Nieuw K.L.M.-gebouw
tijdelijk bewoond
door Sociale Zaken
Etalage-speld op Duitschen
soldaat afgeschoten
U Yi H k
„EEN KINDERLIJKE GRAP"
De dader krijgt twee
maanden
hechtenisstraf
Het verlagen van
loonen
en salarissen
HET DRAMA
TE RODEN
Het bevaren van
de rivier
mondingen
Toespraak van
den directeur
A. Plesman
Duitsche troepen
defiieeren
door Rotterdam
BOMMEN NABIJ
DRACHTEN
2e BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DINSDAG 3 SEPTEMBER 1940
248 r.
Zitting van het Duitsche
Krijgsgerecht te
Schiedam
SCHIEDAM, 2 Sept. Toen op
den ochtend van den achttienden
Juni een troep Duitsche soldaten
door de Hoogstraat te Schiedam
trok. werd een der soldaten plotse
ling getroffen door een scherp voor
werp. dat een bloedende wonde ver-
'oorzaakte aan zijn wang. Onmiddel
lijk werd de straat afgezet en een
onderzoek ingesteld naar de her
komst van het projectiel. In den
loop van den middag was de ar
restatie van een bediende van een
kleedingmagazijn het aanvankelijk
resultaat van dit onderzoek.
Deze jongeman bekende ook inder
daad door middel van een elastiekje een
kromgebogeh speld van groot formaat,
een z.g. étalage-speld, afgeschoten te
hebben op de voorbijmarcheerende Duit
sche soldaten, doch al spoedig bleek,
dat hij déze bekentenis deed om zijn
chef. den 28-jarigen filiaalhouder A. J.
M. S. uit de handen van de Duitsche
justitie te houden. Deze bleek de wer
kelijke dader te zijn. Hij had zijn be
diende voor hem laten opkomen, omdat
hij dacht, dat deze er in verband met
zijn jeugd wel met een geldboete zou
afkomen, welke hij dan zou betalen.
Hedenmiddag heeft het Duitsche
krijgsrecht deze zaak in een ten stad-
huize gehouden zitting berecht. De
krijgsraad werd gepresideerd door
kriegsgerichtsrat dr. Dobrschuetz en be
stond verder uit majoor graaf Hardenl
berg en den soldaat Tannhaeuser. Aan
klager was kriegsgerichtsrat dr. Ram-
pacher. Aan S. was ten laste gelegd, dat
hij met voorbedachten rade door mid
del van een gevaarlijk werktuig licha
melijk letsel heeft toegebracht aan een
lid van de Duitsche weermacht.
Verdachte voerde aan. dat hij niet de
bedoeling heeft gehad op het gezicht-
te schieten.
President: Heb je dien onzin wel eens
meer uitgehaald?
Verdachte vertelde, dat hij eerst op
honden schoot, die het portiek bevuil
den, later schoot hij op voorbijgangers
en tenslotte heeft hij nog twee of drie
keer op Duitsche soldaten geschoten.
President: Dat doet toch geen ge
trouwde man? Wel een kind van zes
jaar en dan krijgt hij een pak op zijn
broek.
Uit het verdere verhoor bleek, dat
verd. geen aanslag in den politieken
zin van het woord heeft willen ple
gen. Uit het onderzoek was komen
vast te staan, dat hij gunstig bekend
stond en zich in het geheel niet met
politiek ophield, hetgeen ter zitting
werd bevestigd door den Schiedam-
schen inspecteur van politie J. A.
Schotvanger.
De aanklager, dr, Rampacher, vestig
de er de aandacht op, dat als dit eer
politieke aanslag geweest zou zijn, het
gerecht de doodstraf zou kunnen opleg
gen. Nu was het slechts gemeene
scherts, welke bovendien nog een leu
gen tengevolge had. Om een voorbeeld
te stellen en tevens om het verd. af te
leeren dergelijke grappen uit te halen,
eischte dr. Rampacher een gevangenis
straf van drie maanden, echter met af
trek van de voorloopige hechtenis van
zes weken.
