Ruiltransacties op
groote schaal
CAROL VAN ROEMENIE DOET AFSTAND
VAN DEN TROON
Nieuwe richtsnoeren voor
de Roemeensche pers
DE
Vrijdag 6 September 1940
Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
39e Jaargang No. 59
Grondgebied
tegen schepen
W
Hongaren rukken
binnen in
Zevenburgen
Kroonprins Michael volgt hem op en is
daarmede ten tweeden male koning
van Roemenië
PREMIER ANTONESCU „STAATSLEIDER"
Koning Michael
legt eed af
Oriëntatie op
Berlijn en Rome
Frankrijk en de
Ver. Staten
DE MOOP
DE NIEUWE BONS
VOOR BROOD
AMEJR3F00RTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS p" 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week i 0.15
Binnenland franco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
PRIJS DER ADVtRTEMitN vanl4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor dt
helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regel»
50 cent, elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
ASHINGTON. en
Londen hebben den
laatsten tijd vérstrekkende ruilover
eenkomsten gesloten. Noch de eigen
lijke beteekenis noch de gevolgen van
deze overeenkomsten vermogen wij op
dit oogenblik geheel-tz overzien. Het
feit is echter daar, dat Londen in ruil
voor een aantal Amerikaansche oor
logsbodems deelen van het Britsche
imperium ter beschikking van Wash
ington heeft gesteld voor de vestiging
van maritieme stations en luchtbases.
Wel spreken de contracten van een
termijn van 99 jaar, doch in feite komt
dit neer op qebiedsafstand door Lon
den aan Washington. Het feit, dat
bijvoorbeeld ook New Foundland tot
de .pachtgebieden' behoort, geeft aan,
dat Washington bij het sluiten dezer
transacties niet alleen het oog heeft
gehad op de versterking der Noord-
Amerikaansche posities in de Caraïbi-
sche regionen en op de verdediging
van het Panama-kanaal. Hebben Roo
sevelt en zijn raadslieden dan ook het
oog gevestigd op Canada? Italiaan-
sche schrijvers hellen over naar de
meening, dat de Vereenigde Staten in
derdaad het voornemen zouden heb
ben om indien Engeland in Euro
pa verslagen zou worden - Canada
in een of anderen vorm zeer nauw aan
de Noord-Ametikaansche Unie te ver
binden. Zeker is het in ieder geval, dat
de oude strijd tusschen de Vereenig
de Staten en het Britsche Rijk op het
Westelijk halfrond (vrijheidsoorlog
der Spaansche koloniën in Zuid-Ame-
rika- na 1829 en de Monroe-procla-
matie; de Britsche interventie ten gun
ste der Zuidelijke staten in den Ame-
rikaanschen secessie-oorlog omstreeks
1865; de Britsch-Amerikaansche
.stille' aardolie-oorlog om Venezuela,
Mexico, Columbia etc. na 1900) ten
gunste van Washington is beslist. De
Noord-Amerikanen beheerschen krach
tens de jongste Britsch-Amerikaan
sche ruilovereenkomsten thans met
uitzondering van eenige Fransche en
Nederlandsche Caraïbische eilanden
alle strategisch belangrijke punten
in Noord- en Midden-Amerika.
T—T ET Britsche Rijk dankt zijn ont-
-*• -*• staan en zijn intactblijven aan
den zin der Britten voor het verwer
ven en behouden van gebiedsdeelen,
en niet aan den zin voor het doen van
gebiedsafstand. De vraag rijst dus
automatisch, welke overwegingen de
huidige Britsche regeering tot den ge
biedsafstand aan Washington deden
besluiten. Het feit, dat in ruil voor de
territoriale concessies Amerikaansche
oorlogsschepen zijn gevraagd en ver
kregen, wijst er op, dat de Britsche
vloot zooal niet wat haar tonnage dan
toch wat haar samenstelling betreft op
het oogenblik te weinig oor haar taak
is berekend. De kèuze der schepen
torpedojagers geeft aan, dat Lon
den behoefte heeft aan meer klein ma
terieel dan waarover het op dit oogen
blik beschikt. Als men beseft, welke
hooge eischen het convooieeren der
Britsche handelsschepen thans aan de
Britsche oorlogsmarine stelt en weet,
dat voor het convooieeren torpedoja
gers bij voorkeur gebruikt worden, als
men tevens de ervaringen betreffende
den strijd tusschen vliegtuigen en groo
te bovenwaterschepen in het oog vat,
dan wordt de Britsche keuze begrijpe
lijk. Evenzeer blijkt uit de transactie,
dat Londen het verwerven der torpe
dojagers van vitaal belang acht. want
de voor deze schepen betaalde territo
riale prijs is zeer hoog. En wat mis
schien nog meer zegt, de prijs is niet
betaald in gangbare Britsche munt.
