereenigde Staten een stand
punt bepalen ten aanzien van de Rijksdagrede van Hitier. De diplo
matieke medewerker van de Times is van meening, dat Lord Halifax
slechts herhalen kan, hetgeen reeds gezegd is, aangezien Engeland
vast besloten is den oorlog voort te zetten, vooral daar de leiding
der Britsche weermacht geen reden en ook geen geneigdheid heeft
om wijziging te brengen in haar tot dusverre ingenomen „rustige
houding vol vertrouwen". Een soortgelijke gedachtengang vindt men
terug in een hoofdartikel van de Times.
In de Engelsche hoofdstad doen sedert Zaterdag, naar de Zweedsche bladen
uit Londen melden, de meest uiteenloopende geruchten en veronderstellingen
de ronde, vooral in verband met het feit, dat Lloyd George terstond na de rede
voering van den Fuehrer een audiëntie bij den Koning heeft aangevraagd en
gepleit heeft voor onderhandelingen met de spilmogendheden. Ook de hertog
van Windsor zou een soortgelijk standpunt hebben uiteengezet in een -telegram
aan zijn broeder, den Koning.
Bovendien vertelt men in Londen, dat invloedrijke kringen der
City eveneens trachten hun invloed te doen gelden, opdat de regee
ring ten minste een bestudeering der eventueele vredesvoorwaarden
in nadere overweging zal nemen. Lloyd George zou, naar verder
beweerd wordt, de laatste acht en veertig uur reeds veertig Lager
huisleden voor zijn standpunt hebben gewonnen.
TIJDENS een radiouitzending
in de Duitsche taal over Hit
ler's vredesaanbod heeft de om
roeper van de British Broadcas
ting Corporation verklaard: „Wij
wijzen uw beroep van de hand.
Ons motief is onze natio
nale kracht, onze eergevoelens,
ons rechtvaardigheidsgevoel en
ons verantwoordelijkheidsbewust-
zijn tegenover de wereld".
De Londensche dagbladen geven open.
lijk uitdrukking aan hun teleurstelling
over het feit, dat de Britsche regeering
toegegeven heeft aan de Japansche
eischen. De dagbladen spreken de hoop
uit, dat de tijd er toe zal bijdragen een
'rede tot stand te brengen op den grond-
lag van de Chineesche onafhankelijk
heid.
De Roemeensche bladen schrijven uit
voerig over de rede van den Führer en
zijn appèl aan het verstand van Enge
land. Porunca Vremi schrijft: De rede
van den Führer is een laatste beroep op
het verstand van Engeland. Engeland
staat thans voor het tragische alternatief
vrede te sluiten of den oorlog voort te zet
ten. De voorwaarden tot een voortzetting
van den oorlog zijn voor Duitschland
buitengewoon gunstig. Het geheele vaste
land van Europa staat thans aan de zijde
van het Rijk. Thans komt de vraag naar
voren of Groot-Brittannië het verstand
zal bezitten, waarop de Führer een be
roep heeft gedaan.
Ordinea verklaart: De Führer heeft een
nieuwe ridderlijke geste gedaan en staat
met een zuiver geweten voor de geschie
denis. voor zijn volk en het Engelsche
volk. De leiders van Engeland zijn ver
antwoordelijk voor de rampzalige gevol
gen van een nieuwen veldtocht. De rede
van Hitler is het resultaat van een zeer
hooge politieke opvatting, die men eerst
na beëindiging van het conflict met En
geland in haar geheel zal kunnen waar-
deeren.
Ook de Spaansche bladen van Zondag
staan geheel in het teeken van den Füh-
rerrede. Vanguardia schrijft boven zijn
commentaar: „Hitier maant Engeland
verstandig te zijn". Het is het laatste ap
pèl, zoo schrijft het blad verder, en Enge
land begaat een geweldige vergissing,
Lloyd George, de Nestor van het La
gerhuis. die volgens berichten uit
Londen aandringt op besprekingen
met Duitschland.
indien het deze laatste mogelijkheid ver
werpt. Het appèl van den Führer op het
verstand stemt overeen met de fundamen-
teele grondbeginselen van de politiek van
Adolf Hitler. Het is mogelijk, dat de te
genwoordige Engelsche regeering niet wil
luisteren naar deze rede. Het is echter ze.
ker, dat de rede op hot Engelsche volk
den sterksten indruk heeft gemaakt.
„Hitier toont in zijn oproep tot vrede
den eerlijken wil om verder bloedvergie
ten en een verdere vernietiging van waar
den te vermijden", aldus het te Sjanghai
verschijnende Amerikaansche blad China
Press. Het blad is er van overtuigd, dat
ook in Engeland stroomingen aanwezig
zijn, die den vrede willen omdat alleen
daardoor nog een redding van Engeland
mogelijk is. In de hoop, dat het einde van
den Europeeschen oorlog een ophelde
ring van het conflict in het. Verre Oosten
zal bespoedigen, betoogt de nationalisti
sche Chineesche pers, dat Engeland, dat
thans de beslissing over oorlog of vrede
in handen heeft, ook den plicht heeft het
vredesaanbod ernstig te onderzoeken.
STOCKHOLM, 22 Juli (D.N.B.)
Naar het Zweedsche telcgraafagent-
schap meldt, is het Zweedsche s.s.