Het gerecht ging daarop in raad
kamer, waarna onmiddellijk de uit
spraak volgde. Verdachte werd ver
oordeeld tot een hechtenis van twee
maanden met aftrek van de voor
loopige hechtenis. In de uitvoerige
motiveering van het vonnis werd er
de aandacht op gevestigd, dat de
daad zeer ernstig is, omdat daar
door een onderdeel van de Duitsche
weermacht werd gekrenkt.
De daad werd evenwel niet als een
aanval opgevat, omdat het een kin
derlijke grap was van een nog niet rij
pen man. Daarom was de straf zoo mild.
Verd. zeide tenslotte nog zijn veront
schuldigingen te willen aanbieden, zoo
wel aan de Duitsche weermacht in het
algemeen, als aan het slachtoffer, der
getroffen soldaat in het bizonder.
Bevoegdheid aan rijks
bemiddelaars
s-GRAVENHAGE. 2 Sept. Ver
schenen is het eerste uitvoeringsbe
sluit van den waarnemenden secre
taris-generaal van het Departement
van Sociale Zaken ingevolge de ver
ordening van den rijkscommissaris
voor het bezette Nederlandsche ge
bied betreffende het verbod van ver
laging van loonen en salarissen.
Hierin wordt bepaald:
1. Het college van rijksbemiddelaars
is bevoegd tot het verleenen van een
vergunning lot verlaging van loonen en
salarissen. De vergunning kan ook wor
den verleend voor bij collectieve ar
beidsovereenkomst geregelde loonen en
salarissen.
2. De vergunning wordt slechts ver
leend. indien de economische omstan
digheden dit noodzakelijk maken en de
verlaging met het oog op de sociale po
sitie van de betrokkenen toelaatbaar is.
Artikel 2
(1) Verzoeken om vergunning worden
schriftelijk bij het college van rijksbe
middelaars ingediend. Zij moeten vol
doende gemotiveerd zijn.
(2) De vergunning kan voor een be
paalden tijd en voorwaardelijk worden
verleend I)e beslissing wordt den werk
gever schriftelijk medegedeeld. Een af
schrift wordt gezonden aan het bevoeg
de districtshoofd der arbeidsinspectie.
De werkgever is verplicht de betrokke
nen terstond met de beslissing in kennis
te stellen.
Artikel 3.
1. De werkgever is verplicht aan het
college van rijksbemiddelaars op diens
verlangen alle gegevens te verstrekken,
welke noodig zijn voor de behandeling
van het verzoek tot verlaging van loo
nen en salarissen.
2. Voordat vergunning tot. verlaging
van bij een collectieve arbeidsoverecn-
koomst geregelde loonen en salarissen
verleend wordt, wordt aan de bij deze
collectieve arbeidsovereenkomst betrok
ken partijen gelegenheid geboden hun
standpunt uiteen te zetten.
Artikel 4.
L Het hoofd of de bestuurder van
een onderneming of de persoon, die een
vrij beroep uitoefent, die. ingeval daar
voor een vergunning noodig is, zonder
vergunning geldende loonen of salaris
sen verlaagt, is strafhaar. Het feit wordt
beschouwd als overtreding en wordt ge
straft met hechtenis van ten hoogste
drie maanden of geldboete van ten
hoogste drie duizend gulden.
2. Met de opsporing van een in het
eerste lid strafbaar gestelde handeling
zijn behalve de in artikel 141 van het
wetboek van strafvordering genoemde
personen ook belast de ambtenaren'der
arbeidsinspectie.
Artikel 5.
Dit uitvoeringsbesluit treedt in wer
king op den dag van afkondiging.
BOERDERIJ AFGEBRAND
BALK. 2 September. Hedennacht is
alhier de kapitale boerderij van den
heer Voichteloo tot den grond afge
brand. De geheele inboedel en de hooi
oogst van 1010 gingen verloren. De in
woners konden zich met groote moeite
in veiligheid brengen. De brand is onf
staan door hooihroei. ;Verzekering dekt
de schade.
CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE
KERK
Beroepen te Wormerveer cand. W. de
Graaf te Li£se.