Want Britsche gebiedsdeelen kan men
toch waarlijk niet als gangbare Brit
sche munt beschouwen.
XA/ASHINGTON's leverantie van
torpedojagers aan Engeland is
zonder eenigen twijfel een .onvriende
lijke' daad jegens de As-mogendheden.
En het ligt dan ook in de rede, dat bij
sommigen de vraag is gerezen of deze
leverantie het voorspel is van'Wash-
ngton's intrede in den oorlog aan
Britsche zijde. Bij de beoordeeling van
deze mogelijkheid dient men niet uit
het oog te verliezen, dat Amerika's
deelneming aan den strijd eerst denk
baar zou zijn na een eventueele her
verkiezing van Roosevelt tot president.
De presidentsverkiezingen vinden in
November plaats, zoodat, in het voor
Engeland gunstigste geval, pas in be
gin 1941 met eene Amerikaansche oor
logsverklaring te rekenen zou zijn. Ook
al ziet men af van het geven van een
oordeel over de feitelijke beteekenis
eener zoodanige oorlogsverklaring,
dan nog dient gezegd, dat vóór het
zoover is, er in Europa nog heel veel
kan gebeuren, dat de situatie grondig
en principieel wijzigt. De vraag, of
Roosevelt na zijn eventueele herverkie
zing tot een oorlogsverklaring bereid
zou zijn, kan natuurlijk slechts in spe
culatieven zin worden beantwoord.
Doch voorzoover wij de feiten en de
door Roosevelt en zijn raadslieden ge
dane uitspraken vermogen te beoor-
deelen, lijkt ons de intrede van de Ver
eenigde Staten in den oorlog niet waar
schijnlijk. Veeleer zien wij de jongste
Britsth-Amerikaansche transacties als
eene politieke beslissing van Washing
ton, dank zij welke de Vereenigde Sta
ten uit den oorlogstoestand in Europa
tastbare voordeelen op het Westelijk
halfrond wisten te trekken, terwijl zij
tevens uiting konden geven aan hun
sympathie voor de Britsche zaak, zij
het dan op kosten van het Britsche
Rijk.
7 WEEFDE Winston Churchill c.s.
£-J méér voor oogen dan louter en
alleen het verwerven van oorlogsmate-
rieel, toen hij besloot tot het sluiten
van ruilovereenkomsten met Washing
ton? Heeft hij de mogelijkheid van een
iBritsche nederlaag in Europa en Afri
ka in die transacties verdisconteerd en
gingen of gaan zijn gedachten voor dat
geval uit naar eene toekomstige zeer
nauwe Britsch-Amerikaansche samen-
Koning Carol II van Roemenië, die is
afgetreden, en zijn zoon, Michael, de
nieuwe koning. (Foto Scherl)
werking op het Westelijk halfrond en
ten aanzien van het Verre Oosten? An
ders gezegd, wil Churchill indien
Engeland in Europa verliest tegen
over de Duitsch-Italiaansche Euro-
peesch-continentale politieke en oeco-
nomische conceptie een Britsch-Ame
rikaansche (in den zin van samenwer
king tusschen de U.S.A. en deelen van
het Britsche Rijk) politieke en oecomi-
sche conceptie stellen in de beide Ame
rika's en ten aanzien van Oost-Azië?