„Grethe" Zondag ten Z.W. van het
lichtschip „Drugden" in de Sont tus
schen Denemarken en Zweden op een
mijn geloopen. Een lid der bemanning
werd gedood en twee man werden ge
wond. De kapitein en de eerste stuur
man bevinden zich nog aan boord. Het
ongeluk geschiedde in Deensch vaar
water. Naar aanleiding van het ge
beurde hebben de Zweedsche autoritei
ten tegen het mijnengevaar in het
vaarwater tusschen Denemarken en
Zweden gewaarschuwd.
KOPENHAGEN. 22 Juli (D.N.B.). -
Het orgaan van de nationaal-socialisti-
sche arbeiderspartij van Denemarken,
Faedrelandet, schrijft over meenings-
verschillen, die zich zouden hebben
voorgedaan in de Deensche regeering.
vooral tusschen den minister van bui
tenlandsche zaken en dien van handel.
De levensduur van de volksfrontrcgee-
ring zou volgens het blad beperkt zijn
en Stauning zou het voornemen hebben
den koning aan te bevelen een zuiver za
kenkabinet te vormen.
Staatsminister Stauning heeft de fi-
nancioele commissie van het Folketing
voorgesteld een perssecretariaat in te
stellen bij het staatsministerie. Ter mo
tiveering zette hij uiteen, dat het bij ver
schillende gelegenheden vvenschelijk is
gebleken, dat bij het staatsministerie een
voor alle ministeries mot uitzondering
van dat van buitenlandsche zaken wer
kend gemeenschappelijke inlichtingen
bureau wordt aangesloten. Het ministe
rie van buitenlandsche zaken heeft een
eigen persbureau.
De Deensche miester van justitie
heeft een voorstel ingediend in den vorm
van een toevoeging aan het Deensche
wetboek van strafrecht, tegen de ver
spreiding van voor Denemarken schade
lijke berichten. Het ontwerp stelt gevan-
genisstraffen tot een jaar en in geval van
verzachtende omstandigheden geldboe
ten op de publicatie van mededeelingen,
die in staat zijn de belangen van Dene-
merken in zijn verhouding tot het bui
tenland te schaden.
TOKIO, 22 Juli (Stefani). Vorst
Konoyo zal heden den keizer de lijst
aanbieden van het nieuwe kabinet, dat
als volgt is samengesteld: Kcmoye, mi
nisterpresident, Yosoeke Matsoeoka, mi-
nieter van buitenlandsche zaken en mi
nister van overzeesche zaken. Eijo
Yasooi, minister van binnenlandsche
zaken en minister van sociale zaken,
Isao Kajada, minister van financien,
generaal Hideki Tojo, minister van >or-
log, vice-admiraal Zengo Yosjida, minis
ter van marine, Akira Kazami, minister
van justitie, KoenihikQ Hasjida, minis
ter van onderwijs, Tadadasoe Isjigoero,
min. van landbouw en boschwezen. Ichi-
zo Kobajasji, minister van handel en
industrie, Sjozo Moerata, minister van
verkeer en spoorwegen, Naosji Hosjino,
minister zonder portefeuille. De Gou
verneur van het district Nagano is be
noemd tot secretaris-generaal van het
kabinet.
In de pers en in politieke kringen in
Japan is het kabinet Konoye gunstig
ontvangen. De Tokio Nitsji Nitsji spreekt
de verwachting uit, dat daden nu ein
delijk in de plaats van woorden zullen
treden. Het volk heeft al te lang moe
ten luisteren naar nietszeggende regee-
ringsverklaringen en eischt thans een
duidelijk programma. Als bijzonderheid
zoo schrijft het blad moge gelden,
dat vier leden van het nieuwe kabinet
uitstekende kenners zijn van Mantejoe-
kwo. In het, hijzonder geldt d.it van den
nieuwen leider van het ministerie voor
ontwerpen, Hosjino die bekend is al6 'n
geestdriftig voorstander van een Oost-
Aziatisch economisch blok. Hetzelfde
kan men zeggen van den minister van
buitenlandsche zaken Matsoeoka en van
de ministers van oorlog en handel. Hoe
wel uitgesproken vertegenwoordigers
van de hernieuwingsbeweging in het
kabinet ontbreken is het volgens dit
blad waarschijnlijk dat de minister
president gaandeweg vertegenwoordi
gers van de nieuwe eenheidspartij, die
binnenkort zal worden opgericht, bij het
kabinet zal betrekken.
DE VERLIEZEN DER NOORSCHE
SCHEEPVAART
OSLO, 22 Juli (D.N.B.) Naar het
Noorsche telegraafagentschap meldt,
publiceeren de Noorsche reeders een
lijst, van de verliezen aan scheepsruim-
te sedert 9 April. Do lijst bevat de na
men van 17 Noorsche koop\aardijsche-
pen, in totaal metende 68.699 ton, die
onder Britsche controle stonden. Van
de bemanningen zijn 55 leden om het
loven gekomen.
VERBOD TOT OPRICHTEN VAN
VEREENIGINGEN IN BELGIE
BRUSSEL, 22 Juli (D.N.B.) Krach
tens een verordening van den mili
tairen bevelhebber in België en Noord-
Frankrijk is het oprichten van ver-
cenigingen en politieke partijen tot
nader order in België verboden.
DE VERDUISTERING
Zonsondergang 21.5S.
Zonsopgang 5.44 uur.
fZooals men weel is teder een ver
plicht tusschen zonsondergang en
zonsopkomst te verduisteren