Verloofde van het meisje bracht
haar om het leven
Dader pleegt zelfmoord
RODEN, 2 Sept. De dader
van den moordaanslag op het
22-jarig meisje E. Meyer is de
32-jarige verloofde van het slacht
offer, H. B. Het meisje heeft gis
teren de verloving uitgemaakt,
hetgeen B. zoo buiten zichzelve
bracht, dat hij *het meisje bij de
keel greep en door wurging om
het leven bracht.
Na zijn daad heeft B. de vlucht ge
nomen. Tot nu toe heeft men nog geen
spoor van den man gevonden. Vermoed
wordt, dat hij zich van het leven heeft
beroofd. Het water in de omgeving van
de plek. waar de moord is gebeurd,
wordt afgedregd.
In dén loop van den middag heeft
men het lijk van den 32-jarigen H; B.
gevonden.
Beperking voor vaartuigen, die
voor sport, genoegen of
uitstapjes dienen
's-GRAVENHAGE, 2 Sept. Het
verordeningenblad bevat een veror
dening van den Rijkscommissaris
voor het bezette Nederlandsche ge
bied, houdende beperking ten aan
zien van het bevaren van het gebied
der Schelde- en Rijnmondingen.
Hierin wordt bepaald:
Als gebied, waarvoor de beperking in
den zin van deze verordening geldt,
moeten alle wateren, waar eb en vloed
gaat, worden beschouwd die:
L Ten Zuiden door den Zuidelijken
oever van de Westerschelde;
2. ten Noorden door het Haringvliet
en het Hollandsch Diep tot voorbij Wil
lemstad;
3. in het Noordwesten door de zee be
grensd worden.
Vaartuigen mogen het gebied
waarvoor de beperking geldt, niet
bevaren, wanneer het varen uitslui
tend of overwegend bedoeld is als
sport of genoegen, of tot het maken
van uitstapjes dient.
Vaartuigen die uitsluitend of over
wegend voor sport, genoegen of uit
stapjes dienen, mogen alleen dan in
bedoeld gebied liggen, wanneer de
inrichtingen tot voortdrijving door
het wegnemen van onderdeelen on
klaar zijn gemaakt en de zeilen van
boord gehaald zijn.
Komen in het gebied, waarvoor de be
perking geldt, varende vaartuigen, die
rle Duitsche oorlogsvlag voeren, in
zicht, dan moet e'k ander varend vaar
tuig terstond zoo ver mogelijk naar den
uitersten rand van het vaarwater gaan.
Degene, die aan boord de leiding
heeft, zijn plaatsvervanger, de roergan
ger en de loods van een vaartuig wor
den, wanneer door hun schuld hun
vaartuig zoo wordt bestuurd, dat in
strijd wordt gehandeld met de voor
noemde voorschriften, gestraft met
hechtenis van ten hoogste zes weken en
met geldboete van ten hoogste vijfdui
zend Rijkstnark of met een dezer straf
fen. Met dezelfde straffen wordt de
eigenaar van een vaartuig en degene,
die een vaartuig daadwerkelijk onder
zich heeft, gestraft, wanneer deze in
strijd handelt met het voorschrift, dat
de inrichtingen tot voortdrijving on
klaar moeten zijn gemaakt.
Tn ernstige gevallen wordt gevange
nisstraf (Duitsch recht) uitgesproken.
Ook kan het vaartuig verbeurd ver
klaard worden.
leder feit, gepleegd in strijd met de
voorschriften van deze verordening, is
een delict, als bedoeld in de verorde
ning nö.. 12/1940 van den Rijkscommis
saris voor het bezette Nederlandsche ge
bied.
Andere strafrechtelijke voorschriften
/K spreek den wensch uit, dat
de tijd moge komen, dat de
K.L.M. weer kan werken, dat de
vliegtuigen van de K.L.M. Neêr-
lands vlag in de lucht hoog hou
den en dat zij zich over alle zeeën
en continenten zullen vertoonen,
dat de arbeid tot onze maatschap
pij moge terugkeeren en dat uit
de asch van den eersten K.L.M.-
phoenix een nieuwe vogel zal
verrijzen, mooier en krachtiger
dan degene, die door den gloed
van oorlogsgeweld werd ver
schroeid.