Deze veronderstelling moge ver gegre
pen lijken, onmogelijk achten wij haar
niet. Maar welke rol is dan aan Japan
toebedeeld? Het zijn wereldpolitieke
problemen, die bij het doordenken van
de hier geopperde veronderstelling voor
ons opdoemen. Maar tevens proble
men, die de moeite van het doordenken
ten volle loonen en die tot conclusies
kunnen leiden, waarvan weinigen een
jaar geleden zelfs maar hadden ge
droomd.
DU1 TSCfcJ LA.rj Dsovj e JJ U S L A M 0
SlOlVAKyE j v
(Garth, archiaf U.D.) O (J O E C E E /Y Z E hf
WEUWE GRENZE/V
ff 4-t- O HG ROEMEENSCHE
BOEDAPEST, 6 Sept. (D.N.B.). De
Hongaarsche Rijksbestuurder Horthy
is Donderdag om elf uur in gezelschap
van den minister van oorlog, Bartna,
den chef van den generalen staf, Werth
en een talrijk militair gevolg aan hel
hoofd der Hongaarsche troepen Szat-
mar Nemetï binnengerukt. Bij deze in
tocht waren ook de premier, graaf
Teleki, en andere leden der regeering
tegenwoordig.
De chef van den Hongaarschen gene
ralen staf deelde gisteren mede. dat dé
Hongaarsche troepen in Sathmar en
Marmarosch-Sigeth zijn binnengerukt.
De opmar,sch is geheel volgens plan en
zonder storingen verloopen.
Weer luchtalarm in Geneve
en Lausanne
BEUN, 6 Sept. (D.N.B.). Als ge-
volg van het vliegen van Engelsche
vliegtuigen boven Zwitsersch ge
bied is gisteravond in Genève van
23.00 tot 23.20 uur en in Lausanne
van 23.00 tot 23.20 uur wederom
luchtalarm gegeven.
Officieel wordt te Boekarest medege
deeld. dat Donderdag overeenkomstig
de opgestelde plannen het eerste ge
deelte van het aan Hongarije afgestane
gebied met de steden Sathmar en Mar-
marosch-Sige is ontruimd. De ontrui
ming geschiedde ordelijk en er vielen
geen incidenten voor.
BOEKAREST, 6 Sept. (D.N.B.) Koning Carol van Roe
menië, heeft in den afgeloopen nacht ten gunste van zijn zoon,
kroonprins Michael, die in October 19 jaar oud wordt, afstand
gedaan van den troon. Naar verluidt, zal de koning nog in den
loop van vandaag naar Zwitserland vertrekken.
In een officieele publicatie, die gisteravond te Boekarest aan de
pers werd verstrekt, werd de nieuwe Roemeensche premier generaal
Antonescu voor de eerste maal als „staatsleider" (conducatorul sta-
tulul) betiteld. Het semi-officieele blad „Romania" had reeds voor
dien den nieuwen minister-president met dezen titel begroet.
Generaal Antonescu heeft den volgenden oproep tot de natie ge
richt: „Roemeensche broeders. Uit het diepst van mijn hart richt ik
tot U het dringend verzoek, alles te vergeten, U om onzen jongen
koning te scharen, de orde te bewaren en aan den' arbeid te gaan: Leve
Roemenië.''
TT EDENOCHTEND om half-
tien heeft Koning Michael in
de troonzaal van het koninklijk
paleis te Boekarest voor minister
president Antonescu en den pa
triarch van de orthodoxe kerk van
Roemenië, Nidulescu, den eed af
gelegd. De korte eedsformule
luidt: „Ik zweer het erfgoed van
Roemenië, zijn grenzen en zijn in
tegriteit te waarborgen, zoo waar
lijk helpe mij God Almachtig."
Vervolgens legde minister-president,
generaal Antonescu den eed op den
nieuwen koning af. De formule luidt:
„Ik zweer trouw aan koning MichaeJ,
den Roemeenschen staat en de Roemeen
sche natie. Zoó waarlijk helpe mij God
Almachtig". Het opmerkelijke van deze
formule is het ontbreken van de ver
plichting ten aanzien van de grondwet,
wat hiermede verklaard moet worden,
dat terstond na de benoeming van An
tonescu tot. premier de grondwet buiten
werking is gesteld.