Het was de K.L.M.-directeur; de heer
A. Plesman, die aldus sprak gistermor
gen bij de voltooiing van het nieuwe
kantoorgebouw aan den Raamweg te
Den Haag een gebouw dat helaas
voorloopig niet aan de oorspronkelijke
bestemming zal beantwoorden.
Het K.L.M.-bedrijf ligt volkomen stil.
De eens zoo prachtige burgerluchtvaart
die ons kleine land tot ver van hier
naam en kleur gegeven heeft, is op non-
actief gezet en het wachten is op betere
tijden.
Tot zoolang vindt het departement
van Sociale Zaken er een tijdelijke huis
vesting en heeft de heer Plesman. bij
de voltooiing, het gebouw voorloopig
toevertrouwd aan de zorgen van ge
noemd departement, welks waarnemend
secretaris-generaal, ir. R. A. Verwey,
mede bij deze eenvoudige plechtigheid
aanwezig was.
Tot den kleinen kring van genoodigden
die zich in de door heerlijk zonlicht door
straalde cantine verzameld had, behoorden
o.m. de heer en mr. dr. D. A. P. N. Kooien
voorzitter van den Raad voor de Lucht
vaart; van der Heyden, inspecteur van
den Rijksluchtvaartdienst; staatsraad mr
D. Kan en van de K.L.M.-gezagvoerders
zagen we heeren Geysendorffer en Sillevis.
K.L.M en Sociale Zaken
T N zijn toespraak, waarmede de
A heer Plesman deze korte plech
tigheid inleidde, en die wij in can
deel van onze vorige oplaag reeds
vermeldden, wees hij er op, dat er
de laatste vijftig jaar steeds meer
aandacht is besteed aan sociale za
ken, welke voornamelijk ten doel
hadden, om de werkende massa zoo
danig te verzorgen, dat zij niet al
leen een onbezorgde toekomst tege
moet ging, maar bovendien vreugde
in den arbeid hebben zou.
Helaas zoo ging de heer Plesman
voort zijn de verhoudingen in de we
reld zoodanig geworden, dat eigenlijk
het aanvankelijk gestelde doel ten zeer
ste moest worden uitgebreid om de ar
beiders, die niet aan het productie-pro
ces konden deelnemen dus de werk-
loozen te verzorgen. Van de eene
moeilijkheid verviel men daardoor in
de andere en de heer Plesman sprak
daarom den wensch uit. dat de sociale
bemoeiingen weer spoedig tot hun oor
spronkelijke doel zouden kunnen wor
den teruggebracht. Hij. dankte allen die
aan den'bouw van dit moderne kan
toorcomplex hun beste krachten heb
ben gegeven en herdacht hen. die den
K.L.M. sedert de eerste steen op 1? Mei
1939 werd gelegd, door den dood zijn
ontvallen, onder wie de voorzitter van
blijven van kracht, voor zoover deze
niet met deze verordening in strijd zijn.
Deze verordening geldt nie{ voor vaar
tuigen, welke de Duitsche oorlogsvlag
voeren of met bijzondere toestemming
van den bevelhebber der Duitsche
marine in Nederland in meerbedoeld
gebied mogen varen of liggen.
Deze verordenng is vandaag in wer
king gelreden mot uitzondering van de
bepaling ten aanzien van het onklaar
maken van voortdrijvingsinrichtingen.
Dit voorschrift treedt 10 September a.s.
in werking.
den Raad van commissarissen, de beer
Paul May.
De heer Plesman besloot aldus: Het
is mij in de laatste maanden gebleken,
hoe velen den dag verbeiden waarop zij
de vertrouwde klanken van de Neder
landsche burgerluchtvaart weer zullen
hooren* den dag vooral, daarop de
machtige snaar weer bespeeld zal kun
nen worden, welke ons land met de
ovcrzeesche gewesten verhond en wel
ker muziek alle Nederlanders, zonder
uitzondering, altijd diep heeft getroffen.
Dan zal ook de dag gekomen ziin. dat
het verlangend personeel der K.L.M.
weer terugkeert naar zij" werkplaatsen
eri kantoren en zijn plaats zal innemen
in dit gebouw.
Korte toespraak van den
waarn. secretaris-generaal
DE waarnemend secretaris-generaal,
waarnemend hoofd van het departe
ment van Sociale Zaken, ir. R. A. V e r-
ir e y, heeft de rede van den heer Plesman
beantwoord met een korte toespraak, waar
in hij de K.L.M.-directie dankte voor de
ingebruikgeving van dit fraaie gebouw en
gewaagde van den goeden naam welke de
K.L.M. ons land in de wereVd heeft gege
ven. Spr. hoopte dat de toekomst spoedig
zoo zal zijn, dat de K.L.M. in dit. haar
eigen, fraaie gebouw, haar prachtige werk
zal kunnen voortzetten. Intusschen zal er
in dit gebouw voor worden gezorgd, dat
gewerkt wordt aan de verrijking en ver
hooging van de volkswelvaart van het
heele Nederlandsche volk.
Het gezelschap maakte vervolgen Sen
rondgang door het gebouw, dat reeds
door de ambtenaren van het departe
ment van Sociale Zaken is betrokken.
Het gebouw, dat op een fundéering wel
ke den vorm van een betonnen doos
heeft, rust, heeft aan de Raamwegzijde
een fraaien hoofdingang. Hot heele
pand is opgetrokken uit staal, beton en
glas en biedt daardoor volop gelegen
heid voor het inlaten van licht en fris-
sche lucht. Van elke etage heeft men
vanuit de kantoorlokalen een prachtig
uitzicht op de omgeving, een omgeving
welke ongetwijfeld velen tot nieuw werk
zal inspireeren.
Eenige cijfers
F.T gebouw heeft vier verdie
pingen welke allen op dezelfde
wijze zijn ingericht. Buitengewoon
practisch is het systeem der ver
plaatsbare muren waardoor men
elke etage in een grooter of kleiner
aantal kamers kan indeelen. Om
eenige cijfers te noemen-: het ge
bouw heeft een lengte van ongeveer
84 meter bij een breedte van 15Vfe
meter en een hoogte van 2WZ meter.
Een ander idee van den ^normen
omvang van dit gebouw zal het ge
ven als men bedenkt dat bij den
bouw niet minder dan 17 K.M. pijp
en 40 K.M. draad gebruikt werd
voor den aanleg der electrische in
stallatie.
De verwarmingsinstallatie is inge
richt voor b t stoken van olie, doch
werd reeds omgebouwd voor het stoken
met kolenTwee circulatiepompen
persen een hoeveelheid van 57tif)0 liter
svater per uur door de buizen van het
"bmiw. terwijl een derde pomp een
hoeveelheid van 7000 liter kan verwer
ken. Zoowel aan de binnen- als de bui
tenzijde is een brandleiding aange
bracht. In het sousterain is een ruime
hergplaats voor de archieven. Ter rech
ter zijde van den hoofdingang is een
fraai ingerichte cantine gebouwd ten
gerieve van het personeel.
Het geheel werd ontworpen door den
architect D. Roosenhure. die reeds moer
dere gehouwen voor de K.L.M. ontwor
nen heeft. Het werk werd uitgevoerd
door de Internationale Gewapend Beton
Rouw. terwijl van de zijde der KIM.
de heer Von Ralluse.rk toezicht op den
bouw uitoefende. .Voor de omgeving van
het kantoorgebouw ziin re«ds plannen
ontworpen voor een passenden tuinaan
leg. welke plannen echter eerst volgend
:nnr zullen worden uitgevoerd, wegens
het nu te ver gevorderd seizoen Alles
bii elkaar heeft dit gebouw 7 ?i 71/" ton
"•«i'OSt.