Proclamatie van koning
Carol
Koning Carol heeft van zijn troonsaf
stand mededeeling gedaan in de volgen
de, door de radio en in extra-edities der
bladen verspreide, proclamatie:
„Roemenen. Tijden van ernstige schok
ken en zorgen trekken over ons land. Se
dert tien jaren heb ik er naar gestreefd,
alles voor het welzijn van Roemenië te
doen, zooals mijn geweten het mij ingaf.
Thans ligt over het land, dat voor groote
gevaren heeft gestaan, rouw. Uit liefde
voor dezen grond, waarop ik geboren en
opgegroeid ben, wil ik de gevaren uit
den weg ruimen, door mijn zoon, van
wien gij houdt, den zwaren last der heer
schappij over te dragen.
Ik bid. dat dit voor de redding van het
vaderland gebrachte offer niet ver-
geefsch zal zijn. Ik verzoek allen Roe
menen, mijn zoon met trouw en liefde te
omringen, opdat hij den steun vindt, die
hij voor de voortaan op zijn schouders
rustende zware verantwoordelijkheid
noodig heeft. Moge God ons land be
schermen en het een trotschere toekomst
verzekeren. Leve Roemenië.
Reorganisatie van den
geheimen dienst
Het Roemeensche ministerie van oor
log deelt mede, dat op bevel van den mi
nister-president de chef van den gehei
men dienst van het leger. Morusoff, en
de directeur van den geheimen dienst
van het leger, Stefaniscu. van hun func
ties zijn ontheven.
Morusoff was een persoonlijk vertrou
wensman van koning Carol, die sedert
vele jaren verantwoordejijk was voor de
veiligheid van den koning. Ook heeft hij
voor den koning een eigen berichten
dienst georganiseerd, onafhankelijk van
de staatsautoriteien. Op zijn aandringen
en op het. aandringen van den oveneens
afgetreden hofmaarschalk werd Anfo
nescu vier weken geleden gearresteerd,
omdat hii tijdens een audiëntie bij den
koning gewezen had op de ..duistere en
dubbelzinnige rol" van Morusoff en
diens ontslag had verlangd.
BOEKAREST, 6 Sept. (D.N.B.) „Staats
leider" generaal Antonescu heeft nieu
we richtsnoeren voor de Roemeensche
pers gegeven, die door de bladen streng
in acht genomen moeten worden. Deze
richtsnoeren doen uitkomen, dat Roe
menië zich door eigen aansporing ge
schaard heeft in de politieke sfeer van
Duitschland en Italië, zoodat. iedere ge
legenheid moet worden aangegrepen,
om de betrekkingen te verlevendigen,
van Roemenië met deze beide groote
mogendheden, die de onschendbaarheid
van het land en zijn grenzen garan
deeren.
Tevens moet de openhare meening
vertrouwd worden gemaakt met. het
feit, dat de Roemeensche buitenland-
sche politiek definitief in overeenstem
ming moet worden gebracht met de
economische politiek.
In deze richtsnoeren wordt als
een der middelen ter bevordering
van de betrekkingen met de as-mo
gendheden genoemd het publicee-
ren van artikelen en reportages
over het politieke, geestelijke en
sociale leven van Duitschland en
Italië. Tegenover de Westelijke mo
gendheden en de onmiddellijke bu
ren van Roemenië wordt een streng
objectieve berichtgeving, van infor
matieven aard, geëischt.
LISSABON. 6 Sept. (D.N.B.). De
nieuwe Fransche ambassadeur te Wash
ington, Henri Have, heeft zijn reis
naar de Ver. Staten Donderdag uit Lis
sabon per Clipper voortgezet.
Een der taken van den nieuwen
Fran&cvhen ambassadeur in Washing
ton. Henry Have, is volgens de opvat
tingen van d? Paris Soir er in gelegen
in de Ver. Staten de beweging te ver
sterken, die er reeds bestaat, ten gun
ste van de levensmiddelenvoorziening
van Frankrijk. Overigens is het in het
belang van de Ver. Staten zelf om hun
handelsbetrekkingen mot Frankrijk ten
minste gedeeltelijk te hervatten.
LANGE5TRAAT 8 TELEF 6852
TARWEBLOEM EN
GRUTTERSWAREN
■s-ORAVENHAGE. 6 Sepl. Van 9
September tot en met 15 September
a.s. geven de met „5" genummerde bon
nen van het broodbonboekje tezamen
recht op het koopen van 2500 gram
roggebrood of 2000 gram ander brood.
Elk der bonnen geeft derhalve recht
op het koopen van 125 gram rogge
brood of 100 gram ander brood.
De bonnen, welke de consumenten 15
September nog niet gebruikt hebben,
zullen niet zooals tot dusverre het
geval was nog vier dagen geldig
zijn, doch slechts twee dagen, en wel tot
en met Dinsdag 17 September a.s. De
detaillisten kunnen deze bonnen vervol
gens nog tot en met Donderdag 19
September a.s. ter inwisseling tegen toe
wijzingen inleveren bij de plaatselijke
distributiediensten.
Gedurende het tijdvak van 7 Septem
ber tot en met 4 October a-s. zal bon
71 van het algemeen distributiebon-
boekje recht geven op het koopen van
2Vj ons tarwebloem of tarwemeel of
roggebloem of roggemeel of zelfrij-
zendbakmeel of-boekweitmeel.
Gedurende het tijdvak van 7 Sep
tember tot en met 4 October a.s. geeft
de met 41 genummerde bon van het al
gemeen distributiebonboekje recht op
het koopen van 250 gram rijst of rijs-
temeel of rijstebloem.
Voorts geeft gedurende bovenge
noemd tijdvak de met 54 genummerde
bon van het algemeen distributiebon
boekje recht op het koopen van 250
gram havermout of havervlokken of
gort óf grutten.
BH sommigen heerscht de meening.
dat de geldigheidsduur van de met 105
en 110 genummerde bonnen van het
algemeen distributiebonboekfe welke
onderscheidenlijk recht geven op het
koopen van maïzena, griesmeel, pud
dingpoeder of puddingsauspoeder en
van vermicelli, spaghetti of macaroni
zal loopen tot en mei 11 September a.s.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
genoemde bonnen evenwel slechts tot en
met Zondag 8 September a.s. geldig
zijn. Voor de nieuwe distributieperiode
worden onderscheidenlijk de met 28 en
15 genummerde bonnen aangewezen.
Gedurende het tijdvak van 9 Septem
ber tot en met 1 November a.s. geeft de
met 15 genummerde bon van het alge
meen distributlcbonboekje recht, op het
koopen van 100 gram vermicelli of ma
caroni of spaghetti.
De met 28 genummerde bon van het
algemeen distributiebonboekje geeft ge
durende het tijdvak van 9 September
tot en met 1 November a s. recht op hel
koopen van 100 gram griesmeel of 100
gram maïzena of een hoeveelheid pud
dingpoeder of puddingsauspoeder,
welke 100 gram zetmeel bevat. De
hoeveelheid puddingpoeders mag ver
deeld zijn over twee pakjes, waarvan
elk ten hoogste 50 gram zetmeel bevat,
dan wel drie pakjes, waarvan elk ten
hoogste 33 gram zetmeel bevat. De
hoeveelheid puddingsauspoeder, welke
op één bon wordt gekocht, mag on
geacht de samenstelling over niet
meer dan zes pakjes verdeeld zijn.
Ten slotte wordt er op gewezen, dat
op twee bonnen een nakie maïzena van
225 gram kan worden gekocht, doch
stechts in verpakkingen, welke vóór 22
Juli 1940 zijn vervaardigd.
VJ
DUITSCHRUSSISCHE OVER
EENKOMST
MOSKOU, 6 Sept. (D.N.B.) Gisteren
is hier een Duitsch-Russische overeen
komst gesloten over de re-migratie der
in Bessarabië gevestigde Duitschers.
DE VERDUISTERING
Zonsondergang 20.17 uur.
Zonsop-r -g 7.01 uur.
(Zooals men weet is iedereen ver
plicht tusschen zonsondergang en
zonsopkomst te verduisteren