J~\ K K.L.M heeft een nieuw ge
bouw Op het grijze dak staan
de witte letters van de K.L.M.
zichtbaar voor iederen luchtpas
sagier. Wanneer onze K.L.M. vo
gels over dit nieuwe tehuis zullen
vliegen, houdt de toekomst nog
verborgen. N u zal het dus depar
tement zijn. Moge de tijd spoedig
daar zijn dat de K.L.M. haar eigen
home zal kunnen betrekken en de
machines weer op onze vliegvel
den opstijgen en neerdalen als
voorheen.
Het défilé werd afgenomen door
generaal Böhm-Tettelbach
ROTTERDAM, 2 Sept. Vanmor
gen hebben de Duitsche troepen
een marsch door Rotterdam ge
maakt, die besloten werd met een
défilé, dat afgenomen werd door
generaal Böhm-Tettelbach. Om 10 uur
vertrok de stoet, die uit ruim 3000
manschappen en officieren van ver
schillende wapens bestond, van het
Feyenoord-s t adion
Na een marsch door Rotterdam Zuid
ging het via Westzeedijk, 's-Gravendijk-
wal, Claes de Vricsclnan, Nieuwe Bin
nenweg, Schiedamscheweg. Willem.
Beukelszoonstraat, Mathcnesserweg en
Vierambachtstraat naar het Middelland-,
plein, waar het défilé werd afgenomen.
Overal langs Middellandplein en. in de
omgeving stonden dichte hagen belang
stellenden. waaronder vele leden van
de Duitsche kolonie. Op het plein voor
de afzetting kreeg een veertigtal leer
lingen van de Duitsche school een
plaats. Precies om 12 uur arriveerde
generaal Böhm-Tettelbach vergezeld
van enkele hooge officieren. Hij werd
begroet door divisie-generaal Mayer-
Rabingen en voorgesteld aan de overige
officieren, waaronder zich ook de ha>»
vencommandant van Rotterdam, Kor
vetten-kapitein F. Winter bevond.
Nadat de beide generaals en de com
mandant van de défileerende troepen
op het platform hadden plaats genomen
en het muziekcorps de infanteriemarsch
had ingezet werd het défilé geopend
door een kleine afdeeling ruiters. Hier
achter kwam infanterie en vervolgens
trok toen een onafzienbare stoet, be
staande uit infanterie, artillerie, wiel
rijders en gemotoriseerde troepen voor
hij. De stoet was öngeveer 7 km. lang
en het voorbijtrekken duurde meer dan
een uur.
Te-ruim één uur nam generaal Böhm-
Tettelbach afscheid van de officieren
om zich per auto naar elders te bege
ven.
Generaal Mayer-Rabingen dankte
hierna den wnd. hoofdcommissaris van
politie, commissaris .T. P. Roszbach voor
de doeltreffende afzetting. Op de Kruis
kade werd de stoet ontbonden en bega
ven de verschillende afdeelingen zich
op eigen gelegenheid naar hun stand
plaatsen.
DRACHTEN, 2 September. Van
morgen zijn in de nabijheid van de
centrale werkplaats der Nederland
sche Tramweg Maatschappij alhier
vijf brisantbommen gevallen. Een
van deze kwam nabij een boerderij
terecht, waardoor alle ruiten ver
nield werden.
Rovendien werd in de omgeving een
twintigtal brandbommen geworpen. Een
hiervan ging door dak en plafonds van
een particuliere woning en kwam in
het gelijkstraatsche gedeelte terecht.
Een begin van brand werd met zand
gcbluscht. Een andere brandbom sloeg
door het dak van de werkplaats der
N.T.M. doch veroorzaakte geen schade.
Andere brandbommen richtten geen
schade aan. Persoonlijke ongevallen
kwamen niet voor
DISTIïIBÜTIE VAN HARS, GOM EN
TERPENTIJN
's-GRAVENHAGE. 2 Sept. Het ver-
ordeningenblad bevat een beschikking
van den secretaris-generaal van het de
partement van handel, nijverheid en
scheepvaart ingevolge de distributiewet
1939 (distributie van hars, gom en ter
pentijn).
Hierbij wordt bepaald dat hars. gom
en terpentijn aangewezen worden als
distributiegoederen ijl den zin van arti
kel 4 der distributiewet 1930
Deze beschikking is vandaag in wer
king getreden.